LEKI PRZECIWZAPALNE

1. Stosowane układowo

1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

2. Glikokortykosteroidy

3. Leki hamujące uwalnianie autakoidów

• Leki przeciwhistaminowe

• Leki przeciwprostaglandynowe

• Leki przeciwkininowe

4. Chemioterapeutyki

5. Leki zwężające i uszczelniające naczynia (α-agoniści, związki wapnia, rutyna, wit. C, środki ściągające)

Stosowane miejscowo

1. NLPZ

2. Glikokortykosteroidy

3. Chemioterapeutyki

4. Leki zwężające i uszczelniające naczynia

5. Leki izolujące tkanki od bodźca zapalnego:

• Środki ściągające

• Środki osłaniające

Środki miejscowo znieczulające

NIESTEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE (NLPZ, NSAIDs)

• Roczne zużycie kwasu acetylosalicylowego: 50 000 ton, 100 mld tabl. 0,5, łańcuch >1mln km

• Nie wszystkie działają przeciwzapalnie

(na podst. schematu z wykładu)

Mechanizm działania NLZP:

Hamowanie cyklooksygenazy zapobiega syntezie cyklicznych nadtlenków i powstających z nich prostaglandyn (PG), tromboksanów (TX) i prostacyklin (PGI)

• COX-1 - synteza niezbędnych do życia prostaglandyn

• COX-2 - forma indukowalna przez czynniki zapalne, tylko w obrębie procesu zapalnego

• COX-3 - głównie w OUN (metamizol, aspiryna)

Działanie NLPZ:

• Przeciwzapalne

• Przeciwbólowe

• Przeciwgorączkowe

Substancja czynna	Działanie
		przeciwzapalne	przeciwbólowe	przeciwgorączkowe
Kwas acetylosalicylowy Fluniksyna Naproksen Kwas meklofenamowy Fenylbutazon Paracetamol	+ + + + + -	+ + +/- +/- +/- +	+ + + + +/- +

Działanie przeciwzapalne nie związane bezpośrednio z hamowaniem COX:

• wpływ na błony komórkowe

• hamowanie aktywności neutrofilów

• modulacja niektórych odpowiedzi immunologicznych

• wpływ na metabolizm tkanki łącznej

NLPZ - działania niepożądane:

1. uszkadzanie błony śluzowej żołądka i jelit (spadek PGE -> mniej śluzu; bardzo wrażliwe są psy)

2. zaburzenie funkcji szpiku (leukopenia, neutropenia, trombocytopenia)

3. zaburzenie funkcji nerek (po miesiącu nefropatia, zwykle stała)

4. zaburzenie funkcji wątroby

5. obniżenie krzepliwości krwi

6. methemoglobinemia

7. reakcje skórne o charakterze uczuleniowym

8. potęgowanie lub hamowanie działania leków stosowanych równocześnie

Interakcje z innymi lekami:

• potęgowanie działania leków poprzez ich wypieranie z połączeń z białkai

• hamowanie lub potęgowanie działania leków poprzez wpływ na metabolizm w wątrobie

PODZIAŁ NLPZ uwzględniający stosunek COX-1 IC50/COX-2 IC50

1. Selektywne inhibitory COX-1

1. aspiryna 0,01

2. salicylan walerianowy <0,24

3. S-indobufen 0,043

2. Nieselektywne inhibitory COX

1. ibuprofen 0,5

2. naproksen 0,56

3. S-ketoprofen 0,61

4. flurbiprofen 1,0

5. salicylan sodu 1,03

6. indometacyna 1,9

7. piroksykam 3,12

3. Inhibitory hamujące preferencyjnie COX-2

1. meloksykam 11,16

2. nimesulid 17,69

3. diklofenak 18,9

4. Wysoce selektywne inhibitory COX-2

1. rofekoksyb 410,0

2. NS-398 168,0

3. S.C.-8125 143,0

PODZIAŁ NLPZ uwzględniający wpływ na COX:

1. Nieodwracalne inhibitory COX-1 i COX-2 (np. aspiryna powodując acetylację seryny uniemożliwia wiązanie kwasu arachidonowego)

2. Odwracalne, kompetycyjne inhibitory COX-1 i COX-2 (np. ibuprofen, piroksykam współzawodniczą z kwasem arachidonowym o przyłączenie do miejsca aktywnego)

