Mgr Anna Surówka

Konstytucyjny status jednostki

1. ochrona godności człowieka - art. 30 Konstytucji - przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jako źródło wolności i praw człowieka i obywatela; poszanowanie i ochrona godności człowieka jest obowiązkiem władz publicznych,

2. wolność człowieka podlega ochronie prawnej - art.31 ust.1 K,

3. konieczność poszanowania wolności i praw innych - art.31 ust. 2 K zd. 1,

4. zakaz zmuszania kogokolwiek do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje - art.31 ust. 2 K zd. 2,

5. możliwość ograniczania korzystania z konstytucyjnych praw i wolności - art. 31 ust. 3 Konstytucji - ograniczenie korzystania z praw i wolności może być wprowadzane tylko w ustawie i gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie prawnym dla ochrony bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, wolności albo praw innych osób; ograniczenia nie mogą naruszać istoty praw i wolności,

6. zasada równości wszystkich wobec prawa (art. 32 ust. 1 K) a równość praw,

Art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej z 2 kwietnia 1997 r., wyraża zasadę równości wobec prawa, która oznacza, iż wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze państwowe oraz zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Zasada równości może być rozpatrywana w dwóch aspektach - jako równość w znaczeniu formalnym i jako równość w znaczeniu materialnym. Równość w znaczeniu formalnym, oznacza konieczność takiego samego traktowania przez prawo wszystkich adresatów norm, bez wprowadzania jakiegokolwiek różnicowania. Tak rozumiana zasada równości wprowadza jednocześnie pewne ograniczenia, polegające przede wszystkim na niemożliwości uwzględniania zróżnicowania sytuacji faktycznej podmiotów. Może się zdarzyć, że takie samo traktowanie różnych podmiotów prowadzić by mogło do naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej, a także pogarszania sytuacji niektórych podmiotów. Równość w znaczeniu materialnym, polega na tym, iż wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną, mają być traktowane tak samo. Jednocześnie tak rozumiana zasada równości dopuszcza możliwość różnego traktowania różnych adresatów lub podmiotów znajdujących się w odmiennej sytuacji faktycznej. Równość w znaczeniu materialnym służy zagwarantowaniu równych szans poszczególnym podmiotom. Na gruncie Konstytucji RP mamy do czynienia z zasadą równości wobec prawa w znaczeniu materialnym. Za takim znaczeniem zasady równości wobec prawa wielokrotnie wypowiadał się Trybunał Konstytucyjny. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada równości polega na tym, iż wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną mają być traktowane równo tj. bez różnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Oznacza to jednocześnie dopuszczalność zróżnicowania sytuacji prawnej różnych podmiotów (wyrok z dnia 28 listopada 1995 r. sygn. akt K 17/95, OTK 1995, nr 3, poz. 18). Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie stwierdzał, że „zasada równości nie ma bezwzględnego charakteru, a więc w pewnych okolicznościach pozwala na różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów podobnych. Musi to być jednak uzasadnione (usprawiedliwione) - dopiero gdy takiego uzasadnienia brakuje, to zróżnicowanie nabiera charakteru dyskryminacji (uprzywilejowania) i staje się sprzeczne z art. 32 ust. 2 Konstytucji.” Dlatego możliwość różnicowania sytuacji prawnej poszczególnych podmiotów wymaga spełnienia pewnych warunków, które zagwarantują realizację konstytucyjnej zasady równości. Zdaniem Trybunału „ocena zgodności aktu normatywnego z zasadą równości wymaga w pierwszej kolejności ustalenia, czy zachodzi podobieństwo określonych podmiotów, a więc czy możliwe jest wskazanie wspólnej cechy istotnej lub faktycznej uzasadniającej równe traktowanie tych podmiotów. Ustalenie to wymaga analizy celu i treści aktu normatywnego, w którym zawarta została kontrolowana norma prawna. Zasada równości, polega bowiem na tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu, powinny by* traktowane równo, tj. bez różnicowań zarówno faworyzujących jak i dyskryminujących. Jednocześnie zasada równości zakłada odmienne traktowanie tych podmiotów prawa, które nie posiadają wspólnej cechy istotnej.” Duże znaczenie dla oceny zgodności z zasadą równości wobec prawa ma więc ustalenie celu istnienia danej regulacji. Równość wobec prawa nie oznacza więc konieczności jednakowego traktowania wszystkich podmiotów spełniających określoną cechę. Możliwość różnego traktowania poszczególnych podmiotów musi być jednak uzasadniona i służyć realizacji innych celów, o szczególnym znaczeniu. Owo różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów wyróżniających się pewną cechą podlega także innym ograniczeniom. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego „odstępstwo takie jest dopuszczalne, jeżeli zostały spełnione trzy warunki. Po pierwsze, wprowadzone przez prawodawcę różnicowania muszą być racjonalnie uzasadnione oraz muszą mieć związek z celem i treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma. Po drugie, waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie podmiotów podobnych, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku różnego traktowania podmiotów podobnych. Po trzecie, różnicowanie podmiotów podobnych musi znajdować podstawę w wartościach, zasadach lub normach konstytucyjnych.”

7. wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne,

8. zakaz dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym (art. 32 ust. 2 K),

9. równość praw kobiet i mężczyzn - art. 33 K,

10. ochrona obywatela polskiego podczas pobytu za granicą - art. 36 K,

11. wolności i prawa osobiste:

• prawo do ochrony życia - art. 38 Konstytucji - a prawo do życia i prawo życia; art. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (KEOPC)

• zakaz poddawania eksperymentom bez dobrowolnie wyrażonej zgody - art. 39 K; rozwinięciem w zakresie eksperymentu medycznego jest regulacja zawarta w ustawie o zawodzie lekarza - eksperyment medyczny może być eksperymentem leczniczym lub badawczym; eksperyment leczniczy - wprowadzenie przez lekarza nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośredniej korzyści dla zdrowia osoby leczonej (może być przeprowadzany jeżeli dotychczas stosowane metody nie są skuteczne lub są niewystarczająco skuteczne); eksperyment badawczy - w celu rozszerzenia wiedzy medycznej, może być przeprowadzany na osobach chorych i zdrowych (dopuszczalny, gdy uczestnictwo w nim nie jest związane z ryzykiem albo ryzyko jest niewielkie i nie pozostaje w dysproporcji do możliwych pozytywnych rezultatów takiego eksperymentu); wymagana zgoda pisemna lub złożona ustnie w obecności dwóch świadków, małoletni - może uczestniczyć za pisemną zgodą przedstawiciela ustawowego, a gdy ukończył 16 r. ż. także za jego zgoda,

• zakaz tortur, okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania - art. 40 K, art. 2 KEOPC,

• nietykalność osobista i wolność osobista, prawo do bezpieczeństwa osobistego - art. 41 K; zakaz pozbawiania wolności bez wyroku sądowego, habeas corpus, nakaz humanitarnego traktowania osoby pozbawionej wolności, odszkodowanie dla osób bezprawnie pozbawionych wolności; por. art. 5 KEOPC,

• odpowiedzialność karna - art. 42 K, art. 7 KEOPC,

• brak przedawnienia zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości - art. 43 K,

• prawo do sądu - art. 45 K, art. 6 KEOPC,

• dopuszczalność przepadku rzeczy w przypadkach wskazanych w ustawie i tylko na podstawie orzeczenia sądu - art. 46 K,

• prawo do prywatności - art. 47 K, art. 8 KEOPC,

• prawo do wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami - art. 48 K,

• wolność komunikowania się i ochrona tajemnicy komunikowania się - art. 49 K,

• nienaruszalność mieszkania - art. 50 K,

• zbieranie informacji - art. 51 K, ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (ODO):

• każdy ma prawo do ochrony dotyczących go informacji,

• przetwarzanie danych osobowych - ze względu na dobro publiczne, dobro osoby, której dane dotyczą lub dobro osób trzecich; zakres dopuszczalności przetwarzania danych określa ustawa,

