BIOS w praktyce

BIOS w praktyce

Jest to przewodnik po parametrach konfiguracyjnych BIOS-u i dost

pnych w nim opcjach.

Niniejszy przewodnik powstał w oparciu o BIOS i program Setup z płyty głównej Albatron
PX865PE Pro II (płyta dla procesorów Intel, z BIOS-em Phoenix - AwardBIOS v6.00PG).
Model ten oferował na tyle szeroki zakres opcji i ustawie

e ich opis b

dzie odpowiedni

tak

e dla szeregu innych modeli płyt.

Miłej lektury i udanej optymalizacji PC.

Main

Zawarte w tej grupie opcje praktycznie w ka

dym BIOS-ie współczesnej płyty głównej maj

znaczenie jedynie informacyjne, a te, które poddaj

modyfikacjom nie maj

wpływu na

wydajno

ść

komputera.

Date [mm:dd:yy]
Umo

liwia ustawienie aktualnej daty

Time [hh:mm:ss]
Dotyczy aktualnego czasu (godziny:minuty:sekundy)

IDE Primary/Secondary Master/Slave
Cztery linie opisuj

ce urz

dzenia podł

czone do kontrolera ATA/IDE. Parametrem w ka

dej

linii jest nazwa urz

dzenia podł

czonego do danego kanału (pierwszego - Primary lub

drugiego - Secondary) i pracuj

cego jako urz

dzenie nadrz

dne (master) lub podrz

dne

(slave). Po zaznaczeniu wybranej linii (klawiszami kursora) i wci

ciu klawisza ENTER dla

dego urz

dzenia dost

pne s

opcje:

IDE HDD Auto-Detection
- wywołanie tej opcji spowoduje automatyczne wykrycie urz

dzenia podł

czonego do

kontrolera IDE/ATA. Najcz

ęś

ciej dyski czy nap

dy CD/DVD wykrywane s

automatycznie ju

wcze

niej - BIOS sprawdza kontroler IDE/ATA pod k

tem obecno

ci podł

czonych do niego

urz

dze

podczas uruchamiania komputera. Nie ma wi

c potrzeby u

ywania tej opcji.

IDE Kanał/Priorytet
- nazwa tej opcji zale

y do tego, któr

lini

wybrali

my z głównego ekranu grupy Main. Je

eli

wybrali

my lini

wła

ciw

dla urz

dzenia podrz

dnego (Slave) podł

czonego do pierwszego

kanału interfejsu IDE/ATA (Primary), opcja b

dzie nosi

nazw

IDE Primary Slave. W

ramach tej opcji dost

pne s

trzy parametry: None, Auto (domy

lny) oraz Manual. Pierwszy

spowoduje wył

czenie urz

dzenia podł

czonego do kontrolera (nie b

dzie ono widoczne w

BIOS-ie i w systemach operacyjnych korzystaj

cych z BIOS-u, ale mo

e by

widoczne w

systemach operacyjnych samodzielnie obsługuj

cych sprz

t). Drugi okre

la,

e BIOS

samodzielnie dokonuje oceny parametrów urz

dzenia i uaktywnia jego obsług

, natomiast

trzeci umo

liwia r

czn

zmian

parametrów np. dysku twardego w zale

ci od wybranego

trybu dost

pu (patrz poni

ej.)

Access Mode
- opcja okre

la sposób adresowania dysku twardego. Zalecanym ustawieniem jest

pozostawienie domy

lnego parametru Auto, dzi

ki czemu BIOS automatycznie okre

sposób adresowania w oparciu o odczytane informacje z firmware (oprogramowania
wewn

trznego) dysku. Inne parametry to:

CHS
- ustawia adresowanie typu cylinder-głowica-sektor (z ang. Cylinder-Head-Sector). Ten typ
adresowania u

ywany był w dyskach twardych o pojemno

ci poni

ej 504 MB. I nale

y go

stosowa

tylko dla takich "zabytków". Dyski o wi

kszej pojemno

ci nie mog

adresowane

metod

dzie wykazywana niewła

ciwa pojemno

ść

, lub urz

dzenie w ogóle nie b

dzie

działa

LBA
- oznacza Logical Block Addressing, czyli adresowanie, w którym sektory dysku s

uporz

dkowane numerycznie, bez wzgl

du na numer cylindra, czy inne parametry maj

znaczenie w metodzie CHS. Aktualnie dyski twarde s

wła

nie adresowane za pomoc

LBA.

