Scenariusz zajęć nr 42

W świecie dźwięków.

Tematyka: Czy wiatr jest przyjacielem człowieka?

Mapa Polski. Tworzenie mapy wiatru. G³ówne kierunki. Prawda i piêkno w poezji. Jêzyk poetycki a jêzyk prozy. S¹d nad wiatrem. Wiatraczki. Badanie: „Co lata?” Skuteczne komunikowanie siê – mówienie i s³uchanie.

Kształtowane umiejętności:

– rozwi¹zywanie problemów w sposób twórczy,

– rozumienie pojêæ zwi¹zanych z pogod¹ oraz po³o¿eniem przedmiotów w stosunku do innych lub uk³adu odniesieñ,

– badanie rzeczywistoœci wszystkimi zmys³ami,

– dokonywanie oceny,

– argumentowanie w³asnego stanowiska,

– skutecznie komunikowanie siê (mówienie i s³uchanie),

– przestrzeganie ustalonych norm i zasad,

– ró¿nicowanie pojêæ: ciê¿kie – lekkie,

– czytanie liczb, liter, sylab, wyrazów i zdañ,

– odczytywanie godzin na zegarze, dni miesi¹ca w kalendarzu i d³ugoœci przedmiotów na linijce,

– pisanie liczb, liter, sylab, wyrazów.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– zagadki

– mapa Polski (kontury, wiêksze miasta, morze, rzeki...), strza³ki oznaczaj¹ce wiatr

– ró¿ne przedmioty „lataj¹ce”: liœcie, nasiona, piórka...

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Wprowadzenie w tematykê zajêæ

Nauczyciel czyta zagadki:

Co to jest, na pewno szybko odpowiecie.

Ca³y œwiat na karcie jednej odnajdziecie.

(mapa)

Nie ma nóg, a skacze z góry,

Nie ma r¹k, popycha chmury.

Nie ma ust, a gwi¿d¿e w oknie,

Deszcz rozsiewa, sam nie moknie.

(wiatr)

187

Po odgadniêciu zagadek nauczyciel prosi dzieci, aby skojarzy³y sobie te dwa s³owa: mapa – wiatr. Dzieci podaj¹ ró¿ne propozycje skojarzeñ. Nauczyciel ukierunkowuje wypowiedzi dzieci na mapê wiatrów.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 62, zad. 1, 2.

◆ Tworzenie mapy wiatrów

Nauczyciel prezentuje mapê Polski, na której zaznaczone s¹: kontury z wa¿nymi elementami mapy (wiêksze miasta, morze, rzeki, jeziora). S¹ równie¿ ruchome strza³ki oznaczaj¹ce wiatr. Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat mapy. Nauczyciel stawia pytania:

– O czym mo¿emy dowiedzieæ siê z tej mapy pogody?

– Co oznaczaj¹ strza³ki umieszczone na mapie?

– Dlaczego s¹ one ruchome?

Nauczyciel proponuje dzieciom rozmieszczenie strza³ek wed³ug ich pomys³ów. Dzieci odczytuj¹ – okreœlaj¹ kierunki wiania wiatru, np. od morza do gór albo od Warszawy do Krakowa...

◆ Sytuacja problemowa

Nauczyciel stawia pytanie: „Co to jest wiatr?” Dzieci spontanicznie wypowiadaj¹ siê na zadany temat. Wspólnie próbuj¹ zdefiniowaæ wiatr: „Wiatr – to powietrze przemiesz-czane z miejsca na miejsce”. „Wiatr – to ruch powietrza”.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 62, zad. 3, 4.

◆ Doœwiadczenie

Zróbmy rakietę z balona

Co ci bêdzie potrzebne:

Balonik, s³omka, mocna taœma klej¹ca, no¿yczki mocna niæ.

1. Przetnij s³omkê na po³owê i przeci¹gnij przez ni¹ jeden z koñców nici.

2. Mocno przywi¹¿ niæ po obu stronach pokoju.

3. Utnij dwa kawa³ki taœmy klej¹cej.

4. Wdmuchnij trochê powietrza do balonu.

5. Przytrzymaj mocno koniec balonika tak, by nie uciek³o z niego powietrze i poproœ

kolegê, ¿eby pomóg³ ci przykleiæ balon taœm¹ do s³omki.

6. Wdmuchnij wiêcej powietrza do balonika.

7. Zobacz, jak szybko balonik podró¿uje, kiedy go puœcisz. Wymyœl jakiœ sposób zwalnia-nia biegu rakiety.

8. Jeœli zamontujesz dwie rakiety z baloników, mo¿esz urz¹dziæ wyœcigi.

Co siê sta³o:

Powietrze wewn¹trz balonika zosta³o œciœniête w bardzo ma³ej przestrzeni, tak wiêc panuje tam wysokie ciœnienie. Kiedy powietrze zaczyna wydobywaæ siê przez szyjkê balonika, powoduje jego ruch w przeciwn¹ stronê. Gor¹ce gazy wydobywaj¹ce siê z ty³u odrzutowców, popychaj¹ je naprzód.

188

Zróbmy worek nawietrzny

Worek nawietrzny na lotniskach pokazuje si³ê oraz kierunek wiatru i pomaga pilotom bezpiecznie startowaæ i l¹dowaæ. Zrób takie urz¹dzenie samodzielnie.

Co ci bêdzie potrzebne:

Stary rêkaw od koszuli lub poñczocha, no¿yczki, drut, sznurek, s³upek lub d³ugi kij.

1. Przetnij rêkaw koszuli na po³owê.

2. Poproœ kogoœ doros³ego, aby pomóg³ ci wygi¹æ drut na kszta³t ko³a. Przyszyj do niego jeden koniec rêkawa.

3. Przywi¹¿ sznurek jak na rysunku.

4. Przywi¹¿ sznurek do s³upka, na przyk³ad do kija od miot³y.

5. Wystaw swój worek na zewn¹trz.

Pomiar prędkości wiatru

Co ci bêdzie potrzebne:

Kartonowe pude³ko, ko³ek, pisak, tektura, taœma.

1. Odetnij oba koñce pude³ka.

2. Narysuj skalê na jednym z koñców.

3. Wykonaj kartonow¹ klapkê, dopasowan¹ do wnêtrza pude³ka.

4. Przyklej klapkê do ko³eczka i prze³ó¿ ko³ek przez boki pude³ka. SprawdŸ, czy klapka mo¿e swobodnie siê ko³ysaæ.

5. Przyklej wskazówkê do ko³eczka i wystaw miernik prêdkoœci na zewn¹trz przodem do wiatru. O ile przesuwa siê klapka?

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 51.

◆ Wiersz D. Wawi³ow „Jak wygl¹da wiatr?”

Jak wygl¹da wiatr?

Grzywê ma z p³omieni.

Bardzo chcia³bym wiedzieæ.

Drzewa niby trawy

Mo¿esz mi powiedzieæ,

Œciel¹ siê po ziemi,

Jak wygl¹da wiatr?

Kiedy mknie przez œwiat...

Mo¿e to jest ptak

Jak wygl¹da wiatr?

Co ma gniazdo w chmurach?

Mo¿e to jest ch³opak

Wielki jest jak góra,

Co ma siedem lat?

Kiedy czyœci pióra

Biega w dzieñ i w nocy,

Z nieba sypie grad...

Gwi¿d¿e, strzela z procy,

Piaskiem sypie w oczy...

Jak wygl¹da wiatr?

Mo¿e to jest koñ?

Jak wygl¹da wiatr?

◆ Sytuacja problemowa „S¹d nad wiatrem”

Wprowadzeniem do dyskusji na temat „Wiatr, przyjaciel czy szkodnik” mog¹ byæ treœ-

ci zawarte w zagadkach. Nauczyciel czyta je, a dzieci dokonuj¹ ocen: szkodnik czy przyjaciel.

189

Choæ r¹k nie ma, zgina drzewa.

Choæ ust nie ma, pieœni œpiewa.

Pêdzi ¿aglówki, latawce nosi

I ¿ó³te w³osy wierzbom tarmosi.

Huczy, œwiszczy, leci w pole,

Czyni w ko³o swe swawole.

Zrywa ludziom kapelusze

I wykrêca parasole.

Unosi szybowce, popycha ¿aglowce,

Obraca wiatraki – si³acz z niego taki!

Choæ go nie widaæ, znaæ,

¯e si³ê ma.

£amie w gniewie drzewa,

Chmury niebem gna.

Dzieci za ka¿dym razem dokonuj¹ ocen – szkodnik czy przyjaciel. Argumentuj¹ swoje s¹dy. Zdania bêd¹ podzielone. Nauczyciel proponuje odbycie s¹du nad wiatrem. Ustawia krzes³a w dwóch rzêdach. Jeden z nich to miejsce dla obroñców wiatru, drugi dla oskar¿ycieli. Dzieci wybieraj¹ dowolne miejsca. Oskar¿yciele oskar¿aj¹ wiatr twierdz¹c,

¿e jest szkodnikiem. Obroñcy twierdz¹, ¿e jest przyjacielem cz³owieka. Ka¿da grupa broni swojego stanowiska. Dzieci dyskutuj¹. Nauczyciel zwraca uwagê na sposób dyskusji:

– s³uchamy siê wzajemnie,

– nie krzyczymy,

– szanujemy zdanie innych.

Informuje równie¿ dzieci, ¿e z powodu z³ego zachowania rozmówców mo¿e przerwaæ dyskusjê lub nie udzieliæ g³osu danej osobie. Efektem dyskusji winno byæ wspólne zdanie,

¿e wiatr czêsto jest szkodnikiem, ale równie¿ przyjacielem.

◆ Zajêcie techniczne „Wiatraczki”

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 50.

◆ Zabawy „Wszystko lata”

Dzieci bawi¹ siê ró¿nymi lataj¹cymi przedmiotami (liœcie, nasiona, wiatraczki, piórka, sk³adanki z papieru) w ogrodzie lub na boisku.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 55.

190

Scenariusz zajęć nr 43

W świecie dźwięków.

Tematyka: Czy muzyka łagodzi obyczaje?

Muzyka w ¿yciu cz³owieka. Wszystko co gra – zbiory. Nasze muzykowanie. Ha³as szkodzi zdrowiu. Gdzie gra muzyka? Liczenie dŸwiêków. Pisanie leniwych ósemek. Dodawanie liczb w zakresie 8. Ró¿norodne rytmy.

Kształtowane umiejętności:

– rozwi¹zywanie problemów w sposób twórczy,

– wypowiadanie siê na zadany temat,

– argumentowanie w³asnego stanowiska, zdania,

– tworzenie zbiorów wed³ug okreœlonego warunku,

– rozumienie zakresu znaczeniowego niektórych pojêæ zwi¹zanych z muzyk¹ oraz po³o¿eniem przedmiotów wobec innych,

– przestrzeganie ustalonych zasad postêpowania,

– analizowanie, porównywanie, ró¿nicowanie,

– s³uchanie tekstów czytanych przez nauczyciela,

– kojarzenie liczebnika z iloœci¹,

– rozk³adanie liczby 7 na sk³adniki,

– dodawanie liczb w zakresie 7,

– czytanie liter, sylab, wyrazów i zdañ,

– przeliczanie zbiorów,

– pisanie i czytanie liczb.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– ró¿ne rekwizyty zwi¹zane z muzyk¹

– baœñ M. Strza³kowskiej „O królu Orfeuszu i królowej Eurydyce”

– kartki z napisami „TAK”, „NIE”

– po dwie miski dla dziecka, orzechy

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Sytuacja problemowa

Nauczyciel stawia pytanie: „Czy muzyka jest potrzebna cz³owiekowi?” Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na zadany temat. Argumentuj¹ swoje s¹dy, zdania, stanowiska.

◆ Tworzenie zbioru „To, co gra”

Dzieci wybieraj¹ rekwizyty zwi¹zane z muzyk¹. Tworz¹ zbiór tego, co gra: p³yta CD, p³yta analogowa, kaseta magnetofonowa, instrumenty perkusyjne, flet, w miarê mo¿liwoœci 191

inne instrumenty muzyczne, grzebieñ, gliniany ptaszek, liœæ, kartka papieru, ¿y³ka, pa-pierek z cukierka, pokrywki od garnków i inne, nie zwi¹zane z muzyk¹.

◆ Nasze badania „Jak gra?”

Nauczyciel informuje dzieci, ¿e za chwilê bêd¹ próbowaæ gry na ró¿nych rekwizytach.

Ustala z dzieæmi zasady postêpowania (rêka w górze – muzyka g³oœna, opadanie rêki –

wyciszanie muzyki, rêka opuszczona – muzyka cicha). Dzieci wybieraj¹ rekwizyty i pró-

buj¹ na nich graæ, zgodnie ze wskazaniami nauczyciela.

◆ W œwiecie ha³asu

Nauczyciel zachêca dzieci do wypowiedzi na temat w³asnych odczuæ, gdy muzyka by³a g³oœna, chaotyczna, ha³aœliwa. Kieruje uwagê dzieci na ich otoczenie, np. ulica... Efektem tych dzia³añ winno byæ stwierdzenie, ¿e ha³as szkodzi zdrowiu. Zachêca dzieci do porównywania wydawanych przez nie dŸwiêków do odg³osów s³yszanych w œrodowi-skach przyrodniczych, np. las, ³¹ka...

◆ Nietypowe miejsca „Gdzie gra muzyka?”

W swobodnych wypowiedziach dzieci wskazuj¹ nietypowe miejsca, gdzie gra muzyka oraz okreœlaj¹, kto lub co j¹ tworzy, np.:

– kuchnia – garnki, pokrywki, mikser, lodówka...

– fabryka – maszyny, ludzie...

– ulica – samochody...

– las – drzewa, zwierzêta...

Wskazuj¹ wœród tych miejsc te, gdzie muzykê mo¿emy nazwaæ ha³asem.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 54.

◆ Spacer z instrumentami muzycznymi

Dzieci stoj¹ w krêgu jedno za drugim. Rozpoczynaj¹ spokojny spacer w momencie us³yszenia spokojnej muzyki. Po pierwszym okr¹¿eniu zabieraj¹ z koszyka trzymanego przez nauczyciela jeden przedmiot. Trzymaj¹ go na wyci¹gniêtej d³oni, a nastêpnie na g³owie. Próbuj¹ zabraæ drugi przedmiot i kontynuowaæ spacer. Po nastêpnym okr¹¿eniu z dwoma przedmiotami odk³adaj¹ do koszyka najpierw jeden przedmiot, potem drugi.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 31, zad. 1 i 3.

