MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Alina Jaksa
Stosowanie aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego
311[31].Z2.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
mgr inż. Jacek Malec
mgr Barbara Przedlacka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Urbanowicz
Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[31].Z2.01
,,Stosowanie aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik technologii chemicznej 311[31].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Scenariusze lekcji
7
5. Ćwiczenia
11
5.1. Metale i stopy metali
11
5.2. Ochrona metali przed korozją. Tworzywa niemetalowe
13
5.3. Wybrane aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego
15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
17
7. Literatura
27
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik technologii chemicznej.
W poradniku umieszczono:
− wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,
− przykładowe scenariusze lekcji,
− ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania – uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
− ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone różnymi metodami. Może to być dyskusja w grupie, ćwiczenia praktyczne, pokazy filmów dydaktycznych, wycieczki do zakładów chemicznych.
Formy organizacyjne: praca samodzielna lub w małych zespołach.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
311[31].Z2
Techniczne podstawy procesów
wytwarzania półproduktów
i produktów przemysłu
chemicznego
311[31].Z2.01
311[31].Z2.02
311[31].Z2.04
Stosowanie aparatów
Posługiwanie się
Pomiary parametrów
i urządzeń przemysłu
dokumentacja techniczną
procesowych
chemicznego
311[31].Z2.03
311[31].Z2.06
311[31].Z2.05
Stosowanie typowych
Eksploatacja maszyn i
Stosowanie układów
powiązań podstawowych
urządzeń przemysłu
automatyki i sterowania
procesów w instalacjach
chemicznego
przemysłu chemicznego
Schemat układu jednostek modułowych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej ,,Stosowanie aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego”, uczeń powinien umieć:
− posługiwać się podstawowym sprzętem laboratoryjnym,
− korzystać z wag laboratoryjnych,
− przeliczać jednostki miar,
− zachować zasady bhp przy pracy z odczynnikami chemicznymi,
− udzielać pierwszej pomocy przy oparzeniach chemicznych i termicznych,
− wyjaśniać podstawowe procesy fizyczne,
− wyjaśniać podstawowe procesy chemiczne,
− korzystać z różnych źródeł informacji.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
W wyniku procesu kształcenia uczeń, powinien umieć:
− scharakteryzować i rozpoznać materiały stosowane do budowy aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,
− rozpoznać na podstawie oznaczeń: stal, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy,
− rozpoznać elementy konstrukcyjne aparatów i urządzeń,
− sklasyfikować powłoki ochronne,
− rozpoznać rodzaje powłok ochronnych,
− podać przykłady zastosowania powłok ochronnych,
− określić sposoby zapobiegania korozji w aparatach i urządzeniach,
− scharakteryzować budowę i zasadę działania aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,
− określić zasady obsługi podstawowych aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,
− rozróżnić znormalizowane symbole aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,
− dobrać aparaty i urządzenia do określonych procesów technologicznych,
− sporządzić bilanse energetyczne i materiałowe procesów prowadzonych w aparatach i urządzeniach,
− wykorzystać w sposób racjonalny sprzęt i aparaturę,
− wykorzystać w sposób racjonalny substancje i czynniki energetyczne,
− sporządzić dokumentację pracy,
− ocenić szkodliwość stosowanych substancji niebezpiecznych kart charakterystyk,
− zastosować przepisy bhp oraz ochrony przeciwpożarowej w czasie wykonywania prac laboratoryjnych i warsztatowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
4.1. Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca.....................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31]
Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie aparatów i urządzeń w przemyśle chemicznym 311[31].Z2.01
Temat: Sporządzenie bilansu materiałowego krystalizacji.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności obliczeń technologicznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
− korzystać z materiałów źródłowych,
− sporządzić bilans materiałowy krystalizatcji,
− interpretować otrzymane wyniki obliczeń,
− wyciągać wnioski dotyczące prowadzenia procesu krystalizacji.
Metody uczenia–uczenia się:
− ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
− grupowa jednolita.
Czas: 45 minut.
Środki dydaktyczne:
− tablice fizykochemiczne.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Omówienie celu zajęć, podział na grupy.
3. Realizacja tematu:
−
nauczyciel ustala rodzaj cieczy do krystalizacji, jej natężenie masowe i dla każdej grupy parametry procesu (temperatury),
−
uczniowie sprawdzają w tablicach fizykochemicznych wartość rozpuszczalności dla wyznaczonej soli w podanych temperaturach,
−
obliczają masę soli w roztworze surowym i pokrystalicznym,
−
wyliczają masę wydzielonych kryształów,
−
interpretują, uzyskane wyniki,
−
wyniki umieszczają w tabeli,
−
prezentują swoje wyniki obliczeń,
−
porównują wyniki wyliczeń z innymi zespołami.
