Analiza ekonomiczna - analiza odnosząca się do działalności gospodarczej, bada, w jaki sposób działalność gospodarcza jest zgodna z racjonalnym działaniem. Z punktu widzenia przedmiotowego wyróżniamy w niej:

1. Analizę makroekonomiczna i mikroekonomiczna.

2. Analizę finansowa - jej treścią są wielkości ekonomiczne w wyrażeniu pieniężnym, w tym stan majątkowy, kapitałowy, wyniki finansowe oraz ogólny system finansowy przedsiębiorstwa. Analiza techniczno - ekonomiczna, oparta na wielkościach ekonomicznych w wyrażeniu rzeczowym i osobowym, jest uzupełniona ujęciami finansowymi, zajmuje się zagadnieniami bardziej szczegółowymi.

Przedmiot analizy finansowej - to działalność gospodarcza oparta na angażowanych zasobach majątkowo - kapitałowych i osobowych. Są dwa podstawowe element analizy finansowej:

• stan finansowy - ujecie statyczne przedmiotu analizy, ustalony na określony moment, obejmuje wyposażenie przedsiębiorstwa, składniki majątku trwałego i obrotowego , środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych składników z kapitału własnego lub obcych zobowiązań. Wiąże się to z kształtowaniem sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatnicza i kredytowa.

• wyniki finansowe - to ujecie dynamiczne przedmiotu analizy, ustala się je za pewny dzień jako sumę wyników narastająca w ciągu miesiąca, kwartału lub roku. Te wyniki to zysk lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Oddzialywuja na nie np. przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenia w formie podatków, dotacji, dywidend itp. Określają je wskaźniki rentowności jako relacje wyniku finansowego do obrotu zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych. Osiągane wyniki finansowe prowadza do dodatnich lub ujemnych zmian stanu finansowego przedsiębiorstwa.

Miernik - narzędzie pomiaru, konstrukcja logiczna, np. zysk lub rentowność majątku.

Wskaźnik - to wartość liczbowa uzyskana po podstawieniu liczb do miernika. W praktyce pojęcia miernik i wskaźnik są stosowane zamiennie.

Miernik bezwzględny - absolutny, ilościowy, kwantytatywny.

Miernik względny - relatywny, jakościowy, kwalitatywny.

Miernik finansowy operuje wartościami pieniężnymi lub jego składowe są takimi wartościami (np. rentowność wyrażana w sposób niemianowany).

Odrębnym elementem przedmiotu analizy ekonomicznej jest organizacja i metody gospodarowania w przedsiębiorstwie.

Pomiar działalności gospodarczej polega na rejestracji i uogólnianiu poszczególnych zdarzeń gospodarczych, których wyrazem są wskaźniki ekonomiczne. Podział wskaźników:

1. Wskaźniki statyczne - charakteryzujące stan jednostki na dany moment; wskaźniki dynamiczne - charakteryzujące wyniki ekonomiczne osiągnięte w ciągu pewnego okresu.

2. Wskaźniki syntetyczne - duża pojemność - kontrolują i kształtują dużą ilość zdarzeń gospodarczych, w tym wskaźniki cząstkowe (kontrolują tylko pojedyncze lub mało złożone zdarzenia gospodarcze).

3. Wskaźniki brutto - obejmują wszystkie elementy konstrukcyjne danej kategorii ekonomicznej, a zwłaszcza wszystkie elementy kosztów własnych i cen. Wskaźniki netto uwzględniają wybrane elementy wskaźników brutto charakteryzują jego najistotniejsze cechy, obejmują niektóre składniki kosztów własnych lub cen.

4. Wskaźniki ilościowe i jakościowe.

5. Wskaźniki wyrażone w jednostkach naturalnych, umownych.

Zależnie od zakresu przedmiotowego i czasowego wyróżniamy analizy:

1. Bieżące, służące potrzebom operatywnego zarządzania i szybkiego reagowania na nieprawidłowości. Analizy te oparte są na bieżących danych ewidencyjnych lub sprawozdaniach krótkookresowych.