◆ Baœñ M. Strza³kowskiej „O królu Orfeuszu i królowej Eurydyce”

Dawno, dawno temu w pewnym królestwie panowa³ król Orfeusz. Mia³ ukochan¹ ¿onê Eurydykê, piêkn¹

jak blask poranka. ¯yli spokojnie i szczêœliwie a¿ do dnia, w którym królowa Eurydyka zniknê³a. Szu-kano jej na pró¿no – przepad³a jak kamieñ w wodê!

Zrozpaczony Orfeusz zamkn¹³ siê w swej komnacie. I nagle zjawi³a siê przed nim Dobra Pani. W rêce trzyma³a szczeroz³ot¹ lirê.

– Królu – rzek³a – twoj¹ ¿onê porwa³ W³adca Podziemi i wiêzi wbrew jej woli. WeŸ tê lirê, doprowadzi ciê do Eurydyki i pomo¿e j¹ uwolniæ.

Orfeusz porzuci³ tron i wyruszy³ na poszukiwania. Aby umiliæ sobie czas, gra³ na lirze. A gra³ tak piêknie, ¿e ptaki milk³y, a dzikie zwierzêta stawa³y zas³uchane. Pewnego dnia Orfeusz zatrzyma³ siê przed olbrzymi¹ ska³¹ i ujrza³ wykute w niej ogromne drzwi.

192

Kiedy uderzy³ w struny liry, drzwi otworzy³y siê i Orfeusz wszed³ w g³¹b ska³y. Wêdrowa³ d³ugo w¹skim, ciemnym, opadaj¹cym w dó³ korytarzem, a¿ ujrza³ ogród pe³en kwitn¹cych ró¿. Poœród kwiatów na z³otym tronie siedzia³ W³adca Podziemi, a pod drzewem jab³oni, na haftowanym w irysy kobiercu spa³a Eurydyka.

– Kim jesteœ i jak siê tu dosta³eœ? – zapyta³ z gniewem W³adca Podziemi. Lecz Orfeusz nic na to nie odrzek³, tylko tr¹ci³ struny liry, wydobywaj¹c z niej cudn¹ melodiê, w której brzmia³a mi³oœæ i wielka têsknota. Gdy skoñczy³ graæ, W³adca Podziemi zwróci³ siê do niego: - Dawno nie s³ysza³em tak piêknej muzyki. Gra³eœ tak œlicznie, ¿e w nagrodê dam ci wszystko, czego za¿¹dasz.

– Zwróæ mi, panie, moj¹ ukochan¹ ¿onê, królow¹ Eurydykê!

W³adca Podziemi zmarszczy³ czo³o, ale musia³ spe³niæ ¿¹danie Orfeusza. Da³ przecie¿ s³owo. Orfeusz zbudzi³ Eurydykê i wzi¹³ j¹ w ramiona. Ruszyli razem w drogê powrotn¹ do swojego królestwa.

Nauczyciel czyta baœñ. Po wys³uchaniu dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat jej treœci. Nauczyciel porz¹dkuje wypowiedzi, stawiaj¹c pytania:

– Co sprawi³o, ¿e Orfeusz odzyska³ stracon¹ ¿onê?

– W jaki sposób w dzisiejszych czasach muzyka mo¿e nam pomagaæ?

– Czy prawd¹ jest, ¿e muzyka ³agodzi obyczaje?

– Jak rozumiesz stwierdzenie: „muzyka ³agodzi obyczaje”?

◆ Sytuacja problemowa „Czy zawsze muzyka ³agodzi obyczaje?”

Dzieci otrzymuj¹ kartki z napisami (po przeciwnych stronach) „TAK”, „NIE”. Nauczyciel podaje stwierdzenia. Dzieci reaguj¹ – pokazuj¹ odpowiedni¹ stronê kartki. Za ka¿dym razem winno nastêpowaæ wyjaœnienie sytuacji.

– Rodzina Jacka w czasie wycieczki w lesie s³ucha³a g³oœno graj¹cego radia.

– Jest noc, a u s¹siadów odbywaj¹ siê imieniny przy g³oœnej muzyce.

– W czasie koncertu w filharmonii orkiestra gra³a bardzo g³oœno.

– W przedszkolu s³uchamy utworów Fryderyka Chopina.

– Grupa m³odzie¿y g³oœno œpiewa w autobusie.

– Na scenie w Rynku miasta ogl¹daliœmy wystêp Arki Noego.

– Twoja babcia chce siê zdrzemn¹æ po obiedzie, a ty w tym czasie s³uchasz g³oœnych przebojów.

– Usypiasz lalkê i œpiewasz jej ko³ysankê.

– Jad¹c rowerem, s³uchasz muzyki przez s³uchawki.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 31, zad. 2.

◆ Zabawa „Ile dŸwiêków s³yszysz?”

Dzieci siedz¹ w krêgu na dywanie. Przed ka¿dym z nich staj¹ dwie miski (jedna pusta, druga z orzechami). Nauczyciel wystukuje na dowolnym instrumencie krótkie dŸwiêki w ma³ych odstêpach: najpierw 4+4, 2+2+2+2, 3+5. Zadaniem dzieci jest uwa¿ne liczenie dŸwiêków i w³o¿enie do pustej miski odpowiedniej iloœci orzechów. Za ka¿dym razem dzieci przeliczaj¹ orzechy. Dochodz¹ do wniosku, ¿e zawsze by³o ich 8.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 66.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ druga. Str. 6.

193

◆ Zabawa „Leniwe ósemki przy muzyce” (metoda P. Denisona) Dzieci kreœl¹ ósemki w powietrzu, na plecach kolegi, na pod³odze. Wyznaczaj¹ punkt na wysokoœci oczu, naprzeciw nosa. Od tego punktu rozpoczynaj¹ kreœliæ kciukiem ko³a w lew¹ stronê ku górze i wracaj¹ do punktu – rozpoczynaj¹c kreœlenie w drug¹ stronê (rysunek przypomina leniw¹ ósemkê). Dzieci wykonuj¹ æwiczenie jedn¹ i drug¹ rêk¹.

Wzrokiem œledz¹ wykonywane ruchy r¹k.

Senne podróże ludzi i zwierząt.

Co kszta³cisz, kszta³tujesz, doskonalisz:

– koncentracjê uwagi w czasie czytania tekstu

– pamiêæ

– swobodne wypowiadanie siê na podany temat

– rozumienie poleceñ, przestrzeganie regu³

Czego potrzebujesz:

– tekst informacyjny "Sen"

– poduszki

Co robisz:

– czytasz tekst

– podajesz instrukcjê wykonania zadania

Co robi¹ dzieci:

Siedz¹ w krêgu i s³uchaj¹ czytanego tekstu. Potem pierwsze z brzegu dostaje poduszkê i wypowiada siê na temat opowiadania – mówi dowolne zdanie na temat zamkniêtego tekstu. Nastêpnie przekazuje poduszkê nastêpnemu dziecku, które ma identyczne zadanie.

SEN

Sen przychodzi do nas wieczorem i przysiada na ³ó¿ku. Choæ go nie widaæ, dok³adnie wiadomo kiedy przysiad³ na skraju ko³dry, bo wtedy zaczynaj¹ siê dziaæ z nami dziwne rzeczy, ziewamy i trzemy oczy.

Wówczas dobrze jest u³o¿yæ siê wygodnie i mocniej przytuliæ misia. Sen pochyla nad nami swoj¹ niebiesk¹

buziê i wystarczy, ¿e mocno na nas dmuchnie, a ju¿ zasypiamy. Otula nas wtedy ob³ok srebrnej mg³y z tysi¹ca maleñkich gwiazdeczek, który odgradza nas na ca³¹ noc od prawdziwego œwiata. Zanurzamy siê w nim z ca³ym naszym ³ó¿kiem, ko³dr¹, poduszk¹ i oczywiœcie misiem – i zaczynamy œniæ. Sny mog¹

byæ bardzo ró¿ne. Jedne opowiadaj¹ o tym, co nam siê przydarzy³o, mog³o przydarzyæ, albo przydarzy, inne prowadz¹ nas w fantastyczny œwiat, w którym dziej¹ siê rzeczy zupe³nie nieprawdopodobne. We

œnie mo¿emy lataæ, mo¿emy nurkowaæ w g³êbinach oceanu, spotykamy smoki, wró¿ki i krasnoludki.

Podobnie, jak dzieci œni¹ równie¿ doroœli, a nawet zwierzêta. Obserwuj¹c œpi¹cego psa mo¿emy zauwa¿yæ,

¿e porusza ³apami, pewnie œni mu siê, ¿e biega po ³¹ce, czasem nawet zaszczeka przez sen, mo¿e spotka³

w³aœnie kota wielkoœci nosoro¿ca?

Dzieci, kiedy bardzo g³êboko œpi¹, mog¹ te¿ przez sen mówiæ i poruszaæ siê, choæ wcale o tym nie wiedz¹. Jesli jednak rodzice mówi¹ wam, ¿e noc¹ ³owiliœcie ryby spod ko³dry, albo rozmawialœcie z kosmit¹, œmia³o mo¿ecie im wierzyæ.

194

Czasami zdarza siê, ¿e Sen ma z³y humor i wtedy nasy³a na nas senne koszmary, œni nam siê coœ, czego siê boimy. Ale na to te¿ s¹ sposoby. Pomaga zapalona lampka przy ³ó¿ku, pomaga obecnoœæ mamy, która pog³aszcze nas po g³owie, albo otwarte drzwi do pokoju rodziców. To wszystko dzia³a koj¹co równie¿

na Sen, wtedy uspokaja siê, a potwory i straszyd³a pierzchaj¹ z jego myœli, zaczyna czuæ siê dobrze i przyjemnie i zsy³a nam same dobre i przyjemne sny. Tak czy inaczej wrto pamiêtaæ, ¿e nawet najokrop-niejszy sen, to tylko sen i ¿eby nie wiadomo co siê w nim dzia³o i tak obudzimy sie cali i zdrowi.

Nad ranem srebrzysta, gwieŸdzista mgie³ka rozp³ywa siê w powietrzu i wtedy budzimy siê, powolutku przekraczamy magiczny próg i wracamy ze œwiata snów w œwiat rzeczywisty. Czasem pamiêtamy, co nam siê œni³o chwilkê po przebudzeniu, czasami nawet d³u¿ej, a czasami nie pamiêtamy zupe³nie nic, co wcale nie znaczy, ¿e nic nam siê nie œni³o.

Otwieramy oczy i znów jesteœmy w swoim pokoju, we w³asnym ³ó¿ku, a obok na pod³odze le¿y miœ, który wysun¹³ nam siê z obiêæ, byæ mo¿e wtedy, kiedy galopowaliœmy na koniu, albo huœtaliœmy siê na ob³okach. Budzimy siê wypoczêci i jesteœmy gotowi do prze¿ywania prawdziwego ¿ycia, ktore potrafi byæ równie ciekawe i zajmuj¹ce jak sny i co najwa¿niejsze, dzieje siê naprawdê.

Scenariusz zajęć nr 44

Tematyka: Jesienne noce i dni.

Co mówi¹ „kartki z kalendarza”? Cykle i regularnoœci w przyrodzie. Rytmy w tekœcie i muzyce.

Litery – sylaby – wyrazy. Piêkno poezji D. Gellner. Szukanie sylab. Ko³ysanki.

Kształtowane umiejętności:

– rozwi¹zywanie problemów w sposób twórczy,

– przeliczanie konkretów w zakresie 10,

– rozumienie zakresu pojêciowego wyrazów, np. dzieñ, noc,

– okreœlanie wielkoœci przedmiotów, np. d³ugi, krótki,

– ró¿nicowanie pojêæ, np. dzieñ – noc, krótki – d³ugi,

– odtwarzanie ró¿norodnych rytmów rysunkami, przyborami akustycznymi,

– uwa¿ne s³uchanie tekstów czytanych przez nauczyciela,

– ³¹czenie sylab w wyrazy,

– czytanie wyrazów, odczytywanie godzin na zegarze, dni tygodnia w kalendarzu, d³ugoœci przedmiotów na linijce,

– pisanie liter, sylab, wyrazów i liczb.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– kartka z kalendarza

– kolorowe kr¹¿ki (1/3 pola ¿ó³ta, 2/3 pola niebieskie),

– napisy: DZIEÑ, NOC

– wiersz D. Gellner „Kolorowe sny”

– kartoniki z wyrazami (przeciête zgodnie z sylabami)

– du¿a p³achta, chusta

– poduszeczka

195

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Stworzenie atmosfery zorganizowanych dzia³añ

Nauczyciel czyta informacjê z bie¿¹cej kartki kalendarza, godziny wschodu i zachodu s³oñca. Stawia pytania problemowe:

– Co koñczy, a co rozpoczyna wschód s³oñca?

– Co koñczy, a co rozpoczyna zachód s³oñca?

– Jak nazywamy czas od wschodu do zachodu s³oñca?

– Jak nazywamy czas od zachodu do wschodu s³oñca?

Dzieci próbuj¹ z wykorzystaniem konkretów odkryæ:

– Ile godzin trwa noc?

– Ile godzin trwa dzieñ?

✔ Sytuacja problemowa

Nauczyciel stawia pytanie: „Jak mo¿emy zapisaæ d³ug¹ noc i krótki dzieñ?” Dzieci podaj¹

w³asne pomys³y. Nauczyciel proponuje, aby d³ug¹ noc i krótki dzieñ zilustrowaæ zabaw¹

w krêgu. Dzieci wybieraj¹ przygotowane kr¹¿ki podzielone na trzy czêœci (1/3 pola ¿ó³ta

– dzieñ, 2/3 pola niebieskie – noc). Ka¿de dziecko ma jeden kr¹¿ek. Trzymaj¹c kr¹¿ki przed sob¹, dzieci próbuj¹ ustawiæ siê tak, aby po d³ugiej nocy przyszed³ krótki dzieñ.

Nastêpnie rytmizuj¹ tekst: „D³uga – d³uga – d³uga – noc – krótki – dzieñ” z jednoczesnym wystukiwaniem rytmu (uderzanie d³oni¹ w kr¹¿ek). Zabawê powtarzamy kilka razy, zmieniaj¹c za ka¿dym razem rytm.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 64.

✔ Zabawa ruchowa „Dzieñ i noc”

Nauczyciel dzieli zespó³ na dwie grupy: DZIEÑ i NOC. Dzieci stoj¹ w szeregu, ty³em do siebie, w odleg³oœci 2–3 kroków. Na sygna³ nauczyciela „NOC” dzieci, które nale¿¹ do tej grupy, próbuj¹ z³apaæ dziecko „DZIEє (dni uciekaj¹). Z³apane dni staj¹ siê noc¹ i odwrot-nie. Odmian¹ zabawy mo¿e byæ inna pozycja wyjœciowa – dzieci siedz¹ po turecku lub –

inny sposób wydawania sygna³u (wzrokowy – napisy DZIEÑ, NOC).

