Podział receptorów:

a)ze względu na budowę:

-pojedyńcza komórka receptorowa

-zlożony organ

b)rodzaj odbieranego bodźca:

-zewnętrzne(eksteroreceptory)

-wewnętrzne(introreceptory)

Narząd wzroku składa się:

a)narządy dodatkowe:brwi,powieka,rzęsy,gruczoł łzowy,mięśnie,spojówka

b)gałka oczna:twardówka(chroni), rogówka(załamanie promieni świetlnych), naczyniówka(odżywcza), tęczówka(reguluje ilość promieni światła), siatkówka(błona światłoczuła, plamka żółta(miejsce najlepszego widzenia), plamka ślepa(najgorszego), źrenica(przepuszcza światło), komora przednia oka(-//-), soczewka(skupia światło), galaretowate ciało szkliste(wypełnia oko), nerw wzrokowy(przewodzi impulsy do mózgu).

Obraz powstający na siatkówce jest odwrócony, pomniejszony i rzeczywisty.

Akomodacja- zdolność do widzenia obiektów z bliska i daleka(punkt dali 6m, bliży 10cm)

Pręciki-są pobudzane przez niewielką ilość światła i pozwalają na zobaczenie.

Czopki-są pobudzane przez dużą ilość światła i pozwalają określić barwę i kształt.

W komórkach siatkówki znajduje się purpura wzrokowa- rodopsyna, która pod wpływem światła rozpada się na część białkową i niebiałkową.

Ucho zewnętrzne: małżowina uszna(zbieranie fal dźwiękowych), przewód słuchowy zewnętrzny(przeprowadza fale), błona bębenkowa(przekształca fale dźwiękowe w drgania mechaniczne).

Ucho środkowe: kosteczki słuchowe-młoteczek,kowadełko,strzemiączko(przenoszą drgania), błona okienka owalnego(przenosi drgania), trąbka słuchowa(wyrównanie ciśnienia).

Ucho wewnętrzne: ślimak(właściwy narząd słuchowy), błędnik(narząd równowagi).

Próg słyszalności 0dB, utraty słuchu 140dB.

Narząd równowagi- błędnik, składa się z przedsionka i trzech kanałów półkolistych(wypełnionych płynem-śródchłonką). W przedsionku występują otolity, czyli niewielkie kamyki zbudowane z węglanu i fosforanu wapnia. W czasie zmiany położenia opadają one, drażnią określone plamka urzęsionego nabłonka.

Narząd węchu występuje w jamie nosowej w postaci dwóch szczelin pokrytych nabłonkiem węchowym.

Narząd smaku występuje na powierzchni jamy ustnej i języka w postaci kubków smakowych.

Podstawowe smaki: słodki(przód), gorzki(tył), kwaśny i słony(boki)

Narząd dotyku występuje na powierzchni całego ciała i pozwala na określenie rodzaju powierzchni, temperatury, siły ucisku i bólu.

Podstawowym elementem w przewodzeniu impulsów nerwowych jest błona komórkowa neuronu(komórki nerwowej).

Pompa sodowo-potasowa aktywnie przenosi jony sodu i potasu przez błonę i powoduję powrót do stanu wyjściowego. Pompa czerpie energię z hydrolizy ATP.

Włókna nerwowe przewodzą impulsy z zasadą wszystko albo nic. Siła bodźca musi osiągnąć wartość progową.

Układ nerwowy człowieka dzielimy na:

a)część ośrodkowa(centralna)

-mózgowie -rdzeń kręgowy

b)część obwodowa- nerwy czaskowe(12par)

-nerwy rdzeniowe(31par).

Komórki nerwowe tworzą istotę białą(wypustki nerwowe) i istotę szarą(ciałka komórkowe)

Mózgowie: a) rdzeń przedłużony(przewodzi impulsy nerwowe, kontroluje połykanie, żucie, ssanie, ruch oddechowy, pracę serca)

b) móżdżek(równowaga, wyprostowana postawa, koordynacja wzrokowo-ruchowa) c)śródmózgowie(kontroluje pracę mięśni gałki ocznej) d) międzymózgowie(kontroluje głód i sytość, pragnienie, agresję, ucieczkę, termoregulację i funkcje rozrodcze) e) kresomózgowie: - płat skroniowy(ośrodek mowy i słuchu) - płat czołowy(równowagi) - płat ciemieniowy(czucia) - płat potyliczny(wzroku)

Mózgowie i rdzeń kręgowy są chronione przez:

*Elementy kostne(czaszka i kręgosłup)

*Opony mózgowo-rdzeniowe - twarda

- pajęczynówka - naczyniówka

*Płyn mózgowo-rdzeniowy występujący w przestrzeni podpajęczynówkowej

Nerwy-zbudowane z włókien nerwowych.