2. Problemowe - dotyczą wybranych zagadnień uznanych za najważniejsze lub najtrudniejsze dla dalszej działalności przedsiębiorstwa. Wszechstronne poznanie danego problemu powinno pomóc w usprawnieniu procesu zarządzania i podejmowania decyzji. Sporządzane najczęściej na podstawie materiałów źródłowych utworzonych przez specjalnie powołane zespoły pracowników lub specjalistów spoza przedsiębiorstwa.

3. Analizy roczne - maja największe znaczenie, służą ocenie działalności przedsiębiorstwa i jego kierownictwa w podstawowym okresie rozliczeniowym. Oparte na rocznych sprawozdaniach finansowych. Powinny umożliwiać ocenę stanu i wyników finansowych na koniec roku oraz tworzyć przesłanki do ukierunkowania dalszej działalności przedsiębiorstwa. Są tez podstawa merytoryczna do zatwierdzenia sprawozdania z rocznej działalności przedsiębiorstwa przez rady nadzorcze lub ogólne zebrania wspólników oraz podziału osiągniętych nadwyżek.

Metoda analizy finansowej to sposób badania stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa. Przyjmując za podstawę podziału tok analizy wyróżniamy:

1. Analizę dedukcyjna - metoda rozdrabniania, w której przechodzi się od zjawisk ogólnych do szczegółowych, od skutku do przyczyn.

2. Analizę indukcyjna - metoda scalania, rozpatrywanie wpierw zjawisk szczegółowych, potem złożonych.

3. Analiza redukcyjna - to połączenie dwóch powyższych metod: rozdrobnienie i ponowne scalenie pewnej całości i porównanie z oryginałem otrzymanego wyniku.

Biorąc pod uwagę zakres lub stopień rozwinięcia metod analizy wyróżniamy:

1. Analizę elementarna, obejmująca rozłożenie badanego przedmiotu na elementy bez ustalania wzajemnych związków.

2. Analiza funkcyjna, obejmująca rozłożenie badanego przedmiotu na odpowiednie składniki z uwzględnieniem związków miedzy nimi.

3. Analiza logiczna, obejmująca rozłożenie badanego przedmiotu na składniki z uwzględnieniem ich stosunków logicznych.

Z punktu widzenia badanych zjawisk ekonomicznych:

1. Analiza jakościowa.

2. Analiza ilościowa.

Przyjmując różny stopień pogłębienia badania wyodrębniamy:

1. Analizę porównawcza - identyfikowanie odrębnych czynności pociągających pewne odchylenia, identyfikacja stopnia i kierunku tych odchyleń, badanie bezpośrednich związków.

2. Analizę przyczynowa - polegająca na określeniu pośrednich związków miedzy składnikami ekonomicznymi, dokonanie na tej podstawie ogólnej oceny.

Etapy prac analitycznych:

1. Przygotowanie materiałów źródłowych.

2. Prace analityczne (analiza porównawcza i przyczynowa).

3. Opracowanie prezentacji wyników.

Analiza ekonomiczna wiąże się ze matematyka, statystyka, ekonometria, mikroekonomia, finansami, naukami inżynierskimi i rachunkowością.

Materiały źródłowe:

1. Ewidencyjne - dotyczą statystyki ekonomicznej i rachunkowości, są danymi oficjalnymi i podlegają pewnym wymogom:

• dokumentacja pierwotna lub wtórna - podstawa zapisów w urządzeniach ewidencyjnych

• zapisy w analitycznych i syntetycznych urządzeniach ewidencyjnych (konta, rejestry, taśmy, dyski)

• zapisy będące uogólnieniem poprzednich

2. Pozaewidencyjne - uzupełniające - dane postulowane, plan finansowy i inne plany gospodarcze krótko- i długoterminowe, kalkulacje wstępne, kosztorysy, normy kosztów, wyniki poprzednich analiz, materiały z kontroli i rewizji, informacje o przedsiębiorstwach.

Typowym ewidencyjnym materiałem źródłowym jest sprawozdawczość przedsiębiorstwa. Może być rzeczowa - stanowiąca naturalne źródło do analizy techniczno - ekonomicznej. Sprawozdawczość finansowa obejmuje dane liczbowe, oparta na ewidencji księgowej i kalkulacji.

Dane uzupełniające - wyjaśniają treść niektórych sprawozdań.

