{

Postępowanie
fizjoterapeutyczne po
protezoplastyce stawu
kolanowego

Opałka Błażej
Fizjoterapia I rok SUM (st. Stacjonarne)



Choroba zwyrodnieniowa stawów – czyli
osteoartroza, choroba będąca wynikiem
zdarzeń zarówno biologicznych, jak i
mechanicznych, które zaburzają powiązane ze
sobą procesy degradacji i syntezy chrząstki
stawowej, zarówno w chondrocytach, macierzy
pozakomórkowej, jak i w warstwie
podchrzęstnej kości. Towarzyszy jej powstanie
wyrośli kostnych (osteofitów), proces zapalny
w obrębie błony miaziowej oraz tkanek
okołostawowych. Choroba klinicznie objawia
się bólem stawów i ograniczeniem ich funkcji
ruchowej, natomiast radiologicznie można
stwierdzić szerokie spektrum objawów.

Choroba zwyrodnieniowa Stawu
kolanowego



Często, zwłaszcza w początkowych stadiach
pojawiają się inne niż ból, niespecyficzne
objawy takie jak:



sztywność stawów po wstaniu rano z łóżka



uczucie osłabienia podczas wchodzenia po schodach
lub na początku aktywności fizycznej



zmniejszenie zakresu ruchomości w stawach
utrudniające kucanie oraz pełne wyprostowanie nóg.



ocieplenie i obrzęki stawów kolanowych po wysiłku



słyszalne zgrzyty, skrzypienia w stawie.



Rozwijaniu się zmian zwyrodnieniowych kolan
mogą sprzyjać:



urazy: zarówno powtarzające się drobne kontuzje jak i
jednorazowy, duży uraz - mogą spowodować uszkodzenie
chrząstki, więzadeł, łąkotek, spowodować złamanie kości;



zaburzenia osi ciała czy budowy stawu kolanowego - jak
koślawość lub szpotawość kolan, dysplazja stawów
kolanowych;



choroby reumatyczne, związane z zaburzeniami układu
immunologicznego, jak również związane z zażywaniem
przewlekle kortykosterydów;



zaniedbanie zdrowych nawyków: żywieniowych oraz
aktywności fizycznej, co prowadzi do nadwagi i otyłości.



Powyższe czynniki powodują, że chrząstka szklista,
która w zdrowym kolanie pokrywa i ściśle przylega do
powierzchni kości zaczyna się "odklejać", powstają w
niej pęknięcia a potem ubytki. Fragmenty uszkodzonej
chrząstki swobodnie pływają w płynie stawowym,
uwalniają się substancje zapalne wywołujące ból i
obrzęk stawu. 



Im dłużej traw choroba, im dłużej staw jest używany
w takim stanie, tym większe szkody mają miejsce. W
czasie odpoczynku stan się chwilowo poprawia,
ponieważ płyn stawowy częściowo się oczyszcza z
patologicznych składników, lecz po kolejnym wysiłku
objawy i tak wracają - i to często ze wzmożoną siłą.



Z drugiej strony brak aktywności fizycznej nie
wyleczy choroby. Przeciwnie, spowoduje osłabienie
mięśni i sztywność stawu.



Operacja ta polega na
zastąpieniu stawu
kolanowego protezą
wykonaną z metalu i
tworzyw sztucznych. Po
przecięciu skóry na
przedniej powierzchni
kolana, najniżej położona
(dalsza) część kości udowej
oraz górna (bliższa) część
kości piszczelowej zostają
odcięte i zastąpione
protezą zbudowaną z
metalu (część mocowana
do kości) udowej oraz z
metalu i tworzywa (część
zakładana na kość
piszczelową).

Protezoplastyka stawu kolanowego



Wyróżniamy trzy rodzaje endoprotez stawu
kolanowego:



Endoproteza kondylarna – zastępuje jedynie
powierzchnie stawowe, jest stosowana przy
zachowanych więzadłach krzyżowych i
pobocznych kolana.



Endoproteza półzwiązana – jest stosowana w
przypadku znacznie
zniszczonych stawów iwięzadeł, umożliwia
zgięcie, prostowanie i ruchy rotacyjne.



Endoproteza związana – umożliwia jedynie
zgięcie i prostowanie, obecnie rzadko stosowana.



