Misja i cele organizacji

Wg Koźmińskiego misja organizacji to zestaw względnie trwałych dążeń, celów, na które zorientowane są lub powinny być działania podejmowane przez jej uczestników, to samookreślenie się organizacji poprzez odpowiedź na pytania: 1. po co organizacja istnieje? 2. do czego ma dążyć? 3. co ma osiągnąć? 4. czyje i jakie potrzeby powinna zaspokajać? 5. jakie jest jej społeczne posłannictwo?

Cele organizacji to zdarzenia i, lub stany rzeczy, do których osiągnięcia organizacja świadomie zmierza

Wg R.Gryffina cele mają kluczowe znaczenie dla skuteczności organizacji i spełniają szereg zadań (funkcji). Organizacje mogą mieć również kilka różnych rodzajów celów i tak trzeba zarządzać, aby wszystkie je osiągnąć. Ustalenie celów wymaga zaangażowania różnego rodzaju menedżerów

Cele w organizacji spełniają cztery ważne funkcje:

1. stanowią wskazówkę i nadają jednolity kierunek działaniom ludzi pracujących w organizacji, wytyczone cele pozwalają wszystkim zrozumieć, dokąd organizacja zmierza i dlaczego osiągnięcie pewnego docelowego stanu jest tak ważne

2. praktyka ustalenia celów wpływa na planowanie, skuteczne wytyczanie celów sprzyja dobremu planowaniu, a ono z kolei ułatwia ustalenie celów w przyszłości

3. cele mogą być źródłem motywacji dla pracowników organizacji; cele sformułowane konkretnie o umiarkowanym stopniu trudności, mogą motywować ludzi do cięższej pracy, zwłaszcza jeśli osiągnięcie celu może zostać nagrodzone

4. cele dają skuteczny mechanizm oceny i kontroli, oznacza to, że przyszłe wyniki będzie można ocenić na podstawie stopnia realizacji wytyczonych dziś celów

Organizacje ustalają wiele różnych rodzajów celów; różnią się one szczeblem, dziedziną i ramami czasowymi.

Cztery podstawowe szczeble celów obejmują misję oraz cele strategiczne, taktyczne i operacyjne

• misja to sformuÅ‚owanie podstawowego, niepowtarzalnego, celu, który wyróżnia ja wÅ›ród innych firm tego typu i wskazuje na zakres operacji przedsiÄ™biorstwa w kategoriach produktu na rynku; skÅ‚adowe powoÅ‚ania firmy: docelowi klienci i rynki, główne produkty lub usÅ‚ugi, obszar geograficzny, główne technologie, troska o przetrwanie, wzrost i zyskowność, filozofia firmy, wÅ‚asna koncepcja firmy, pożądany wizerunek publiczny

• cele strategiczne to cele wyznaczone na najwyższym szczeblu i dla najwyższego kierownictwa organizacji. KoncentrujÄ… siÄ™ one szerokich, ogólnych problemach

• cele taktyczne sÄ… ustalane na Å›rednim poziomie i dla menedżerów Å›redniego szczebla, koncentrujÄ… siÄ™ one na sposobie operacjonalizacji dziaÅ‚aÅ„ niezbÄ™dnych do osiÄ…gniÄ™cia celów strategicznych

• cele operacyjne sÄ… wyznaczane dla menedżerów niższego szczebla i dotyczÄ… krótkookresowych dziaÅ‚aÅ„ zwiÄ…zanych z celami taktycznymi

Organizacje wyznaczają też cele dla różnych dziedzin np. dla operacji, marketingu, finansów, produkcji czy innowacji

Cele mogą się dzielić ze względu na ramy czasowe tj. strategiczne-długofalowe, taktyczne-średnioterminowe, operacyjne-krótkookresowe.

Optymalizacja wymaga równoważenia i godzenia możliwych konfliktów pomiędzy różnymi celami. ze względu na możliwości konfliktu menedżer musi szukać punktów, w których cele są niespójne i zdecydować czy realizować jakiś cel rezygnując z innego,czy może poszukiwać jakiegoś celu, pośredniego, godzącego oba.

Wg S.Sudoła celem jest założony rezultat działań, punkt dojścia, dom którego osiągnięcia się zmierza, pożądany, przyszły stan rzeczy, który przedsiębiorstwo chciałoby osiągnąć.

Wg Balcerowicza cel przedsiębiorstwa to zmienna ekonomiczna odnosząca się do jego działalności, która jest przedmiotem głównego zainteresowania kierownictwa i tym samym stanowi główne kryterium wyboru typu i kierunku działania.

Z celami przedsiębiorstwa wiąże się jego misja, przez którą rozumie się deklarowany i realizowany przez przedsiębiorstwo przez dłuższy okres służebny cel w stosunku do otoczenia albo wg Jeżaka jest to zestaw wartości akcentujących specyficzną rolę danej firmy na rzecz otoczenia, a tym samym uzasadniających istnienie przedsiębiorstwa.