• ustawę stosuje się do organów państwowych, organów samorządu terytorialnego, do państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych, podmiotów realizujących zadania publiczne, a także przetwarzających dane w związku z działalnością zarobkową, zawodową, dla realizacji celów statutowych,

• dane osobowe - wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (art. 6 ust. 1 ODO),

• osoba możliwa do zidentyfikowania - osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, zwłaszcza poprzez powołanie się na numer identyfikacyjny, jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne, chyba że wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań (art. 6 ust. 2 i 3 ODO),

• zbiór danych - zestaw danych, posiadający strukturę, dostępny według określonych kryteriów (art. 7 pkt 1 ODO),

• przetwarzanie danych - jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie (art. 7 pkt 2 ODO),

• administrator danych - organ, jednostka organizacyjna, podmiot lub osoba, decydująca o celach i środkach przetwarzania danych osobowych (art. 7 pkt 4 ODO),

• odbiorca danych - każdy, komu udostępnia się dane oprócz np. osoby, której dane dotyczą, osoby upoważnionej do przetwarzania danych (art. 7 pkt 6 ODO),

• Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych - organ powołany do ochrony danych osobowych, Generalnym Inspektorem może być osoba spełniająca warunki wskazane w ustawie (obywatelstwo polskie, stałe zamieszkanie w RP, autorytet moralny, wyższe wykształcenie prawnicze i doświadczenie zawodowe, nie karany); wybór i odwołanie - Sejm za zgodą Senatu; kadencja - 4 lata, maksymalnie dwie kadencje; wygaśnięcie kadencji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych - śmierć, odwołanie (gdy zrzekł się stanowiska, stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków, sprzeniewierzył się ślubowaniu, został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo), utrata obywatelstwa polskiego; zakaz przynależności do partii politycznych, związków zawodowych, prowadzenia działalności nie dającej się pogodzić z godnością urzędu, zajmowania stanowiska i wykonywania innych zajęć zawodowych, za wyjątkiem zajmowania stanowiska profesora szkoły wyższej; immunitet formalny - odpowiedzialność lub pozbawienie wolności za zgodą Sejmu; zadania - kontrola przetwarzania danych osobowych, wydawanie decyzji administracyjnych, prowadzenie rejestru zbiorów danych, opiniowanie ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych; zastępca Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych - powoływany na wniosek Generalnego Inspektora przez Marszałka Sejmu; Generalny Inspektor wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (art. 8 - 13 ODO),

• uprawnienia kontrolne Generalnego Inspektora, jego zastępcy, uprawnionych pracowników Biura - wstęp na teren kontrolowanych jednostek, możliwość żądania wyjaśnień i przesłuchiwania osób, wgląd do dokumentów, przeprowadzanie oględzin, zalecanie sporządzania ekspertyz i opinii; sporządzanie protokołu pokontrolnego, w razie stwierdzenia naruszenia prawa -wystąpienie do Generalnego Inspektora o zastosowanie środków przewidzianych w ustawie (usunięcie uchybień, uzupełnienie, uaktualnienie, sprostowanie, udostępnienie lub nieudostępnienie danych osobowych, zastosowanie dodatkowych środków w celu zabezpieczenia danych, wstrzymanie przekazywania danych do państwa trzeciego, zabezpieczenie danych lub przekazanie innym podmiotom, usunięcie danych osobowych); w razie stwierdzenia popełnienia przestępstwa Generalny Inspektor kieruje do organów ścigania zawiadomienie o popełnieniu przestępstwu; możliwość odwołania się od decyzji pokontrolnych do Generalnego Inspektora,

• Generalny Inspektor składa Sejmowi raz w roku sprawozdanie ze swojej działalności,