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 52.

◆ Æwiczenia „Dokoñcz zdanie”

Nauczyciel rozpoczyna zdanie, dzieci je koñcz¹, np. „Nadchodzi sen...”, „Gdy k³adê siê spaæ...”, „Przed snem...”

✔ Zainteresowanie dzieci tematyk¹ zajêæ

Nauczyciel czyta wiersz D. Gellner „Kolorowe sny”. Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat treœci wiersza. Nauczyciel motywuje dzieci do d³u¿szych wypowiedzi.

196

– Mamo!

Jak chcesz.

Co tak szumi za oknem?

– A ja

Czy to deszcz?

podzielê ten sen na pó³.

– Nie.

Po³owê dam tobie, mamo,

To z nieba spadaj¹ sny

i wiesz –

Jak kolorowe pi³ki.

tej nocy

Turlaj¹ siê po balkonie.

bêdziemy œniæ...

– Patrz,

Bêdziemy œniæ

schwyci³am jeden z nich w d³onie!

po prostu

Co z nim zrobiæ?

to samo!

– Trzeba go œniæ.

– Ale jak? Czy wiesz?

– Niebiesko, zielono,

ró¿owo...

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 69.

◆ Zabawa dydaktyczna „Szukamy sylab”

Nauczyciel przygotowuje kartoniki z wyrazami. Ka¿dy z nich dzieli (przecina) na dwie czêœci (sylaby). Dzieci kolejno losuj¹ pierwsz¹ czêœæ wyrazów. Drugie nauczyciel rozmieszcza w ró¿nych miejscach sali. Zadaniem dzieci jest odszukanie brakuj¹cej czêœ-

ci (sylaby) do swojego wyrazu. Czytaj¹ powsta³e wyrazy, mówi¹ o ich znaczeniach i opowiadaj¹ „O czym œni³y razem z mam¹?”

◆ Zabawa przy muzyce „Ko³ysanie do snu” (metoda W. Sherborne)

◆ Zabawa integracyjna „Nocna wêdrówka jaœka”

Dzieci, stoj¹c w krêgu, trzymaj¹ rozpostart¹ p³achtê materia³u (mo¿e to byæ chusta Klauzy).

Wspó³pracuj¹c ze sob¹, podrzucaj¹ ma³¹ poduszkê do góry.

Scenariusz zajęć nr 45

Senne podróże ludzi i zwierząt.

Tematyka: Nasze kolorowe sny.

Cykle i regularnoœci w ¿yciu cz³owieka. Sny dobre i z³e. Dobre rady na z³e sny. Bohater utworu literackiego. Sceny i sytuacje inspirowane tekstem literackim.

Kształtowane umiejętności:

– uwa¿ne s³uchanie wypowiedzi innych, tekstów czytanych przez nauczyciela,

– obserwowanie wybranych elementów,

– nazywanie uczuæ, prze¿yæ,

– tworzenie wyobra¿eñ, korzystanie z doœwiadczeñ,

– klasyfikowanie i tworzenie kolekcji,

– przedstawianie w pracach plastycznych œwiata fantazji, 197

– sprawne pos³ugiwanie siê przyborami i materia³ami do rysowania, malowania, wycina-nia,

– ocenianie,

– rozumienie pojêcia liczby w aspekcie porz¹dkowym,

– przeliczanie zbiorów i kojarzenie iloœci z liczebnikami,

– porównywanie liczb w zakresie 7.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– fotografie z magazynów, czasopism...

– arkusz papieru do tworzenia listy pomys³ów

– dwa pude³ka, napisy „dobre sny, z³e sny, przyjemnoœci, koszmary”

– koraliki lub kasztany albo guziki

– kartki dla ka¿dego dziecka (2 plamy z tuszu), farby Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zainteresowanie dzieci tematyk¹ zajêæ

Nauczyciel podaje krótkie informacje o œnie cz³owieka:

– sen jest wa¿ny dla zdrowia,

– podczas snu serce odpoczywa, bije wolniej,

– obni¿a siê temperatura cia³a i dlatego przykrywamy siê,

– podczas snu czêsto zmieniamy pozycjê – u³o¿enie cia³a (oko³o 40 razy),

– w czasie snu mo¿esz wykonywaæ wiele czynnoœci – ruchów, np. zgrzytanie zêbów, drapanie siê, mówienie, odpowiadanie na pytania, lunatykowanie (spacerowanie), chocia¿

nic z tego nie pamiêtamy,

– mog¹ poruszaæ siê nasze ga³ki oczne pod zamkniêtymi powiekami, co œwiadczy o tym,

¿e mamy marzenia senne (œnimy). Zdarza siê, ¿e potrafimy opowiedzieæ ca³y sen, ale nie zawsze.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 67, zad. 1, 2, 3.

◆ Zabawa „Co siê komu œni?”

Dzieci otrzymuj¹ fotografie ró¿nych twarzy, np. z magazynów, gazet. Obserwuj¹c twarze, dzieci opowiadaj¹, co siê mog³o œniæ temu cz³owiekowi. Dzieci mówi¹ o uczuciach tych osób (co one teraz czuj¹?). Efektem zabawy powinno byæ stwierdzenie, ¿e sny mog¹

byæ: weso³e, kolorowe, przyjemne, ale równie¿: smutne, dziwne, koszmarne. Nauczyciel stawia pytanie: „Które sny chcia³oby siê pamiêtaæ, a które szybko zapomnieæ?”

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 67, zad. 4, 5.

◆ Zabawa ruchowa „Lubiê ten sen”

Dzieci stoj¹ w krêgu. Nauczyciel rozpoczyna zabawê, mówi¹c: „Lubiê œniæ np. o spadaj¹cych liœciach jesiennych”. Dzieci, które zgadzaj¹ siê z tym twierdzeniem (te¿ lubi¹), 198

obracaj¹ siê wokó³ w³asnej osi. Nastêpnie ka¿de dziecko (runda) powtarza: „Lubiê œniæ o...” (podaje w³asn¹ propozycjê).

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 63, zad. 1, 2, 3.

◆ Zabawa „Dobre rady na z³e sny”

Nauczyciel stawia pytanie: „Jak radziæ sobie ze z³ymi snami?” Dzieci, opieraj¹c siê na w³asnych doœwiadczeniach, wyobra¿eniach, podaj¹ sprawdzone lub wymyœlone sposoby na z³y sen. Nauczyciel zapisuje je na du¿ym arkuszu papieru (tworzy listê pomys³ów).

Proponuje dzieciom klasyfikacjê snów. Ustawia w sali dwa pude³ka (pojemniki): DOBRE SNY, Z£E SNY. Pierwszy pojemnik to PRZYJEMNOŒCI (dobre, przyjazne sny, takie, które chcemy obejrzeæ jeszcze raz). Drugi pojemnik to KOSZMARY (z³e, nieprzyjemne sny, takie, które chcemy zapomnieæ). Dzieci wymyœlaj¹ sposoby wrzuca-nia snów do pojemników. Mo¿e to byæ wrzucanie koralików, guzików, kasztanów...

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 49.

◆ Zainteresowanie dzieci tematyk¹ pracy plastycznej Nauczyciel czyta wiersz D. Wawi³ow „O Rupakach”.

Usi¹dŸ przy mnie, mamusiu.

I w szufladzie tatusia,

Coœ ci powiem do uszka...

I na pó³ce z ksi¹¿kami,

Wiesz, kto do mnie przychodzi,

I w wózeczku dla lalki

Jak siê k³adê do ³ó¿ka?

Te¿ nocuj¹ czasami.

Takie œliczne, puchate,

Kolorowe jak ptaki...

Strasznie boj¹ siê myszy

Za nic w œwiecie nie zgadniesz!

I nie lubi¹ jeœæ sera,

To przychodz¹ RUPAKI!

Zawsze tañcz¹ kozaka,

Gdy na burzê siê zbiera,

Te RUPAKI, mamusiu,

Œpi¹ w kaloszach, a k¹piel

To s¹ takie zwierzaki –

Zawsze bior¹ we frakach...

Trochê jakby kociaki,

Nie chcesz wierzyæ? Naprawdê!

Trochê jakby dzieciaki,

Ja siê znam na RUPAKACH!

Trochê jakby motyle,

Krokodyle czy raki...

Jeœli spotkasz któregoœ

Nie rozumiesz, mamusiu?

W kuchni albo w ³azience,

No, po prostu – RUPAKI!

To go mo¿esz pog³askaæ

Albo wzi¹æ go na rêce,

S¹ RUPAKI doros³e,

Tylko nie mów przypadkiem:

I RUPAKI – dzieciaki,

„Jejku, co za pokraka!”,

S¹ RUPAKI – dziewczyny

bo ty nie wiesz, jak ³atwo

I RUPAKI – ch³opaki,

jest obraziæ RUPAKA!

S¹ RUPAKI – m¹drale

I RUPAKI – g³uptaki,

Popatrz, popatrz, ju¿ przysz³y.

S¹ brzydale i wcale,

Jeden siedzi na oknie!

Wcale ³adne RUPAKI...

Oj, przepraszam, mamusiu,

¯e tak ziewam okropnie!

Te RUPAKI mieszkaj¹

Jak mi bajkê opowie,

W ró¿nych dziurach i k¹tach,

To powtórzê ci rano...

I na przyk³ad za szaf¹,

Teraz ju¿ mnie poca³uj...

Gdzie siê kurzu nie sprz¹ta,

Zaraz zasnê... Dobranoc!

199

Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat: „Jakie jeszcze mog¹ byæ RUPAKI?”

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 63, zad. 4, 5, 6.

◆ Zajêcie plastyczne

Ka¿de dziecko otrzymuje kartkê z plam¹ wykonan¹ tuszem lub przyklejonym kawa³kiem kolorowego papieru, w dowolnym kszta³cie. Dzieci tworz¹ w³asnego RUPAKA poprzez dope³nianie kszta³tu farbami, wyklejankami...

Scenariusz zajęć nr 46

Senne podróże ludzi i zwierząt.

Tematyka: Kto śpi w nocy, a kto nie?

Praca w ¿yciu cz³owieka. To zrobi³ cz³owiek – materia³y, przyrz¹dy, narzêdzia. Autografy.

Wywiad z goœciem. Tworzenie „narzêdziowni” – zbiory. Nasze prezentacje.

Kształtowane umiejętności:

– rozwi¹zywanie problemów w sposób twórczy,

– tworzenie spójnej wypowiedzi na zadany temat,

– argumentowanie w³asnego zdania, stanowiska,

– s³uchanie tekstu czytanego przez innych ludzi,

– nazywanie zawodów,

– klasyfikowanie przedmiotów wed³ug okreœlonego warunku i tworzenie zbiorów,

– wspó³dzia³anie i wspó³praca w grupie,

– rozumienie zakresu znaczeniowego wyrazów, np. autograf,

– rozumienie przeznaczenia ró¿nych przedmiotów,

– czytanie liter i wyrazów,

– rozumienie pojêæ dotycz¹cych po³o¿enia przedmiotów w przestrzeni w stosunku do innych lub uk³adów odniesieñ,

– przeliczanie zbiorów i porównywanie ich liczebnoœci.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– Wiersz T. Kubiaka „Gdy zapadnie noc”

– ilustracje przedstawiaj¹ce zawody wykonywane przez ludzi

– kartki z nazwami zawodów (do uzupe³niania tablicy)

– przedmioty lub ilustracje do prezentacji

– kartki i pisaki dla ka¿dego dziecka

– pude³ka, skrzynie, kosze, pojemniki na narzêdzia

– ró¿ne narzêdzia, materia³y i przybory

200

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zainteresowanie dzieci tematyk¹ zajêæ

Dzieci wypowiadaj¹ siê na zadany temat. Nauczyciel inspiruje, podpowiada, motywuje do d³u¿szych wypowiedzi, argumentowania w³asnego zdania.

◆ Wiersz T. Kubiaka „Gdy zapadnie noc”

Gdy pustoszej¹ ulice

Plac pusty mg³¹ siê zasnuwa³,

I w domu twym œwiat³a gasn¹,

Mrok gêstnia³ w cieniu balkonów,

Noc¹, pod srebrnym ksiê¿ycem –

Gdy ojciec milicjant czuwa³

Myœlisz – zasypia i miasto?...

Nad snem i ludzi, i domów.

Choæ wielka cisza ogarnie

Gwiazdy spada³y migoc¹c

Domy i mostki, i parki,

Niebem majowym, sierpniowym,

Choæ œpi¹ uliczne latarnie,

Gdy ojciec montowa³ noc¹

A nad bramami latarki,

Stalowy tor tramwajowy,

Choæ w szparze œwierszcz nie szeleœci,

P³onê³o niebo nad Œl¹skiem.

Ptaki spokojnie œpi¹ sobie –

Patrz, iskry ku gwiazdom lec¹.

Miasto pracuje i nie œpi.

Ojciec stal gi¹³ jak ga³¹zkê

A kto pracuje – opowiem.

Stoj¹c przy hutniczym piecu.

Oto zagwi¿d¿e i w iskrach

Wiatr nocny dzwoni³ po szyldach,

Parowóz ruszy z peronów.

Gdy czuwa³ przy swej maszynie

To ojciec twój – maszynista,

M³ody robotnik przy filtrach

Ludzi podwiezie do domów.

I w elektrowni in¿ynier.

Le¿¹c w swym ³ó¿ku niewielkim

I stra¿nik przy telefonie

Po ca³odziennych zabawach,

Czuwa³ spêdzaj¹c sen z powiek.

S³yszysz g³os matki – spikerki:

Nie spa³y serca i d³onie.

– Halo, tu mówi Warszawa...

Czuwa³o miasto i cz³owiek.

Srebrzyœcie zalœni³a Wis³a

A ojciec piekarz na rano

I ksiê¿yc dawno ju¿ wzeszed³,

Dla ciebie, dla wszystkich dzieci

Gdy ojciec telegrafista

Chleb musia³ upiec, tak samo

Nadawa³ piln¹ depeszê.

Potrzebny jak s³oñce, co œwieci.

Dzwoni³a pó³noc na wie¿y

Noc mija. Gaœnie ju¿ gwiazda,

S³owik w jaœminach siê ¿ali³,

Widno siê robi na œwiecie.

Gdy ojciec lekarz puls mierzy³

Kto poœród œpi¹cego miasta

Chorej dziewczynce w szpitalu.

