1. Wyjaśnij pojęcia: facja, kulm, flisz, molasa, tarcza, płyta

facja- zespół cech rozróżniających osady powstale równocześnie, ale w różnych warunkach.

kulm - jest jednym z dwóch elementów budowy struktury śląsko - morawskiej. Strefa kulmowa zbudowana jest z osadowych skał dolnego karbonu, i należy do ekstern idów sudeckich. Skały budujące są nasunięte na wschodzie na późno karbońskie, przedgórskie zapadlisko waryscyjskie, powstałe na bloku górnośląskim.

flisz - jest to zespół skał okruchowych osadowych, zwykle o dużej miąższości, składający się z wielokrotnie powtarzających warstw piaskowców, rzadziej węglanów. W Polsce występuje tak zwany flisz karpacki i podhalański.

molasa - osady utworzone w rowie przedgórskim lub zapadlisku śródgórskim po głównej fazie ruchów fałdowych, zwłaszcza podczas stadium orogenicznego . Składają się głównie z materiału okruchowego, pochodzącego z niszczenia wydźwigiwanych lub niedawno wydźwigniętych gór i osadzonego w środowisku lądowym lub morskim (molasa lądowa i molasa morska). Utwory molasowe odznaczają się dużą miąższością.

tarcza - fragment platformy, który jest wyniesiony do góry, gdzie często na powierzchni terenu występują skały archaiczne np. tarcza bałtycka, ukraińska, kanadyjska.

płyta - to fragment platformy, który pokryty jest osadami o dużej miąższości.

platforma - stabilny tektonicznie obszar kontynentu, którego rozwój geologiczny podczas długiego przedziału czasu nie został dotknięty orogenezą. Składa się z dwóch pięter strukturalnych: fundamentu (podłoża) i pokrywy platformowej (zbudowanej głównie ze słabo zdeformowanych skał osadowych).

2. Jakie są różnice w proponowanych wydzieleniach jednostek między Karnkowskim(2008) a Narkiewiczem i Dadlezem(2008) Podaj przykłady?

-Narkiewicz-Dadlez swój podział opierają na kryteriach geologicznych, geograficznych, ale także ekonomicznych (GZW), co z punktu widzenia tektonicznego jest błędne, Karnkowski z kolei bazuje na kryteriach geologicznych

3. Niecka/ blok(chyba to jest napisane) górnośląski zbudowany jest w podłożu ze skał prekambru, na nich zlegają skały młodsze. Podaj jakie to skały i jakiego są wieku są to skały węglanowe i okruchowe najwyższego proterozoiku, kambru, młodszego paleozoiku i triasu tworząc przy tym trzy piętra strukturalne : pokrywowe, molasowe oraz mezozoiczne.

Jaki klimat panował na przełomie C i P na terenie bloku i jakie skały za tym przemawiają? Gorący i suchy; skały arkoza kwaczalska

4. Scharakteryzuj krótko strukturę zrębową podlasko -lubelską (wiek skał, czas jej kształtowania, najważniejsze surowce i ich wiek, tektonikę)

- wiek skał: od neoproterozoiku do triasu

- czas kształtowania: dewon (?)

- tektonika: struktura podzielona na dwa bloki przez uskoki o kierunku NE-SW i NW-SE, wzdłuż których fundament krystaliczny jest wypiętrzony lub obniżony.

- surowce: czerwone i brunatne piaskowce arkozowe (neoproterozoik)

-dwudzielna wg Stupnickiej: Wyniesienie Sławatycz i obniżenie nadbużańskie

-wg Mizerskiego obniżenie jest odrębną jednostką nałożoną na strukturę zrębową i wypełnioną osadami karbonu

5. Wyjaśnij krótko z czym związany jest równoległy przebieg struktur solnych na Niżu w wyniku ruchów orogenezy alpejskiej reaktywowany został szereg równoległych uskoków, wzdłuż których wyciśnięte zostały osady cechsztyńskiej soli jaki jest wiek ich powstawania perm-powstanie soli, a do plejstocenu cala halokineza.

6. Strefa TESZ to: to szew transeuropejski. Strefa kontaktu (kolizji paleozoicznej) prekambryjskiego kratonu wschodnioeuropejskiego z mikrokontynentami - Awalonia, Barrandienem oraz Aromoryką. Owe kontynenty oderwały się od leżącej na S Gondwany. Dana strefa ciągnie się ok. 2000 km od Wysp Brytyjskich do Morza Czarnego. Strefa TT jest wschodnią granicą strefy TESZ.