Realizując swoją misję , przedsiębiorstwo zaspokaja jakąś ważną potrzebę swoich klientów, regionu lub nawet całego społeczeństwa.

Wg Krzyżanowskiego misja jest to przedmiot aspiracji czyli trwałych dążeń organizacji określony zwykle w statucie jako zakres jej społecznie pożądanej działalności

Misja powinna uwypuklać co różni firmę od innych (Ackoff)

Misja jest syntezą dążeń i aspiracji właścicieli i kierownictwa firmy(Sikorski)

Przedsiębiorstwo pozbawione misji nie ma duszy (Fournier)

Świadomość misji, a więc swoistego zobowiązania w stosunku do otoczenia (rynku) ukierunkowuje działalność przedsiębiorstwa w dłuższym czasie, określa na czym firma powinna się koncentrować, a czego robić nie powinna, ponadto ma duże znaczenie marketingowe, gdyż kształtuje obraz firmy. Wg Penca Misja firmy ma olbrzymią wartość informacyjną zarówno dla osób znajdujących się wewnątrz danej organizacji jak i dla ludzi na zewnątrz. Z jednej strony cele przedsiębiorstwa stają się zrozumiałe dla pracowników z drugiej stanowią ważną informację dla właścicieli akcji, dostawców, klientów

Wg K.Obłoja misja powinna być:

• zakotwiczona w przyszÅ‚oÅ›ci

• mieć motywujÄ…cy charakter

• wiarygodna

• lapidarna

• mieć element marzenia

• musi być jednoczeÅ›nie ogólna i konkretna

Wg L.Digmana misja powinna spełniać następujące wymagania:

• być ukierunkowana rynkowo: powinna dokÅ‚adnie okreÅ›lać rynek, na których firma dziaÅ‚a lub zamierza dziaÅ‚ać

• speÅ‚niać postulat realnoÅ›ci: zaÅ‚ożenia misji nie powinny być zbyt obszerne, gdyż bÄ™dÄ… one niemożliwe do speÅ‚nienia, ani zbyt wÄ…skie, bo bÄ™dÄ… za bardzo ograniczać zakreÅ› dziaÅ‚alnoÅ›ci firmy

• być motywacyjna: skuteczna misja motywuje każdego czÅ‚onka organizacji do osiÄ…gniÄ™cia w swojej dziedzinie sukcesu

• być szczegółowa: okreÅ›lić główne kierunki dziaÅ‚ania i zostawić margines swobody

Aby misja dynamizowała i integrowała zespoły pracownicze musi być im dobrze znana, rozumiana i akceptowana

Najważniejsze stwierdzenia co do celów:

1. mimo różnych przekształceń w przedsiębiorstwach, zysk jest kategorią ekonomiczną, która odgrywa istotną rolę w ocenie pracy zarządu firmy i stanowi jeden z podstawowych celów, do których dążą menedżerowie i zarządzający właściciele

2. firmy niewielkie i zarządzane przez właściciela skłonne są raczej do bieżącego maksymalizowania zysku

3. firmy typu menedżerskiego, szczególnie duże S.A. często odchodzą od powyższej formuły będąc bardziej zainteresowanymi powiększaniem ich rozmiarów, rozwojem (wzrostem sprzedaży, powiększaniem kapitałów)

4. często występuje naturalna sprzeczność między logiką przedsiębiorcy, reprezentowaną przez menedżera, a logiką drobnych udziałowców, którzy zainteresowani są przede wszystkim wysokością bieżących korzyści z kapitału (rozbieżność między celem długo- i krótkoterminowym)

5. coraz ważniejsze dla właścicieli firm są korzyści ze wzrostu ich wartości rynkowej, dlatego najlepiej główny cel firmy wyraża maksymalizowanie dochodowości kapitału

6. idea służenia społeczeństwu jako cel nie może ukierunkowywać działalności przedsiębiorstwa w konkurencyjnej gospodarce rynkowej

7. realizując swoje cele przedsiębiorstwo zwłaszcza duże powinno mieć świadomość swej społecznej odpowiedzialności

8. ważnym celem zrządzającego swym przedsiębiorstwem może być satysfakcja i poczucie samorealizacji

9. w przedsiębiorstwie występują różne grupy interesów, mające różne cele, zależy to w duży stopniu od własności przedsiębiorstwa

10. z celem podstawowym przedsiębiorstwa wiąże się jego misja a z niej wynikają różne cele szczegółowe i zadania

Problem celów należy do najważniejszych w teorii przedsiębiorstwa, mając równocześnie duże znaczenie dla praktyki zarządzania nim, gdyż ukierunkowuje jego działalność.

---