Pracowa³ i nie spa³ – ju¿ wiecie.

Ulica pusta i nocna.

To dla was, ¿ebyœcie spali,

Ktoœ bieg³ ni¹ – prêdzej, ach prêdzej!

A wstaj¹c rankiem weso³ym –

Bieg³ po lekarstwo dla ch³opca,

Mieli z³ocisty rogalik

Do twojej matki w aptece.

I mogli jechaæ do szko³y.

Nauczyciel czyta wiersz z równoczesnym umieszczaniem na tablicy ilustracji przedstawiaj¹cych zawody. Po wys³uchaniu tekstu dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat opowiadania, zwracaj¹c szczególn¹ uwagê na nazwy zawodów i czynnoœci wykonywane przez ludzi. Dope³niaj¹ tablicê innymi znanymi nazwami zawodów, np. lekarz, pielêg-niarka, spiker, maszynista, kierowca, nauczyciel, farmaceuta, policjant, stra¿ak, stolarz, 201

piekarz, sprzedawca, pilot, murarz, taksówkarz, krawiec, ogrodnik, rolnik, mechanik, ochroniarz, ksiêgowy, szewc i inne.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 62.

◆ Dokonywanie klasyfikacji

Dzieci analizuj¹ umieszczone na tablicy nazwy zawodów. Klasyfikuje je wed³ug kryterium: pracuje noc¹, œpi w nocy.

◆ Zabawa twórcza „Jaki to zawód?”

Nauczyciel dzieli zespó³ na grupy. Ka¿da z nich po wspólnej naradzie podejmuje decyzjê, który zawód chce zaprezentowaæ i jak to zrobi? Dzieci przygotowuj¹ prezentacje w grupach, a nastêpnie przedstawiaj¹ pozosta³ym grupom, zadaniem których jest odgadywanie „Jaki to zawód?”

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 71, zad. 1, 2, 3.

◆ Burza mózgów „Kto to wykonuje lub wykorzystuje?”

Nauczyciel pokazuje ró¿ne przedmioty lub ilustracje, np. ksi¹¿ka, okulary, deska, samochód, czapka, œrubokrêt, lek... Zadaniem dzieci jest odgadywanie, do kogo to nale¿y, komu s³u¿y w pracy, kto to wytwarza, kto wykorzystuje.

◆ Zabawa ruchowa „£owca autografów”

Nauczyciel stawia dzieci w podwójnej roli:

– jesteœcie s³awnymi ludŸmi (rozdajecie autografy),

– jesteœcie fanami (zbieracie autografy).

Nauczyciel lub dziecko, które wie, t³umaczy znaczenie s³owa „autograf”. Dzieci otrzymuj¹

pisaki i kartki. Na sygna³ nauczyciela staraj¹ siê zebraæ jak najwiêcej autografów. Dzieci przeliczaj¹ autografy i og³aszaj¹ zwyciêzcê, którego nagradzaj¹ brawami.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ druga, s. 63.

◆ Zabawa „Wywiad z goœciem”

Dzieci siedz¹ w krêgu. W œrodku siedzi nauczyciel. Dzieci zadaj¹ mu pytania dotycz¹ce wykonywanego zawodu. Nauczyciel odpowiada na pytania dzieci. Po krótkim czasie goœciem jest dziecko – przedstawiciel wybranego przez siebie zawodu. Zabawa toczy siê podobnie. Nauczyciel zwraca uwagê na to, aby pytania by³y ró¿norodne, ale dotyczy³y wykonywanego zawodu. Inspiruje do zadawania pytañ o miejsce pracy, narzêdzia, ubiór, przydatnoœæ dla otoczenia, wytwory.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 72.

◆ Tworzenie „Narzêdziowni”

W sali znajduj¹ siê skrzynie, pude³ka, kosze, pojemniki, w których zgromadzone s¹ ró¿ne narzêdzia. Dzieci dobieraj¹ siê w 4-osobowe grupy. Ogl¹daj¹ przybory i narzêdzia, nazywaj¹ je, okreœlaj¹ ich przeznaczenie. Wybieraj¹ jeden z pojemników. Podejmuj¹

202

decyzje: „Kim bêd¹, jaki zawód bêd¹ wykonywaæ?” Kompletuj¹ potrzebne narzêdzia, dokonuj¹c wymiany z innymi grupami, dobieraj¹c przedmioty z innych pojemników, dorysowuj¹c przedmioty, które s¹ im potrzebne, a nigdzie ich nie znalaz³y.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 71, zad. 4, 5.

◆ Nasze prezentacje

Grupy prezentuj¹ wybrany zawód, materia³y, przybory i narzêdzia potrzebne do wykonywania zawodu.

Scenariusz zajęć nr 47

Senne podróże ludzi i zwierząt.

Tematyka: Które zwierzęta śpią zimą, a które nie?

Dialog – forma skutecznego komunikowania siê. Liczby 1–7 w aspekcie porz¹dkowym.

Mapa skojarzeñ. Albumy, ksi¹¿ki, encyklopedie – wa¿ne Ÿród³a informacji. Miejsce i czas.

Ko³ysanki. „Sen zwierzaka” – zadanie plastyczne z wyobraŸni.

Kształtowane umiejętności:

– spontaniczne wypowiadanie siê na zadany temat,

– rozumienie znaczenia pojêciowego wyrazów, np. dialog,

– stawianie precyzyjnych, krótkich, jednoznacznych pytañ,

– udzielanie adekwatnych do pytañ odpowiedzi,

– prowadzenie rozmowy na zadany temat,

– kojarzenie cyfr 1–7,

– tworzenie skojarzeñ, wyobra¿eñ,

– korzystanie z ró¿nych Ÿróde³ informacji,

– nazywanie zwierz¹t,

– okreœlanie nastroju utworu muzycznego, tempa,

– przedstawianie w swoich pracach plastycznych œwiata fantazji,

– przeliczanie zbiorów i porównywanie ich liczebnoœci,

– pisanie i czytanie wyrazów, liczb,

– rozumienie pojêæ zwi¹zanych z po³o¿eniem przedmiotów wobec uk³adu odniesieñ.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– nagranie muzyczne „Dobranoc, misiu” (s³owa: K. Wodnicki, muzyka: A. Zygiere-wicz)

– nazwy zwierz¹t (legowiska)

– cyfry od 1 do 7

203

– mapa skojarzeñ

– albumy, encyklopedie, ksi¹¿ki o zwierzêtach, czasopisma...

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zainteresowanie dzieci tematyk¹ zajêæ

Nauczyciel stawia pytanie: „Które i jak zwierzêta przygotowuj¹ siê do zimowego snu?”

Dzieci spontanicznie wypowiadaj¹ siê na zadany temat. Nauczyciel zwraca uwagê na to,

¿e nie wszystkie zwierzêta zapadaj¹ w sen zimowy, ¿e niektóre z nich potrzebuj¹ naszej pomocy.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 73, zad. 1, 2.

◆ S³uchamy dialogu

Dziecko, które wie, lub nauczyciel t³umaczy znaczenie s³owa „dialog”. Nauczyciel czyta rozmowê miêdzy myszk¹ a je¿em z jednoczesn¹ inscenizacj¹ tekstu.

Je¿:

– A! Witam ciê, myszko! Co u ciebie? Co tam w polu?

Myszka:

– Dzieñ dobry, je¿yku! W polu wszystko siê zmieni³o, zebrano ju¿ dawno zbo¿e, ale jeszcze gdzie-niegdzie mo¿na znaleŸæ ziarenka. Zrobi³o siê pusto. Ludzie wykopali ziemniaki, zwieŸli do piwnic kapustê, buraki, marchew – wszystkie jarzyny. Teraz szukam miejsca na zimê, dotychczas starcza³a mi norka, ale teraz muszê przenieœæ siê gdzieœ do stodo³y albo najlepiej do czyjejœ pe³nej spi¿arni. A u ciebie, je¿yku, co s³ychaæ? Jak teraz wygl¹da las?

Je¿:

– W lesie nie jest ju¿ tak piêknie jak miesi¹c temu, kiedy kolorowe szaty liœci otula³y drzewa. Jest trochê pusto i cicho. Nie s³ychaæ ju¿ œpiewu ptaków – polecia³y w dalek¹ podró¿. Dzieci z rodzicami coraz mniej, bo nie ma ju¿ jagód, malin, grzybów. Z nikim nie mo¿na porozmawiaæ – wszyscy gdzieœ siê

œpiesz¹, krz¹taj¹. Robi¹ zapasy na zimê.

Myszka:

– A ty, je¿yku?

Je¿yk:

– Ja te¿. Jem teraz bardzo du¿o. Muszê byæ t³uœciutki – to s¹ moje zapasy. Ogl¹dam siê za jakimœ cichym i ciep³ym k¹cikiem. Wkrótce pójdê spaæ. Bêdzie to bardzo d³ugi sen – a¿ do wiosny. Do zobaczenia wiosn¹, droga myszko.

Myszka: – Do zobaczenia, je¿yku.

Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat wys³uchanego dialogu. Wspólnie omawiaj¹

sposoby prowadzenia skutecznej rozmowy, jej rozpoczêcia, zakoñczenia i rodzaju sta-wianych pytañ (krótkich, jasnych, konkretnych i jednoznacznych). Komunikowanie swoich myœli, oczekiwañ i przyjmowanie informacji zwrotnych (jak mówiæ i s³uchaæ).

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 73, zad. 3, 4.

◆ Zabawa twórcza „Nasze dialogi”

Dzieci dobieraj¹ siê w pary. Przyjmuj¹ na siebie okreœlone role (wybrane zwierzêta).

Prowadz¹ miêdzy sob¹ rozmowê na dowolny temat zgodnie z omówionym sposobem skutecznego komunikowania siê.

204

◆ Zabawa ruchowa „ZnajdŸ swoje legowisko”

W sali wyznaczone s¹ miejsca „legowiska”, oznaczone obrazkiem zwierzêcia lub napisem (z nazw¹ zwierzêcia). Legowiska s¹ ponumerowane od 1 do 7. Dzieci otrzymuj¹ kartoniki z cyframi. Poruszaj¹ siê swobodnie po sali. Na sygna³ nauczyciela szukaj¹ swojego legowiska. Nauczyciel, podchodz¹c do grup, zadaje pytanie: „Jakie zwierzêta tu siê zgromadzi³y?”

◆ Tworzenie mapy skojarzeñ

Dzieci wspólnie tworz¹ mapê skojarzeñ wokó³ sposobów spêdzania zimy przez zwierzê-

ta. Wyszukuj¹ informacje o zwierzêtach w ró¿nych Ÿród³ach wiedzy: albumy, ksi¹¿ki, encyklopedie, czasopisma... Przyporz¹dkowuj¹ zwierzêta do odpowiedniego miejsca na mapie skojarzeñ. Dzieci mog¹ wspólnie tworzyæ dodatkowe ga³êzie mapy, mog¹ wycinaæ postacie zwierz¹t z ró¿nych czasopism, rysowaæ, dorysowywaæ... W nastêpnych zajê-

ciach mapê mo¿na aktualizowaæ.

◆ Zabawa „Ukryte zwierzê”

Dzieci staj¹ wokó³ rozci¹gniêtej p³achty. Jedno z dzieci wchodzi pod p³achtê i formuje z siebie wybrane zwierzê – grupa odgaduje jego nazwê.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 77.

◆ Zabawa dramowa „Dwa zwierzaki”

Nauczyciel aran¿uje zabawê, rozpoczynaj¹c opowiadanie, które bêdzie kontynuowane przez pary dzieci z wykorzystaniem ruchu oraz mowy dialogowej, np.:

– W lesie na polanie spotka³ siê zmêczony borsuk ze smutn¹ myszk¹...

– Ma³a rybka przy brzegu rzeki spotka³a wielk¹ zak³opotan¹ czymœ ¿abê...

– Radosna wiewiórka, przeskakuj¹c z ga³êzi na ga³¹Ÿ, omal nie zderzy³a siê z nadlatuj¹cym nietoperzem...

– Leniwy niedŸwiedŸ, ospale przechodz¹c obok mrowiska, spotka³ zwinn¹ mrówkê...

– Pracowita pszczo³a, lec¹ca do ula z du¿¹ prêdkoœci¹, postanowi³a odpocz¹æ na domku

œlimaka...

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 74.

◆ Zajêcie muzyczne „Dobranoc, misiu”

Dzieci, s³uchaj¹c piosenki, okreœlaj¹ jej nastrój, tempo. Nazywaj¹ j¹ – ko³ysank¹. Okreœlaj¹

miejsce i czas jej œpiewania.

◆ Zabawa relaksacyjna „Zasypianie”

Dzieci w parach le¿¹ obok siebie. Jedno z nich ma g³owê przytulon¹ do poduszki. Drugie dziecko próbuje uœpiæ kolegê. G³aszcze go po g³owie i nuci melodiê ko³ysanki. Po pewnym czasie nastêpuje zmiana ról.

◆ Zajêcie plastyczne „Sen zwierzaka”

Dzieci wycinaj¹ b³êkitne chmurki. Rysuj¹ na nich wybrane sny zwierzaka. Dzieci prezentuj¹ swoje prace, organizuj¹ wystawkê i nadaj¹ jej tytu³.

205

Scenariusz zajęć nr 48

Senne podróże ludzi i zwierząt.

Tematyka: Moje zabawy z poduchami.

Bohater realny i fantastyczny. Improwizacje ruchowe inspirowane poezj¹. Synonimy.

S³uchanie ciszy. Poduszkowa wie¿a. Liczby w aspekcie porz¹dkowym. S³awne wie¿e.

Kształtowane umiejętności:

– uwa¿ne s³uchanie czytanego tekstu,

– koncentrowanie siê na przedmiocie poznania,

– improwizowanie tekstu za pomoc¹ ruchu,

– tworzenie wyobra¿eñ,

– porównywanie wysokoœci,

– u¿ywanie liczebników porz¹dkowych,

– liczenie i przeliczanie w zakresie 10,

– uogólnianie i wnioskowanie,

– nazywanie czynnoœci,

– pisanie liter i liczb,

– odró¿nianie i nazywanie kolorów.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– wiersz D. Gellner „Poduchy”

– poduszki

– piórka

– ilustracje lub przeŸrocza (s³ynne wie¿e)

– klocki i ró¿ne drobne przedmioty

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Wprowadzenie w atmosferê zorganizowanych zajêæ

Nauczyciel czyta zagadkê:

Nie jestem ptakiem ani zwierzem,

Choæ rogi mam, jak równie¿ pierze.

W ³ó¿ku pod g³ow¹ mnie znajdziecie.