Imię: Adam



Nazwisko: Nowak



Wiek: 46



Stan cywilny: Żonaty



Adres: Kielce ul. Warszawska



Wykształcenie: Zawodowe



Zawód: Listonosz



Przebyte choroby: Choroba zwyrodnieniowa stawu
kolanowego



Zabiegi operacyjne: Protezoplastyka stawu kolanowego



Choroby dziedziczne: Brak



Przyjmowane leki: p/bólowe (np. Paracetamol )

Badanie podmiotowe



Mężczyzna lat: 46 , stan po protezoplastyce
totalnej bezcementowej stawu kolanowego lewego
w wyniku postępujących zmian zwyrodnieniowych,
zabieg wykonano przed 2 tygodniami. Pacjent
zgłasza bóle okolicy operowanej, przykurcze
mięśni zginaczy stawu kolanowego, oraz
osłabienie mięśnia czworogłowego uda.
Nieprawidłowy chód, utykanie oraz odchylenie
tułowia, a także zaburzenia równowagi podczas
obciążania kończyny operowanej.



Po zabiegu protezoplastyki totalnej
bezcementowej stawu kolanowego lewego
pacjent został objęty programem usprawniania,
który obejmował:



Profilaktykę przeciwzakrzepową



Ćwiczenia czynne właściwe i w odciążeniu



Pionizację i naukę chodu z wykorzystaniem kul
łokciowych



Ćwiczenia kończyny dolnej po stronie zdrowej



Fizykoterapia : pole magnetyczne niskiej
częstotliwości



Pacjent po zabiegu pacjent był hospitalizowany
przez 10 dni, skierowano go na wizytę kontrolną
do Poradni Ortopedycznej w terminie 30 dni od
wypisu ze szpitala .



Badanie zakresu ruchomości dla operowanego
stawu kolanowego ( ruchomość dla prawego w
normie )

-Wyprost ( norma 0°) jest 5°
-Zgięcie (norma 130°) jest 80°

Badanie zakresu

ruchomości



Długość względna kończyny lewej



93,5cm



Długość względna kończyny prawej



94cm



Długość uda lewego



40cm



Długość uda prawego



40cm

Długości względne kkd i bezwzględne

uda



U1 – pozycja leżenia tyłem, obwód uda w
najgrubszym miejscu – pomiar mięśni
przywodzicieli, kulszowo-goleniowych,
czworogłowego uda.



P kd. 47,0cm L kd. 44,5cm



G1 – mierzymy największy obwód goleni.
Pomiar wykonuje się w leżeniu tyłem w
miejscu największego obwodu podudzia.



P kd. 38,0cm L kd. 37,0cm

Pomiary obwodów kkd



Ze względu na wczesny stan po operacji nie
stosujemy testów na staw kolanowy leczo
opieramy się na zakresach ruchów , obwodach ,
skali VAS oraz sile mięśniowej pacjenta
dostosowując je do okresu oraz obecnego stanu
pacjenta

Testowanie



Zaburzenia rytmu chodu ze względu na
przykurcz w stawie kolanowym który
powoduje lewostronną depresję
miednicy.



Chód pacjenta odbiega od prawidłowych
wzorców chodu.

Analiza chodu



Ogólny stan pacjenta dobry , brak chorób
współistniejących. Zauważono
nieprawidłowy stereotyp chodu,
przykurcze mięśni zginaczy, zanik
mięśnia czworogłowego uda, obniżoną
siłę mięśniową kończyny operowanej.



Forma: indywidualna, ambulatoryjna

Prognoza



Postępowanie zgodne z zasadami fizjoterapii:



Kompleksowości: zakłada ona konieczność
wszechstronnego oddziaływania na osobę
poddawaną procesowi usprawniania



Indywidualizacji: należy dostosowywać plan
terapii do stanu oraz potrzeb pacjenta



Powtarzalności i systematyczności: regularny
proces usprawniania, a poprzez to dążenie do
automatyzacji prawidłowego ruchu



Dostępności (stopniowania trudności):
dopasowywanie poziomu usprawniania do
obecnych możliwości pacjenta.



Cel naczelny to: przywrócenie możliwie
pełnej funkcji oraz sprawności stawu
kolanowego.