3. Czasowo zależne, odwracalne inhibitory COX-1 i COX-2 (np. indometacyna, flurbiprofen wpływają na enzym poprzez reakcje jonowe pomiędzy ich grupą karboksylową a argininą enzymu, co zmniejsza elastyczność miejsca wiązania enzymu)

4. Czasowo zależne, nieodwracalne inhibitory COX-2 (np. celekoksyb i rofekoksyb mogą być słabymi inhibitorami kompetycyjnymi dla COX-1, ale są zdolne do wolnego, czasowo zależnego hamowania COX-2)

I. POCHODNE KWASU SALICYLOWEGO:

• kwas salicylowy

• kwas acetylosalicylowy (A 20; Oedemosan (+fenylbutazon); Calcipiryna, Aspiryn, Polopiryna)

• sodu salicylan

• salicylamid

• KOTY NIE METABOLIZUJĄ SALICYLANÓW!

• Stosowane u ptaków, miejscowo u psów i koni

Gatunek	T1/2 (godz.)	Dawka (mg/kg m.c.)
Psy Koty Świnie Konie Bydło	7-12 ok. 40 10 1 0,5	p.o. 25 co 8 godz. p.o. 25 co 24-48 godz. p.o. 10 co 6 godz. p.o. 30-50 co 12 godz. p.o. 100 co 12 godz.

A 20 (proszek do stosowania z wodą do picia dla kur i gołębi)

Skład:

Acidum acetylsalicylicum 20,0

Vehiculum ad 100,0

Wskazania:

• schorzenia górnych dróg oddechowych

• stany zapalne kończyn

• skaza moczanowa

• u kurcząt w warunkach zagrożenia puchliną wodną

Interakcje:

• leki zakwaszające mocz (wit. C, metionina, chlorek amonu) hamują wydalanie kwasu acetylosalicylowego

• leki alkalizujące (wodorowęglan sodowy, acetazolamid) przyśpieszają wchłanianie kwasu acetylosalicylowego

Przeciwwskazania:

• nie stosować u kur niosek jaj przeznaczonych do spożycia przez ludzi

Działania niepożądane:

• wydłużenie czasu krwawienia

Dawkowanie i stosowanie:

• 5-25mg/kg m.c. z wodą do picia (stężenie 0,01-0,05%), po rozpuszczaniu lek zachowuje trwałość 3 godz.

Karencja:

• Nie obowiązuje, nie stosować u kur niosek jaj do spożycia przez ludzi

OEDEMOSAN (maść do stosowania zewnętrznego dla psów i koni)

Skład:

Acidum acetylsalicylicum 3,0

Phenylbutazonum 1,8

Vehiculum (z DMSO) ad 100,0

Wskazania:

• Urazowe schorzenia układu więzadłowo-ścięgnowego

• zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnowych

• aseptyczne stany zapalne układu kostnego, stawów, mięśni i skóry na tle reumatycznym i gośćcowym

• nerwobóle i stwardnienia skóry

• choroby tkanki łącznej

• leczenie objawowe obrzęku gruczołu mlekowego u suk towarzyszące ciąży urojonej

Działanie:

• przeciwzapalne

• przeciwbólowe

• przeciwwysiękowe

• przeciwreumatyczne

Interakcje:

• glikokortykosteroidy oraz NLPZ wzmagają działanie preparatu

Przeciwwskazania:

• nie stosować u kotów

• ostrożnie u zwierząt starych, wyniszczonych, z uszkodzonymi narządami miąższowymi i niewydolnością układu krążenia

• chronić błony śluzowe

Dawkowanie i stosowanie:

• zewnętrznie, kilkakrotnie w odstępach 12-24 godz., nanieść niewielką ilość maści na nieuszkodzoną skórę, nie wcierać

Karencja:

• nie stosować u koni rzeźnych

II. POCHODNE PIRAZOLONU I PIRAZOLIDYNY:

• fenazon

• noramidopiryna/metamizol/noraminofenazon (Biovetalgin)

• fenylbutazon (Oedemosan, Butapirazol) - rzadko w leczeniu układowym, p.o. lub i.v. u koni i psów