Czym jestem? Czy mi odpowiecie?

Nauczyciel informuje dzieci, ¿e bohaterk¹ dzisiejszych zajêæ bêdzie poduszka.

206

◆ S³uchanie wiersza D. Gellner „Poduchy”

Nauczyciel czyta wiersz. Dzieci siedz¹ na dywanie w krêgu. Ka¿de trzyma przed sob¹

poduszkê. Improwizuje ruchem recytowany wiersz: trzepanie, naci¹ganie rogów, wstrz¹sanie pierza itp.

Jak ptaki

W s³oneczny ranek

Wyfruwaj¹ poduchy

Na ganek.

Ka¿da œwie¿o wyœniona

Od g³owy do ogona,

Od skrzyde³ a¿ po dziób

Pe³na zaspanych nut.

S³oñce ³askocze je w plecy,

Wiatr im dmucha do ucha,

Wiêc dobry humor ma

Ka¿da miêkka poducha.

◆ Szukanie synonimów

Dzieci wyszukuj¹ synonimów s³owa „poduszka”, podaj¹ zdrobnienia nazwy samodzielnie wymyœlone, np. przytulanka, usypianka, poduszeczka, jasiek i inne.

◆ Zabawa ruchowa „Poduszka jak...”

– plecak (nosimy na plecach),

– dzban na g³owie (przenoszenie na g³owie),

– taca (nosimy na d³oni),

– pi³ka (podrzucamy i ³apiemy),

– szalik (otulamy siê nim),

– jak... (dzieci podaj¹ swoje propozycje).

Zabawê koñczymy stwierdzeniem: „poduszka jak poduszka” – dzieci w dowolnym miejscu sali k³ad¹ g³owê na poduszce.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 65, zad. 1, 2.

◆ Zabawa „Pods³uchiwanie poduszki”

Przy cichej, spokojnej muzyce nauczyciel podpowiada dzieciom, aby pods³uchiwa³y swoj¹

poduszkê, która mo¿e nam powie, o czym marzy, mo¿e o tym, co jej siê œni³o, a mo¿e o tym zaœpiewa. Dzieci przez pewien czas „pods³uchuj¹” poduszki. Chêtne dzieci wypowiadaj¹

siê na zadany temat.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 68.

◆ Budowanie „Poduszkowej wie¿y”

Nauczyciel dzieli zespó³ na grupy. Ka¿da z nich buduje wie¿ê, uk³adaj¹c poduszki jedn¹

na drugiej. Grupy przeliczaj¹ poduszki (liczbê piêter), u¿ywaj¹c liczebników porz¹dkowych. Porównuj¹ ich wysokoœci.

207

◆ Zabawa paluszkowa „Paj¹czek”

Dzieci naœladuj¹ paj¹czka (æwiczenie manualne) wspinaj¹cego siê na poduszkow¹ wie¿ê, kontroluj¹ jego wyczyny: wszed³ na pierwsze piêtro, drugie, trzecie itp. W ten sposób dzieci utrwalaj¹ liczebniki porz¹dkowe.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 65.

◆ Zabawa „Piórka”

Ka¿de dziecko otrzymuje piórko. Dmuchaj¹c, stara siê wydmuchaæ je najwy¿ej, najdalej, najd³u¿ej utrzymaæ w powietrzu... To æwiczenie aparatu oddechowego mo¿na przepro-wadziæ w atmosferze rywalizacji.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 65, zad. 3, 4.

◆ Nauka piosenki „Wieczorem chce siê spaæ”, muzyka: J. Œwider, s³owa: D. Graj.

◆ To ciekawe

Dzieci rozmawiaj¹ na temat s³awnych wie¿ na œwiecie. Odwo³uj¹ siê do swoich informacji, doœwiadczeñ. Ogl¹daj¹ ilustracje lub przeŸrocza, przedstawiaj¹ce s³ynne wie¿e, np. Wie¿a Ratuszowa w Krakowie, Wie¿a Mariacka w Krakowie, Krzywa Wie¿a w Pi-zie, wie¿a Eiffla w Pary¿u, mityczna Wie¿a Babel, najwy¿sze wie¿e Petronas Towers w Kuala Lumpur... Porównywanie wygl¹du, konstrukcji, wysokoœci i architektury.

◆ Zabawa konstrukcyjna

Nauczyciel dzieli zespó³ na dwie grupy. Ka¿da z nich buduje wie¿e z siebie – jakby pozowanie do zdjêcia. Grupy buduj¹ równie¿ wie¿e z klocków i ró¿norodnych drobnych przedmiotów – porównuj¹ wysokoœci wie¿ i ich atrakcyjnoœæ.

◆ Wnioskowanie

Wykorzystuj¹c swoje doœwiadczenie, dzieci poszukuj¹ odpowiedzi na pytanie: „Komu do wykonywania swojej pracy potrzebna jest wie¿a?”

Scenariusz zajęć nr 49

Senne podróże ludzi i zwierząt.

Tematyka: Odkrywamy prawdę, dobro i piękno w literaturze.

Ksi¹¿ka naszym przyjacielem. Dobro i z³o, prawda i fa³sz – cechy bajki. Nasze twórcze improwizacje. Instrumenty muzyczne strunowe – tworzenie zbiorów. Bohater literacki i osoby opowiadania. Nasz s¹d nad plotk¹. Kojarzenie liczebnika z iloœci¹. Proste obserwacje z wyszczególnieniem detali.

208

Kształtowane umiejętności:

– uwa¿ne s³uchanie tekstu,

– reagowanie na sygna³y wizualne i akustyczne,

– rozró¿nianie i nazywanie niektórych instrumentów muzycznych (strunowe),

– podejmowanie dzia³añ zwi¹zanych z wykorzystaniem utworów literackich,

– koncentrowanie siê na przedmiocie poznania,

– spontaniczne podejmowanie dzia³añ w zakresie aktywnoœci ruchowej, plastycznej, za-bawowej,

– swobodne interpretowanie ruchem tematów rytmicznych,

– tworzenie swobodnych wypowiedzi zainspirowanych s³uchanym tekstem,

– kojarzenie liczebnika z iloœci¹, wyrazu z ilustracj¹,

– tworzenie zbiorów wed³ug okreœlonego warunku,

– przeprowadzanie prostych obserwacji z dostrzeganiem detali,

– czytanie wyrazów.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– „Bajka o królu Skoczku” – autor Gustaw Scad

– szyfonowa chustka

– muzyka rytmiczna

– instrumenty muzyczne – skrzypce lub wiolonczela

– ilustracje instrumentów muzycznych strunowych

– 5 obrêczy

– kolorowe cyfry

– kartoniki z „dziurk¹ od klucza”

– du¿a ilustracja komnaty królewskiej

– kartki papieru A4

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zabawy na powitanie: „Korowód”, „ZnajdŸ supe³ek”, „Æwicz z chust¹”

– Dzieci w korowodzie maszeruj¹ w takt muzyki.

– Nauczyciel zawi¹zuje na szyi szyfonow¹ chustkê i przemieszcza siê w ró¿ne miejsca sali. Zadaniem dzieci jest ustawianie siê tak, aby zawsze widzia³y zawi¹zany supe³ek chustki.

– Nauczyciel uk³ada chustê w ró¿nych pozycjach, a dzieci naœladuj¹ cia³em jej u³o¿enie.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 75, zad. 1.

◆ Wprowadzenie do tematyki opowiadania „Bajka o królu Skoczku”

Nauczyciel czyta pierwszy fragment opowiadania z jednoczesnym prezentowaniem instrumentów muzycznych, strunowych (np. skrzypce lub wiolonczela ze smyczkiem).

Prezentacjê stanowiæ mog¹ równie¿ ilustracje ró¿nych instrumentów strunowych.

209

„Bajka o królu Skoczku” (bajka ilustrowana obrazami i ruchem) By³o sobie królestwo. W królestwie tym sta³ piêkny zamek, w którym mieszka³ król (prezentacja zamku, króla). Król ten nazywa³ siê Skoczek (umieszczenie pod ilustracj¹ napisu „Skoczek”). Ca³e dnie pracowa³, zajmowa³ siê wa¿nymi sprawami swoich poddanych, podejmowa³ wa¿ne decyzje dotycz¹ce swojego królestwa. Wieczorami s³ucha³ muzyki wykonywanej przez poddanych na ró¿nych instrumentach strunowych. Gra³y dla niego (umieszczenie ilustracji): skrzypce, wiolonczela, altówki, mandoliny, gitary, lut-nie, kontrabasy, band¿a.

◆ Rozmowa „Cechy charakterystyczne instrumentów muzycznych”

Na podstawie obserwacji dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat prezentowanych instrumentów muzycznych. Rozpoznaj¹ je i nazywaj¹, porównuj¹ wielkoœci, szukaj¹ cech wspólnych i ró¿ni¹cych. Wyró¿niaj¹ spoœród nich te, które wymagaj¹ smyczka.

◆ Zakodowane zadanie „Wyprawa do tajemniczej komnaty króla”

Nauczyciel proponuje dzieciom przejœcie do tajemniczej komanty króla przez 5 drzwi (obrêcze). Sposób pokonania trasy jest zakodowanym zadaniem (plansza na tablicy: I –

najpierw noga, II – rêka, III – brzuch, IV – g³owa, V – dowolny sposób).

◆ Ci¹g dalszy bajki – osobliwe przypad³oœci króla Nauczyciel czyta fragment opowiadania:

Po ciê¿kim dniu szed³ do swojego pokoiku, zamyka³ na klucz, k³ad³ siê na ³ó¿ku i skaka³. To by³o ulubione zajêcie króla przed snem.

◆ Zabawa ruchowa

Dzieci podskakuj¹ obunó¿ w takt rytmicznej muzyki, zachowujac regu³y i zasady bezpieczeñstwa. Dbaj¹ równie¿ o to, aby nikt nie przekroczy³ wyznaczonego obszaru (np.

materac gimastyczny lub inne ograniczone pole).

◆ Ci¹g dalszy opowiadania – spokojne sny króla

Nauczyciel czyta fragment opowiadania:

Potem król zmêczony k³ad³ siê do ³ó¿ka i marzy³ o królestwie, a jego sypialnia wype³nia³a siê piêknymi kolorami. Pewnej nocy przyœni³ mu siê piêkny sen, w którym pojawi³y siê kolorowe wst¹¿eczki, a te zaczarowa³y siê w cyfry (umieszczenie na tablicy kolorowych cyfr).

Dzieci nazywaj¹ cyfry i okreœlaj¹ ich kolory, np. cyfra 1 jest ró¿owa...

◆ Zabawa ruchowa

Dzieci podskakuj¹ obunó¿ w takt rytmicznej muzyki, zachowuj¹c regu³y bezpieczeñ-

stwa. Dbaj¹ równie¿ o to, aby wykonaæ tyle skoków, ile znaczy cyfra (liczba) wskazana przez nauczyciela.

◆ Dalszy ci¹g opowiadania – plotka

Nauczyciel czyta fragment opowiadania:

Pewnego wieczoru, gdy król skaka³ w swoim pokoju, jeden z jego ministrów podgl¹da³ go przez dziurkê od klucza. Minister przekaza³ tê informacjê do innych ministerstw, tak mówi¹c: 210

„Król Skoczek skacze w ³ó¿ku,

król Skoczek skacze w ³ó¿ku,

król Skoczek skacze,

Skoczek skacze,

Skoczek skacze w ³ó¿ku”.

Rozesz³o siê to po ca³ym królestwie, ministrowie ministrom przekazuj¹ tê informacjê.

◆ Zabawa s³owna „Plotka”

Nauczyciel dzieli zespó³ na piêcioosobowe grupy. Dzieci w grupach przekazuj¹ sobie informacjê dotycz¹c¹ króla Skoczka, dodaj¹c lub ujmuj¹c s³owa – plotkuj¹c.

◆ Sytuacja problemowa „Co mo¿e sprawiæ plotka?”

Nauczyciel przypina na tablicy wyraz „PLOTKA”. Stawia pytania problemowe:

– Co to jest plotka?

– Jak powstaje plotka?

– Jakie mo¿e byæ znaczenie plotki dla cz³owieka?

Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat plotki, próbuj¹ j¹ zdefiniowaæ, wskazaæ sposób, przyczyny jej powstawania. Nauczyciel motywuje je do odniesienia siê do ¿ycia codziennego, do w³asnych obserwacji i doœwiadczeñ. Ukierunkowuje ich wypowiedzi w celu oceny tego zjawiska. Inspiruje do wnioskowania, np. plotka mo¿e krzywdziæ cz³owieka.

◆ Dalszy ci¹g opowiadania – plotka

Nauczyciel czyta fragment opowiadania:

Minister zdrowia, który zawsze ma katar, tak przekazuje tê informacjê: „Król Skoczek skacze w ³ó¿ku”

(powtarza wiersz, mówi¹c przy zamkniêtym nosie), natomiast w ministerstwie radoœci, gdzie zwykle s³ychaæ œmiech, jeden z ministrów mówi: „Król Skoczek skacze w ³ó¿ku” (powtarza wiersz, œmiej¹c siê), minister j¹ka³a z trudem powtórzy³ informacjê (powtarza, j¹kaj¹c siê) itd., smutku (mówi p³acz¹c).

Z przekazywanej informacji w królestwie zaczê³a rozchodziæ siê plotka i zamiast „król skacze”, tak podw³adni mówili (powtarzanie wiersza – zmiana wyrazu „skacze”): Król Skoczek chrapie w ³ó¿ku (ze wstawkami: chrrr...) Król Skoczek ziewa w ³ó¿ku (ze wstawk¹: aaa...)

Król Skoczek mlaska w ³ó¿ku (ze wstawk¹ mlaskania...) Król Skoczek kicha w ³ó¿ku (ze wstawk¹: a psik...)

◆ Zabawa s³owna „Przekazywanie plotki”

Dzieci wspólnie przekazuj¹ plotkê na ró¿ne sposoby:

– jak minister zdrowia (z kichaniem),

– jak minister finansów (z jednoczesnym przeliczaniem pieniêdzy),

– jak ¿ona króla (œpiewaj¹co),

– inne propozycje dzieci.

◆ Nasze dzia³ania „Obserwacje w parach”

Dzieci dobieraj¹ siê w pary. Ka¿de otrzymuje kartonik z wyciêt¹ ma³¹ „dziurk¹ od klucza”. Obserwuj¹ przez „dziurkê od klucza” przedmioty w sali z ró¿nej odleg³oœci.

Obserwuj¹ równie¿ siebie. Rozmawiaj¹ w parach na temat sposobów obserwacji, wi-dzianych obiektów i ich fragmentów. Wymieniaj¹ siê swoimi doœwiadczeniami.

