plik

www.hakin9.org

hakin9 Nr 12/2007

Bezpieczna firma

ziś  rozliczanie  rozmaitych  transakcji
z  wykorzystaniem  tradycyjnego  obiegu
gotówki  ustępuje  miejsca  transmitowa-

niu przewodami ciągów bitów, które są następnie
przetwarzane przez armię komputerów. Obecnie
to zapisana w komputerze informacja, a nie ilość
posiadanego zielonego papieru, jest wyznaczni-
kiem tego, czy ktoś jest biedny, czy bogaty.

W niniejszym artykule postaram się przybli-

żyć, na czym polega proces prania brudnych pie-
niędzy z wykorzystaniem do tego celu sieci Inter-
net, tzw. cyberlaundering. Na wstępie chciałbym
podkreślić, że niniejszy artykuł omawia w sposób
pobieżny tylko niektóre zagadnienia związane
z praniem brudnych pieniędzy i tylko te, które ma-
ją ścisły związek z tego typu działalnością prowa-
dzoną w Internecie. Sam problem jest dużo bar-
dziej złożony i omówienie go dalece wykracza
poza ramy tego artykułu.

Trochę historii

Jak  już  wspomniałem  na  wstępie  niniejsze-
go  artykułu,  termin  pranie  brudnych  pienię-
dzy zyskał na znaczeniu za sprawą gangstera
włoskiego  pochodzenia  Ala  Capone.  W  cza-
sach prohibicji w Stanach Zjednoczonych ów
mafiozo czerpał niesamowite zyski z produk-
cji  i  przemytu  nielegalnego  wówczas  alkoho-

lu. Aby ukryć źródło swoich zysków, a zara-
zem zalegalizować zdobyte w powyższy spo-
sób pieniądze, dopisywał nielegalne zyski do
dochodów legalnie działających interesów,
w tym pralni odzieży – stąd też wzięła się na-
zwa procederu.

Cyberlaundering – pranie

brudnych pieniędzy

Marcin Kopeć

stopień trudności

Nie minął jeszcze wiek, odkąd – za sprawą gangstera

o wdzięcznym pseudonimie Al Capone – został w latach

dwudziestych ubiegłego wieku spopularyzowany proceder

określony mianem prania brudnych pieniędzy. Mimo niewielkiego

upływu czasu, za sprawą nowoczesnej technologii ów proceder

znacznie wyewoluował.

Z artykułu dowiesz się

• na czym polega rozwijający się w Internecie

proceder prania brudnych pieniędzy, tzw. cyber-
laundering,

• jak wyglądają poszczególne etapy procederu,
• jakie istnieją metody walki z cyberlaunderin-

giem,

• jakie zagrożenie dla użytkownika Sieci stano-

wi świadomy bądź nieświadomy udział w pro-
cederze.

Co powinieneś wiedzieć

• podstawowa wiedza na temat technik i narzędzi

stosowanych przez cyberprzestępców do pro-
wadzenia nielegalnych działań,

• ogólna znajomość zasad działania złośliwego

oprogramowania, a także metod ataków z wy-
korzystaniem socjotechniki,

• znajomość zagadnień takich jak phishing,

scamming, spamming.

Cyberlaundering – pranie brudnych pieniędzy

hakin9 Nr 12/2007

www.hakin9.org

Obecnie proces legalizacji środ-

ków jest tylko jednym z etapów prania
pieniędzy, a samo słowo ma o wiele
szersze znaczenie.

Prawo a pranie

Działania określane mianem prania
brudnych pieniędzy reguluje polskie
prawo.

Zgodnie z Ustawą z dnia 16 listo-

pada 2000r. o przeciwdziałaniu wpro-
wadzaniu  do  obrotu  finansowego
wartości majątkowych pochodzących
z  nielegalnych  lub  nieujawnionych
źródeł oraz o przeciwdziałaniu finan-
sowaniu terroryzmu, pranie brudnych
pieniędzy należy rozumieć jako dzia-
łalność  polegającą  na  wprowadza-
niu  do  obrotu  finansowego  wartości
majątkowych  pochodzących  z  niele-
galnych  lub  nieujawnionych  źródeł,
poprzez wykonywanie czynności po-
legających na:

