Karol Marks
Praca wyalienowana
Przesłanki ekonomii politycznej - własność prywatna, oddzielenie od siebie pracy, kapitału i ziemi oraz płacy, zysku z kapitału i renty gruntowej; podział pracy, konkurencja, pojęcie wartości wymiennej
Robotnik spada do poziomu najlichszego towaru, nieuchronnym wynikiem konkurencji jest akumulacja kapitału w ręku nielicznych osób. Społeczeństwo rozpada się na dwie klasy - właścicieli i pozbawionych własności robotników.
Fakt własności prywatnej jest punktem wyjścia ekonomii politycznej, ale go nie wyjaśnia. Ekonomia polit. Ujmuje materialny proces który własność prywatna przebywa w rzeczywistości, w ogólne, abstrakcyjne formuły, które mają dla niej znaczenie praw, ale tych praw nie pojmuje. Ekonomia polit. Nie wyjaśnia przyczyn oddzielenia się pracy i kapitału, kapitału i ziemi. Konkurencję wyjaśnia okolicznościami zewnętrznymi.
Dla nas punktem wyjścia jest współczesny fakt ekonomiczny - robotnik ubożeje tym bardziej, im więcej produkuje bogactwa, im bardziej rośnie siła i wielkość jego produkcji. Robotnik staje się towarem tym tańszym, im więcej towarów wytwarza. Praca wytwarza nie tylko towary, ale też samą siebie i robotnika jako towar
Produkt pracy przeciwstawia się jej jako obca istota, jako siła niezależna od producenta. Produkt pracy jest uprzedmiotowieniem pracy, urzeczywistnieniem pracy jest jej uprzedmiotowienie
Urzeczywistnienie pracy oznacza odrzeczywistnienie robotnika. Uprzedmiotowienie oznacza utratę przedmiotu tak dalece, że robotnik zostaje obrabowany z niezbędnych przedmiotów do życia i pracy. Sama praca jest zdobywana z wysiłkiem i nieregularnie. Im więcej przedmiotów robotnik produkuje tym mniej może posiadać i tym bardziej popada w niewolę swego produktu, kapitału
Im bardziej robotnik się zapracowuje, tym potężniejszy staje się świat przedmiotów, który tworzy jako coś co mu się przeciwstawia, tym uboższy staje się on sam, jego świat wewnętrzny.
Im bardziej wzrasta działalność robotnika, tym bardziej jest on bezprzedmiotowy.
Robotnik nic nie może tworzyć bez przyrody, dostarcza mu tez ona środków do życia. Im bardziej robotnik eksploatuje przyrodę w pracy, tym bardziej pozbawia siebie środków do życia - zarówno w pracy jak i swojej egzystencji.
Alienacja robotnika wyraża się wg praw ekonomii polit. W ten sposób, że im więcej robotnik produkuje, tym mniej może konsumować, im więcej tworzy wartości tym bardziej staje się bezwartościowy, im piękniejszego kształtu jest jego produkt, tym bardziej kaleki jest robotnik, im produkt bardziej cywilizowany, tym robotnik bardziej barbarzyński, im większej inteligencji wymaga praca, tym bardziej ograniczony i ujarzmiony przez przyrodę jest robotnik.
Ekonomia polit. Zataja alienację zawartą w pracy przez to, że nie rozpatruje bezpośredniego stosunku między robotnikiem (pracą) a produktem.
Bezpośrednim stosunkiem pracy do jej produktów jest stosunek robotnika do przedmiotów jego produkcji.. Jeśli więc pytamy na czym polega istota stosunku pracy, to pytamy o stosunek robotnika do produkcji.
Alienacja objawia się nie tylko w końcowym wyniku, ale też w działalności produkcyjnej
Eksterioryzacja pracy - praca jest dla robotnika czymś zewnętrznym, dlatego robotnik nie czuje się w pracy spełniony i szczęśliwy, praca nie jest dobrowolna a przymusowa. Obcość pracy ujawnia się w tym, że gdy człowiek nie musi pracować., to ucieka od pracy jak od zarazy. Zewnętrzny stosunek pracy uwidacznia się w tym, że nie jest ona własnością robotnika lecz kogoś innego..