4. Nauczyciel analizuje prace uczniów pod względem poprawności i dokonuje ich korekty.
5. Ocena pracy.
Zakończenie zajęć:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
Popraw swoje obliczenia, uwzględniając uwagi nauczyciela.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca zdobytych umiejętności i sposobu prowadzenia zajęć.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Osoba prowadząca............................................................................................................
Modułowy program nauczania: Technik technologii chemicznej 311[31]
Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów przemysłu chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie aparatów i urządzeń w przemyśle chemicznym 311[31].Z2.01
Temat: Sporządzanie bilansu energetycznego wyparki
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności obliczeń technologicznych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
− czytać schemat technologiczny,
− obliczać ilość energii doprowadzonej do wyparki,
− obliczać ilość energii opuszczającej wyparkę,
− obliczać straty ciepła,
− korzystać z poradników.
Metody uczenia – uczenia się:
− ćwiczenia .
Formy organizacyjne pracy uczniów:
− grupowa jednolita.
Czas: 45minut
Środki dydaktyczne:
− schemat technologiczny - załącznik nr 1,
− ,,Poradnik fizykochemiczny”.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne
2. Omówienie celu zajęć, podział na zespoły
3. Realizacja tematu:
−
każdy uczeń zapoznaje się ze schematem technologicznym,
−
nauczyciel podaje dane do zadania,
−
uczniowie w grupach opracowują bilans wyparki,
−
odszukują w tablicach fizykochemicznych wartości ciepła właściwego, ciepła
parowania,
−
obliczają ilość ciepła doprowadzonego do wyparki,
−
obliczają ilość ciepła użytego na podgrzanie i odparowanie wody z roztworu
rozcieńczonego,
−
sporządzają bilans wyparki,
−
nauczyciel koordynuje pracę zespołów.
4. Liderzy grup prezentują nauczycielowi propozycje wyliczeń bilansu.
5. Nauczyciel analizuje prace uczniów pod względem poprawności i dokonuje ich korekty.
6. Ocena pracy.
Zakończenie zajęć:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Praca domowa
Popraw swoją pracę, uwzględniając uwagi nauczyciela.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca zdobytych umiejętności i sposobu prowadzenia zajęć.
Załącznik nr 1
1 – wyparka,
2 – termostat,
3 – podgrzewacz surówki,
4 – pompa.
5 – wymiennik ciepła do schładzania zatężonego roztworu,
6 – wodomierz
7 – zbiornik roztworu zatężonego
8 – zbiornik roztworu surowego
K1, K2 – konduktometryczne odczyty stężenia [ A. Myśliński, H. Wilczura]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
5.1. Metale i stopy metali
5.1.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Analizując wygląd i twardość przedstawionych próbek, rozpoznaj z jakich metali lub stopów są wykonane (próbki: żeliwo, cyna, aluminium, chrom, mosiądz).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy wyglądu próbek,
2) określić twardość próbek za pomocą pilnika,
3) obliczyć gęstość jednej z nich,
4) porównać gęstość z danymi w tablicach fizykochemicznych.
Zalecane metody nauczenia–uczenia się:
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− próbki metali i stopów,
− waga techniczna z odważnikami,
− pilniki,
− tablice fizykochemiczne.
Ćwiczenie 2
Określ na podstawie oznaczenia stopu jego skład chemiczny i własności:
1. EN-GJL-XNiMn 9-5
2. 1.4301
3. X6CrNiMoTi17-12-2
4. HS 12-1-4-6
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) na podstawie znajomości oznaczenia symbolowego odszukać skład stopów,
2) odszukać w odpowiedniej normie technicznej sposób oznakowania cyfrowego stali, 3) określić rodzaje stopów i ich własności (zastosowanie).