• zasady przetwarzania danych osobowych - konieczność wyrażania zgody na przetwarzanie danych osobowych, administrator danych obowiązany jest do poinformowania o adresie swojej siedziby, celu zbierania danych, prawie dostępu do danych, dochowania staranności w celu zabezpieczenia przestrzegania prawa, ochrony danych, zakaz przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, danych o kodzie genetycznym, stanie zdrowia, nałogach lub życiu seksualnym, dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu, mandatów karnych, innych orzeczeń (wyjątki np. osoba wyrazi zgodę, przepis szczególny zezwala); odmowa dostępu do danych - ze względu na ochronę tajemnicy państwa, obronności lub bezpieczeństwa państwa, życia i zdrowia ludzi lub bezpieczeństwa i porządku publicznego, zagrożenie dla interesu gospodarczego lub finansowego państwa, naruszenie dóbr osobistych osób, których dane dotyczą (rozdział 3 ODO),

• prawa osoby, której dane dotyczą - prawo do kontroli przetwarzanych danych, możliwość żądania informacji o danych, sprostowania, uaktualnienia, sprostowania danych, wstrzymania ich przetwarzania lub ich usunięcia; na wniosek osoby zainteresowanej administrator zobowiązany jest ją poinformować w ciągu 30 dni o przysługujących prawach (rozdział 4 ODO),

• zabezpieczenie danych osobowych - przy pomocy środków technicznych i organizacyjnych, w celu zabezpieczenia przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem; administrator obowiązany jest do prowadzenia ewidencji osób upoważnionych do ich przetwarzania (rozdział 5 ODO),

• obowiązek zarejestrowania zbioru danych - rejestr zbiorów danych prowadzi Generalny Inspektor; administrator składa wniosek o wpis do rejestru wraz z oznaczeniem podmiotu prowadzącego zbiór i adresem jego siedziby, podaniem celu przetwarzania danych, opisem kategorii osób, których dane dotyczą, sposobu zbierania oraz udostępniania danych, informacji o odbiorcach lub kategoriach odbiorców, którym dane mogą być przekazywane, podanie informacji o sposobie spełniania warunków technicznych i organizacyjnych oraz ewentualnym przekazywaniu danych do państwa trzeciego; rejestr jest jawny; odmowa rejestracji zbioru - brak spełnienia przez administratora wymogów ustawowych, naruszenie zasad przetwarzania danych, niedostosowanie urządzeń i systemów informatycznych służących przetwarzaniu danych; wykreślenie z rejestru - zaprzestanie przetwarzania danych, dokonanie rejestracji z naruszeniem prawa (rozdział 6 ODO),

• przekazywanie danych osobowych do państwa trzeciego - państwo, do którego są przekazywane dane powinno zapewniać co najmniej taki sam poziom ochrony jak RP; jeżeli państwo, do którego mają być przekazane dane nie zapewnia takiego poziomu ochrony zgodę na przekazanie danych wydaje Generalny Inspektor (rozdział 7 ODO),

• swoboda poruszania się - art. 52 K,

• wolność sumienia i religii/wyznania - art. 53 K, art. 9 EKOPC, ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (GWSW):

• każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii - art. 53 ust 1 K; RP zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia i wyznania - art. 1 ust. 1 GWSW,

• wolność religii obejmuje - wolność wyznania lub przyjmowania religii, uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie swojej religii poprzez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie, posiadanie świątyń i innych miejsc kultu (art. 53 ust. 2 K); por. wolność sumienia i wyznania obejmuje - swobodę wyboru religii lub przekonań oraz wyrażania ich indywidualnie lub zbiorowo, prywatnie lub publicznie (art. 1 ust. 2 GWSW),

• obywatele wierzący wszystkich wyznań i niewierzący mają równe prawa (art. 1 ust. 3 GWSW),

• korzystanie z wolności sumienia i wyznania (art. 2 GWSW) m.in. możliwość tworzenia wspólnot religijnych zwanych „kościołami i innymi związkami wyznaniowymi”, uczestniczenia w czynnościach i obrzędach religijnych, głoszenia swojej religii lub przekonań, wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami, zachowania milczenia w sprawach swojej religii i przekonań, wytwarzanie i nabywanie przedmiotów potrzebnych do celów kultu i praktyk religijnych, wybrania stanu duchownego lub zakonnego,

• zakaz dyskryminacji i uprzywilejowania z powodu religii lub przekonań (art. 6 GWSW),