Załączniki - charakteryzują wybrane zagadnienia sprawozdania podstawowego.

Wymagania dotyczące sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa określają Minister Finansów i prezes GUS.

Prezentacja wyników analizy ekonomicznej.

1. Forma liczbowa - szeregi (szczegółowe, rozdzielcze, kumulacyjne) lub tablice wartości (uwzględniają kilka cech danych: ogólne i szczegółowe) absolutnych, względnych, średnich lub współczynników.

2. Forma graficzna - wykresy: obrazują relacje, zależności, tendencje. Wykresy liniowe (krzywe, diagramy) przedstawiają dynamikę, powierzchniowe to słupki, Kola, histogramy.

3. Forma opisowa: ilustracja słowna (cześć ogólna i szczegółowa), forma opisowa wniosków: musza być konkretne, zawierają treść, termin wykonania, wydział odpowiadający za wykonanie, postulowany efekt zastosowania wniosku.

Główne rodzaje analizy ekonomicznej:

1. Zewnętrzna - do zaspokojenia potrzeb otoczenia przedsiębiorstwa. Wedle innego podejścia zajmuje się badaniem otoczenia przedsiębiorstwa.

2. Wewnętrzna uwzględnia głównie potrzeby decyzyjne kierownictwa i innych szczebli przedsiębiorstwa. W innym rozumieniu to badanie wnętrza przedsiębiorstwa.

3. Ex post - retrospektywna, zawiera ocenę działań przeszłych.

4. Ex ante - prospektywna, antycypacyjna, przyszłościowa, zawiera ocenę wyników działań przewidzianych do wykonania w przyszłości.

5. Analiza kompleksowa - badanie stanu ekonomicznego i wyników finansowych przy pełnym wykorzystaniu zależności przyczynowych i całościowym spojrzeniu na działalność gospodarcza przedsiębiorstw.

6. Analiza bieżąca (operatywna) - ma na celu bieżąca ocenę realizacji podjętych działań i szybkie informowanie o najważniejszych skutkach przebiegu operacji gospodarczych, stwarza to warunki do stałego wprowadzania korekt.

7. Analiza problemowa - ocena wybranych zagadnień uznanych za najważniejsze lub najtrudniejsze dla dalszej działalności, mogą mięć znaczenie przy usprawnianiu procesu zarządzania.

Analiza wskaźnikowa.

Jest najczęściej stosowanym działem analizy ekonomicznej, bo jest to narzędzie dosyć uniwersalne i proste w stosowaniu, umożliwia wysnuwanie wniosków. Zaletą analizy wskaźnikowej jest to, że większość wskaźników jest jakościowych, przedstawiają relację - można je porównywać między różnymi firmami i okresami. Budowa wskaźników jest również prosta, jakoż interpretacja. Można je podzielić na wskaźniki:

1. Płynności - odpowiedzieć mają na pytanie czy podmiot gospodarczy jest w stanie spłacić zaciągnięte zadłużenie bieżące (w ciągu jednego dnia i w całości).

Płynność majątku jest to szybkość z jaką możemy zamienić różne składniki majątkowe na gotówkę lub środki pieniężne i ich ekwiwalenty (np. papiery wartościowe).

Płynność określa się dla części majątku, porządkuje się też majątek według stopnia jego płynności, odpowiada temu uporządkowanie według stopnia wymagalności kapitału. Majątek obrotowy lub bardziej płynny jest odnoszony do zadłużenia bieżącego lub tych elementów tego zadłużenia, które uważamy za bardziej wymagalne. Najbardziej powszechne są takowe wskaźniki płynności (przyjęło się nie wyrażać ich w procentach):