Ordynacja

1. Zmniejszenie dolegliwości bólowych
2. Poprawienie elastyczności, długości, siły

mięśni

3. Praca nad równowagą pacjenta, chodem ,

usunięcie złych nawyków ruchowych oraz
kompensacja

4. Zabezpieczenie protezy przed wpływem

niekorzystnych bodźców, utrwalenie prawidłowych
nawyków, nauka ćwiczeń domowych oraz nauka
ergonomicznego wykorzystywanie praotezy.

Cele etapowe

Wyróżniamy 3 okresy leczenia po operacyjnego:
1.) Okres wczesny pooperacyjny do 2 tygodni
po operacji



Rehabilitacja w szpitalu, bezpośrednio po
zabiegu uzależniona jest od przyczyn patologii
w stawie, chorób towarzyszących, rodzaju
endoprotezy oraz indywidualnych potrzeb
pacjenta



Rehabilitację prowadzi się do granicy bólu, a
przechodzenie do kolejnego etapu leczenia
zależy w ogromnej mierze od współpracy
chorego z terapeuta

Plan postępowania

fizjoterapeutycznego



Chłodzenie kolana co 2-3 h (temperatury wyższe niż w
krioterapii)



Pozycje ułożeniowe



Zapobieganie przykurczą zgięciowym – ręcznik pod piętę nogi
operowanej , kończyna powinna być zabezpieczona po bokach



Ćwiczenia oddechowe



Ćwiczenia przeciw zakrzepowe



Ćwiczenia izometryczne głównie mm czworogłowego w
cyklu20-30 serii po 10-15 napięć



Ćwiczenia na szynie CPM – ciągły ruch bierny , 0-40° ,
indywidualnie



Zgięcie kolana do 95 º ( MAX !!! )



Czynna pionizacja 4-5 doba po operacji



Ćwiczenia odwodzenia i przywodzenia operowanej nogi



W tym okresie zdjęcie szwów ok. 11-12 doby po operacji



Nauka chodu markowanego o kulach , obciążenie kończyny to
10% , stopniowo zwiększamy – w zależności od postępów
pacjenta

2.) Okres poszpitalny 2-6 tygodni po zabiegu



Postępowanie usprawniające w tym okresie jest
uzależnione od zdolności pacjenta do zgięcia
operowanej nogi w stawie kolanowym i jej
wyprostu , czynnego unoszenia kończyny i
samodzielnego poruszania się za pomocą kul
łokciowych



Intensywna rehabilitacja



Zwiększenie zakresów biernych i czynnych ruchów w operowanym stawie



Przywrócenie równowagi i siły mięśniowej w operowanej kończynie ,
wzmocnienie napięcia mięśniowego , wzmacnianie mm pośladkowy
wielki , mm z grupy kulszowo – goleniowej oraz czworogłowego uda –
głowa prosta , brzuchaty łydki



Ćwiczenia czynne , czynne z oporem , poizometryczna relaksacja ,
stretching , szyny rehabilitacyjne – rozciąganie przykurczonych mm
czworogłowy uda - głowa prosta , brzuchaty łydki, ćw. izometryczne , ćw.
koordynacyjne , ćw. na rotatorach , ćw. synergistyczne



Wyrobienie nawyku poprawnego i estetycznego chodu



Odzyskanie sprawności kończyny dolnej – w miarę możliwości



Stosujemy zabiegi fizykalne które maja na celu zmniejszające
dolegliwości bólowych ,zmniejszające sztywność w stawie , regeneracie
tkanek , przeciw zapalne

1. Krioterapia
2. Diatermia krótkofalowa ( Terapuls ) ; magnetoterapia ;
laseroterapia
3. Hydroterapia (np wirówka , masaż podwodny )
4. Masaż klasyczny
5. Masaż przyrządowy



Ćw. w wodzie ( ćw. indywidualne , ćw. grupowe )

3.) Okres powyżej 8 tygodni po zabiegu



Utrwalenie efektów osiągniętych podczas II
okresu



Ćw. ogólno sprawnościowe



Ćw. wzmacniające mm KD



Zabiegi z fizykoterapia ( według zaleceń
lekarza – najczęściej zastosowanie
przeciwbólowe , przeciw zapalne )



Zalecana jest umiarkowana aktywność fizyczna



Turnusy rehabilitacyjne , sanatoria – tyczy się
to szczególnie osób w wieku starszym i
podeszłym



Odstawiamy 1 kule potem drugą( około 3-4 m-
ca )

Leczenie nie farmakologiczne, profilaktyka :
 
Edukacja pacjenta



Zmiana stylu życia - Utrzymanie prawidłowej wagi ciała ; odpowiednie
odżywianie , ćwiczenia , umiarkowana aktywność fizyczna , unikanie
dużych obciążeń , unikanie ciężkiej pracy fizycznej.