N. rdzeniowe(włókna mieszane). n. czaszkowe:

* tylko wł. czuciowe*-=- ruchowe * te i te (mieszane)

Odruchy to mimowolne czynności organizmu;

a) odruchy bezwarunkowe b) odruchy warunkowe

Od. klasyczne(bodziec obojętny-wzomcnienie-reakcja

Od. instrumentalne(-=- - reakcja->wzmocnienie)

Ośrodki nerwowe: -ośrodek słuchowy mowy(płat skroniowy) -ruchowy mowy(czołowy)

-ruchów pisarskich ręki(czołowy)

-wzrokowy mowy(potyliczny)

-nadrzędny ośrodek mowy(poty. ciemien. skron.)

Gnazje- zdolności kory mózgowej do rozpoznawania przedmiotów i zjawisk oraz ich oceny.

Frakzje- zdolności kory mózgowej do kierowania wykonywaniem czynności złożonych.

EEG(elektroencefalogram)- badanie fal mózgowych

Zdolność reagowania na przedmioty i zjawiska namacalne jest to pierwszy układ sygnałowy. Reakcja na zjawiska abstrakcyjne jest do drugi układ sygnał.

Układ nerwowy reguluje stany psychiczne zwane emocjami(są one wrodzone)

Uczucia nabywamy w ciągu życia osobniczego, uczymy się ich.

Fobie są to emocje o ogromnym natężeniu z którymi organizm nie radzi sobie.

Stres - podwyższona gotowość organizmu do przeciwstawienia się czynnikowi powodującemu to zjawisko. Reakcja na stres organizmu nie zależy od siły czynnika stresującego, a zależy od sposobu jego odbioru (osobowości)

Układ hormonalny produkuje substancje chemiczne (hormony), które są uwalniane do krwi tran. się w niej

Hormony wytwarzają: narządy, tkanki, poj. Komórki.

Komórki zaw. białka receptorowe reagujące na horm.

Sytuacje stresowe mają przebieg trójfazowy:

a)faza mobilizacji(organizm przygotowany do walki lub ucieczki): -nadnercza wydzielają adrenalinę i noradrenalinę, a następnie koryzol -przyspieszenie pracy serca -rozszerzenie źrenic -lepsze ukrwienie mózgu -podwyższenie poziomu cukru we krwi

b)faza krytyczna: - pogorszenie percepcji sytuacji

-zaburzenie pracy narządów

c) faza destrukcji: - nadmierna agresja

Podwzgórze	Hormon pobudzający i hamujący pracę przesadki wazopresyna oksytocyna	Kontrola pracy przesadki Reguluje ilość wody w moczu Powoduje skurcze macicy i wydzielanie mleka	Moczówka prosta
Przysadka mózgowa	Hormon wzrostu Hormony tropowe	Wzrost Pobudzanie czynności tarczycy, nadnerczy, jajników i jąder	Karłowatość Niedoczynność gruczołów	Gigantyzm Megalia Nadczynność gruczołów
Szyszynka	Melatolina	Reguluje rytm dobowy(sen-czuwanie) Reguluje dojrzewanie	Kłopoty ze snem	Kłopoty ze snem
Tarczyca	Tyroksyna Kalcytonina	Reguluje poziom metabolizmu Reguluje gospodarkę wapniową	Wole, otyłość Zaburzenia gospodarki wapniowej	Chudnięcie, wytrzeszcz oczu Zaburzenia gospodarki wapniowej
Przytarczyce	parathormon	Regulacja gospodarki wapniowej	Niski poziom wapnia we krwi, nerwowość	Wysoki poziom wapnia we krwi, odwapnienie kości, kamienie nerkowe
Grasica	Tymozyna	Odpowiada za reakcje odpornościowe
Trzustka: -komórki α -komórki β	Glukagon Insulina	Podwyższa poziom cukru we krwi Obniża poziom cukru we krwi	Cukrzyca	Brak cukru we krwi
Nadnercza: -rdzeń -kora	Adrenalina Noradrenalina Kortykoidy (koryzol)	Przygotowują organizm do walki, podwyższając ciśnienie krwi, poziom cukru i metabolizm Reguluje gospodarkę sodowo-postasową oraz wodną i tempo metabolizmu	Obniżenie odporności	Zaburzenia psychiczne
Janiki	Estrogeny (estradiol) Progesteron	Odpowiada za cechy żeńskie, popęd płciowy i cykl miesiączkowy Podtrzymuje ciążę	Brak płodności Poronienia	Brak płodności
Jądra	Androgeny (testosteron)	Odpowiada za cechy męskie i popęd płciowy	Bezpłodność	Bezpłodność

---