Dla nowszych dysków nie ma znaczenia, czy wybierzemy parametr LBA, czy pozostaniemy
przy parametrze Auto. Oczywi

cie u

ycie Auto jest po prostu wygodniejsze.

Large
- metoda "przej

ciowa" mi

dzy CHS a likwiduj

cym ograniczenia pojemno

ci LBA. Stanowiła

swego czasu "protez

" umo

liwiaj

korzystanie z dysków o pojemno

ciach wi

kszych ni

504 MB. Obecnie stanowi anachronizm i nie nale

y jej u

ywa

Capacity
- informacja o wykrytej obj

ci dysku (w nap

dach CD/DVD warto

ść

tego parametru wynosi

0).
Cylinder, Head, Precomp, Landing Zone, Sector
- te pi

ęć

opcji ma znaczenie tylko dla bardzo starych dysków (o pojemno

ci mniejszej ni

504

MB). Warto

ci tu wy

wietlane s

konfigurowalne tylko wtedy, gdy parametrem opcji IDE

Kanał/ Priorytet b

dzie Manual, a tryb dost

pu jest ustawiony na CHS. Je

eli faktycznie

mamy do czynienia z zabytkowym dyskiem, wła

ciwe warto

ci znajdziemy na nalepce

znamionowej na obudowie dysku.

Floppy

Menu zawieraj

ce opcje dotycz

ce stacji dyskietek.

Drive A / Drive B
- słu

żą

okre

leniu typu stacji dyskietek jak

mamy w komputerze (w praktyce: 1.44M, 3.5 in.).

Opcje te s

yteczne jedynie gdy w nasze r

ce trafi naprawd

archaiczne urz

dzenie (np.

stacja dyskietek 5,25 cala o pojemno

ci 360 kB) lub nietypowe (np. 3,5-calowe stacje

dyskietek o pojemno

ci 2,88 MB). Oczywi

cie je

eli nie mamy dwóch stacji dyskietek, dla

opcji Drive B ustawiamy parametr None.

Swap Floppy Drive
- opcja u

yteczna (i dost

pna) je

eli komputer wyposa

ony jest w dwie stacje dyskietek.

Parametr Enabled (wł

czony) powoduje,

e dotychczasowa stacja oznaczona liter

A: b

dzie

stacj

B:, a stacja B: stacj

A:. Parametr Disabled (wył

czony) przywraca pierwotn

konfiguracj

. Funkcja ta mo

e nie działa

w systemie Windows NT 4.0 bez zainstalowanego

dodatku Service Pack 4 dla Windows NT. Nie nale

y jej te

ywa

podczas instalacji

Windows NT 4.0.

Boot Up Floppy Seek
- Wł

czenie tej opcji (Enabled) powoduje,

e BIOS podczas uruchamiania komputera i

przeprowadzania testów wst

pnych (tzw. test POST) poszukuje stacji dyskietek i po jej

znalezieniu uaktywnia j

na krótk

chwil

(co objawia si

zapaleniem diody kontrolnej stacji

dyskietek). Opcja b

ca anachronizmem z czasów, gdy komputery PC MUSIAŁY mie

stacj

dyskietek. Obecnie zalecanym ustawieniem, przy

pieszaj

cym proces uruchamiania,

jest Disabled (wył

czony).

Video
- Opcja do zignorowania. Okre

la tryb graficzny, ale dotyczy to kart graficznych

montowanych w komputerach w latach 80-tych zeszłego wieku.

Halt On
Opcja definiuj

ca reakcj

BIOS-u na wyst

pienie okre

lonego problemu wykrytego podczas

testów wst

pnych (testów POST). Dost

pne s

nast

puj

ce parametry:

All Errors
-powoduje zatrzymanie uruchamiania komputera, gdy test POST sygnalizuje bł

d. Mo

liwe

sytuacje b

ce przyczyn

zatrzymania procesu bootowania to: brak stacji dyskietek (mimo

jest ona zadeklarowana w ustawieniach BIOS-u), brak klawiatury czy np. rozładowana

bateria podtrzymuj

ca pami

ęć

układu CMOS, w którym przechowywane s

ustawienia BIOS-

u (w tym ostatnim przypadku najcz

ęś

ciej zobaczymy komunikat CMOS Checksum error),

albo... atak wirusa modyfikuj

cego zawarto

ść

BIOS-u (cho

w tym przypadku najcz

ęś

ciej w

ogóle nie dochodzi do uruchomienia si

cho

by testów POST).