• aminofenazon (Pyramidonum)

• propyfenazon

METAMIZOL (Biovetalgin, Pyralgivet)

- działa na COX-3

Działanie:

• przeciwbólowe (silne działanie)

• przeciwgorączkowe

• przeciwzapalne

• spazmolityczne (przy morzyskach)

Wskazania:

• zwalczanie bólów kolkowych pochodzenia jelitowego, nerkowego i wątrobowego

• zwalczanie wszelkiego rodzaju bólów pooperacyjnych oraz bólów nowotworowych

• jako środek przeciwgorączkowy w chorobach zakaźnych oraz zatruciach przebiegających z objawami wysokiej gorączki

• jako środek wspomagający w leczeniu stanów zapalnych mięśni, stawów, ścięgien

Przeciwwskazania:

• nie stosować łącznie z chloropromazyną i innymi neuroleptykami - silna hipotermia

• nie stosować s.c. oraz u zwierząt nadwrażliwych na pirazolony i z zaburzeniami układu krwiotwórczego

Działania niepożądane:

• podczas szybkiej iniekcji i.v. może dojść do wstrząsu

• przy długotrwałym stosowaniu może pojawić się agranulocytoza i niedokrwistość plastyczna

• łączne podanie z chloropromazyną może wywołać hipotermię

• przy wielokrotnym podaniu u koni - obrzęk kończyn, bo leki z tej grupy zmniejszają stężenie prostaglandyn - regulują one napięcie naczyń -> rozkurcz naczyń -> trudniejsze odprowadzanie krwi

Interakcje:

• metamizol przyśpiesza metabolizm barbituranów, fenyloalaniny, rifampicyny, metadonu

• metamizol nasila działanie sulfonamidów

• połączenie z kofeiną podnosi o ok. 50% aktywność przeciwbólową metamizolu

• barbiturany zmniejszają aktywność przeciwbólową metamizolu

Dawkowanie i stosowanie:

• lek podawać powoli i.m. lub i.v. 1-2 razy dziennie; dopuszczalne jest stosowanie co 8 godz., nie podawać s.c., nie stosować dłużej niż 7-10 dni

• u małych zwierząt:

• psy: można p.o. w dawce 10-50 mg/kg m.c.

• u dużych zwierząt:

• konie, bydło, źrebięta, cielęta, świnie: 10-50 mg/kg m.c.

• przy długim podawaniu stosować dawkę 10-20 mg/kg m.c.

Karencja:

• mleko - 4 dni, tkanki jadalne - 12 dni

III. POCHODNE KWASU ARYLOPROPIONOWEGO:

• ibuprofen (Ibuprom, Nurofen) - NIE WOLNO U PSÓW!

• karprofen (Rimadyl iniekcja, Rimadyl tabletki 20, 50)

• wedaprofen (Quadrisol 5, 100) - zgoda centralna na całą UE

• ketoprofen (Ketofen 5, 10, 20 mg, Ketofen 10%)

• flurbiprofen

• deksibuprofen

• fenoprofen

• naproksen (Anapran) - często u ludzi, silny efekt przeciwzapalny, słabszy przeciwbólowy, długie działanie (1x/doba), brak przeciwwskazań u zwierząt, p.o., u konia 10mg/kg co 14 dni, u psa 2-5mg/kg co 24 godz.

KARPROFEN (Rimadyl - tabletki)

Wskazania:

• w ostrych i przewlekłych niedowładach mięśniowo-kostnych (osteoarthritis)

• łagodzenie objawów zapalenia i bólu po zabiegach operacyjnych

Przeciwwskazania:

• wrzód żołądka

• ostrożnie przy niewydolności nerek, wątroby, serca

• nie stosować w ciąży

Dawkowanie:

• dawka początkowa 1-2 mg/kg m.c. co 12 godz., po 7 dniach można zmniejszyć do 2 mg/kg m.c./dz., po 2 tygodniach skontrolować stan kliniczny pacjenta

Karencja:

• nie obowiązuje

WEDAPROFEN (Quadrisol - roztwór do wstrzykiwań i żel doustny dla koni, żel doustny dla psów)

Wskazania:

• ograniczenie stanów zapalnych i zwalczanie bólu związanego z zaburzeniami ze strony układu mięśniowo-szkieletowego oraz z uszkodzeniami tkanek miękkich

• zwalczanie bólów kolkowych (iniekcje)

Przeciwwskazania:

• zwierzęta z zaburzeniami funkcji serca, wątroby i nerek

• u samic ciężarnych, w czasie porodu i laktacji

• u źrebiąt poniżej 6 miesiąca życia oraz u szczeniąt poniżej 12 tyg.