• cudzoziemcy - możliwość korzystania z wolności sumienia i wyznania na równi z obywatelami polskimi,

• rozdzielenie państwa i kościołów (art. 25 ust. 3 K, art. 9 ust. 2 pkt 1 GWSW)

• równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych (art. 25 ust. 1 K, art. 9 ust. 2 pkt 3 GWSW),

• RP - państwo świeckie, neutralne w sprawach religii i przekonań (art. 10 GWSW) - neutralność światopoglądowa państwa,

• niezależność kościołów i związków wyznaniowych od państwa (art. 11 GWSW),

• kościoły i związki wyznaniowe mają możliwość kierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosków, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania (art. 191 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 191 ust. 2 K, art. 11 ust. 3 GWSW),

• duchowni i osoby zakonne korzystają z praw i wolności oraz podlegają obowiązkom na równi z wszystkimi obywatelami, wyjątek - zwolnienie na mocy innych ustaw (art. 12 GWSW),

• podatki - kościoły i inne związki wyznaniowe podlegają ogólnie obowiązującym przepisom podatkowym; zwolnienia - osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych zwolnione są z opodatkowania przychodów ze swojej działalności niegospodarczej, zwolnione są z opodatkowania nieruchomości przeznaczonych na cele niemieszkalne, poza nieruchomościami przeznaczonymi na wykonywanie działalności gospodarczej, zwolnienie z cła za towary przeznaczone na cele charytatywno - opiekuńcze, oświatowo - wychowawcze, o charakterze kulturalnym, na cele kultu (art. 13 GWSW),

• kościoły i związki wyznaniowe mają obowiązek informowania ministra właściwego do spraw religii o sposobie organizacji, zmianie siedziby, objęciu stanowiska we władzach przez cudzoziemca (art. 14 GWSW),

• kościoły i związki wyznaniowe współdziałają z państwem w zachowaniu pokoju, rozwoju kraju, zwalczaniu patologii społecznych (art. 16 GWSW),

• działalność kościołów i związków wyznaniowych - wypełniając swoje funkcje kościoły i związki wyznaniowe mogą m. in.: określać doktrynę religijną, dogmaty, zasady wiary i liturgię, organizować i publicznie sprawować kult, udzielać posług religijnych, ustanawiać, kształcić i zatrudniać duchownych, zbierać składki, otrzymywać darowizny, spadki i inne świadczenia, nauczać religii i głosić ją, korzystać ze środków masowego komunikowania, prowadzić działalność oświatowo - wychowawczą i charytatywno - opiekuńczą, tworzyć i prowadzić zakony oraz diakonaty, należeć do międzynarodowych organizacji wyznaniowych i międzywyznaniowych, mają prawo posiadania cmentarzy grzebalnych, możliwość nauczania religii w punktach katechetycznych znajdujących się w kościołach, domach modlitw i innych pomieszczeniach udostępnionych na ten cel przez osobę uprawnioną do dysponowania nimi, możliwość zakładania i prowadzenia szkół i przedszkoli, możliwość zakładania religijnych instytutów naukowych i naukowo - dydaktycznych, możliwość prowadzenia działalności wydawniczej (wydawanie prasy, książek, druków), możliwość prowadzenia działalności kulturalnej i dydaktycznej; działalność kościołów i związków wyznaniowych nie może naruszać przepisów chroniących bezpieczeństwo publiczne, porządek, zdrowie lub moralność publiczną, władzę rodzicielską, podstawowe prawa i wolności innych osób, (dział II rozdział 2),

• w sprawach majątkowych kościoły i związki wyznaniowe działają poprzez swoje osoby prawne (art. 28 GWSW),

