Grzegorz Strzelczyk, ks. grzegorz@strzelczyk.edu.pl http://strzelczyk.edu.pl strona 1

Współczesne kierunki w teologii, konspekty wykładów 2008/2009

strona zajęć: http://www.wtl.us.edu.pl/dydaktyka

0. Wprowadzenie

0.0. Kwestie organizacyjne

praca pisemna na zaliczenie:

temat: Jakie są Twoim zdaniem trzy najważniejsze wyzwania stojące przed polską teologią? Uza-sadnij. [uwaga: chodzi o „teologię” – nie Kościół w ogóle czy polskie duszpasterstwo]

objętość: pomiędzy 7000 a 8000 znaków (licząc ze spacjami); prace zarówno dłuższe, jak i krótsze bę-

dą zwracane do poprawki

forma złożenia: wyłącznie elektroniczna przesłana za pośrednictwem strony internetowej zajęć ( lub w wyjątkowych przypadkach via e-mail, lub na dyskietce/CD/pen-drive etc., w formacie .doc, .rtf lub .swx) termin złożenia:

regularny: piątek, 24 kwietnia 2009, godzina 22.00 (prace złożone po tym terminie automatycznie oceniane są o stopień niżej [literowo])

nieprzekraczalny: piątek, 22 maja 2009, godzina 22.00 (niezłożenie pracy w tym terminie = brak zaliczenia w pierwszym terminie)

0.1. Wprowadzenie

metoda: rekonstrukcja dążąca do uchwycenia rdzenia danej intuicji, z następującym pytaniem o jej aktu-alność, stosowalność, konsekwencje etc. – z odniesieniami do sytuacji polskiego Kościoła katolickiego

problem terminologii: modernizm, nowoczesność, postmodernizm, ponowoczesność ( modernism, modern, postmodern)

zasięg „współczesności”: „ponowoczesność” jako zasadniczy kontekst 0.2. Szczegółowa problematyka wykładów

1.

Korzenie współczesnej

próba zarysowania korzeni filozoficznych, teologicznych, eklezjalnych, histo-teologii

rycznych, kulturowych korzeni współczesnej teologii

2.

Teologia wobec historii historia metody teologicznej; historia dogmatu; którędy idzie objawienie?; odpowiedzialność za przeszłość Kościoła

3.

Spór o Kościół (litur-

nowa czy odnowiona samoświadomość Kościoła?; gdzie „rezyduje” tożsamość gię, sakramenty)

chrześcijańska; problem Kościołów lokalnych; kto ma prawo nazywać się „Ko-

ściołem”

4.

Teologia biblijna

kryzys egzegezy historyczno-krytycznej, albo jej teologiczna nieużyteczność; metody alternatywne (?); czy „teologia biblijna” może mieć autonomiczny status metodologiczny?, jaki ma być jej związek z systematyką?

5.

Jesus quest

3 (i pół) etapy; ograniczenia metody; szanse i zagrożenia z perspektywy teologicznej

6.

Teologia wobec science jaki jest właściwie status metodologiczny teologii?; teologia wśród humanities?; teolog w świecie eksperymentu; konkurencja w opisach świata?; teologia a po-szczególne nauki szczegółowe

7.

Inkulturacja i teologia

dyskusja wokół zbawczej roli innych religii – możliwe rozumienia pośrednictwa religii

Chrystusa; akcenty teologicznych wrażliwości poza „starym chrześcijaństwem”: Afryka, Azja, Ameryka Łacińska

8.

Ekumenizm i teologie

pytanie o realne szanse pojednania; czy można mówić o metodzie ekumenicznej bezdenominacyjne

teologii?; teologia ponadwyznaniowa: mit? szansa? zagrożenia?

9.

Teologie feministyczne przedstawienie głównych nurtów; ostatecznie chodzi od demaskulinizację, czy też pluralizację teologii?

10.

Teologie wyzwolenia

teologia wyzwolenia źródłową formą teologii chrześcijańskiej?; związek teologii wyzwolenia z inkulturacją; teologia czy teologie wyzwolenia?; teologia dyskry-minowanych?; możliwości pozytywnego wykorzystania

Grzegorz Strzelczyk, ks. grzegorz@strzelczyk.edu.pl http://strzelczyk.edu.pl strona 2

Współczesne kierunki w teologii, konspekty wykładów 2008/2009

strona zajęć: http://www.wtl.us.edu.pl/dydaktyka

11.

Teologie polityczne

teologie polityczne a teologie wyzwolenia; imperatyw przede wszystkim etyczny czy teologiczny?; przegląd koncepcji;

12.

Radical orthodoxy

korzenie ruchu RO; specyficzne akcenty teologiczne; specyficzne akcenty filozoficzne; które są ważniejsze w RO?; RO jako przykład teologicznego projektu transwyznaniowego

13.