Dawkowanie:

• konie 2 mg/kg m.c. i.v.; 2 mg/kg m.c. co 12 godz p.o.; psy 0,5 mg/kg m.c./dzień

Karencja:

• tkanki jadalne - 4 dni po i.v., 12 dni po p.o.

KETOPROFEN (Ketofen - roztwór do wstrzykiwań i.m. dla koni, bydła i świń, tabletki dla psów)

Wskazania:

• przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie w przebiegu chorób układu oddechowego, mięśniowo-szkieletowego, morzyskach, obrzęku i zapalenia wymienia

Przeciwwskazania:

• nie podawać koniom 15 dni przed zawodami sportowymi

• jak pozostałe NLPZ

Dawkowanie:

• konie: 2,2 mg/kg m.c. przez 3-5 dni

• bydło: 3 mg/kg m.c. przez 1-3 dni

• świnie: 3 mg/kg m.c. w dawce jednorazowej

• psy, koty: 1 mg/kg m.c. przez 3-5 dni

Karencja:

• bydło, świnie - tkanki jadalne 4 dni, nie stosować u koni przeznaczonych na rzeź

IV. POCHODNE KWASU NIKOTYNOWEGO

• fluniksyna (Finadyne Solution, Flunimeg)

FLUNIKSYNA (roztwór)

• uzyskanie stosunkowo wysokiego stężenia blokuje syntezę prostaglandyn na dobę

• siła działania porównywalna do morfiny

Wskazania:

• konie: jako środek przeciwzapalny i przeciwbólowy w stanach zapalnych mięśni, stawów, ścięgien oraz jako środek przeciwbólowy w morzyskach

• bydło: ostre stany zapalne układu oddechowego, jako leczenie wspomagające w ostrym zapaleniu gruczołu mlekowego

• świnie: łagodzenie stanu zapalnego i bólu (zwłaszcza przy MMA)

Przeciwwskazania:

• nadwrażliwość na fluniksynę

Interakcje:

• brak danych

Dawkowanie:

• konie: p.o. lub i.v. 1,1 mg/kg, 1xdziennie, do 5 dni

• bydło: i.v. 2,2 mg/kg, 1xdziennie, do 5 dni

• psy: p.o. lub s.c. 1,0 mg/kg, 1xdziennie; i.v. 1,0, 1-2xdziennie; do 3 dni

Karencja:

• konie, bydło: 7-10 dni na tkanki jadalne, mleko 36 godz.

• świnie: 15 dni na tkanki jadalne

V. POCHODNE KWASU FENAMOWEGO

• kwas tolfenamowy (Tolfedine 4%; Tolfedine 6, 60 mg; Tolfine)

• kwas meklofenamowy - konie, psy, przeżuwacze, p.o.; do 5-7 dni

• kwas mefenamowy (Mefacit)

KWAS TOLFENAMOWY (Tolfedine, Tolfine)

Wskazania:

• psy, koty: leczenie objawowe stanów zapalnych, bólowych i gorączkowych związanych z zapaleniem stawów, ścięgien i mięśni, a także wspomagająco w kamicy u kotów

• bydło: ostre stany zapalne układu oddechowego, jako leczenie wspomagające w ostrym zapaleniu gruczołu mlekowego

• świnie: łagodzenie stanu zapalnego i bólu (zwłaszcza przy MMA)

Przeciwwskazania:

• nadwrażliwość na kwas tolrenamowy

Interakcje:

• konkurencja o miejsce wiązania z białkami

Karencja:

• tkanki jadalne: świnie 3 dni, bydło 4 dni po podaniu i.v., 12 dni po podaniu i.m.

• mleko - 1 udój po i.m., 2 udoje po i.v.