Strefa Teisseyre'a-Tornquista - granica, na której w sposób drastyczny zmieniają się własności fizyczne skorupy ziemskiej.  Na wschód od strefy w obrębie platformy wschodnioeuropejskiej miąższość skorupy ziemskiej wynosi 45-50 km a na zachód w obrębie młodej platformy paleozoicznej około 30 km.

7. Facja germańska to:

a)osady wulkaniczne

b)osady sedymentacji węglanowej

c)zróżnicowana sedymentacja

8. Podaj najbardziej charakterystyczne cechy facji germańskiej.

- osady triasu są dla danej facji wykształcone w sposób typowy. Pstry piaskowiec dony i środkowy reprezentują lądowe, czerwone i pstre piaskowce z przewarstwieniami wapieni które powstały podczas chwilowych transgresji morskich. Ret to z kolei morskie wapienie, margle i dolomity, wapień muszlowy - skały węglanowe, kajper i retyk to z kolei osady głównie klastyczne. Miąższość osadów triasu sięga 1800m oraz zwiększa się ku N. Klastycznie wykształcona jest również jura w jej dolnej części dominuja osady okruchowe, a w środkowej i górnej początkowo osady ilaste a następnie różnorodne rodzaje wapieni. Najwyższej jutro brak w wyniki wczesno kredowej erozji.

9.Strop fundamentu krystalicznego na platformie wschodnioeuropejskiej(Polska) nawiercono najpłycej na:

a)ok. 200m ppt

b)ok. 300m ppt

c)ok. 500m ppt

d) ponad 1000m ppt

10. Podaj krótko główne różnice między:

a) Blokiem łysogórskim i kieleckim

Blok łysogórski	Blok kielecki
Ruchy kaledońskie o charakterze blokowym	Ruchy kaledońskie o charakterze fałdowym.
Wergencja fałdów na ogół S	Brak stałej wergencji fałdów.
Ruchy staro kaledońskie : odzwierciedliły się wyłącznie wypietrzeniem. Ruchy waryscyjskie: pierwsze a zarazem ostatnie, doprowadziły do procesów fałdowych.	Ruchy staro kaledońskie: powstanie licznych fałdów w obrębie skał kambryjskich bloku. Ruchy waryscyjskie: trzecie ruchy tektoniczne, doprowadziły do deformacji skał.

b) Blokiem Szczecina i Gorzowa

Blok Szczecina	Blok Gorzowa
Większa ruchliwość dna zbiornika morskiego w czasie sedymentacji.	Stabilniejszy.
Osady kredy znacznych miąższości - przekraczające nawet 2400 metrów.	Mniejsze miąższości kredy. Znacznie mniejsza liczba struktur solnych.

11. Wyniesienie mazurskie w centralnej części charakteryzuje się obecnością osadowej pokrywy paleozoicznej wieku: Nie ma

12. Do Karpat wewnętrznych zaliczamy: Nieckę Podhalańską, PPS, Tatry granicą między nimi a Karpatami zewnętrznymi jest Pieniński Pas Skałkowy.

13. Rozpoczynając od południa ku północy wymień kolejno jednostki płaszczowinowe Karpat

Płaszczowina magurska,

Płaszczowina grybowska,

Płaszczowina dukielska,

Płaszczowina śląska,

Płaszczowina podśląska,

Płaszczowina skolska,

Płaszczowina borysławsko - pokucka,

Płaszczowina stebnicka,

Płaszczowina łuski zgłobickie.

14. Uzupełnij zdania:

a) Trzon krystaliczny Tatr zbudowany jest ze skał (rodzaj) magmowych i metamorficznych i jest wieku karbońskiego (podaj okres), ostatecznie wypiętrzony został dopiero w mezozoiku(czas, okres, epoka)

b) Pieniński Pas Skałkowy powstał w wyniku likwidacji basenu o skorupie oceanicznej, powstałego w późnym triasie na skutek rozbicia istniejącej platformy węglanowej rozwijającej się na S skraju płyty europejskiej, a zbudowany jest głównie ze skał węglanowych mezozoicznych i paleogeńskich.

c) Wiek granitu karkonoskiego to karbon

d) Wiek granitu strzelińskiego to karbon

e) Rów krzeszowicki powstał w neogenie (?) i wypełniony jest osadami miocenu

f) Węglowodory NW Polski znajdują się w skałach permskich czerwonego spągowca (ich wiek,okres)

g) Niecka północnosudecka wypełniona jest następującymi osadami węglonośnymi neogenu (rodzaj), wieku od najwyższego karbonu do górnej kredy.