• wskaźnik płynności bieżącej - relacja majątku obrotowego do zadłużenia bieżącego. Zadłużenie bieżące obejmuje zobowiązania krótkoterminowe wraz z kredytami krótkoterminowymi. Pozwala określić czy jesteśmy w stanie spłacić zadłużenie bieżące z posiadanego majątku obrotowego. Powinien zawierać się w przedziale od 1.2 do 2.0. Czasem uznaje się, że dolna granica to 1.5, a nawet 2.0. Przedziały te wychodzą z założeń teoretycznych, musi być on na pewno większy od 1. Krańce przedziałów ukształtowała praktyka, różne są one dla poszczególnych przedsiębiorstw. Firma może być zadowolona z płynności na poziomie niższym od 2, wyższy poziom wskaźnika oznaczałby dla niej niewłaściwą strukturę finansowania. Kredytodawcy natomiast dążą do tego, by kredytobiorcy mieli maksymalnie dużą płynność finansową. Z brakiem płynności lub niedopłynnością mamy do czynienia, gdy wskaźnik jest poniżej dolnego krańca przedziału, jeżeli jest znacznie powyżej górnego krańca przedziału - występuje nadpłynność gwarantująca całkowite pokrycie zadłużenia bieżącego majątkiem obrotowym, przypuszczać jednak należy, że nie jest on efektywnie wykorzystywany. Wskaźnik płynności może być poddany licznym modyfikacjom (częściej licznika) by wyodrębnić różne stopnie płynności:

• wskaźnik płynności szybki - relacja majątku płynnego do zadłużenia bieżącego. Majątek płynny nie obejmuje rozliczeń międzyokresowych i zapasów (zależnych od cyklu produkcyjnego). To środki pieniężne + krótkookresowe papiery wartościowe + należności krótkoterminowe. Wskaźnik powinien być większy od 1, by zapewnić pokrycie zadłużenia majątkiem płynnym, azali weselej nam, gdy wskaźnik oscyluje wokół 1.2.

• wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi to relacja środków pieniężnych (mogą być rozszerzone o papiery wartościowe lub zawężone do gotówki) do zadłużenia bieżącego. Rzadko wymienia się wartości optymalne dla tego wskaźnika, mówi się o jego wartości wokół 0.2.

• Wskaźnik kapitału pracującego - jest to jedyny tuke wskaźnik ilościowy, wyrażany w jednostkach pieniężnych, różnica między majątkiem obrotowym a zadłużeniem bieżącym. Dotyczy tak naprawdę majątku pracującego (zaangażowanego) i obejmuje tą wartość majątku obrotowego, która nie jest przeznaczona na spłatę zadłużenia bieżącego, lecz na działalność bieżącą przedsiębiorstwa i przyczyniać się powinna do uzyskiwania dodatnich efektów finansowych działalności. Kapitał pracujący może być równy 0 (nie ma go), może być ujemny lub dodatni. Gdy jest zerowy znaczy to, że od majątku obrotowego odjęto wartościowo równe zadłużenie bieżące. Wskaźnik płynności bieżącej jest tedy równy 1. Gdy kapitał pracujący jest ujemny jest jeszcze gorzej - by pokryć zadłużenie bieżące trzeba będzie się posiłkować upłynnianiem majątku trwałego, nie jest to wielki problem, gdy można upłynnić np. długoterminowe papiery wartościowe, ale gorzej, gdy np. budynki. Wielka radość nasza, gdy kapitał pracujący dodatni. Firmie zależy na tym, by wzrastał, bo wtedy istnieje coraz większa masa majątku przeznaczona na kreowanie przychodów, które też powinny rosnąć. Może istnieć sytuacja, gdy maleją przychody lub rosną wolniej niż przyrost kapitału pracującego - istnieje wtedy nieefektywność wykorzystania majątku. By to sprawdzić należy posłużyć się innymi wskaźnikami. Warto sprawdzić udział kapitału pracującego w majątku obrotowym.

1. Wspomagania finansowego - możemy je podzielić na dwie podgrupy:

Wskaźniki struktury - najczęściej zawężone do wskaźników struktury kapitału (bez majątku). To relacja wybranego elementu kapitału do całości kapitału:

• np. zadłużenie bieżące do zadłużenia ogółem, kapitał akcyjny do kapitału ogółem itd.

• można porównywać składniki tworzące większą całość np. kapitał własny do kapitał obcy (tworzą kapitał ogółem).

• wskaźnik ogólnego zadłużenia: zobowiązania do aktywów ogółem - mówi ile jest kapitałów obcych w kapitałach ogółem. Gdy jest równy 30% mówi: kapitały obce stanowią 30% kapitału, majątek ogółem jest w 30% finansowany kapitałami obcymi. By spłacić ten kapitał obcy musimy na ten cel przeznaczyć 30% posiadanego majątku.

