Konstytucje francuskie

Karta konstytucyjna 1814 - konstytucja 1830 - konstytucja 1848 - konstytucja II Cesarstwa

Dotychczasowe akty prawne o randze ustawy zasadniczej w historii Francji :

1.  Deklaracja praw człowieka i obywatela 1789 r.

2.  Konstytucja 1791r.

3.  Konstytucja I Republiki 1793 (Konstytucja jakobińska)

4.  Konstytucja dyrektorialna 1795

5.  Konstytucja konsularna 1799

6.  Druga Konstytucja konsularna 1802

7.  Konstytucja Cesarstwa 1804

KARTA KONSTYTUCYJNA z 1814 r. :

• nadana 4 czerwca przez Ludwika XVIII (konstytucja oktrojowana, zgodnie z absolutystycznymi zapędami król chciał ją nadać, nie pozwolić, aby została ona uchwalona i przyjęta przez zgromadzenie narodowe)

• tekst nowej konstytucji składał się z obszernej preambuły króla oraz tylko z 76 zwięzłych artykułów.

• ustrój monarchii konstytucyjnej

• król pełnił funkcję głowy państwa i tradycyjnie tytułował się królem Francji, a nie Francuzów (jego pozycja nienaruszalna i święta)

• dwuizbowy parlament > Izba Deputowanych (izba niższa) i Izba Parów (izba wyższa)

• Izba Deputowanych - z cenzusowych wyborów (na 5 lat, co roku 1/5 ustępowała

• Izba Parów - dygnitarze (m.in. członkowie rodziny królewskie i książęta krwi)

• inicjatywa ustawodawcza należała wyłącznie do króla; izby mogły jedynie zwracać się z propozycją zgłoszenia ustawy. Król mógł zgłaszać ustawę do dowolnej izby za wyjątkiem ustawy budżetowej, którą musiał najpierw zgłosić do Izby Deputowanych. Każdy projekt ustawy po uchwaleniu przez obie izby wracał do króla, któremu przysługiwało prawo Sankcji i promulgacji.

• wszystkie urzędy i ministrów powoływał wyłącznie król

• król zachował prawo rozwiązywania Izby Deputowanych oraz prawo wydawania zarządzeń; miał również możliwość działania legislacyjnego bez udziału parlamentu

• rząd niezależny od Izby, ministrowie byli zależni wprost od monarchy

• Izba Deputowanych poza uchwałami budżetowymi, podatkowymi i udziałem w ustawodawstwie nie posiadała żadnych kompetencji.

• Izba Parów - m.in. sądownictwo wyższe

• gwarancja podstawowych zdobyczy rewolucyjnych : m.in. zachowanie Kodeksów napoleońskich, struktury administracyjnej, stanu własności utworzony przez Rewolucję, demokratycznych zasad awansu, równości obywateli wobec prawa, równości podatkową, swobody sumienia i wyznania - chociaż z dominującą rolą katolicyzmu)

• monopolizacja praw wyborczych przez ułamek społeczeństwa (dokonała tego ostatecznie ustawa o prawie wyborczym z 1817) : czynne prawa wyborcze po 30. roku życia, podatki powyżej 300 franków, bierne prawa wyborcze po 40. roku życia, podatki powyżej 1000 fr.

• z 30 mln. Francuzów czynne prawo dla 90 tys., a bierne - dla 16 tys. !!!

• odrzucenie symboliki rewolucyjnej i Napoleona (m.in. trójkolorowego sztandaru)

KONSTYTUCJA z 1830 r. :

• stworzona podczas rewolucji lipcowej, przeredagowana przez obie Izby

• nową konstytucję obiecał przestrzegać nowy władca, Ludwik Filip Orleański

Zmiany wobec Karty Konstytucyjnej:

• rodzaj umowy króla z ludem (a nie: akt królewskiej łaski)

• obywatele (a nie: poddani króla)

• król Francuzów (a nie: król Francji)

• trójkolorowy sztandar (a nie: biel i burbońskie lilie)

• brak wzmianki o bożym prawie królów

• zniesienie cenzury

• katolicyzm religią większości Francuzów (a nie: o dominującej roli)

• zapewnienie wolności prasy (jakby umocnienie, potwierdzenie)

• przywrócenie Gwardii Narodowej

• obniżenie cenzusu wiekowego: prawo czynne 25 (a nie:30), prawo bierne 30 (a nie:40)

KONSTYTUCJA z 1848 r. :

• uchwalona 4 listopada 1848, podczas tzw. Wojny Ludów

• swoje uchwalenie zawdzięcza aktywności partii porządku, a także efektowi kompromisu między prawicy i lewicy

• ustrój republikański

• utrzymanie zasady suwerenności ludu i wyborów powszechnych, z których miały pochodzić dwie równorzędne i w zasadzie niezależne władze, prawodawcza i wykonawcza

• jedna izba - Zgromadzenie Prawodawcze (750 posłów)

• prezydent - łączy funkcje szefa państwa i szefa rządu, zakaz reelekcji (aby zapobiec eskalowaniu ewentualnych konfliktów między Zgromadzeniem i prezydentem)

• braterska pomoc dla obywateli w potrzebie

• protekcja własności

KONSTYTUCJA II CESARSTWA z r. 1852 :

• proklamowana pośpiesznie po zamachu stanu (dokładnie: 14.01.1852)

• ustrój : republikański

• szef państwa - prezydent, z wyborów powszechnych, kadencja na 10 lat, odpowiedzialny tylko przed narodem

• ministrowie zależni wyłącznie od niego

• podział ustawodawstwa między trzy ciała : Rada Stanu, Ciao Prawodawcze i Senat

• zapowiedź odwoływania się do ludu za pomocą plebiscytów