• zamianie lub przekazaniu warto-

ści majątkowych pochodzących
z działalności o charakterze

przestępczym lub z udziału w ta-
kiej  działalności,  w  celu  ukrycia
lub zatajenia bezprawnego pocho-
dzenia tych wartości majątkowych
albo  udzielenia  pomocy  osobie,
która  bierze  udział  w  takiej  dzia-
łalności,  w  celu  uniknięcia  przez
nią  prawnych  konsekwencji  tych
działań,

• ukryciu lub zatajeniu prawdzi-

wego charakteru, źródła, miej-
sca przechowywania, faktu prze-
mieszczenia lub praw związanych
z wartościami majątkowymi po-
chodzącymi z działalności o cha-
rakterze przestępczym lub udzia-
łu w takiej działalności,

• nabyciu, objęciu w posiadanie

albo używanie wartości majątko-
wych, pochodzących z działalno-
ści o charakterze przestępczym
lub udziału w takiej działalności.

Według  polskiego  prawa,  pranie
brudnych  pieniędzy  jest  przestęp-
stwem,  objętym  konsekwencjami
prawnymi,  o  których  mowa  w  Art.

299 Kodeksu Karnego (Ramka
Próba pozyskania osoby do proce-
deru prania brudnych pieniędzy ).

Fazy prania

Proces prania brudnych pieniędzy
umownie dzieli się na cztery następu-
jące po sobie etapy (Rysunek 1):

• faza wstępna – przygotowanie

całego procederu,

• umiejscowienie (placement) – wpro-

wadzenie nielegalnych środków do
obiegu finansowego,

• rozwarstwianie (layering) – zacie-

ranie śladów prowadzących do
rzeczywistego źródła pieniędzy,

• integracja (integration) – legaliza-

cja nielegalnych środków.

Faza wstępna

i umiejscowienie

Aby  pozyskać  nielegalny  dochód,
cyberprzestępcy  prowadzą  w  Inter-
necie  szereg  działalności,  począw-
szy  od  wymuszeń  pieniędzy  przy
wykorzystaniu  technik  socjotech-
nicznych  (np.  scamming),  poprzez
kradzież  danych  logowania  (loginy,
hasła, klucze) do systemów banko-
wości internetowej, kradzież nume-
rów  oraz  danych  autoryzacyjnych
kart kredytowych, kończąc na oszu-
stwach przy handlu na aukcjach in-
ternetowych.

Mimo, że Internet daje cyber-

przestępcy  sporo  anonimowości
–  bo  przecież  ten  zawsze  może  się
ukryć za serwerem proxy, zainstalo-
wanym na skompromitowanym kom-
puterze w jakimś egzotycznym kraju
–  to  już  przyjęcie  przez  niego  wpła-
ty  nielegalnych  środków  na  własny,
także  internetowy  rachunek  banko-
wy,  wiąże  się  z  możliwością  ujaw-
nienia  jego  tożsamości.  Wszakże
proces  rejestracji  rachunków  (przy-
najmniej  w  przypadku  polskich  ban-
ków)  wymaga  udzielenia  bankowi
przez posiadacza danych osobowych,
które  będą  w  stanie  jednoznacznie
go  zidentyfikować.  Podobna  możli-
wość  ujawnienia  cyberprzestępcy
pojawia  się  przy  próbie  zakupu
przez  niego  dóbr  konsumenckich,
np. w sklepie internetowym przy wyko-
rzystaniu nielegalnych środków, gdyż

Fragment Art. 299

§1. Kto środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe, prawa

majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome, pochodzące z korzyści zwią-
zanych z popełnieniem przestępstwa przez inne osoby, w szczególności polega-
jącego na wytwarzaniu lub obrocie środkami odurzającymi lub psychotropowy-
mi, przemycie, fałszowaniu pieniędzy lub papierów wartościowych, rozboju albo
popełnieniu innego przestępstwa przeciwko mieniu wielkiej wartości, wymusza-
niu okupu albo handlu bronią, amunicją lub materiałami wybuchowymi albo roz-
szczepialnymi, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przeno-
szenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą
udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub
miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podle-
ga karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w §1 lub 2, działając w porozu-

mieniu z innymi osobami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§6. Karze określonej w §5 podlega sprawca, jeżeli dopuszczając się czynu określone-

go w §1 lub 2, osiąga znaczną korzyść majątkową.