h) Rów Kleszczowa jest wieku mioceńskiego i wypełniony jest obecnie osadami węglonośnymi neogenu. (podaj ich rodzaj). Oddziela on od siebie nieckę łódzką i miechowską.

i) Niecka Żytawa - Węgliniec powstała w kredzie (okres epoka), oddziela ona obecnie Sudety Zachodnie od Wschodnich? a wypełniona jest osadami kenozoiku, a najstarsze to oligocen.

j) Masyw Lądka-Śnieżnika, Strzegomski, depresja Świebodzic to jedne z licznych jednostek
należących do bloku dolnośląskiego, który jest częścią podłoża platformy paleozoicznej Europy Zachodniej i Środkowej.

k) Blok Łużycki to skały magmowe głębinowe (granitoidy) i osadowe (podaj ich rodzaje)

l) Wilcza Góra i Ostrzyca to pozostałości po wulkaniźmie wieku mioceńskiego na terenie bloku kaczawskiego.

m)Struktura śląsko- morawska dzieli się na blok Sudetów E ze skałami metamorficznymi magmowymi prekambryjskimi i staro paleozoicznymi oraz na strefę Kulmową ze skałami osadowymi dolnego karbonu.

15. Dopasuj w pary wiek skał w których znajduje się złoże, do konkretnego złoża:

Miedź rejonu Głogowa	perm
Złoża cynku i ołowiu rejonu Olkusza	dewon-jura
Węglowodory Zapadliska Przedkarpackiego	jura
Złoża żelaza i tytanu koło Suwałk	prekambr

Prekambr, Kambr, Dewon, Perm, Trias, Jura, Kenozoik

16. Scharakteryzuj krótko monoklinę przedsudecką (wiek skal, osady itp.)

-S granicą jest uskok Środkowej Odry

-na zachodzie ciągnie się poza granicę Polski

-w kierunku południowo-wschodnim przedłuża się w monoklinę krakowsko - częstochowską (monoklinę śląsko-krakowską)

- północną granicę wyznacza linia biegnąca przez Niemodlin, Strzelce Opolskie, Lubliniec w stronę Częstochowy

-jest to obszar platformowy

-składa się z  trzech zasadniczych pięter:

• prekambryjskiego podłoża krystalicznego,

• sfałdowanych kaledońsko-hercyńskich utworów paleozoicznych

• grubej cechsztyńsko-mezozoiczno-kenozoicznej pokrywy platformowej stanowiącej kompleks skał osadowych

-w podłożu sfałdowane i częściowo zmetamorfizowane skały paleozoiku, należące do sudeckich eksternidów

-osady permu, mające ogromne znaczenie gospodarcze (znajdują się w nich złoża węglowodorów, a także złoża rud miedzi), są wykształcone:

• w dolnej części jako lądowy czerwony spągowiec

• w górnej - morski cechsztyn, w którego spągu spoczywają łupki miedzionośne

-osady triasu są wykształcone w sposób typowy dla facji germańskiej.

-wewnętrzna struktura monokliny ukształtowała się w czasie ruchów kimeryjskich i laramijskich.

17. Osady niecki pólnocnosudeckiej.

-powstała na zerodowanym karbonie metamorfiku bloku kaczawskiego

-wypełniona osadami karbon-kreda, tylko lokalnie sfałdowanymi w orogenezie alpejskiej

-osady:

• Piaskowce i zlepieńce z wkładkami wulkanitów

• Wapienie, dolomity, margle

• Brak osadów jury - erozja

18. Jednostki prekambryjskie podłoża platformowego.

Wg Młynarskiego	Wg Ryki
Obniżenie perybałtyckie Wyniesienie mazurskie Obniżenie podlaskie Struktura zrębowa podlasko-lubelska Niecka nadużańska	masyw pomorski kompleks kaszubski masyw dobrzyński gałąź żuławska kompleks mazurski gałąź laramijska kompleks ciechanowski masyw mazowiecki kompleks lubelski kompleks podlaski

19. Jednostki platformowe bloku dolnoślaskiego

-niecka północnosudecka

-niecka śródsudecka

-rów górnej Nysy Kłodzkiej i zapadlisko Kudowy

-niecka Żytawa-Węgliniec

20. Podpisz jednostki.

4

---