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
− norma techniczna dot. oznaczania stali,
− ,,Poradnik mechanika”.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
5.2. Ochrona metali przed korozją. Tworzywa niemetalowe
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie wyglądu i badania odporności na temperaturę rozpoznaj rodzaje tworzyw sztucznych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ogrzewać kolejno próbki w otwartej probówce,
2) określić po zachowaniu próbek podczas ogrzewania, które z nich są termoplastyczne, a które duroplastyczne,
3) ogrzewać próbki w płomieniu palnika gazowego,
4) obserwować zachowanie się tworzywa i wydzielający się zapach,
5) wyciągnąć wnioski dotyczące identyfikacji tworzyw,
6) przestrzegać przepisów bhp.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− eksperyment laboratoryjny
Środki dydaktyczne:
− próbki tworzyw,
− probówki,
− łapy drewniane,
− palnik gazowy.
− tablice opisujące zachowanie tworzyw sztucznych podczas ogrzewania (zapach, barwę płomienia) [4]
Ćwiczenie 2
Określ odporność kauczuku naturalnego, syntetycznego, gumy i ebonitu na działanie czynników chemicznych (roztwory: 10% HCl, 20% NaOH).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odważyć próbki o tej samej masie,
2) próbki umieścić w naczyniach z ww. roztworami,
3) po 0,5 godzinie wyjąć próbki, opłukać, osuszyć i zważyć,
4) porównać wyniki, wyciągnąć wnioski,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− ćwiczenia laboratoryjne.
Środki dydaktyczne:
− próbki tworzyw,
− odczynniki chemiczne ( roztwory:10% HCl, 20% NaOH),
− wagi techniczne,
− odważniki,
− zlewki.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
5.3. Wybrane aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj bilans materiałowy krystalizacji. Do krystalizatora wprowadzono 5000 kg nasyconego roztworu NaNO3. Roztwór jest ochładzany od temperatury 363 K do 313 K.
W krystalizatorze jednocześnie z ochładzaniem następuje odparowanie wody w ilości 3%
masy początkowej roztworu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć masę wody w roztworze surowym:
2) obliczyć masę odparowanej wody,
3) obliczyć masę wody w roztworze pokrystalicznym ( pomniejszoną o masę odparowanej wody),
4) obliczyć masę kryształów,
5) wyniki umieścić w tabelce.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
− tablice fizykochemiczne.
Ćwiczenie 2
Zbadaj efektywności mieszania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) sprawdzić, jaki wpływ na efektywność mieszania ma:
− rodzaj mieszadła,
− ilość obrotów mieszadła,
− rodzaj cieczy,
− temperatura.
Środki dydaktyczne:
− różne rodzaje mieszadeł,
− termometr,
− łaźnia wodna,
− zlewki,
− gliceryna, olej, woda.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Zbadaj efektywność procesu filtracji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zmontować zestaw do sączenia,
2) odmierzyć 4 porcje wody po 50 cm3,
3) odważyć 4 porcje kredy po 15g każda i dodać do wody,
4) zmierzyć czas sączenia przez: 2 różne sączki i tkaninę filtracyjną,
5) zmierzyć czas sączenia podgrzanej mieszaniny do 50oC,
6) zapisać wyniki i wyciągnąć wnioski.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− eksperyment laboratoryjny.
Środki dydaktyczne:
− zlewki, lejki, statyw,
− łaźnia wodna,
− stoper,
− sączki, tkanina filtracyjna,
− kreda.
Ćwiczenie 4
Za pomocą znormalizowanych symboli aparatów przedstaw opisany niżej proces technologiczny.
W otwartym zbiorniku znajduje się substancja stała, w drugim zamkniętym ciecz Substancja stała ze zbiornika podawana jest przenośnikiem ślimakowym do młyna kulowego, a z młyna również podajnikiem ślimakowym do mieszalnika.
Do mieszalnika doprowadzona jest ciecz. Następnie mieszanina zostaje przetransportowana do kotła. Z kotła mieszanina jest dostarczana do wirówki. Po odwirowaniu ciecz przepływa przez filtr i po przefiltrowaniu przepompowana jest do zamkniętego zbiornika. Osad z wirówki podajnikiem taśmowym zostaje dostarczony do suszarki, a z niej podajnikiem ślimakowym do zbiornika zamkniętego. [Stępień L.]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z warunkami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać oznaczenia symbolowe podstawowych aparatów i urządzeń przemysłu chemicznego,
2) wykonać schemat technologiczny procesu.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
− dyskusja.
Środki dydaktyczne:
− norma dot. oznaczeń symbolowych (do sprawdzenia prawidłowości wykonanej pracy).