§7. W razie skazania za przestępstwo określone w §1 lub 2, sąd orzeka przepa-

dek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa,
chociażby przedmioty nie stanowiły własności sprawcy.

Rysunek 1.

Fazy prania brudnych pieniędzy

hakin9 Nr 12/2007

www.hakin9.org

Bezpieczna firma

zakupiony towar musi zostać wysłany
na konkretny adres pocztowy.

Żeby ukryć swoją tożsamość, ce-

lem bezpiecznego prowadzenia nie-
legalnej działalności, cyberprzestęp-
ca korzysta z ludzkich pośredników
– tzw. słupów (przez analogię moż-
na ich porównać do ludzkich serwe-
rów proxy).

Zadanie słupa w procederze

prania  najczęściej  ogranicza  się  do
przyjęcia na własny rachunek banko-
wy nielegalnych środków, w zamian
za niewielką gratyfikację finansową,
a  następnie  do  przekazania  przy-
jętych  środków  na  inny,  wskazany
przez cyberprzestępcę, rachunek.

Ponadto w analogiczny spo-

sób słup jest w stanie otrzymywać
i przekazywać dalej dobra konsu-
menckie.

Cyberprzestępca najczęściej wer-

buje słupów za pomocą atrakcyjnych
ofert pracy, czyli sposobów na szyb-
kie i łatwe zarobienie pieniędzy bez
wychodzenia z domu, pojawiających
się na forach internetowych, czy też
trafiających na skrzynki mailowe ja-
ko tzw. spam.

Przykładową próbą pozyska-

nia  słupa  może  być  proponowanie
takiej  osobie  pracy  w  charakterze
menedżera/pośrednika  finansowe-
go w rzekomo realnej firmie. Zada-
niem pracownika byłoby rozliczanie
należności  za  faktury  z  wcześniej
otrzymanych środków pieniężnych.
Za  zapłacenie  każdej  faktury  pra-
cownik  miałby  być  wynagradzany
w systemie prowizyjnym, np. mógł-
by  zatrzymać  5%  wartości  kwoty
zrealizowanego przelewu z uprzed-
nio  otrzymanych  środków  pienięż-
nych. Ponadto za atrakcyjnością ta-
kiej oferty pracy przemawiałby fakt,
że  jedynym  wymaganiem  stawia-
nym przyszłemu pracownikowi jest
posiadanie  przez  niego  rachunku
w banku internetowym oraz poświę-
cenie tylko kilku godzin dziennie na
pracę  przy  realizacji  przelewów
z  własnego  domowego  kompute-
ra  na  podstawie  uprzednio  otrzy-
mywanych  instrukcji.  Przykładową
wiadomość  e-mail  mogącą  świad-
czyć  o  próbie  pozyskania  osób  do
procederu prania brudnych pienię-

dzy  zamieszczono  w  ramce  Atrak-
cyjna  oferta  pracy  i  najprawdopo-
dobniej  próba  pozyskania  Twojej
osoby  do  procederu  prania  brud-
nych pieniędzy.

Rozwarstwianie

Gdy  cyberprzestępca  uzyska  moż-
liwość wyprowadzenia środków pie-
niężnych z czyjegoś rachunku w ban-
ku  internetowym,  przejmując  dane
logowania/dane  autoryzacyjne,  np.
przy  pomocy  złośliwego  oprogra-
mowania, czy też dokona oszustwa,
którego  celem  jest  nakłonienie  ja-
kiejś  osoby  do  dokonania  wpłaty,
będzie  starał  się  doprowadzić  do
sytuacji,  w  której  środki  te  trafią  na
rachunki  uprzednio  zwerbowanych

słupów.  Mechanizmem  komunikacji
między  cyberprzestępcą  a  słupem
jest  najczęściej  poczta  elektronicz-
na. W tym celu cyberprzestępca re-
jestruje swój adres e-mail w którymś
z popularnych serwisów oferujących
darmowe konta pocztowe.