211

◆ Dalszy ci¹g opowiadania – „Narada”

Nauczyciel czyta fragment opowiadania:

Ministrowie zebrali siê na naradê, zastanawiaj¹ siê co zrobiæ, aby król przesta³ skakaæ, gdy¿ to nie przystoi g³owie pañstwa skakaæ w ³ó¿ku. Nakazali mu podpisaæ dekret, ¿e ju¿ nigdy nie bêdzie skaka³.

Podpisa³ dekret, ale wtedy nie móg³ pracowaæ, by³ smutny, chodzi³ po parku bardzo przygnêbiony. Z

¿alu i rozpaczy rozchorowa³ siê. Le¿a³ w ³ó¿ku, przychodzili do niego lekarze, wybitni specjaliœci, wró¿bici, magowie, czarnoksiê¿nicy, znachorzy aby mu pomóc. Podawali mu ró¿ne lekarstwa. Stosowa-no u niego: krem, maœæ, syrop, zio³a, witaminy. Niestety, nic mu nie pomog³o, nikt mu nie móg³ pomóc.

Gdy by³ umieraj¹cy, przyszli do niego jego przyjaciele i zapytali, jakie jest jego ostatnie ¿yczenie. Oczywiœcie by³o to, ¿e chce poskakaæ. Lekarze podnosili go w górê i w dó³, gdy¿ by³ bardzo s³aby, a¿ w koñcu sam zacz¹³ skakaæ, a z nim ca³e królestwo. Od tej pory król móg³ znowu pracowaæ, zajmowaæ siê wa¿nymi sprawami królestwa, a wszyscy jego poddani byli szczêœliwi i wyra¿ali tê radoœæ œpiewaj¹c, bawi¹c siê.

„Niech ¿yje król, niech ¿yje, ¿yje nam.

Niech ¿yje król, niech ¿yje, ¿yje nam sto lat”.

◆ Zabawa ruchowa

Dzieci podskakuj¹ obunó¿ na ograniczonej powierzchni w takt rytmicznej muzyki.

Wykonuj¹ tyle podskoków, ile znaczy liczba wskazana przez nauczyciela.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 61.

◆ Nasze obserwacje „Królewska komnata”

Nauczyciel przygotowuje du¿¹ ilustracjê komnaty królewskiej. Zakrywa j¹ podziurkowa-nym arkuszem papieru (dziurki ró¿nej wielkoœci). Podœwietla ilustracjê z góry tak, aby powsta³o wra¿enie trójwymiaru. Dzieci obserwuj¹ fragmenty ilustracji (komnaty królewskiej) przez ró¿nego rodzaju dziurki. Dziel¹ siê swoimi spostrze¿eniami, wra¿eniami.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 75, zad. 2 i 3.

◆ Wspólne ilustrowanie opowiadania

Na po³¹czonych kartkach papieru dzieci rysuj¹ obserwowane fragmenty, elementy ilustracji, np. meble, instrumenty, nuty... Tworz¹ wspólne opowiadanie, zgodne z kolejnoœci¹

rysunków i umieszczonymi elementami.

Odkrywamy prawdę, dobro i piękno

w literaturze.

Co kszta³cisz, kszta³tujesz, doskonalisz:

– skupienie uwagi w czasie czytania tekstu przez nauczyciela

– pamiêæ

– rozumienie pojêæ, zasad moralnych (prawda, dobro, piêkno)

– swobodne wypowiadanie siê na podany temat

– rozumienie poleceñ

212

– podporz¹dkowanie siê regu³om zabaw

– rozumienie pojêæ matematycznych, symboli

Czego potrzebujesz:

– tekst literacki „Bajka o tym...”

– szeœæ pude³ek

РszeϾ samoprzylepnych etykietek

– pisaki

– kuleczki ze srebrnej folii

Co robisz:

– czytasz tekst

– podajesz instrukcjê wykonania zadania

– ustalasz z dzieæmi, jakimi symbolami graficznymi mo¿na oznaczyæ takie pojêcia jak: dobro-z³o, piêkno-brzydota, wa¿ne-niewa¿ne, prawda-fa³sz

– rozdajesz dzieciom kuleczki ze srebrnej folii

Co robi¹ dzieci:

Siedz¹ w krêgu i s³uchaj¹ czytanego tekstu. Wymyœlaj¹ symbole graficzne dla oznacze-nia pojêæ, rysuj¹ je pisakami i naklejaj¹ je na pude³kach. Kolejno podchodz¹ do pude³ek, podaj¹ dowolny przyk³ad na to, co wed³ug nich by³o w bajce dobre, z³e, piêkne...

„Zamyka”swoje s³owo w kuleczce i wrzuca do odpowiedniego pude³ka. Jeœli stwierdzenie mo¿e mieœciæ siê w kilku kategoriach, np. coœ, co jest zarówno dobre, piêkne jak i wa¿ne, wtedy potrzebne s¹ trzy kuleczki, które trzeba wrzuciæ do trzech kolejnych pude³ek. Na koniec dzieci oceniaj¹ „na oko”, czego w bajce by³o najwiêcej. Chêtne mo-g¹ przeliczyæ kuleczki w pude³kach.

BAJKA O TYM, CO DOBRE I ZŁE, CO PIĘKNE I BRZYDKIE, CO WAŻNE I NIEWAŻNE

Dzia³o siê to dawno, dawno temu. W ma³ej chatce pod lasem mieszka³ sobie Jaœ z mam¹, tat¹ i ma³¹

siostrzyczk¹ Marysi¹. Chatka by³a malutka i ze staroœci chyli³a siê ku ziemi, ale rodzice Jasia, choæ biedni, byli szczêœliwi, bo ogromnie siê kochali i potrafili wszystkim siê cieszyæ.

Pewnego razu Jaœ poszed³ po wodê do studni. Kiedy wyci¹gn¹³ z niej pe³ne wiadro, ujrza³ na jego brzegu dziwne stworzonko, ni to zwierz¹tko, ni to krasnoludek, podobne zarazem do wszystkiego i do niczego.

– Ho! Ho! Mam szczêœcie – odezwa³o siê, niespodziewanie donoœnym, jak na tak mizern¹ posturê, g³osem. – Raz na sto lat komuœ udaje siê wy³owiæ mnie ze studni. A skoro tobie siê uda³o, muszê ci zdradziæ wielka tajemnicê...

Oczy Jasia zrobi³y siê okr¹g³e ze zdziwienia i z wra¿enia nie móg³ wykrztusiæ ani s³owa.

– Czeka ciê cudowna odmiana losu, ale weŸ najpierw te dwa kamyki - powiedzia³o stworzonko wysuwaj¹c kosmat¹ ³apkê. – IdŸ zaraz do lasu i znajdŸ najstarszy d¹b. Zajrzyj do dziupli, która siê w nim znajduje, nachyl siê nad ni¹ i krzyknij najg³oœniej jak potrafisz. Wtedy pojawi¹ siê dwie czarodziejki, a ka¿da z nich bêdzie mia³a dla ciebie podarunek. Wys³uchaj ich uwa¿nie a potem wrêcz kamyk tej czarodziejce, której podarunek wybierzesz. No biegnij, taka okazja trafia siê raz na sto lat!

Jaœ skin¹³ z powag¹ g³ow¹ i wyci¹gn¹³ rêkê, a stworek wrzuci³ mu oba kamyki w otwart¹ d³oñ. Ch³opiec odwróci³ siê na piêcie i ruszy³ w stronê lasu.

– Hej, zaczekaj! – zawo³a³o za nim dziwne stworzonko. – By³bym zapomnia³ o czymœ wa¿nym. Gdyby przypadkiem za czasem okaza³o siê, ¿e Ÿle wybra³eœ, mo¿esz wykorzystaæ drugi kamyk, bêdziesz jeszcze móg³ zmieniæ zdanie.

213

Jaœ ponownie pokiwa³ g³ow¹ i pobieg³ czym prêdzej do lasu. Znalaz³ najstarszy d¹b z dziupl¹, nachyli³

siê nad ni¹ i krzykn¹³, ile si³ p³ucach. W jednej chwili ca³y las otuli³a gêsta mg³a, tak gêsta, ¿e ledwie móg³ dojrzeæ w³asne stopy. Potem mg³a zaczê³a opadaæ i wtedy ujrza³ pod dêbem dwie postaci, od razu siê domyœli³, ¿e to czarodziejki. Jedna by³a stara, brzydka i garbata. Odziana by³a w ³achmany, spod kaptura wymyka³y siê siwe, potargane kosmyki, a jej twarz pokrywa³y g³êbokie bruzdy. Druga natomiast by³a m³oda i piêkna, mia³a z³ot¹ sukniê i z³ote w³osy, oczy lœni¹ce jak gwiazdy i najs³odszy w œwicie uœmiech. Jaœ ani przez chwilê nie mia³ w¹tpliwoœci, której powinien wrêczyæ kamieñ, ale przypomnia³

sobie s³owa stworka ze studni, nale¿a³o jeszcze wys³uchaæ, co maj¹ mu do powiedzenia.

Piêkna czarodziejka uœmiechnê³a siê jeszcze promienniej i wyci¹gnê³a ku niemu d³oñ.

– Daj mi kamyk, a ja ofiarujê ci wspania³y podarunek – bogactwo, którego nawet nie jesteœ w stanie sobie wyobraziæ. Wasza biedna chatka zamieni siê we wspania³y pa³ac i nigdy ju¿ nie bêdziecie g³odni.

Dostaniecie wszystko, co tylko mo¿na kupiæ za pieni¹dze, bêdziecie ¿yæ spokojnie, dostatnio i szczêœliwie. Twoi rodzice ju¿ nigdy nie bêd¹ musieli siê niczym martwiæ, a ty i twoja siostra bêdziecie mieæ wszystko, o czym tylko zamarzycie.

Jaœ a¿ wstrzyma³ oddech z wra¿enia, to by³ dopiero podarunek! No tak, ale powinien jeszcze wys³uchaæ drugiej czarodziejki.

Nie mia³a ona tak aksamitnego g³osu jak pierwsza, tylko niski i chrypliwy, nie mia³a mu te¿ wiele do powiedzenia.

– Ja mogê daæ ci tylko wiarê i nadziejê, na resztê musisz zapracowaæ sobie sam.

– Wiara i nadzieja? - zdziwi³ siê Jaœ. – To maj¹ byæ te czary, ten wspania³y podarunek?

Nie mia³ najmniejszych w¹tpliwoœci czyj podarunek chcia³by otrzymaæ i a¿ dr¿a³ z niecierpliwoœci.

Zw³aszcza, ¿e jak nigdy dot¹d mia³ w sobie tyle wiary i nadziei na wspania³¹ przysz³oœæ. Szybko wrêczy³

kamyk z³otej czarodziejce, która jeszcze raz obdarzy³a go olœniewaj¹cym uœmiechem i po chwili na powrót otoczy³a go gêsta mg³a. A kiedy siê rozwia³a, znów by³ w lesie sam. Przez moment mia³ ochotê wyrzuciæ drugi kamyk w krzaki, nie s¹dzi³, aby kiedykolwiek móg³ mu siê jeszcze przydaæ, ale w koñcu wsun¹³ go g³êboko do kieszeni swoich po³atanych spodni, po czym biegiem puœci³ siê w stronê domu.

Sta³ on na swoim miejscu, ale poza tym zmieni³o siê dos³ownie wszystko. Zamiast starej chatki znalaz³

przepiêkny pa³ac kryty z³otymi dachówkami, pa³ac o stu pokojach, gdzie jeden piêkniejszy by³ od drugiego.

Wokó³ niego roztacza³ siê ogromny ogród obsadzony egzotycznymi roœlinami, pomiêdzy którymi sta³y altany, pos¹gi i wymyœlne fontanny. Pa³ac pe³en by³ s³u¿by gotowej spe³niæ ka¿de jego ¿¹danie na skinienie rêki, a z kuchni dochodzi³y wspania³e zapachy unosz¹ce siê znad wykwintnych potraw. Jaœ ledwo te¿

pozna³ swoich rodziców, ubrani w kosztowne szaty wydawali siê tacy beztroscy i szczêœliwi i sprawiali wra¿enie znacznie m³odszych. Jego malutka siostrzyczka spa³a w wysadzanej diamentami ko³ysce, a dwie nianie pochyla³y siê nad ni¹ z troskliw¹ uwag¹. Wreszcie Jaœ zobaczy³ swoje odbicie w ogrom-nym kryszta³owym lustrze i te¿ z trudem siê rozpozna³, mia³ na sobie at³asowe spodenki, aksamitny, szamerowany z³otem kaftan i buty z lœni¹cymi klamrami.

Czarodziejka spe³ni³a sw¹ obietnicê i Jaœ ani przez moment nie ¿a³owa³ swojego wyboru. Ca³a jego rodzina ¿y³a teraz w szczêœciu i dostatku, a rozrywkom i zabawom nie by³o koñca, bawili siê doskonale i œmiali siê od wschodu do zachodu s³oñca. I tak min¹³ im blisko rok.

A¿ nagle, pewnego dnia ma³a Marysia zachorowa³a. Wzywano najznakomitszych lekarzy z ca³ego kraju, przywo¿ono, najdro¿sze leki z ró¿nych stron œwiata, ale z dnia na dzieñ by³o coraz gorzej. Jednak nie tylko to niepokoi³o Jasia, przygl¹da³ siê swoim rodzicom i mi¹³ wra¿enie, ¿e ich nie poznaje. Snuli siê po pa³acu z mokrymi od ³ez chusteczkami przy oczach i ciê¿ko wzdychali. A kiedy zagl¹dali do pokoju chorej córeczki patrzyli tylko na ni¹ z bezbrze¿nym smutkiem i wzdychali jeszcze g³oœniej.

– Nic ju¿ nie pomo¿e, nasza ma³a Marysia umrze lada dzieñ! – powtarzali i odchodzili z p³aczem. Jaœ

mia³ coraz wiêksz¹ ochotê z ca³ej si³y nimi potrz¹sn¹æ, bo sprawiali wra¿enie zupe³nie odrêtwia³ych i niezdolnych do jakiegokolwiek czynu. Wreszcie nie wytrzyma³, chwyci³ ich mocno za rêce i krzykn¹³

z rozpacz¹:

– Zróbcie coœ, wymyœlcie coœ, ratujcie j¹!

Ale oni ledwo na niego spojrzeli i obejmuj¹c siê odeszli z p³aczem. I w tym momencie Jaœ zrozumia³ coœ

niezwykle wa¿nego.