VI. POCHODNE ANILINY

• fenacetyna - nie jest stosowana, silnie hepatotoksyczna, rozkładana do paracetamolu

• paracetamol (APAP, Codipar, Efferalgan, Panadol, Saridon) - NIE WOLNO U TOWARZYSZĄCYCH, powoduje trwałe zmiany w nerkach (nefropatie), podany doustnie przestaje działać po 6 godz., nie wywiera obwodowego działania p/zapalnego, p/gorączkowe jest słabe; w zatruciu lekami wykrztuśnymi (acetylocysteiny)

VII. POCHODNE KWASU INDOLOOCTOWEGO

• indometacyna (Metinidol) - można stosować u towarzyszących, ale tylko miejscowo

VIII. POCHODNE KWASU FENYLOOCTOWEGO

• diklofenak (Naklofen, Olfen, Voltaren) - stosunkowo długie działanie, silnie p/zapalnie

IX. OKSYKAMY

• piroksykam - długie działanie

• meloksykam (Metacam)

MELOKSYKAM (Metacam - roztwór do wstrzykiwania dla bydła I świń)

• iniekcyjnie u bydła przez kilka dni (48-72 godz.), na zmianę z fluniksyną

Wskazania:

bydło:

• ostre stany zapalne układu oddechowego, w połączeniu z odpowiednim leczeniem antybiotykowym

• zmniejszenie objawów klinicznych biegunki w połączeniu z odpowiednią doustną terapią nawadniającą u cieląt w wieku powyżej jednego tygodnia życia i u młodego bydła przed okresem laktacji

świnie:

• zmniejszenie objawów kulawizny i zapalenia w przebiegu niezakaźnych schorzeń układu ruchu

Karencja:

• tkanki jadalne: 15 dni, mleko 5 dni

X. INHIBITORY COX DZIAŁAJĄCE GŁÓWNIE NA COX-2

• nimesulid - u ludzi, efekt na p. pokarmowy

• nabumeton

• rofekoksyb

• celekoksyb - koksyby miały wyprzeć kwas acetylosalicylowy

GLIKOKORTYKOIDY

Glikokortykosteroidy naturalne i synetyczne:

• kortyzon

• hydrokortyzon (kortyzol) - krótkie, szybkie działanie -> więc podajemy przy skurczu oskrzeli, wstrząsie

• prednizon

• prednizolon - podstawowy glikokortykosteroid do stosowania u zwierząt (tabl., iniekcje)

• metyloprednizolon - (Depo-Medrone V - zawiesina) - słabsze działanie na gospodarkę mineralną

• traimcinolon

• deksmetazon - jeden z najsilniejszych, wolniej działa (nie we wstrząsie), profilaktycznie: w zaleganiu poporodowym i obrzęku mózgu, większe prawdopodobieństwo osteoporozy, stymuluje łaknienie

• betametazon

• deflazakort

• fluokortolon

• prednyliden

substancja czynna	czas działania (godz.)	siła działania przeciwzapalnego
Hydrokortyzon/kortyzol Kortyzon Kortykosteron Prednizon Prednizolon Metyloprednizolon Triamcinolon Flumetazon Deksmetazon Betametazon	<12 <12 <12 12-36 12-36 12-36 12-36 12-36 >36 >36	1 0,8 0,3 4 4 5 5 100 30 30

Farmakokinetyka:

• łatwo wchłaniają się po podaniu p.o. i i.m.

• przenikają barierę łożyskową i krew/mózg

• łączą się z białkami krwi

• ulegają sprzęganiu z kwasem glukuronowym

• wydalane głównie przez nerki

• wchłaniają się do układu przez nieuszkodzoną skórę

Drogi podania:

• per os

• i.v.

• i.m.