No Errors
-przeciwie

stwo wy

ej opisanego parametru. BIOS b

dzie kontynuował procedur

uruchamiania komputera bez wzgl

du na napotkane w te

cie POST bł

dy. Oczywi

cie z

wył

czeniem takich, które w ogóle nie umo

liwiaj

działania komputera.

All, But Keyboard
-BIOS zatrzyma proces bootowania, je

li napotka bł

dy testu POST, z wyj

tkiem sytuacji,

gdy do komputera nie b

dzie podpi

ta klawiatura.

All, But Diskette
-parametr analogiczny do powy

szego, tym razem ignorowany jest brak stacji dyskietek

(mimo i

jest ona zadeklarowana w BIOS-ie).

All, But Disk/Key
-parametr stanowi

cy poł

czenie dwóch powy

szych; ignorowanymi bł

dami s

: brak

klawiatury i stacji dyskietek.

Security

Menu zawieraj

ce opcje zabezpieczaj

ce dost

p do komputera.

Set Password
-opcja umo

liwiaj

ca zdefiniowanie hasła dost

powego. O tym, co b

dzie chronione

zdefiniowanym tu hasłem decyduje kolejna opcja. Ustawione wcze

niej hasło usuwamy

wprowadzaj

c jako nowe hasło pusty ci

g znaków (czyli nie wpisuj

c niczego, a tylko

potwierdzaj

c wprowadzenie hasła).

Security Option
w ramach tej opcji dost

pne s

dwa parametry. Setup okre

la,

e hasłem (zdefiniowanym za

pomoc

powy

szej opcji) b

dzie chroniony tylko dost

p do programu konfiguracyjnego

BIOS-u, natomiast parametr System okre

la,

e hasłem b

dzie chroniony dost

p do całego

komputera (nie uruchomi si

aden system operacyjny, dopóki u

ytkownik nie wprowadzi

odpowiedniego hasła).

Advanced

Hard Disk Boot Priority
Opcja ta umo

liwia wybranie kolejno

ci dysków, z jakich komputer b

dzie uruchamiany. W

ramach tej opcji widoczne s

dwa parametry, jeden o nazwie odpowiadaj

cej wykrytemu

przez BIOS dyskowi twardemu (najcz

ęś

ciej chodzi o dysk podł

czony do kontrolera na

płycie, do pierwszego kanału interfejsu jako master), drugi oznaczony jako Bootable Add-in
Cards. Je

eli przykładowo chcemy, by komputer był najpierw uruchamiany z dysku

podł

czonego do kontrolera znajduj

cego si

na dodatkowej karcie PCI, nale

y zamieni

kolejno

ść

parametrów i ustawi

Bootable Add-in Cards jako pierwszy.

First/Second/Third Boot Device
Do

ść

popularny zestaw opcji pozwalaj

cy zdefiniowa

, z jakiego urz

dzenia (w jakiej

kolejno

ci) BIOS b

dzie ładował system operacyjny. Przykładowo, je

eli chcemy uruchomi

instalator jakiego

systemu z płyty startowej, nale

y dla opcji First (pierwszy) Boot Device

wybra

parametr CDROM. Do

ść

uniwersalnym ustawieniem jest wybranie jako pierwszego

urz

dzenia stacji dyskietek (Floppy), drugiego - nap

du CD/DVD (CDROM) i trzeciego -

dysku twardego (Hard Disk). W takim przypadku BIOS b

dzie przeszukiwał najpierw stacj

dyskietek, gdy nie znajdzie

adnych danych startowych (lub gdy w nap

dzie brak dyskietki)