Finansowanie majątku - relacje jakiś kapitał / jakiś majątek. Lub odwrotnie.

• kapitał własny / majątek trwały - to wskaźnik finansowania majątku trwałego kapitałami własnymi lub inaczej pokrycia majątku trwałego kapitałami własnymi. Nie powinien być mniejszy niż 1. Może być mniejszy od 1 pod warunkiem, że relacja kapitały stałe / majątek trwały jest większa lub równy 1. Cel poznawczy tych wskaźników to sprawdzenie czy posiadany przez nas majątek trwały jest finansowany ze stabilnego źródła, ewentualnie, czy jest finansowany z kapitałów o względnie stałym charakterze. Kapitały stałe obejmują kapitał własny i zadłużenie długoterminowe.

M.t. K.wł. M.t. K.wł.

Z.dł.

M.o. K.o. M.o. Z.bi.

• wskaźnik pokrycia odsetek i spłaty kredytu zyskiem przed spłatą odsetek i opodatkowaniem (EBIT)

• wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową, odmiana wskaźnika rentowności - czy z wygospodarowanej nadwyżki finansowej jesteśmy w stanie pokryć nasze zadłużenie. Nadwyżka finansowa to zysk netto powiększony o amortyzację. Z reguły dotyczy zobowiązań ogółem. Można jednak oczywiście wydzielić zobowiązania.

1. Obrotowości (aktywności).

2. Rentowności (zyskowności).

3. Rynku kapitałowego - obejmują odpowiednie wskaźniki z poprzednich.

Wskaźniki rynku kapitałowego.

Można je znaleźć w opracowaniach pod pojęciem analizy fundamentalnej, która dotyczy sposobu podejścia do analizy cen akcji - przez pryzmat funkcjonowania przedsiębiorstwa akcyjnego.

Wskaźniki owe dzielą się na:

1. uwzględniające liczbę akcji lub udziałów- wskaźniki dotyczące spółek akcyjnych i z o. o.

2. uwzględniające cenę rynkową akcji - stosowane jedynie do podmiotów notowanych na giełdzie

3. uwzględniające zarówno liczbę akcji, jak i kurs giełdowy - dotyczy więc również jedynie spółek akcyjnych

• 
  produktywność jednej akcji lub udziału. Najczęściej nie uwzględnia się w badaniu akcji uprzywilejowanych. Produktywność akcji mówi jaka wartość przychodów przypada na jedną sztukę akcji lub udziału. Wszystkie wskaźniki uwzględniające liczbę akcji nie wyrażają wartości kapitału akcyjnego ogółem.

• 
  zysk netto na jedną akcję lub udział, zyskowność akcji, dochodowość jej. Zyskowność akcji mówi jaka wartość zysku netto przypada na jedną sztukę akcji lub udziału. Wzrost produktywności i zyskowności należy uznać za pożądany.

Oba powyższe wskaźniki można porównywać tylko, jeżeli dotyczą tego samego podmiotu (analiza w czasie). Porównania między przedsiębiorstwami są nieodpowiednie ze względu np. na różną strukturę finansowania.

• 
  dywidenda określa wartość ogółem (w przeciwieństwie do dywidendy jednostkowej). Jest to zawężenie poprzedniego wskaźnika do tej części zysku, która przeznaczona jest na dywidendę. Powinien on się charakteryzować tendencją rosnącą. Podaje on rzeczywistą dochodowość jednej akcji (poprzedni - potencjalną).

• 
  wskaźnik stopy wypłat dywidendy. Rosnący udział tego wskaźnika mówi, że będziemy otrzymywać większe zyski z akcji, ale może również oznaczać mniejsze nakłady na inwestycje firmy.

• 
  wskaźnik maksymalizacji dywidendy, odwrotność poprzedniego. Mówi ile razy zysk netto przewyższa dywidendę, która jest w nim zawarta.

• 
  

stopa zatrzymania - wskaźnik zysku zainwestowanego - mówi ile zysku netto zostało zainwestowanego.

• 
  powinien wykazywać tendencję rosnącą.