• miejscowo

• dootrzewnowo

• domacicznie

• dowymieniowo

• dostawowo - trzeba zapewnić bardzo sterylne warunki

• wziewnie (flutikazon [110µg co 12 godz.; objawy ostre - 220 µg co 12 godz. + prednizon 1 mg/kg], beklometazon, budezonid) - rozkurczają oskrzela, dostają się do krwi -> efekt I przejścia w wątrobie -> słaby efekt obwodowy -> można stosować długotrwale bez widocznych objawów

Mechanizm działania:

• dyfundują przez błonę komórkową, łączą się z receptorami cytozolowymi, wpływając na transkrypcję mRNA w jądrze komórkowym, hamując fosfolipazę A_2, która uwalnia kwas arachidonowy z fosfolipidów błony komórkowej -> zahamowanie powstawanie lipoksyn, prostaglandyn, tromboksanów, prostacyklin i leukotrienów (patrz schemat)

Efekt farmakologiczny:

• działanie przeciwzapalne (niezależnie od czynników zapalnych, leczenie tylko objawowe)

• działanie przeciwalergiczne

• działanie immunosupresyjne

• hormony antystresowe, stabilizują homeostazę, umożliwiają adaptację do zmieniających się warunków środowiska

Działanie przeciwzapalne:

• hamowanie wytwarzania prostanoidów

• hamowanie wytwarzania LTB

• hamowanie uwalniania histaminy

• stabilizacja błon lizosomalnych

• zmniejszenie produkcji składników dopełniacza

• hamowanie aktywności hialuronidazy

• hamowanie aktywności i rozplemu fibroblastów

• hamowanie angiogenezy i zmniejszenie odkładania włóknika

Działanie przeciwalergiczne:

• hamowanie wytwarzania leukotrienów C i D

• hamowanie reakcji immunologicznej prowadzącej do produkcji reagin

• hamowanie reakcji alergen-reagina z komórkami mastocytów

• tłumienie reakcji naczyniowej

• spadek liczby i aktywności granulocytów kwasochłonnych

Działanie immunosupresyjne:

• zahamowanie produkcji większości cytokin

• zmniejszenie liczny limfocytów T

• stymulacja rozpadu limfocytów T w grasicy

• tłumienie reakcji o charakterze komórkowym

• hamujący wpływ na powstawanie przeciwciał

• ograniczenie zdolności fagocytarnych

Działanie metaboliczne:

1. wpływ na przemianę białek

• zahamowanie syntezy i stymulacja rozpadu białek w tkankach

• uwolnienie aminokwasów do krwi

• rozkład aminokwasów w wątrobie

• zwiększenie wydalania azotu i kwasu moczowego

wpływ na przemianę węglowodanową

• wzrost produkcji glukozy w wątrobie oraz hamowanie wychwytu i zużycia obwodowego

• hiperglikemia

• kompensacyjny wzrost poziomu insuliny

• tworzenie zapasów glikogenu w wątrobie

• wpływ na przemianę tłuszczową

• stymulacja rozpadu tłuszczów (lipidemia)

• pobudzenie lipogenezy i odkładania tłuszczów (zespół Cushinga)

• wpływ na przemianę wodno-elektrolitową i wapniową

• działanie mineralokortykopodobne (hamowanie wydalania Na+ i H2O i wydalanie dużych ilości K+ przez nerki - obrzęki, wzrost ciśnienia krwi)

• hamowanie wchłaniania wapnia w jelitach i zwiększenie wydalania przez nerki (osteoporoza)

• anaboliczny wpływ na wątrobę

• stymulacja aktywności i syntezy enzymów np. syntetazy glikogenowej

• pobudzanie aktywności enzymów rozkładających aminokwasy

• kataboliczny wpływ na mięśnie

• rozpad białek

• rozpad zapasów glikogenu

• potencjalizacja glikolizy przez adrenalinę

• wpływ na układ immunologiczny

• katabolicznie na limfocyty, mastocyty, makrofagi, fibroblasty, komórki śródbłonka

• supresyjnie na reakcje immunologiczne

• tłumienie stanów zapalnych

• wpływ na układ krążenia

• wzrost ciśnienia krwi

• hamowanie wychwytu katecholamin

• uszczelnienie naczyń

• zaburzenia pracy serca (K+ i Ca2+

• wpływ na układ oddechowy

• potęgowanie bronchodilatacyjnego wpływu adrenaliny i środków β-adrenomimetycznych

• tłumienie spastycznego działania leukotrienów

• zmniejszenie koncentracji eozynofilów w płucach

• hamowanie uwalniania mediatorów

• wpływ na obraz krwi

• neutrofilia

• eozynopenia

• bazofilopenia

• trombocytowa

• limfopenia

• wpływ na układ kostny i gospodarkę wapniową

• hipokalcemia (hamowanie wchłaniania i kalciuria)