W tym momencie rozpoczyna się

właściwy  proces  zacierania  śladów,
który  będzie  polegał  na  stworzeniu
odpowiednio  długiej  ścieżki  prze-
pływu  środków  pieniężnych,  w  taki
sposób,  aby  ustalenie  docelowego
odbiorcy  środków  np.  przez  organy
ścigania było mocno utrudnione.

Sytuację tę zilustrowano na Ry-

sunku 2. Osoby oznaczone literami A,
B, C, D, E, F to uprzednio zwerbowa-
ne przez cyberprzestępcę osoby peł-

Próba pozyskania osoby do procederu

prania brudnych pieniędzy

Dear !
Our company want to suggest you a vacancy – TRANSFER MANAGER
Job Description:
The task of the Transfer Manager is to process payments between our partners' clients
and our company, in particular, to manage cash and balance receipts, follow up on
accounts, etc. The job is related to remote Internet operations. Every payment order will
be accompanied with detailed instructions. The brief training course is enclosed.

General requirements:

•   Willingness to work from home, take responsibility set up and achieve goals,
•   Ability to create good administrative reporting,
•   Prior customer service experience is a good benefit, but not a must,
•   Honesty, responsibility and promptness in operations,
•   Effective interaction with customers,
•   Familiarity to working online, Internet and e-mail skills,
•   One or several personal bank accounts,
•   Salary: $400-$800 per week.

This job will allow you to:

•   Work efficiently from home,
•   Increase available personal time,
•   Achieve financial independence in half the normal time (1-3 hours per day),
•   Interact and associate with other members in order to benefit from their knowledge

and experiences,

• Become able to share time and money with others less fortunate than you,
• Develop high self-respect and esteem.

Current Vacancies: 7
If you want to apply with this job, please go to http://www.financion-corp.com/
register.php?job_id=DH28 or write e-mail to job@financion-corp.com.
James Beasley,
Personnel Manager,
New Age Escrow LTD mailto: job@financion-corp.com

Cyberlaundering – pranie brudnych pieniędzy

hakin9 Nr 12/2007

www.hakin9.org

niące rolę słupów. Zdarzeniem, które
rozpoczyna  proces  rozwarstwiania,
jest  przestępstwo,  w  wyniku  którego
na rachunki słupów A, D przyjmowa-
ne  są  środki  pieniężne  pochodzące
z  przestępstwa.  Następnie  cyber-
przestępca zleca słupom A, D prze-
kazanie otrzymanych środków w po-
staci  kilku  przelewów  na  rachunek
słupa B (rozdrabniając kwotę uprzed-
nio otrzymanego przelewu), ten dalej
przekazuje je do F itd., aż ostatecznie
pieniądze trafią na konto przestępcy.

Aby dodatkowo utrudnić identyfi-

kację  odbiorcy,  cyberprzestępca  mo-
że  zlecić  słupowi  wykonanie  przele-
wu systemem SWIFT do innego kraju.
SWIFT (Society for Worldwide Inter-
bank  Financial  Telecommunication)
jest  międzynarodowym  stowarzy-
szeniem  pośredniczącym  w  elektro-
nicznym rozliczaniu transakcji między
instytucjami  finansowymi  na  całym
świecie, obecnie obsługującym insty-
tucje finansowe w 208 krajach.

Identyfikacja zagranicznego od-

biorcy przez krajowe organy ścigania
wiąże  się  z  uruchamianiem  między-
narodowych  kanałów  współpracy,  co
najczęściej  jest  czasochłonne  i  daje
cyberprzestępcy dużo czasu na dzia-
łanie. Jeszcze gorsza sytuacja wystę-
puje w przypadku, gdy pieniądze tra-
fią do banku w kraju będącym tzw. ra-
jem  podatkowym  (terytoria  offshore),
w  których  to  najczęściej  obowiązują
restrykcyjne zasady dotyczące ochro-
ny  tajemnicy  bankowej,  w  prakty-
ce  uniemożliwiające  osobom  trzecim
–  w  tym  organom  ścigania  i  admini-
stracji – uzyskiwanie informacji o ra-

chunkach bankowych i przeprowa-
dzanych na nich transakcjach.

