Szkoła Konstruktorów
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
otwarty), i na ile wzrośnie podczas pracy (T1  za- o znacznej wartości w szereg z migającą diodą
Rozwiązanie zadania 49
tkany). W każdym razie napięcie na emiterze T2 spowoduje, że ... dioda przestanie migać. Nawet
wzrasta po zatkaniu tranzystora T1. Tranzystor T1 gdyby rezystor miał niewielką oporność, miganie
W EdW 3/2000 na stronie 35 zamieszczony był
powinien się więc zatykać, gdy jest widno, a zie- diody uniemożliwi... brzęczyk, który ma prąd pra-
schemat  sygnalizatora suchego kwiatka , nade-
mia w doniczce jest sucha. Gdy gleba schnie, ro- cy rzędu 1mA, a dioda przynajmniej 10mA.
słany jako rozwiązanie głównego zadania 45 ze
śnie jej rezystancja i napięcie na potencjometrze Owszem, niektóre egzemplarze diod migających
Szkoły. Schemat ten pokazany jest na rysunku A.
P1 maleje  prawidłowo. Jednak fotorezystor jest mogą jeszcze migać w takich warunkach, ale
Choć młody pomysłodawca popełnił sporo
włączony ewidentnie z
le  jego rezystancja jest większość nie będzie pełnić swej funkcji. Dioda
błędów, godne pochwały jest to, że jest to jego sa-
ogromna, gdy jest ciemno. Po zapadnięciu ciem- migająca może pełnić rolę impulsatora, ale należy
modzielna praca. Na pewno z czasem nabierze
ności tranzystor T1 zostanie zatkany i odezwie się ją inaczej włączyć. W zasadzie najpewniejszy był-
doświadczenia i będzie opracowywał układy
brzęczyk, niezależnie od wilgotności gleby. Warto by sposób z rysunku D, jednak można spróbować
w pełni funkcjonalne i dopracowane do ostatnie-
zwrócić uwagę na dodatkową niedoróbkę  czu- wykorzystać układ z rysunku E z brzęczykiem na
go szczegółu. Życzę tego wszystkim młodym
łość zależy od współczynnika wzmocnienia tran- napięcie 1,5V i dobieranym rezystorem Rx.
adeptom elektroniki oraz zachęcam do praktycz-
zystora T1. To nie jest dobry pomysł, by na para-
nych prób i udziału w Szkole.
metry układu miał wpływ rozrzut wartości ele-
mentów  trzeba to
zmienić. Aby dzia-
łanie było prawidło-
we, trzeba zmodyfi-
kować układ, na
przykład według ry-
sunku B. Nadal nie
jest to układ godny
polecenia, bo nie ma
obwodu histerezy.
3. Obwód z tran-
zystorami T3 i (nie
Rys. C
opisanym) T4 ma
w założeniu być ge-
Rys. A
neratorem. Aby jed-
nak układ stał się generatorem małej częstotliwości,
Układ pokazany na rysunku A zawiera sporo błę- trzeba do wzmacniacza wprowadzić obwód dodat-
dów i niedoróbek. Wszystkie zostały dostrzeżone
niego sprzężenia zwrotnego. Pokazany obwód nie
przez uczestników konkursu  Co tu nie gra? .
realizuje tej funkcji, nawet przy braku tranzystora
Gratuluję spostrzegawczości i znajomości ukła-
T5. Obecność T5 dodatkowo przekreśla szansę na
dów! Praktycznie wszystkie odpowiedzi były po-
powstanie drgań, ponieważ baza T5 nie dopuści do
prawne. Niektórzy znalez
li mniej usterek, inni
wzrostu napięcia na kolektorze T4 i rezystorze R7
więcej. Nagrody otrzymują:
powyżej 0,7V. Na emiterze T3 napięcie będzie bli-
Fabian Niemiec  Opatów
skie zeru i tranzystor T4 będzie stale zatkany.
Anna Fryskowska  Kielce
Piotr Dmuchowski  Jednorożec
A oto usterki układu z rysunku A.
Rys. D Rys. E
1. Obecność diody Zenera DZ1 i rezystora R1 jest
poważnym błędem, ponieważ obwód ten stale po-
biera prąd z baterii, radykalnie zmniejszając jej
żywotność. Ponieważ dioda i brzęczyk będą po-
Zadanie numer 53
bierać podczas pracy prąd co najmniej 1mA lub
Na rysunku F pokazano fragment schematu
większy, rezystor R1 musi mieć niewielką war-
nadesłanego do Redakcji. Według twórcy ma to
tość, a prąd stale przezeń płynący będzie wynosił
być prosty tester pilotów zdalnego sterowania. Co
co najmniej 1mA. Zwykła 9-woltowa bateria wy-
sądzicie o tym układzie? Odpowiedzcie na głów-
czerpie się po około czterech dniach, a alkaliczna
ne pytanie:
po kilkunastu. Koszt baterii całkowicie przekreśla
Co tu nie gra?
przydatność takiego urządzenia. Elementy R1,
DZ1 należy bezwzględnie usunąć, a układ powi- Możecie wziąć pod uwagę pytania dodatko-
Rys. B
nien być tak zaprojektowany, by zmiany napięcia
we. Czy układ będzie działał? Co należałoby
w trakcie pracy nie wpływały w sposób istotny na
zmienić? Czy można go uprościć?
Zamiast nietypowych generatorów, które często
jego działanie.
Odpowiedzi oznaczcie dopiskiem NieGra53 i nade-
wymagają indywidualnego dobierania wartości
2. Układ włączający z tranzystorami T1, T2 będzie
ślijcie w ciągu 45 dni od ukazania się numeru.
pracował w sposób co najmniej dziwny. Z założe- elementów, zależnie od wzmocnienia tranzysto-
nia napięcie na emiterze T2 powinno być w spo- rów, bezpieczniej jest zastosować klasyczny mul-
Rys. F
tiwibrator, przy czym obciążenie powinno być
czynku bliskie zeru  wtedy brzęczyk i dioda nie
będą pracować. Tranzystor T2 powinien się otwie- włączone jak na rysunku C.
rać tylko wtedy, gdy jest jasno, a ziemia w donicz- 4. Kolejnym błędem, a co najmniej niedoróbką
jest szeregowe połączenie migającej diody LED,
ce jest sucha. Układ nie będzie pracował w ten
rezystora i brzęczyka piezo (z generatorem). Po
sposób. Przede wszystkim elementy R2, R4, DZ2
i T2 tworzą układ stabilizatora, zupełnie nie wia- pierwsze diody migające nie wymagają rezystora
domo, dlaczego. Napięcie wyjściowe (na emiterze  zawierają układ elektroniczny wyznaczający
T2) prawdopodobnie nigdy nie będzie bliskie ze- prąd diody LED. Tak samo brzęczyk piezo. Ale to
ru. Zależy ono od stanu tranzystora T1. Przy bra- nie jest największy problem. Włączenie rezystora
w szereg z brzęczykiem nie zaszkodzi  zmniejszy
ku wartości R2, R4 i napięcia DZ2 nie wiadomo
tylko głośność. Natomiast włączenie rezystora
jakie będzie napięcie w spoczynku (tranzystor T1
Elektronika dla Wszystkich
37