przejdzie do sprawdzania zawarto

ci płyty w nap

dzie CD i dopiero wtedy załaduje system z

dysku twardego. U

ytkownikom, którzy chc

natomiast maksymalnie skróci

czas

bootowania zalecam wybranie jako pierwszego urz

dzenia dysku twardego, a pozostałe dwie

opcje (Second... i Third Boot Device) ustawiamy jako Disabled. Warto doda

e w nowych

BIOS-ach, w

ród urz

dze

które mo

emy okre

jako startowe, znajduj

tak

e nap

CD/DVD czy dyski twarde podł

czane do zł

czy USB a tak

e karta sieciowa (opcja LAN -

umo

liwia bootowanie komputera zdalnie przez sie

Boot Other Device
Uaktywniona (ustawienie Enabled) powoduje,

e komputer b

dzie próbował uruchomi

system z innego urz

dzenia, gdy nie uda si

wystartowa

z dysku twardego (je

eli był

ustawiony jako pierwsze urz

dzenie), jest to tak

e przydatna funkcja, gdy np. próbujemy

uruchomi

komputer z macierzy RAID podł

czonej do zewn

trznego kontrolera.

Advanced BIOS Features

Menu zawiera opcje dotycz

ce obsługi komponentów komputera przez BIOS.

Virus Warning
- opcja wbrew nazwie stosunkowo mało u

yteczna. Ochrona "antywirusowa" sprowadza si

ledzenia przez BIOS zawarto

ci MBR (Master Boot Record - sektor rozruchowy

pierwszego dysku twardego) i blokowania wszelkich modyfikacji. Zamysł mo

e i słuszny, ale

w praktyce przy wł

czonej tej opcji nie mo

na np. zainstalowa

systemu operacyjnego, a

wirusy i tak swoje robi

. Zalecane ustawienie: Disabled i zaopatrzenie si

w sensowny skaner

antywirusowy.

CPU L1 & L2 Cache
- jedynym słusznym ustawieniem tej opcji jest Enabled. Wył

czenie (Disabled) pami

cache pierwszego i drugiego poziomu to najprostsza droga do gwałtownej degradacji
wydajno

ci komputera.

Hyper-Threading Technology
- opcja ze zrozumiałych wzgl

dów jest obecna tylko w przypadku procesorów wyposa

onych

w HyperThreading. Jednak nawet je

li mamy taki procesor, to pami

tajmy by niniejsz

opcj

aktywowa

(Enabled) jedynie, gdy korzystamy z systemu operacyjnego obsługuj

cego HT

(Windows XP Professional, Linux z j

drem 2.4.x lub nowszym)

Quick Power On Self Test

- wygodna opcja, której wł

czenie przy

piesza nieco procedur

uruchamiania si

komputera

(testy POST). Zalecane wł

czenie (Enabled)

Boot Up NumLock Status
- wł

cza lub wył

cza klawisz NumLock podczas uruchamiania komputera. Opcj

pozostawi

na ustawieniu domy

lnym (On - wł

czony), chyba

e notorycznie korzystamy z

klawiatury numerycznej jako zast

pnika klawiszy kursora albo gdy klawisz Home, Delete itp.

uszkodzone.

Typematic Rate Setting
- opcja u

yteczna jedynie dla tych, którzy korzystaj

z DOS-a. Jej uaktywnienie (Enabled)

pozwala dostosowa

szybko

ść

pracy klawiatury (patrz poni

ej).

Typematic Rate (Chars/Sec)
- pozwala ustawi

szybko

ść

powtórze

klawisza po jego wci

ciu i przytrzymaniu

(wybierana warto

ść

liczbowa okre

la liczb

znaków na sekund

Typematic Delay (Msec)
- okre

la opó

nienie, po którym - w przypadku naci

cia i przytrzymania klawisza

klawiatury - znak b

dzie automatycznie powtarzany. Warto

ść

w milisekundach.

APIC Mode
- opcja aktywuj

ca i dezaktywuj

ca zaawansowany kontroler przerwa

(Advanced

Programmable Interrupt Controller). Opcj

na regulowa

tylko wtedy, gdy mamy

komputer z jednym procesorem bez HyperThreadingu. W systemach wieloprocesorowych
lub dla procesora z HyperThreadingiem kontroler APIC jest zawsze wł

czony (Enabled).

Dzi

ki APIC mo

liwe jest rozwi

zywanie konfliktów pomi

dzy urz

dzeniami nawet w bardzo

rozbudowanych komputerach (posiadaj

cych np. kilka kart graficznych, d

kowych, itp.),

nowy kontroler oferuje znacznie wi

ksz

liczb

przerwa

i szybsz

ich obsług

. Je

li nawet

nie mamy komputera z wieloma procesorami czy procesora z HT, zalecane jest wł

czenie

tego kontrolera. Niestety je

eli korzystamy z DOS lub Windows 9x/Me, nale

y wył

czy

APIC - te systemy nie obsługuj

nowego typu kontrolera.