„le wybra³em – ta myœl jak b³yskawica nagle rozjaœni³a mu w g³owie. – Mamy wszystko poza tym, co najwa¿niejsze, poza wiar¹ i nadziej¹! Bez tego nie zdo³amy uratowaæ Marysi!”

Siêgn¹³ do kieszeni, ale przecie¿ zamiast po³atanych portek mia³ na sobie jedne z wielu at³asowych spodenek i oczywiœcie kamyka w nich nie by³o. Jaœ przez chwilê gor¹czkowo myœla³, co robiæ, a¿ wreszcie nasun¹³ mu siê pewien pomys³.

214

„Muszê znaleŸæ nasz¹ star¹ studniê! Spróbujê odnaleŸæ tego dziwnego stworka, mo¿e on mi pomo¿e!”

Jaœ pobieg³ do pa³acowego ogrodu. Kr¹¿y³ po alejkach wysadzanych ró¿ami i mimozami, a¿ zapad³

zmrok. Stale wydawa³o mu siê, ¿e dostrzeg³ zarys studni, ale to by³ kolejny pos¹g albo kolejna fontanna.

A¿ w koñcu po wielu godzinach poszukiwañ, w najdalszym i w najciemniejszym k¹cie ogrodu znalaz³ j¹

nareszcie! By³a na wpó³ zmursza³a i poroœniêta mchem, ale to na pewno by³a ona! I w tym momencie zauwa¿y³, ¿e stoi w wilgotnej trawie boso, na sobie ma swoje stare, po³atane spodnie. Szybko siêgn¹³ do kieszeni i prawie krzykn¹³ z radoœci, kiedy znalaz³ w niej kamyk. Popêdzi³ do lasu i g³oœno zawo³a³

nachylaj¹c siê nad dziupl¹ w najstarszym dêbie. Odczeka³ chwilkê a¿ otuli go gêsta mg³a, a potem opadnie. I oto sta³y przed nim obie czarodziejki, dok³adni takie same, jak je zapamiêta³.

– Zmieni³em zdanie! – powiedzia³ szybko i wsun¹³ kamyk w such¹, koœcist¹ d³oñ odzianej w ³achmany staruszki, potrzebny mi twój podarunek, potrzebny natychmiast, inaczej moja siostra umrze!

Z³ota czarodziejka spojrza³a na niego z niedowierzaniem, a potem ze z³oœci¹.

– Jesteœ g³upi! – wysycza³a, a jej g³os nie brzmia³ ju¿ tak ³agodnie i melodyjnie. Ona sama te¿ nie wygl¹da³a ju¿ tak piêknie, jak jeszcze przed chwilk¹. Jaœ ze zdumieniem obserwowa³ jak z sekundy na sekundê zmienia siê zarówno jej twarz jak i ca³a postaæ. Zniknê³a z³ota poœwiata, a ona sama zaczê³a siê kurczyæ i marszczyæ i po chwili do z³udzenia przypomina³a suchy, skrêcony liœæ. Jaœ spojrza³ na drug¹

czarodziejkê, ona jednak wci¹¿ wygl¹da³a dok³adnie tak samo. Dopiero teraz jednak dostrzeg³, ¿e jej oczy maj¹ kolor letniego nieba i przepe³nione s¹ bezbrze¿n¹ dobroci¹ i m¹droœci¹.

– Dokona³eœ w³aœciwego wyboru. Niech wiara i nadzieja stan¹ u twego boku i niech ju¿ nigdy was ju¿

nie odst¹pi¹!

Mg³a na powrót otuli³a las, a Jaœ nawet nie czeka³ a¿ opadnie, tylko biegiem na oœlep puœci³ siê z po-wrotem.

Na polanie znów sta³a stara, kryta strzech¹ chatka, a malutkie okienko, mimo g³êbokiej nocy, jaœnia³o blaskiem zapalonej œwiecy, wskazuj¹c mu drogê w ciemnoœci. Jaœ wpad³ do œrodka i znalaz³ siê w cie-mnej izdebce. Na wytartym sienniku le¿a³a Marysia blada jak op³atek, a rodzice siedzieli u jej wezg³owia.

– Nie staæ nas na doktora, ani na lekarstwa, ale poradzimy sobie sami, jak zawsze! – powiedzia³ tato, a moc, któr¹ Jaœ us³ysza³ w jego g³osie, sprawi³a, ¿e mocniej zabi³o mu serce. Tak, to by³ jego dawny tato, tato, który ciê¿ko pracowa³ i nigdy siê nie za³amywa³. – Mam tu œwie¿y sok z malin z naszego lasu, nigdzie na œwiecie nie rosn¹ takie maliny, potrafi¹ wyleczyæ ka¿d¹ chorobê!

Tato przechyli³ wyszczerbiony garnuszek i delikatnie przytkn¹³ do ust dziewczynki.

Mama g³aska³a Marysiê po g³owie i uœmiecha³a siê do niej przez ³zy. - Bêdziesz zdrowa, Marysiu, wiem,

¿e wyzdrowiejesz! Bêdê siedzia³a przy tobie ca³¹ noc, a jak bêdzie trzeba to jeszcze nastêpn¹ i nastêpn¹.

Bêdê g³aska³a ciê po g³owie tak, jak lubisz i opowiem ci, co bêdziemy razem robiæ, kiedy wyzdrowiejesz, bo przecie¿ czeka ciê jeszcze tyle piêknych dni i lat!

I to by³a jego dawna mama, mama, która potrafi³a cieszyæ siê najmniejszym drobiazgiem i która mia³a w sobie tyle samo si³y, co mi³oœci. Jaœ poczu³, jak nagle ogarnia go wielki spokój, a jednoczeœnie niepo-hamowana sennoœæ i znu¿enie. Usiad³ u stóp mamy i opar³ g³owê na jej kolanach, a zasypiaj¹c czu³

jeszcze jak i jego delikatnie g³adzi po w³osach.

Kiedy obudzi³ siê rano zobaczy³, ¿e jego rodzice choæ bladzi i niewyspani uœmiechaj¹ siê do siebie.

Marysia wygl¹da³a jeszcze mizernie, ale patrzy³a przytomnie i widaæ by³o, jak z ka¿d¹ chwil¹ wraca do zdrowia. I Jaœ ju¿ wiedzia³, ¿e to wiara i nadzieja uratowa³ jej ¿ycie. Przysz³o mu te¿ do g³owy, ¿e w³aœciwie do tego nie by³y potrzebne ¿adne czary, wiarê i nadziejê jego rodzice mieli w sobie od zawsze.

Ale gdyby nie czarodziejki, nigdy nie zrozumia³by, ¿e s¹ cenniejsze ponad wszystko na œwiecie.

Scenariusz zajęć nr 50

Tematyka: Odkrywamy prawdę, dobro i piękno w książkach.

W ksiêgarni i bibliotece. Tworzenie przedszkolnego k¹cika do czytania. Klasyfikowanie i tworzenie zbiorów. Jêzyk znaków i symboli. Ksi¹¿ka w ¿yciu cz³owieka. Tworzenie re-gulaminu: wolno, nie wolno.

215

Kształtowane umiejętności:

– rozwi¹zywanie problemów w sposób twórczy,

– u¿ywanie jêzyka w miarê poprawnie gramatycznie,

– klasyfikowanie i tworzenie zbiorów wed³ug okreœlonego warunku,

– uzasadnianie w³asnych wyborów,

– przestrzeganie ustalonych zasad,

– ocenianie efektów pracy w³asnej i innych,

– rozumienie pojêæ dotycz¹cych po³o¿enia przedmiotu w stosunku do innych, np. obok, przy, przed, za, naprzeciw...

– pisanie liter, sylab, wyrazów i ich czytanie,

– tworzenie zbiorów okreœlonej mocy i porównywanie ich liczebnoœci: znaki >, <, =.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– ma³e kartki, pisaki, flamastry

– napisy „Co wolno robiæ? Czego nie wolno robiæ?”

– poduszki

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zainteresowanie dzieci tematyk¹ zajêæ (zagadki) Choæ nie ma zamka ani kluczyka,

Czêsto otwierasz j¹ i zamykasz.

W swym wnêtrzu wiele tajemnic mieœci,

Wierszyków, bajek i opowieœci.

(ksi¹¿ka)

Kto w sklepie bez wagi sprzedaje

Du¿o wierszy, opowiadañ, bajek?

(ksiêgarz)

Kto ma na pó³kach ksi¹¿ek bez liku?

I dba o ksi¹¿ki i czytelników?

(bibliotekarz)

Sklep, w którym na ladzie sprzedawczyni k³adzie:

Coœ, co jest smutne albo zabawne,

Coœ, co jest w twardy karton oprawne,

Coœ, co barwami oko ucieszy,

Czegoœ nauczy albo rozœmieszy.

(ksiêgarnia)

Oto zagadka ksi¹¿kowa!

Dziesiêæ liter ma to s³owo,

A na koñcu jest w nim „teka”.

Ksi¹¿ka tam na ciebie czeka,

Coraz inna, coraz nowsza. (biblioteka)

216

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 70, zad. 1.

◆ Pogadanka „Nasza wizyta w bibliotece”

Rozmowa na temat wycieczki do biblioteki. Co nas zaciekawi³o w bibliotece? Komu i dlaczego potrzebne jest takie miejsce? Co mo¿ecie zrobiæ w bibliotece? Czy ³atwo wypo¿yczyæ w bibliotece ksi¹¿kê, np. „O krasnoludkach i sierotce Marysi”? Jak to zrobiæ? Jak nale¿y zachowywaæ siê w bibliotece?

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 77.

◆ Stworzenie sytuacji problemowej „Jak mo¿emy urz¹dziæ nasz przedszkolny k¹cik ksi¹¿ki?”

Dzieci rozmawiaj¹ na temat usytuowania k¹cika – miejsce do czytania, jego wyposa¿enie, np. w poduszki, oœwietlenie... Wybieraj¹ równie¿ sposób segregowania, eksponowa-nia i oznaczania zbiorów (np. uk³adanie wed³ug dzia³ów: nowoœci, aktualnoœci...). Ustalaj¹

zasady postêpowania, zachowania siê w „przedszkolnej bibliotece”.

◆ Klasyfikowanie i tworzenie zbiorów

Nauczyciel dzieli zespó³ na grupy. Ka¿da grupa tworzy swój zbiór wed³ug wybranego kryterium. Wybiera te ksi¹¿ki, które s¹ w czymœ do siebie podobne, coœ je ³¹czy. U¿ywaj¹c znaków i symboli, oznacza swój zbiór ksi¹¿ek. Nauczyciel proponuje:

– ewentualne do³¹czenie swojego zbioru do zbiorów wyró¿nionych przez inne dzieci,

– dobór ksi¹¿ek, które nie zosta³y zaklasyfikowane przez ¿adn¹ grupê,

– oznaczenie zbiorów ksi¹¿ek ustalonym w grupie znakiem.

◆ Prezentacje kolekcji

Dzieci ogl¹daj¹ posegregowane ksi¹¿ki, czytaj¹ znaki i symbole. Grupy uzasadniaj¹ za-stosowane sposoby oznaczeñ zbiorów.

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 60.

◆ Stworzenie sytuacji problemowej „Jak zorganizowaæ k¹cik czytelniczy?”

Rozmowa na temat organizacji k¹cika. Czy ludzie lubi¹ czytaæ ksi¹¿ki? Dlaczego ludzie czytaj¹ ksi¹¿ki? Kiedy i gdzie ludzie czytaj¹ ksi¹¿ki? W jakich warunkach czytanie ksi¹¿ek jest przyjemnoœci¹? Nauczyciel nawi¹zuje do miejsca do czytania w sali. Stawia przed dzieæmi pytanie problemowe: „Co powinniœmy zrobiæ, aby w naszym k¹ciku by³o wygodnie, ³atwo mo¿na by³o znaleŸæ ulubion¹ ksi¹¿kê, wszyscy przestrzegali ustalonych zasad postêpowania?” Dzieci podaj¹ ró¿ne propozycje, a nastêpnie wybieraj¹ najtrafniej-sze rozwi¹zania.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 70, zad. 2, 3.

◆ Organizacja k¹cika czytelniczego

Nauczyciel dzieli zespó³ na cztery grupy. Ka¿da z nich otrzymuje zadanie: I – ustawienie szafek, rega³ów tak, aby k¹cik do czytania by³ oddzielony od pozosta³ej powierzchni sali,

217

II – uk³adanie ksi¹¿ek na pó³kach zgodnie z wczeœniejsz¹ klasyfikacj¹ oraz oznaczanie zbiorów zaproponowanymi znakami, symbolami,

III – wykonanie znaków informacyjnych „Co wolno robiæ? Czego nie wolno robiæ?”, IV – sporz¹dzenie obrazkowo-wyrazowego spisu ksiêgozbioru.

◆ Ocena zadania

Dzieci oceniaj¹ zorganizowany k¹cik do czytania: trafnoœæ jego usytuowania, estetykê wykonania... Czytaj¹ znaki dotycz¹ce zachowania siê w k¹ciku do czytania. Podejmuj¹

decyzje dotycz¹ce miejsca umieszczenia znaków informacyjnych.

Scenariusz zajęć nr 51

Odkrywamy prawdę, dobro i piękno

w literaturze.

Tematyka: Odkrywamy prawdę, dobro i piękno w bajkach.

Ksi¹¿ka naszym przyjacielem. Moja ulubiona ksi¹¿ka. Twórcze improwizacje „Pomyœl i poka¿...” Dobro zwyciê¿a z³o – cechy bajki. Inscenizowanie tekstów. Bohater utworu literackiego. Tworzenie matematycznej gry planszowej.

Kształtowane umiejętności:

– wyra¿anie, nazywanie w³asnych odczuæ, wra¿eñ,

– nazywanie gatunków literackich, np. bajka, baœñ, legenda, wiersz, opowiadanie,

– interpretowanie tekstu w sposób twórczy,

– inscenizowanie treœci utworów literackich,

– rozumienie zakresu znaczeniowego pojêæ: dobro, z³o, piêkno, prawda, fa³sz,

– klasyfikowanie i tworzenie zbiorów, przyporz¹dkowywanie,

– przestrzeganie zasad, regu³, postanowieñ,

– porozumiewanie siê z rówieœnikami i doros³ymi,

– konsekwentne realizowanie zadañ,

– pisanie i czytanie liczb w zakresie 7,

– porównywanie liczb,

– rozumienie pojêcia liczby w aspekcie porz¹dkowym.