Integracja

Drobni  cyberprzestępcy  zdobyte  nie-
legalnie  środki  pieniężne  mogą  prze-
znaczać  na  poprawę  własnych  wa-
runków  życia,  bądź  też  reinwestować
je  w  dalszą  działalność  przestępczą.
W  przypadku  zorganizowanych  grup
przestępczych,  gdzie  dochody  z  nie-
legalnej  działalności  będą  wyższe
i  trudniejsze  do  ukrycia,  może  poja-
wić  się  potrzeba  legalizacji  nielegal-
nie  zdobytych  pieniędzy.  Nie  od  dziś
wiadomo, że takie sektory, jak hazard
czy  biznes  pornograficzny  są  szcze-
gólnie bliskie zorganizowanym grupom
przestępczym. Internetowe kasyna gry
oraz  płatne  serwisy  pornograficzne
kontrolowane  przez  grupy  przestęp-
cze  mogą  zostać  wykorzystane  do
legalizacji środków pieniężnych pocho-
dzących z cyberprzestępstw. Przykła-
dowo,  gdy  grupa  przestępcza  pozy-
ska dużą ilość numerów oraz danych
autoryzacyjnych  kart  kredytowych
(kody  CVV),  np.  w  wyniku  przepro-
wadzenia  ataku  typu  phishing,  może
wykorzystać  zdobyte  w  ten  sposób
środki  finansowe  do  gier  w  interneto-
wych  kasynach,  lub  też  wykupić  za
nie dostęp do płatnych serwisów por-
nograficznych. W konsekwencji pozwo-
li  wtedy  zarobić  kontrolowanej  przez
grupę  przestępczą  firmie  będącej
właścicielem serwisu.

Przeciwdziałanie

Istnieje międzyrządowa grupa robo-
cza The Financial Action Task Force

(FATF), której celem jest wypracowy-
wanie  standardów  w  zakresie  walki
z procederem prania brudnych pienię-
dzy.  Większość  cywilizowanych  kra-
jów  świata  posiada  regulacje  prawne
przewidujące  konsekwencje  prawne
za  uczestnictwo  w  ww.  procederze,
jednakże  ten  –  wraz  z  rosnącą  ilo-
ścią  elektronicznych  transakcji  inter-
netowych  –  rozwija  się  w  najlepsze.
Rozwiązaniem problemu mogłoby być
stworzenie  globalnego  systemu  mo-
nitoringu  wszystkich  internetowych
transakcji, który typowałby podejrzane
transakcje finansowe na podstawie ich
charakterystycznych  cech.  Jednakże
stworzenie  i  wdrożenie  takiego  sys-
temu  w  instytucjach  finansowych  na
całym  świecie  wiązałoby  się  ze  ści-
ślejszą  międzynarodową  współpracą
w  tym  zakresie,  co  wymagałoby
przyjęcia  specyficznych  ponadnaro-
dowych regulacji prawnych, których to
wymaga globalny charakter Internetu.

Podsumowanie

W  przypadku  gdy  ktoś  nakłania  Cię
do  wykonania  czynności  mających
znamiona prania brudnych pieniędzy,
należy  poinformować  o  tym  fakcie
organy ścigania. Należy pamiętać, że
żadna  legalnie  działająca  firma  nie
będzie  wykorzystywać  rachunków
bankowych osób prywatnych do prze-
kazywania pieniędzy od swych klien-
tów, a także nie zapłaci 5% lub więcej
za dokonanie przelewu, podczas gdy
banki oferują taką usługę za znacznie
niższą cenę. Osoba, która lekkomyśl-
nie skusi się na podobną do omówio-
nej w artykule, atrakcyjną ofertę pra-
cy,  ponosi  pełną  odpowiedzialność
za przestępstwo prania brudnych pie-
niędzy  (Art.  299  Kodeksu  Karnego),
a  w  przypadku  wykrycia  przestęp-
stwa, dla organów ścigania to właśnie
ta osoba będzie podejrzana w pierw-
szej kolejności. l

Rysunek 2.

Wykorzystania słupów w procesie zacierania śladów prowadzących

do docelowego odbiorcy pochodzących z przestępstwa pieniędzy

O autorze

Marcin Kopeć pracuje jako oficer bez-
pieczeństwa w jednym z czołowych pol-
skich banków. Na co dzień zajmuje się
problematyką bezpieczeństwa transak-
cji elektronicznych. Kontakt z autorem:
marcin.kopec@hotmail.com