MPS Version Control For OS
- opcja zwi

zana z kontrolerem APIC dotyczy jedynie konfiguracji wieloprocesorowych (lub z

HyperThreadingowym procesorem). Okre

la wersj

MPS (MultiProcessor Specification),

jakiej ma u

ywa

elektronika płyty głównej. Specyfikacja MPS zawiera m.in. tabele

konfiguracyjne dla obsługi magistrali PCI i podł

czonych do niej urz

dze

. To, któr

z wersji

mamy wybra

, zale

y od u

ywanego systemu operacyjnego. W przypadku Windows NT 4.0

wybieramy warto

ść

1.1, dla nowszych wersji okien (Windows 2000 i Windows XP; oczywi

cie

nie Windows 9x/Me - te systemy nie obsługuj

konfiguracji wieloprocesorowych) 1.4. W

praktyce jednak nawet Windows NT 4.0 (odpowiednio aktualizowany) obsługuje MPS 1.4 -
dlatego te

takie ustawienie nale

y wybra

OS Select For DRAM > 64 MB
- Opcja dotycz

ca specjalnego adresowania pami

ci RAM powy

ej 64 MB w systemie OS2.

eli nie korzystamy z tego systemu wybieramy parametr Non-OS2.

HDD S.M.A.R.T. Capability
- S.M.A.R.T. to skrót od Self Monitoring Analysis and Reporting Technology, wł

czenie tej

funkcji (zalecane - Enabled) pozwoli kontrolowa

stan i kondycj

dysków twardych.

Small Logo (EPA) Show
- wł

cza lub wył

cza wy

wietlanie podczas testów POST logo EPA.

Advanced Chipset Features

To menu przede wszystkim dla overclockerów. Zainteresowani podkr

ceniem mo

liwo

pami

ci i procesora obowi

zkowo powinni tu zajrze

DRAM Timing Selectable
- reguluje sposób konfiguracji pami

ci RAM. Parametr By SPD oznacza,

e BIOS b

dzie

pobierał dane dotycz

ce pami

ci bezpo

rednio z modułówpami

ci (z układu SPD - Serial

Presence Data) - jest to zdecydowanie najbezpieczniejsze ustawienie, natomiast ustawienie
Manual umo

liwia wprowadzenie modyfikacji w czterech opisanych ni

ej opcjach, czyli co

dla overclockerów.

CAS Latency Time
- ustawia czas opó

nienia sygnału adresuj

cego kolumn

komórek pami

ci (CAS - Column

Address Strobe). Warto

ść

opó

nienia zale

y od timingu pami

ci i od mo

liwo

ci samych

układów. Najbardziej wydajne ustawienie to najmniejsza warto

ść

opó

nienia, jednak mo

ono nie zadziała

modułów DRAM

redniej jako

ci.

Active to Precharge Delay
- okre

la opó

nienie mi

dzy aktywno

a resetowaniem komórek pami

ci, ponownie im

mniejsza warto

ść

, tym lepiej, jednak nie zadziała to w ka

dym przypadku [8/7/6/5].

DRAM RAS# to CAS# Delay
- definiuje opó

nienie pomi

dzy sygnałem adresuj

cym kolumny i wiersze komórek pami

ci.

Mniejsza warto

ść

oznacza wi

ksz

wydajno

ść

DRAM RAS# Precharge
- okre

la czas przygotowania komórek pami

ci na działanie. Warto

ść

mniejsza oznacza

lepsz

wydajno

ść

, ale zbyt mały czas zaowocuje bł

dami i w rezultacie zawieszeniem si

komputera (zjawisko powszechnie wyst

puj

ce na komputerach overclockerów).

System BIOS Cacheable
- powoduje przepisanie pami

ci BIOS z powolnego ROM-u (Read Only Memory - pami

ęć

tylko do odczytu) do szybkiej pami

ci RAM. Zalecane oczywi

cie wł

czenie tej funkcji

(Enabled). W praktyce wpływ tej funkcji jest istotny jednak tylko dla starszych systemów
operacyjnych korzystaj

cych z procedur BIOS-u (DOS, Windows 3.x/9x).