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

218

– ksi¹¿ki zgromadzone w ró¿nych miejscach sali

– tkanina nawleczona na sznurek (kurtyna)

– dwa dzwonki

– komplety kartoników (rysunek – wyraz)

– arkusze papieru pakowego, pisaki, farby, kredki, kostki do gry Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zainteresowanie tematyk¹ zajêæ

Dzieci wybieraj¹ jedn¹ z ksi¹¿ek ze zbiorów zgromadzonych w ró¿nych miejscach sali.

Ogl¹daj¹ je. Nauczyciel obserwuje dzieci, s³u¿y pomoc¹, ukierunkowuje dzia³anie, zachê-

ca do czytania.

◆ Dzielenie siê wra¿eniami, odczuciami „Moja wybrana ksi¹¿ka”

Dzieci siedz¹ w krêgu. Swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat wybranej przez siebie ksi¹¿ki.

Dziel¹ siê swoimi spostrze¿eniami, wra¿eniami z koleg¹ siedz¹cym obok i nauczycielem.

Próbuj¹ opowiadaæ treœæ ksi¹¿ki, czytaæ tytu³, nazwisko autora. Oceniaj¹ ilustracje, wygl¹d ksi¹¿ki. Próbuj¹ okreœliæ gatunek literacki: bajka, baœñ, legenda. Wspólnie dochodz¹ do wniosku, ¿e s¹ to bajki.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 79, zad. 1, 2.

◆ Zabawa „Pomyœl i poka¿, co ci siê przydarzy³o”

Dzieci w sposób twórczy, za pomoc¹ ruchu, wyra¿aj¹ to, co mog³oby siê im wydarzyæ w:

– g³êbinie morskiej,

– bañce mydlanej,

– pod sto³em,

– na lataj¹cym dywanie,

– w pa³acu królowej œniegu,

– zaczarowanej karecie...

Zabawie towarzyszy spokojna, refleksyjna muzyka. Nauczyciel odgaduje przygody prezentowane przez dzieci.

◆ Zabawa z elementami dramy „My wam – wy nam”

Nauczyciel dzieli dzieci na dwie grupy. Zajmuj¹ one miejsca naprzeciw siebie. Nauczyciel oddziela grupy tkanin¹ nawleczon¹ na sznurek. Zadaniem grup jest wymyœlenie i przy-gotowanie krótkich scenek bajkowych. G³osem dzwonka grupa sygnalizuje gotowoœæ prezentacji. Kurtyna ods³ania siê i rozpoczyna siê przedstawienie. Grupa „widzów”

odgaduje treœæ lub tytu³ prezentowanej bajki. Nastêpuje zmiana ról.

◆ Sytuacja problemowa

Nauczyciel stawia pytania: „Czego mo¿na dowiedzieæ siê z bajki?”, „Kto mo¿e wystêpowaæ w bajce?”, „Kto mo¿e byæ bohaterem bajki?”, „Czego mo¿e nauczyæ nas bajka?” np. „Czerwony Kapturek”, „Kopciuszek”... Dzieci wypowiadaj¹ siê na zadane tematy. Efektem rozmowy powinno byæ uogólnienie, ¿e w bajkach zawsze dobro zwyciê¿a z³o.

219

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 79, zad. 3.

◆ Czytanie obrazków i wyrazów (gra w parach)

Dzieci dobieraj¹ siê w pary. Ka¿da z nich losuje komplet kartoników, sk³adaj¹cych siê z obrazków bohaterów bajki i kartoników z wyrazami kogoœ lub czegoœ, co wystêpuje w tej bajce. Gra przebiega zgodnie z regu³¹ gry w „Piotrusia” lub domino obrazkowo-wyrazowe (dobór par).

Propozycje kartoników (obrazek – wyraz):

Szewczyk – smok

Kopciuszek – pantofel

Królewna Œnie¿ka – krasnal

Œpi¹ca Królewna – ko³owrotek

Jaœ i Ma³gosia – Baba Jaga, domek z pierników

Czerwony Kapturek – wilk

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 71.

◆ Tworzenie gry matematycznej „Kto uwolni ksiê¿niczkê?”

Nauczyciel dzieli zespó³ na ma³e grupy. Ka¿da z nich otrzymuje arkusz papieru pakowego z narysowan¹ tras¹ gry (chodnikiem). Zaznaczone jest miejsce wiêzionej ksiê¿niczki.

Dzieci, z wykorzystaniem miary, np. klocka, dziel¹ trasê na równe pola. Wymyœlaj¹ i rysuj¹ bohatera gry oraz przygody, jakie mog¹ go spotkaæ w drodze do uwolnienia ksiê¿niczki. Nauczyciel podpowiada, ¿e nale¿y zaznaczyæ takie przygody (pola chodni-ka), które mog¹ przyœpieszyæ pokonanie trasy lub je opóŸniæ albo utrudniæ.

◆ Nasze rozgrywki „Gra planszowa”

Wykorzystuj¹c przygotowane plansze, dzieci rozgrywaj¹ zawody „Kto uwolni ksiê¿niczkê?” Wczeœniej czytaj¹ ze zrozumieniem instrukcjê gry (znaki i symbole).

Scenariusz zajęć nr 52

Odkrywamy prawdę, dobro i piękno

w literaturze.

Tematyka: Odkrywamy prawdę (strukturę) opowiadań.

W œwiecie bajek „Bajkowy kalejdoskop”. Moja ulubiona bajka. Zagadki pantomimiczne. Struktura opowiadania (rozpoczêcie, zakoñczenie, bohater, czas i miejsce akcji).

Tworzenie „mapy myœli”. Interpretowanie tekstu ruchem. Zabawy matematyczne

„Aukcje”. Piêkno poezji. Wspólne pisanie bajki.

220

Kształtowane umiejętności:

– wyra¿anie, nazywanie w³asnych odczuæ, wra¿eñ,

– nazywanie gatunków literackich, np. bajka, baœñ, legenda, wiersz, opowiadanie,

– interpretowanie tekstu w sposób twórczy,

– inscenizowanie treœci utworów literackich,

– rozumienie zakresu znaczeniowego pojêæ: dobro, z³o, piêkno, prawda, fa³sz,

– klasyfikowanie i tworzenie zbiorów, przyporz¹dkowywanie,

– przestrzeganie zasad, regu³, postanowieñ,

– porozumiewanie siê z rówieœnikami i doros³ymi,

– konsekwentne realizowanie zadañ,

– przeliczanie zbiorów, porównywanie ich liczebnoœci i okreœlanie relacji, np. o... wiêk-szy,

– rozumienie pojêcia liczby w aspekcie porz¹dkowym (numerowanie).

Materiały i środki dydaktyczne:

– Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ I

– Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ I

– obrazy z bajek do „Bajkowego kalejdoskopu”

– tekst dowolnej bajki (wybiera nauczyciel)

– trzy arkusze papieru z napisami: BOHATER, MIEJSCE, CZAS...

– karteczki samoprzylepne

– obrazki do zabawy ruchowej, np. pajac, œlimak, d³oñ, zaj¹c

– ¿etony

– arkusz papieru

– wieszak

Sytuacje dydaktyczne:

◆ Zainteresowanie tematyk¹ zajêæ „Bajkowy kalejdoskop”

Nauczyciel przesuwa przed dzieæmi obrazy realistyczne, fantastyczne, symboliczne z ró¿nych bajek. Dzieci odgaduj¹, z której bajki one pochodz¹.

◆ Pogadanka „Moja ulubiona bajka”

Dzieci swobodnie wypowiadaj¹ siê na temat ulubionej bajki. Uzasadniaj¹ swoje s¹dy.

◆ Zagadki pantomimiczne lub werbalne „Z której to bajki?”

– Chocia¿ k³opoty z wilkiem mia³a, wysz³a z opresji zdrowa i ca³a.

– Kto listy pisaæ chcia³ drobnym maczkiem i po to kupi³ raz maczku paczkê?

– Na podwórku je têpiono, kto powie dlaczego? Gdy doros³o, ³abêdzie przyjê³y je jak swego.

– Tylko cal wysokoœci mia³a ta dzieweczka, dlatego te¿ jej imiê brzmia³o .....

– Jakie imiona maj¹ braciszek i siostrzyczka, którzy w lesie spotykaj¹ chatkê zrobion¹

z pierniczka?

– Jaka to dziewczynka ma roboty wiele, a na piêknym balu gubi pantofelek?

221

– £atwo mnie poznacie, gdy bajkê wspomnicie. Chodzi³em tam w butach, mia³em l¿ejsze

¿ycie.

– Malutki cz³owieczek z waszych bajeczek.

– W jakiej bajce spotkasz dziadka z d³ug¹ brod¹, cha³upinkê star¹ i sieci nad wod¹?

– Bardzo wiele przygód mia³a drewniana ch³opczyna, zanim z ojcem siê spotka³a w...

brzuszysku rekina.

– Ta zagadka ³atwa bêdzie. Nie potrzeba czasu wiele, by odgadn¹æ, jaki potwór ¿y³ w ja-skini pod Wawelem.

– Mówi³, ¿e nikogo siê nie boi, gdy zechce, da radê wszystkim. Teraz smutny w k¹cie stoi, bo wystraszy³ siê maleñkiej myszki.

– Ka¿da królewna, a tym bardziej ona, uwa¿aæ powinna na wrzeciona.

– W chatce krasnoludków mieszka przeœliczna królewna...

– Jaka postaæ ma³a jak drobna czêœæ cia³a bardzo du¿e kroki bez trudu stawia³a?

– Zgadnij, jeœli masz ochotê: z³ota, chocia¿ nie ze z³ota, dzieli j¹ od ciebie szybka. Nazywa siê...

◆ Struktura opowiadania

Nauczyciel wybiera dowolny utwór literacki o cechach charakterystycznych dla bajki (rozpoczêcie, zakoñczenie, wyraŸna sylwetka bohatera, wyraŸne przygody, okreœlone miejsce i czas akcji). Czyta bajkê i przedstawia jej autora. Dzieci wypowiadaj¹ siê na temat bajki. Nauczyciel porz¹dkuje wypowiedzi wed³ug charakterystycznych cech opowiadania:

– Jak rozpoczyna siê bajka?

– Kto jest w bajce najwa¿niejszy, kto jest bohaterem?

– Jakie przygody mia³ bohater (wypunktowaæ)?

– Gdzie to wszystko siê dzia³o?

– Kiedy to siê dzia³o?

– Jak koñczy siê bajka?

✔ Ksi¹¿ka szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 64.

◆ Tworzenie „Mapy myœli”

Nauczyciel umieszcza w widocznych miejscach sali 3 arkusze papieru. Na ka¿dym z nich w centrum jest jeden z napisów: BOHATER, MIEJSCE, CZAS. Dzieci na karteczkach samoprzylepnych rysuj¹ lub pisz¹ swoje propozycje, dotycz¹ce: bohatera bajki, miejsca akcji, czasu. Nauczyciel inspiruje do dzia³ania informuj¹c, ¿e bohaterem bajki mo¿e byæ ktoœ lub coœ, ¿e bajka mo¿e dziaæ siê w przeró¿nych, niezwyk³ych, nieprawdopodob-nych miejscach i w czasie, jaki dzieciom „przyjdzie do g³owy”. Rysunkowe lub wyrazowe pomys³y dzieci przyklejaj¹ na w³aœciwym arkuszu papieru.

◆ Grupowanie i ocenianie pomys³ów

Dzieci wspólnie „odczytuj¹” propozycje (rysunki i wyrazy). Grupuj¹ podobne. Podkreœlaj¹

najciekawsze, najbardziej oryginalne. Doklejaj¹ swoje kartki z nietypowymi propozy-cjami.

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 78, zad. 1.

222

◆ Zabawa ruchowa „Snuj siê, snuj, bajeczko, a by³o to tak...”

Dzieci interpretuj¹ tekst, znaki, w sposób twórczy, ruchem. W czasie tekstu „Snuj siê, snuj, bajeczko”, wypowiadanego przez nauczyciela w ró¿nym tempie, dzieci poruszaj¹

siê w rozsypce w dowolny sposób po sali. Po s³owach „a by³o to tak...” nauczyciel wysuwa zza ok³adki fragment obrazka. Dzieci reaguj¹ wed³ug w³asnego pomys³u. Zabawa toczy siê do momentu ujawnienia wszystkich czêœci w obrazkach. Zabawê mo¿na powtórzyæ, wykorzystuj¹c kolejne obrazki, np. pajac, œlimak, d³oñ, zaj¹c...

◆ Zabawa matematyczna „Aukcja”

Na tablicy wyeksponowane s¹ obrazki prezentuj¹ce: bohaterów bajek, miejsce i czas akcji. Przy ka¿dym znajduje siê cena (ceny nale¿y tak przyporz¹dkowaæ, aby dziecko mog³o kupiæ za 10 ¿etonów komplet obrazków, koniecznych do skomponowania opowiadania). Nauczyciel dzieli dzieci na grupy. Ka¿da z nich otrzymuje 10 ¿etonów. Grupa wspólnie podejmuje decyzjê, co i za ile kupi, kieruj¹c siê zadaniem: „w oparciu o zaku-pione elementy (trzy obrazki) nale¿y u³o¿yæ opowiadanie – bajkê”.

◆ Nasze prezentacje

Dzieci (poszczególne grupy) prezentuj¹ u³o¿one bajki. Pozostali oceniaj¹ efekt ich pracy (czy zosta³a zachowana struktura opowiadania bajki, co siê grupie uda³o, a co nale¿y poprawiæ, o czym grupa zapomnia³a).

✔ Æwiczenia szeœciolatka. Czêœæ pierwsza, s. 78, zad. 2.

◆ S³uchanie wiersza D. Gellner „Œmieszny zamek”

Nauczyciel czyta wiersz:

W ciemnym k¹cie,

Pe³nym kurzu,

Œmieszny zamek

Jest na wzgórzu.

Wszyscy którzy

W nim mieszkali

Dawno gdzieœ pouciekali.

Wiêc na starej wisi bramie

Og³oszenie w z³otej ramie:

ZATRUDNIMY:

1. T³um rycerzy.

2. Smoka, który zêby szczerzy.

3. Pazia.

4. Króla.

5. I królow¹.

I zacznijmy bajkê now¹!

◆ Inspirowanie wspólnego pisania bajki

Nauczyciel wiesza w sali zrolowany (np. na wieszaku) papier. Wspólnie z dzieæmi rozpoczyna „pisanie” bajki wed³ug ich propozycji za pomoc¹ np. tekstu, rysunków, stem-plowanych podpisów... Wspólnie z dzieæmi ustala, ¿e wspó³autorami bajki (wymyœlanie dalszego ci¹gu) bêd¹ goœcie odwiedzaj¹cy dzieci, ich rodzice, babcie...

223