• 
  wskaźnik wartości księgowej jednej akcji. Ile na jedną sztukę akcji przypada kapitału własnego.

• 
  wskaźnik kursu bilansowego. Jeżeli kupujemy po cenie nominalnej jedną akcję, to będziemy posiadali tę ilość kapitału własnego. Wskaźnik ten odpowiada na pytanie ile uzyskamy jednostek kapitału własnego jeżeli zakupimy akcję po jej cenie nominalnej.

• 
  wskaźnik rentowności kapitałów własnych.

• 
  stopa reinwestycji - ile jednostek pieniężnych zysku netto zatrzymanego lub reinwestowanego przypada na jedną jednostkę kapitału własnego.

• 
  wskaźnik szybkości wzrostu zysków, to po prostu tempo zmiany zysku.

• 
  mierzony liczbą okresów, do których odnosi się wartość zysku netto. Wskaźnik ten rośnie przy wzroście ceny rynkowej lub spadku zysku netto na akcję. Jeżeli rośnie tylko cena rynkowa - akcjonariusze chętniej kupują walory. Jeżeli spada zysk - płacimy coraz więcej za coś, co jest coraz mniej warte. Przy wysokiej wartości tego wskaźnik długo musimy czekać na zwrot inwestycji. Akcjonariusze wybierać więc będą spośród różnych spółek te, które mają niższy wskaźnik. Jeżeli jednak tak się stanie podniesie się cena rynkowa akcji i wskaźnik owy. Utrzymuje się więc on na pewnym poziomie z różnych innych przyczyn (akcjonariusze nie kierują się tylko opisywanym wskaźnikiem).

• 
  stopa zyskowności cenowej 1 akcji - mówi o udziale w zysku inwestora, który zapłaci po cenie rynkowej za jedną akcję.

• 
  mierzony tymi samymi okresami, do których odnosi się wartość dywidendy. Mówi po ilu latach zwróci nam się zakup akcji z dywidendy.

• 
  wskaźnik stopy dywidendy. Mówi o wartości dywidendy w zamian za kupno akcji po wartości rynkowej (na jedną jednostkę pieniężną).

• 
  co akcjonariuszowi po tym? Praktycznie nie jest stosowany.

• 
  odwrotność powyższego. Niewiele warty.

• 
  wskaźnik kursu giełdowego - mówi o ile cena rynkowa przewyższa (jest mniejsza) od ceny nominalnej. Ważny w pierwszych dniach emisji, może świadczyć np. o niedoszacowaniu ceny.

• 
  dla pierwszego akcjonariusza jest to prognoza rentowności.

• 
  można się zorientować o zwyżkowaniu (zniżce) akcji w porównaniu z ceną zakupu.

• 
  mówi ile trzeba zapłacić po cenie rynkowej by stać się posiadaczem jednej jednostki kapitału własnego przypadającej na jedną akcję.

• 
  rentowność akcji z punktu widzenia akcjonariusza (np. do porównania z lokatą bankową).

Analiza piramidalna.

Swoją nazwę zawdzięcza temu, że w trakcie jej wykonywania analizujemy piramidę wskaźników. To określenie z kolei nazwane jest takoż, bo graficzna prezentacja wzajemnego powiązania wskaźników wygląda jak piramida heopsa. Konstruując piramidę musimy pamiętać o tym, by jeden wskaźnik, który jest rozłożony na wskaźniki cząstkowe był tak rozłożony, by wskaźniki cząstkowe były logicznie ze sobą powiązane i dawały w rezultacie ów wskaźnik syntetyczny. Wskaźniki cząstkowe muszą mieć również sens ekonomiczny, mogą one podlec następnemu rozłożeniu - mamy do czynienia z hierarchicznym uszeregowaniem wskaźników. Na jednym z wybranych poziomów wskaźniki są ze sobą logicznie powiązane w grupach, które tworzą konkretny wskaźnik wyższego rzędu.

Są dwa sposoby poruszania się:

• od góry (piramidionu) schodzimy w dół i konstruujemy kolejne czynniki aż do poziomu wskaźników pierwotnych, choć nie trzeba zawsze się aż tak poniżyć

• od dołu - patrzymy jakie wskaźniki są fundamentem innych, wyższego rzędu.

---