Video BIOS Cacheable
- opcja ta miała znaczenie w zamierzchłych czasach królowania DOS-u. Obecnie nie ma

adnego wpływu na wydajno

ść

komputera, zalecane ustawienie: Disabled.

Memory Hole At 15M-16M
- uaktywnienie tej funkcji rezerwuje obszar pami

ci na potrzeby dancych zapisanych w

pami

ci ROM kart ISA (dla młodszych czytelników ISA to przestarzała architektura

umo

liwiaj

ca instalowanie w komputerze kart rozszerze

, królowała w latach 80-tych i

pierwszej połowie 90-tych XX wieku). Oczywi

cie wył

czamy (Disabled).

Delay Prior to Thermal
- funkcja wła

ciwa tylko dla procesorów Pentium 4, posiadaj

cych mechanizm ochrony

termicznej polegaj

cy na tym,

e podczas przegrzania (przekroczenia okre

lonej

temperatury) procesor zwalnia prac

(w miejsce niektórych cykli roboczych wprowadzane s

cykle puste, w czasie których procesor nie pracuje i chłodzi si

- funkcja ta nosi nazw

throttlingu). Czas ustawiany w tej opcji okre

la, po ilu minutach automatyczna ochrona

termiczna ma by

aktywowana. Dzi

ki tej funkcji procesor nie jest spowalniany podczas

krótkotrwałych przeci

ąż

, które w

adnym razie (o ile s

spowodowane wymogami

obliczeniowymi) nie powoduj

jego uszkodzenia.

AGP Aperture Size (MB)
- rezerwuje obszar pami

ci dost

pny magistrali PCI dla komunikacji z kart

AGP. Proponuj

wybra

warto

ść

odpowiadaj

pojemno

ci pami

ci karty graficznej.

PnP/PCI Configurations

Menu zawieraj

ce opcje dotycz

ce konfiguracji urz

dze

Plug and Play.

Reset Configuration Data
- uaktywnienie resetuje aktualn

konfiguracj

urz

dze

w BIOS (tzw. ESCD - Extended

System Configuration Data). Resetowanie przydaje si

, gdydoł

czenie nowej karty PCI

powoduje konflikt. Zresetowanie konfiguracji wymusi na BIOS-ie skonfigurowanie wszystkich
urz

dze

od nowa. W praktyce bardzo rzadko si

ywa tej funkcji i w poprawnie

działaj

cym komputera, lepiej funkcj

wył

czy

(Disabled).

Resources Controlled By
- okre

la, w jaki sposób zasoby s

przyporz

dkowane poszczególnym urz

dzeniom.

Oczywi

cie zalecane jest ustawienie Auto.

IRQ Resources
- to podmenu jest aktywne tylko w przypadku wybrania r

cznego (parametr Manual w

powy

szej opcji) zarz

dzania zasobami urz

dze

. Wywołanie tego menu pozwala okre

czy przerwanie ma by

dost

pne urz

dzeniu PCI, czy zarezerwowane (czyt. zablokowane).

yteczno

ść

tej funkcji jest obecnie

adna. Miała ona znaczenie w komputerach z magistral

ISA, gdy

urz

dzenia ISA wymagały niekiedy rezerwacji konkretnego przerwania.

PCI/VGA Palette Snoop
- funkcja u

yteczna dla kart graficznych niezgodnych z VGA. Takich obecnie praktycznie nie

ma, wi

c jedynym słusznym ustawieniem jest Disabled.

PCI Latency Timer (CLK)
- okre

la opó

nienie magistrali PCI. Optymaln

warto

jest 32.

PCI SLOT 1/2/3/4/5
- pi

ęć

opcji umo

liwiaj

cych r

czny przydział przerwania dla wybranego slotu magistrali PCI.

Warto zwróci

uwag

e po wybraniu danej opcji po prawej stronie ekranu zobaczymy list

urz

dze

, które korzystaj

z danego slotu. Zalecane ustawienie dla wszystkich: Auto.

Frequency/Voltage Control

Kolejne overclockerskie menu...

CPU Clock Ratio
- okre

la mno

nik procesora. Opcja ta jest dost

pna tylko wtedy, gdy mno

nik nie został

zablokowany przez producenta procesora.