Co z tą Polską?

próba zarysowania stanu polskiej teologii współczesnej; istnieje specyficznie polska teologia?;

14.

Podsumowanie – co

próba zmierzenia się z pytaniem dokąd zmierza współczesna teologia, czyli nie-dalej?

co teologicznej futurologii

1. Korzenie współczesnej teologii

„nowożytność” bezpośrednim poprzednikiem i źródłem współczesności 1.1 teologiczne dalekie korzenie teologicznej nowożytności (of „modern” theology) nominalizm (Ockham)

hegemonia jednostkowości

poznanie musi wychodzić od szczegółu, być oddolne

usamodzielnienie bytów stworzonych

jeszcze wg Tomasza „istnienie” orzekamy o Bogu analogicznie

od Dunsa Szkota istnienie bytów i Boga ma taki sam w istocie charakter to nie partycypacja w Bogu sprawia, że byty istnieją

ustanowienie autonomicznego porządku „natury”

w dalszej perspektywie: ustanowienie autonomicznego porządku ratio 1.2 nieteologiczne i bliższe korzenie teologicznej nowożytności (of „modern” theology) przyspieszenie rozwoju nauk stosowanych

narodziny świadomości historycznej

narodziny religiologii (metody porównawcze)

odrzucenie możliwości objawienia prowadzi w ostateczności do położenia fundamentów pod pozytywizm prawniczy (nominalizm w tle)

deizm jako efekt zderzenia nauk przyrodniczych z tradycyjnymi religijnymi wizjami świata wielkie systemy filozoficzne już tyko inspirowane chrześcijaństwem (ostry sprzeciw wobec „ ancilla the-ologiae”)

narodziny ateizmu(-ów) jako systemu(-ów)

nowoczesność jako „uprzedzenie wobec uprzedzenia”

„świeckość” świata jako główny postulat nowoczesności (autonomia stworzenia, a właściwie już nie

„stworzenia” wobec Stwórcy)

procesy demokratyzacyjne (zmiana wrażliwości – ostateczna desakralizacja władzy politycznej) religia akceptowalna jedynie w wymiarze etycznym i tyko jako strażnik moralności (jednak nie norma-tywny: normy wyrastają z konsensu)

nihilizm jako punkt dojścia?

1.3 teologia nowożytna wobec nowożytności

problem „opóźnionego startu” teologii w nowożytność

problem katolickiego „opóźnienia w stosunku do opóźnienia”

walka z modernizmem na drodze administracyjnej

przysięga antymodernistyczna

kluczowe pytanie: o model objawienia (statyczne – Bóg objawia „prawdy” [gdzie rezydują: w UNK]

albo dynamiczne – objawia siebie w historii [treść objawienia jest wyinterpretowywana z historii])

model Tybingi

próba korelacji z nowożytnością; pełna autonomia nauk; ostatecznie trzeba zrezygnować z krzyża i (zwłaszcza) zmartwychwstania?

współcześnie – Princeton (David Tracy)

model Karla Bartha

Grzegorz Strzelczyk, ks. grzegorz@strzelczyk.edu.pl http://strzelczyk.edu.pl strona 3

Współczesne kierunki w teologii, konspekty wykładów 2008/2009

strona zajęć: http://www.wtl.us.edu.pl/dydaktyka

radykalna antyteza; w pozycji objawienia, Ewangelii, wszystkie „prawdy” muszą być odpytywane i osądzane

współcześnie – New Haven: Yale School

nouvelle théologie (Francja)

powrót do źródeł biblijnych i patrystycznych; odrzucenie dualizmu natury i łaski (de Lubac) misteryjna natura Kościoła (Congar)

współcześnie – Cambridge i Radical Orthodoxy?

recepcja metod historycznych

ekumenizm: relatywizacja niedogmatycznych różnic i świadomość (współ)odpowiedzialności za podziały wyrzeczenie się „projektu konstantyńskiego” – wolność religijna 1.4 teologia współczesna – czyżby automatycznie ponowoczesna ( postmodern)?

powolne ustępowanie nowożytności (obecnie: stan wymieszania?)

charakterystyka ponowoczesności

od strony negatywnej: ponowoczesność jako alergiczna reakcja na niektóre aspekty nowoczesności odrzucenie „wielkich narracji” (ideologii) – pensiero debole (Vattimo); dekonstrukcja (Derrida) sprzeciw wobec przemocy

od strony pozytywnej: oryginalne bądź wymuszone intuicje

stan „płynności” kultury

obsesja szczegółu i jednostkowości (przy jednoczesnym odrzucaniu doktryny liberalnej w ekonomii i polityce)

globalizacja

ponowoczesność teologiczna?

w którym punkcie sytuować polską teologię?