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wytwarzanie i oczyszczanie surowego gazu syntezowego”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru z których:
– zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12 , 13, 16, 17,18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
– zadania 9, 7, 14,15 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź - uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Propozycje normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie 11 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 14 zadań z poziomu podstawowego i 2 zadań z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań z poziomu podstawowego i 3 zadań z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1.d, 2.b, 3.b, 4.d, 5.c, 6.c, 7.d, 8.d, 9.c, 10.d, 11.c, 12.a, 13.d, 14.b, 15.a, 16.d, 17.d, 18.c, 19.b, 20.c.
Plan testu
Nr zad. Cel operacyjny
Kategoria Poziom
Poprawna
( mierzalne osiągnięcia ucznia)
celu
wymagań odpowiedź
1.
Rozpoznawać rodzaje tworzyw
B
P
d
2.
Identyfikować rodzaje stopów
B
P
b
3.
Określać surowiec do produkcji stali
B
P
b
4.
Identyfikować metale pełniące rolę katody
C
PP
d
w ochronie katodowej
5.
Ustalać surowce do produkcji emalii szklistych
B
P
c
6.
Identyfikować rodzaj aparatu
B
P
c
7.
Analizować pracę mieszadła
C
PP
d
8.
Identyfikować aparaty przemysłu chemicznego
B
P
d
9.
Ustalać skład stali
C
PP
c
10.
Określać rodzaj zabezpieczenia
A
P
d
przeciwkororozyjnego
11.
Wyszukiwać dodatek stopowy
A
P
c
12.
Analizować pracę procesu
C
P
a
13.
Ustalać skład stopu
B
P
d
14.
Określać sposób otrzymywania lignofolu
C
PP
b
15.
Identyfikować dodatki stopowe
C
P
a
16.
Ustalać zawartość węgla w żeliwie
B
P
d
17.
Wskazać rodzaj aparatu
B
P
d
18.
Identyfikować proces w reaktorze
B
P
c
19.
Wskazać dodatek stopowy
B
P
b
20.
Wskazać symbol graficzny mieszalnika
A
P
c
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań.
5. Każde zadanie ma 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
7. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia testu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Stwórz atmosferę życzliwości i spokoju podczas wykonywania testu
5. Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o kończącym się czasie wykonania testu.
6. Przeprowadź analizę wyników testu, wybierz zadania, które sprawiły uczniom najwięcej trudności.
7. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, aby uniknąć niepowodzeń dydaktycznych.
Powodzenia
Materiały dla ucznia
− Instrukcja
− Zestaw zadań
− Karta odpowiedzi
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Zestaw zadań testowych
1. Tworzywem sztucznym termoplastycznym jest:
a) guma
b) ebonit
c) żywica epoksydowa
d) polistyren
2. Który z produktów nie jest stopem:
a) manganin
b) lignofol
c) znal
d) monel
3. Stal otrzymuje się z:
a) żeliwa
b) surówki białej
c) żeliwa i surówki
d) surówki szarej
4. W ochronie katodowej rolę katody może pełnić:
a) Cr i Ni
b) Zn i Cr
c) Ni i Sn
d) Zn i Sn
5. Do produkcji emalii szklistych nie używa się:
a) gliny
b) skalenia
c) miki
d) piasku
6. Rysunek przedstawia:
a) ekstraktor
b) mieszalnik
c) klasyfikator
d) krystalizator
7. Tworzenie się dużego leja przy na mieszanie cieczy:
a) ma korzystny wpływ
b) nie ma żadnego wpływu
c) ma częściowo niekorzystny wpływ
d) ma zdecydowanie niekorzystny wpływ
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
8. Nucza to aparat służący do:
a) zatężania
b) ogrzewania
c) mieszania
d) filtracji
9. Według oznaczenia X10 Ni Cr Mn 15-10 stal ta zawiera:
a) 10% Ni, 10% Cr, 10% C
b) 15% Ni, 15% Cr, 15% Mn
c) 15% Ni, 10% Cr, 0,1% C
d) 10% Ni, 15% Cr, 10% Mn
10. Do zabezpieczania podziemnych rurociągów przed korozją stosuje się:
a) powłoki z emalii szklistych
b) powłoki katodowe
c) oksydowanie
e) ochronę katodową
11. Główny dodatek stopowy stali kwasoodpornej to:
a) Mn
b) Co
c) Cr
d) Cu
12. W reaktorach okresowych parametry procesu:
a) wszystkie zmieniają się
b) żaden nie zmienia się
b) jeden pozostaje stały
c) jeden nie zmienia się
13. Brąz jest stopem:
a) Cu i Zn
b) Al. i Mg
c) Ni i Fe
d) Cu i Sn
14. Lignofol powstaje przez:
a) stapianie
b) prasowanie
c) ogrzewanie
d) utwardzanie
15. Żaroodporność stale uzyskują dzięki dodatkom:
a) Cr i Ni
b) Si i Ni
c) Al i Ni
d) Cr i Mo
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
16. Żeliwo to stop żelaza o zawartości węgla:
a) 0,1%
b) 1%
c) 2%
d) więcej niż 2%
17. W aparacie przedstawionym na rysunku prowadzi się proces:
a) filtracji
b) ogrzewania
c) ekstrakcji
d) zatężania
18. Świeżenie to proces:
a) mechanicznego oczyszczania surówki
b) dodawania pierwiastków stopowych
c) wypalania zanieczyszczeń
d) poddawania obróbce cieplnej
19. Kwasoodporność żeliwu nadaje dodatek:
a) P
b) Si
c) S
d) Mn
20. Który z symboli przedstawia mieszalnik:
a)
b)
c)
d)
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Zadanie:
Zbadaj odporność chemiczną tworzyw oraz ich zachowanie podczas ogrzewania.
Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Propozycje normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
− dopuszczający – za prawidłowo wykonane czynności: 1, 2, 3, 4, 5, 8, 10,12 i uzyskanie 8 punktów,
− dostateczny –1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12 i uzyskanie 10 punktów,
− dobry – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 i uzyskanie 12 punktów,
− bardzo dobry – za wykonanie wszystkich czynności i uzyskanie 13 punktów.
Kryteria oceny
Obszar czynności
Numer
Sprawdzana
Kryterium
Punkty
czynności czynność
wykonania czynności 0 – 1
Organizacja
1.
Uczeń organizuje
Uczeń zorganizował
0 –1
stanowiska pracy
stanowisko pracy
stanowisko pracy.
Wybrał wyciąg jako
miejsce pracy,
przygotował odzież
ochronną.
2.
Uczeń dobiera
Uczeń przygotował
0 –1
Wykonywanie
sprzęt do wykonania probówki, zlewki,
zadania z
zadania
szkiełka zegarkowe,
zachowaniem
łapki palniki, wagi,
przepisów bhp
odważniki
3.
Uczeń odważa takie Uczeń odważył 4
0 –1
same masy próbek
próbki tego samego
tworzywa
tworzywa
4.
Uczeń odmierza
Uczeń odmierzył 3
0 –1
porcje odczynników takie same porcje:
benzyny, roztworu
10% H2SO4, 20%
roztworu NaOH
5.
Umieszczenie
Uczeń umieścił próbki
0 –1
próbek w
tworzywa w zlewkach
odczynnikach
z rozpuszczalnikami
na 45 minut
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Umieszczenie
Uczeń ogrzewał
0 –1
czwartej próbki
próbkę tworzywa pod
tworzywa
wyciągiem,
w probówce
obserwował
i ogrzewanie
zachodzące w niej
płomieniem palnika zmiany
7.
Płukanie
Uczeń opłukał i
0 - 1
i suszenie próbek
osuszył wyjęte z
wyjętych
odczynników próbki
z odczynników
8.
Ważenie próbek
Uczeń zważył próbki
0 - 1
9.
Porównanie masy,
Uczeń porównał masę i
0 - 1
wyglądu próbek
wygląd próbek.
Spostrzeżenia umieścił
w tabeli
10.
Uczeń podczas
Uczeń podczas
0 - 1
wykonywania
wykonywania
ćwiczenia
ćwiczenia utrzymywał
utrzymuje ład
ład i porządek na
i porządek na
stanowisku pracy
stanowisku pracy
11.
Uczeń porządkuje
Uczeń uporządkował
0 - 1
swoje stanowisko
swoje stanowisko
pracy
pracy
12.
Uczeń przestrzega
Uczeń podczas pracy
przepisów bhp
przestrzegał przepisów
bhp
Prezentowanie i
13.
Uczeń prezentuje
Uczeń zaprezentował i
0 – 1
ocena wykonanego
i ocenia jakość
ocenił jakość swojej
ćwiczenia
swojej pracy
pracy
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Imię i nazwisko:.......................................................................................