• rejestracja kościołów i związków wyznaniowych (dział III) - prawo wpisu do rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do spraw wyznań (obecnie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji); prawo wniesienia wniosku - przysługuje co najmniej 100 obywatelom polskim, mającym pełną zdolność do czynności prawnych; wnioskodawcy mogą wybrać spośród siebie co najmniej pięcioosobowy komitet założycielski; wniosek powinien zawierać - listę wnioskodawców z ich danymi, informację o formach życia religijnego i metodach działania kościoła lub związku wyznaniowego na terytorium RP, adres siedziby kościoła lub związku wyznaniowego, statut (wymogi art. 32 ust. 2 GWSW); w trakcie postępowania organ rejestrowy może żądać od wnioskodawców wyjaśnień treści wniosku, wezwać do uzupełnienia braków pod rygorem odmowy wpisu do rejestru; decyzja o wpisie do rejestru; odmowa wpisu - wniosek zawiera postanowienia sprzeczne z przepisami ustaw chroniących bezpieczeństwo i porządek publiczny, zdrowie, moralność publiczną, władzę rodzicielską, podstawowe prawa i wolności innych osób; decyzja o wpisie powinna być wydana w ciągu 3 miesięcy od zgłoszenia; z chwilą wpisu do rejestru kościół lub związek wyznaniowy uzyskuje osobowość prawną, korzysta ze wszystkich uprawnień i podlega obowiązkom ustawowym; zmiany statutu dokonuje się w trybie obowiązującym przy ich rejestracji; organ rejestrowy może domagać się aktualizacji pozostałych danych; wykreślenie z rejestru - sytuacja prawna i majątkowa kościoła lub związku wyznaniowego została uregulowana w odrębnej ustawie, zaprzestanie działalności, utrata cech warunkujących uzyskanie wpisu, sąd okręgowy stwierdził w wyroku, że działalność kościoła lub związku wyznaniowego narusza prawo lub postanowienia statutu (postępowanie na wniosek organu rejestrowego lub prokuratora); wykreślenie na podstawie decyzji organu rejestrowego,

• regulacji rozdziału 2 i działu III ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania nie stosuje się do kościołów i innych związków wyznaniowych, których sytuacja uregulowana jest odrębnymi przepisami,

• zakaz ekstradycji obywatela polskiego - art. 55 K,

• prawo do azylu - art. 56 K.

12. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - Rzym 4 listopada 1950 r.:

• prawo do życia - art. 2,

• zakaz tortur - art. 3,

• zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej - art. 4,

• prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego - art. 5,

• prawo do rzetelnego procesu sądowego - art. 6,

• zakaz karania bez podstawy prawnej - art. 7,

• prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego - art. 8,

• wolność myśli, sumienia i wyznania - art. 9,

• wolność wyrażania opinii - art. 10,

• wolność zgromadzania się i stowarzyszania - art. 11,

• prawo do zawarcia małżeństwa - art. 12,

• prawo do skutecznego środka odwoławczego - 13,

• zakaz dyskryminacji - art. 14,

• uchylanie stosowania zobowiązań w stanie niebezpieczeństwa publicznego - art. 15,

• ograniczenie działalności politycznej cudzoziemców - art. 16,

• zakaz nadużycia prawa - art. 17,

• granice stosowania ograniczeń praw - art. 18,

• Europejski Trybunał Praw Człowieka - cel utworzenia - zapewnienie przestrzegania Konwencji; skład - ilość sędziów odpowiada liczbie umawiających się stron; wybór sędziów - Zgromadzenie Parlamentarne; kadencja - 6 lat; mogą być wybierani ponownie; dopuszczalność skargi do Trybunału - po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym.

Paweł Sarnecki Prawo konstytucyjne, Warszawa 2003 r.

orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 1995 r. sygn. akt K 17/95, OTK 1995, nr 3, poz. 18; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 1997 sygn. akt K 22/97, OTK 1997, nr 3-4,poz. 41; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2003 r., sygn. akt SK 4/02, Dz. U. 2003, nr 72, poz. 658

Także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2003 r., sygn. akt SK 4/02, Dz. U. 2003, nr 72, poz. 658

wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2003 r. sygn. akt P 7/02, Dz. U. 2003, nr 63, poz. 590

wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2003 sygn. akt K 34/02, Dz. U. 2003, nr 72, poz. 657

wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2003 r. sygn. akt SK 4/02, Dz. U. 2003, nr 72, poz. 658

---