• osteoporoza

• wpływ na przewód pokarmowy

• hamowanie wydzielania śluzu

• wzrost wydzielania soku żołądkowego

• owrzodzenia

• wpływ na ośrodkowy układ nerwowy

• pobudzenie psychomotoryczne

Wskazania do stosowania:

• terapia substytucyjna przy niedoczynności kory nadnerczy (pierwotnej i wtórnej)

• odczyny zapalne miejscowe i ogólne (zapalne schorzenia wymienia, oczu, skóry, zmiany pooparzeniowe)

• reakcje alergiczne (wstrząs, anafilaksja, wypryski, świąd, pokrzywka, wyłysienia)

• schorzenia z autoimmunoagresji (zmiany gośćcowe)

• rozplem nowotworowy tkanki limfoidalnej

• transplantologia

Zasady stosowania:

• leczenie rozpoczyna się od pełnych dawek, które następnie obniża się do najniższego, ale klinicznie efektywnego poziomu

• w leczeniu substytucyjnym lek podaje się o tej samej porze celem uniknięcia wahań dobowych stężenia leku

• w miarę możliwości preferowane jest leczenie miejscowe

• w leczeniu intensywnym, krótkotrwałym (we wczesnej fazie wstrząsu) podaje się dawki 5-10 razy większe, najczęściej i.v.

• w leczeniu długotrwałym (zapalenie stawów, dysplazja stawu biodrowego) stosuje się leczenie naprzemienne z NLZP; nie podaje się preparatów o przedłużonym działaniu

• podawanie p.o. zaleca się tylko u psów i kotów

Działania uboczne:

• czynnościowy zanik kory nadnerczy

• występowanie jatrogennego zespołu Cushinga - rozkładanie tłuszczu w jednym miejscu, a odkładanie w innych - cienkie nóżki, gruby brzuch; u ludzi obrzęki, wzrost masy ciała, „byczy kark”

• osteoporoza

• obniżenie produkcji mleka

• hipokaliemia

• zatrzymanie Na+ i H2O

• nadciśnienie

• hiperglikemia (cukrzyca); wzrost stężenia insuliny

• inwolucja grasicy (dysfunkcja komórek T)

• immunosupresja

• działanie wrzodotwórcze

• opóźnianie gojenia ran

• euforia, napady padaczkowe

• poronienia w zaawansowanej ciąży

• owrzodzenia i perforacja rogówki, jaskra

• zanikowe zapalenie skóry

• zmniejszenie stężenia witaminy D

• zwiększenie stężenia parathormonu

• żarłoczność

• nadmierne pragnienie

• wielomocz

• biegunka

• powiększenie wątroby

• zapalenie trzustki

• zanik skóry

• artropatie

• osłabienie i zanik mięśni

• opóźnienie wzrostu

Przeciwwskazania:

• osłabienie odporności

• infekcje wirusowe

• grzybice układowe

• posocznica

• choroba wrzodowa

• osteoporoza

• cukrzyca

• jaskra

• zaawansowana ciąża u bydła

• w trakcie prowadzonej immunoprofilaktyki

Preparaty weterynaryjne złożone stosowane w stanach zapalnych:

• Aurikan (prednizolon, heksamidyna, tetrakainy, chlorowodorek, lindan) - krople do uszu

• Mastijet fort (tetrakainy, chlorowodorek, neomycyny siarczan, bacytracyna, prednizolon) - tubostrzykawka

• Opticortenol S ( deksametazon, prednizolon) - zawiesina

• Oterna (bemetazon, neomycyny siarczan, monosulfuram) - krople do uszu

• Otomax (gentamycyny siarczan, bemetazonu walerian, klotrimazol) - zawiesina

• Vetaraxoid ( hydroksyzyna, prednizolon) - tabletki

• Vetisolon (prednizolon, dimetylosulfotlenek) - płyn

Pozostałe preparaty stosowane w stanach zapalnych:

• Fluidosan

• Woda utleniona

• Maść kamforowa

• Spiritus Camphoratus

• Maść cynkowa

Opracowała: TrustNo1 na podst. wykłady prof. J. Jaroszewskiego, Z. Roliński „Farmakologia i farmakoterapia weterynaryjna”, notatki własne 13

---