Kinezyterapia- Ćw. wolne , ćw. w odciążeniu , ćw. w odciążeniu z
dawkowanym oporem, relaksacja poizometryczna poprzedzona
odpowiednim masażem , ćwiczenia z oporem , ćwiczenia na rotatorach.

 



Fizykoterapia- Krioterapia , ciepłolecznictwo, laseroterapia, prądy
interferencyjne, ultradźwięki , pole magnetyczne , masaż wodny wirowy.

 



 



Zaopatrzenie ortopedyczne (laski , kule , wkładki , stabilizatory )
Stosuje się laski , kule w celu odciążenie kończyny , stabilizatory gdy
występuje niestabilność stawu , wkładki do obuwia w celu wyrównania
ewentualnych różnić w długości kończyn.

Profilaktyka



Badanie zakresu ruchomości dla
operowanego stawu kolanowego
( ruchomość dla prawego w normie )

-Wyprost ( norma 0°) było 5° jest 0°
-Zgięcie (norma 130°) było 80° jest

115°

Badanie zakresu ruchu



Długość względna kończyny lewej



93,5cm poprawa do 94cm



Długość względna kończyny prawej



94cm



Długość uda lewego



40cm



Długość uda prawego



40cm

Długości względne kkd i bezwzględne

uda



U1 – pozycja leżenia tyłem, obwód uda w
najgrubszym miejscu – pomiar mięśni
przywodzicieli, kulszowo-goleniowych,
czworogłowego uda.



P kd. 47,0cm L kd. 44,5cm obecnie 46,0cm



G1 – mierzymy największy obwód goleni.
Pomiar wykonuje się w leżeniu tyłem w
miejscu największego obwodu podudzia.



P kd. 38,0cm L kd. 37,0cm obecnie 38,0cm

Pomiary obwodów kkd



Test Lachmanna- pozycja wyjściowa: w leżeniu na plecach,
staw kolanowy zgięty do 15°-30°. Mięśnie otaczające staw
kolanowy muszą być całkowicie rozluźnione.



Ruch- Jedną ręką chwyt i stabilizacja uda, drugą pociągnąć
podudzie ku przodowi. Następnie zbadać drugą kończynę
dolną.



INTERPRETACJA



Brzuszne przemieszczenie się piszczeli w stosunku do uda wraz
z „miękkim” uderzeniem wskazuje na uszkodzenie ACL.



Każde „twarde” uderzenie wskazuje na zachowanie
integralności ACL. Jeżeli przy „twardym” uderzeniu
przemieszczenie piszczeli jest większa niż 5 mm, można
przypuszczać, że integralność ACL została zachowana, lecz w
przeszłości zostało ono rozciągnięte. Możliwa jest również
uwarunkowana konstytucjonalnie wiotkość więzadeł
stawowych.



Wynik : pozytywny

Testowanie



Test szuflady przedniej- Pozycja wyjściowa: w leżeniu na
plecach, staw kolanowy zgięty do 90° w rotacji neutralnej, staw
biodrowy zgięty do 45°. Mięśnie otaczające staw kolanowy
muszą być całkowicie rozluźnione. Stopa badanej kończyny jest
stabilizowana przez pośladek terapeuty.



Ruch- Chwyt za podudzie pacjenta i pociągnięcie go ku
przodowi.



NTERPRETACJA



Przy przewlekłej niewydolności ACL: brzuszne przemieszczenie się
piszczeli w stosunku do uda wraz z „miękkim” uderzeniem wskazuje
na uszkodzenie ACL.



Przy ostrym urazie: przy świeżym zerwaniu ACL Test szuflady
przedniej daje często wynik negatywny. Wykonywane przez
terapeutę przemieszczenie piszczeli powoduje ból i chory
odruchowo stawia opór. W takim przypadku wskazane jest
wykonanie testu Lachmanna.



Wynik: pozytywny

Koniec