Zadanie: Zbadaj odporność chemiczną tworzyw oraz ich zachowanie podczas ogrzewania Obszar
Czynności oceniane i kryteria wykonania
Liczba
wymagań
punktów
Organizowanie
1 czynność: Organizowanie stanowiska pracy
stanowiska pracy Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zorganizował
stanowisko pracy
Wykonywanie
2 czynność: Dobieranie sprzętu do ćwiczenia
zadania z
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń dobrał sprzęt do ćwiczenia
zachowaniem
3 czynność: Odważenie 4 próbek tworzywa
przepisów bhp
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń poprawnie odważył 4
próbki tworzywa
4 czynność: Odmierzenie potrzebnych do wykonania
ćwiczenia odczynników chemicznych
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń odmierzył potrzebne
odczynniki chemiczne
5 czynność: Umieszczenie próbek tworzyw w odmierzonych
odczynnikach
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń umieścił 3 próbki
tworzywa w odmierzonych odczynnikach na 45 minut
6 czynność: Umieszczenie 4-tej próbki tworzywa
w probówce, ogrzewanie i obserwacja zmian
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń ogrzewał i obserwował
próbkę tworzywa
7 czynność: Opłukanie i osuszenie próbek tworzywa
wyjętych z odczynników
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń opłukał i osuszył próbki
tworzywa
8 czynność: Ważenie próbek tworzywa
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zważył próbki tworzywa
9 czynność: Porównanie masy, wyglądu próbek – zapis w tabeli
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń porównał masy, wygląd
próbek i spostrzeżenia zapisał w tabeli ( załącznik )
10 czynność: Zachowanie porządku na stanowisku pracy
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zachował porządek na
stanowisku pracy
11 czynność: Porządkowanie stanowiska pracy
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń uporządkował
stanowisko pracy
12 czynność: Przestrzeganie przepisów bhp
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń przestrzegał przepisy
bhp
Prezentowanie i 13 czynność: Prezentacja i ocena wykonanego ćwiczenia
ocena
Kryterium wykonania: Jeżeli uczeń zaprezentował i ocenił
wykonanego
swoją pracę
ćwiczenia
Uzyskana ilość
Łączna liczba punktów
punktów i ocena Uzyskana ocena szkolna
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Instrukcja dla nauczyciela
1) Ustal z uczniami termin przeprowadzenia testu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym.
2) Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania próba pracy i zasadami punktowania.
3) Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu próba pracy.
4) Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
5) Rozdaj uczniom Instrukcje do wykonana zadania, podaj czas przeznaczony na wykonanie zadania.
6) Stwórz atmosferę życzliwości i spokoju podczas wykonywania testu.
7) Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o kończącym się czasie wykonania testu.
8) Wpisz wyniki testowania do karty obserwacji .
9) Przeprowadź analizę wyników testu, wybierz czynności, które sprawiły uczniom najwięcej trudności.
10) Ustal przyczyny trudności w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
11) Opracuj wnioski do dalszego postępowania, aby uniknąć niepowodzeń dydaktycznych.
Instrukcja dla ucznia
Przeczytaj uważnie instrukcję.
1) W teście próba pracy oceniany jesteś za czynności wykonywane oraz za ich
prawidłowość.
2) Przestrzegaj przepisów bhp..
3) Utrzymuj porządek na stanowisku pracy.
4) Jeśli skończyłeś zadanie, to uporządkuj stanowisko pracy.
5) Wyniki ćwiczenia umieść w tabeli zbiorczej dla wszystkich grup ćwiczeniowych, 6) Zaprezentuj nauczycielowi wykonane zadanie, wskaż trudności i ewentualne swoje niedociągnięcia.
7) Czas na wykonanie zadania wynosi 90 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
− instrukcja,
− zestaw odczynników,
− zlewki,
− próbki tworzyw,
− waga techniczna,
− odważniki,
− palnik.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Tworzywo
Odporność na działanie:
Ogrzewanie
HCl
H2SO4 NaOH Ben-
Zachowa-
Płomień
Zapach
10%
10%
20% zyny
nie
podczas
ogrzewania
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
1. Błasiński H., Młodziński B.: Aparatura przemysłu chemicznego. WNT, Warszawa 1983
2. Warych J.: Aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego i przetwórczego. WSiP, Warszawa 1996
3. Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. Tom I i II. WNT, Warszawa 2002
4. Jasińska K., Jasiński Zb.: Materiałoznawstwo . WSiP, Warszawa 1974
5. Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1997
6. Normy techniczne: PN-EN-1560:2001
PN-EN-10027-1:2005(U)
PN-EN-10005:2002
PN-EN ISO-10628:2005
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27