Dochodzi do tego, że robotnik odczuwa jako nieprzymuszone tylko funkcje zwierzęce. To, co zwierzęce, staje się ludzkie, a to, co ludzkie, zwierzęce.
Człowiek to istota gatunkowa gdyż odnosi się do siebie samego jako do istniejącego, żyjącego gatunku, odnosi się do siebie jako do istoty uniwersalnej i dlatego wolnej. Życie gatunkowe człowieka polega pod względem fizycznym na tym, że człowiek czerpie środki do życia z przyrody nieorganicznej. Człowiek czerpie środki do życia z przyrody, tzn. że przyroda jest jego ciałem, z którym musi pozostawać w nierozerwalnym związku by nie umrzeć
Człowiek jest istotą gatunkową dzięki świadomości działalności życiowej, co odróżnia go od zwierząt
Praca wyalienowana czyni człowiekowi obcymi przyrodę i samą siebie, co czyni mu obcym gatunek, życie gatunkowe staje się tylko środkiem życia indywidualnego.
Praca, działalność życiowa, życie produkcyjne staje się dla człowieka środkiem zaspokojenia potrzeby zachowania egzystencji fizycznej
Potwierdzeniem człowieka jako świadomej istoty gatunkowej jest wytwarzanie świata przedmiotowego, przetwarzanie przyrody nieorganicznej. Dzięki temu przyroda staje się jego dziełem. Przedmiot pracy jest uprzedmiotowieniem życia gatunkowego człowieka
Praca wyalienowana, wydzierając człowiekowi przedmiot jego produkcji, wydziera mu jego życie gatunkowe, czyni życie gatunkowe człowieka środkiem jego egzystencji fizycznej
Twierdzenie, że człowiekowi staje się obca jego istota gatunkowa, znaczy, że jeden człowiek stał się obcy drugiemu, a każdy istocie społeczeństwa.
Alienacja człowieka wyraża się w stosunku, w jakim człowiek pozostaje do innych ludzi.
Obcą istotą, do której należy praca i produkt pracy (bo nie zależą do robotnika - GW), która jest panem pracy i której spożyciu służy produkt pracy, może być tylko sam człowiek. Tylko człowiek może panować nad człowiekiem (a nie przyroda czy bogowie)
Przez alienację pracy człowiek kształtuje nie tylko swój stosunek do przedmiotu i aktu produkcji, ale też kształtuje stosunek innych ludzi do swojej produkcji i swego produktu oraz swój stosunek do innych ludzi. Alienując z siebie swoją własną działalność, przyswaja komuś obcemu działalność doń nie należącą.
Stosunek robotnika do pracy kształtuje stosunek do niej kapitalisty. Więc własność prywatna jest produktem, wynikiem pracy wyeksterioryzowanej, zewnętrznego stosunku robotnika do przyrody i do niego samego.
W kulminacyjnym punkcie rozwoju własności prywatnej, okazuje się ona z jednej strony produktem pracy wyeksterioryzowanej, z drugiej zaś - środkiem jej eksterioryzacji
Płaca jest bezpośrednim następstwem pracy wyalienowanej, a praca wyalienowana bezpośrednią przyczyną własności prywatnej. Dlatego też wraz z upadkiem jednej, musi upaść druga.
Własność prywatna obejmuje stosunek robotnika do pracy i do produktu jego pracy oraz do nierobotnika oraz stosunek nierobotnika do robotnika i do produktu jego pracy.
Stosunek człowieka obcego pracy i robotnikowi do robotnika, do pracy i jej przedmiotu:
Wszystko co u robotnika występuje jako czynna eksterioryzacja i alienacja, u nierobotnika występuje jako stan eksterioryzacji i alienacji
Rzeczywisty, praktyczny stosunek robotnika w produkcji i do produktu występuje u nierobotnika jako stosunek teoretyczny
Nierobotnik czyni w stosunku do robotnika wszystko, co robotnik czyni w stosunku do siebie samego, ale nie czyni w stosunku do siebie tego, co czyni w stosunku do robotnika
Z góry przepraszam, jeśli coś wyda się niezrozumiałe, ale to nie ja wymyśliłam, tylko Marks a pisał tak zawile i niezrozumiale, że samej mi było ciężko go zrozumieć… no ale myślę, że jakoś damy radę - GW
2