Spread Spectrum
- wł

cza i wył

cza funkcj

redukowania zakłóce

elektromagnetycznych (interferencje).

CPU HOST Frequency (MHz)
- okre

la podstawow

stotliwo

ść

pracy magistrali FSB. Finalna cz

stotliwo

ść

procesora

jest iloczynem tej warto

ci i mno

nika.

DDR:CPU Ratio
- okre

la stosunek cz

stotliwo

ci taktowania pami

ci, do magistrali procesora.

Najbezpieczniej ustawi

opcj

Default, ale overclockerzy z pewno

wypróbuj

inne

ustawienia.

DDR Speed (Strobe/Sec)
- opcja informacyjna, wy

wietla informacje o szybko

ci taktowania pami

ci.

AGP/PCI Speed Setting
- Okre

la cz

stotliwo

ść

pracy AGP, PCI.

AGP Frequency (MHz)
- informacja o szybko

ci taktowania szyny AGP.

PCI Frequency (MHz)
- informacja o szybko

ci taktowania magistrali AGP.

Default CPU Voltage (Volt)
- informacyjna, wy

wietla domy

lne napi

cie zasilania procesora.

CPU Voltage (Volt)
- umo

liwia zmian

napi

cia zasilania procesora. Uwaga! Podwy

szenie napi

cia mo

uszkodzi

procesor.

AGP Voltage (Volt)
- umo

liwia zmian

napi

cia zasilania szyny AGP. Opcja ryzykowna.

DDR Voltage (Volt)
- kolejna overclockerska funkcja umo

liwiaj

ca wybór napi

cia zasilaj

cego pami

ci.

Podwy

szenie (minimalne!) celem zwi

kszenia wydajno

ci ma sens jedynie wtedy, gdy

dysponujemy dobrymi układami z wbudowanym chłodzeniem.

Peripherals

Init Display First
Opcja dotycz

ca tylko konfiguracji z dwoma kartami graficznymi. Pozwala wybra

, czy

nadrz

kart

dzie karta AGP, czy PCI.

OnChip IDE Device

Menu dotycz

ce wbudowanych w płyt

kontrolerów dysków twardych.

IDE HDD Block Mode
- wł

cza transfer blokowy w dyskach twardych. Ustawienie zalecane (Enabled)

On-Chip Primary/Secondary PCI IDE
- wł

cza lub wył

cza pierwszy/drugi kanał kontrolera IDE/ATA. Zalecane oczywi

cie

wł

czenie (Enabled).

IDE Primary/Secondary Master/Slave PIO/UDMA
- opcje okre

laj

ce sposób pracy trybów PIO i UDMA. Najlepszym rozwi

zaniem jest

pozostawienie tych opcji na domy

lnym, automatycznym ustawieniu.

On-Chip Serial ATA
- okre

la tryb pracy wbudowanego w płyt

kontrolera Serial ATA. Dost

pne s

nast

puj

parametry:
Auto
- parametr domy

lny, BIOS automatycznie ustawia tryb pracy kontrolera.

Disabled
- wył

cza kontroler Serial ATA

Combined Mode
- tzw. tryb "kombinowany", w którym kontrolery ATA i SATA działaj

jak jedno urz

dzenie. W

tym trybie mo

na korzysta

z maksymalnie czterech dysków lub innych urz

dze

(po dwa

urz

dzenia na kanał, tak jak to jest w ATA). Dyski SATA "udaj

" dyski podł

czone do

kontrolera ATA.
Enhanced Mode
- w tym trybie kontrolery ATA i SATA pracuj

niezale

nie; umo

liwia on podł

czenie

najwi

kszej liczby urz

dze

(dysków).

Serial ATA Port0/Port1 Mode
- okre

la tryb pracy dysku podł

czonego do kontrolera SATA. Dost

pne parametry zale

żą

ustawionego trybu pracy samego kontrolera SATA. Przykładowo w trybie kombinowanym
dysk SATA mo

emy ustawi

jako master lub slave dla ka

dego z dwóch dost

pnych

kanałów.

Onboard Device
Menu zawieraj

ce opcje aktywuj

ce poszczególne urz

dzenia wbudowane w płyt

główn

. Z

poziomu tego menu mo

emy wł

czy

wył

czy

np. kontroler USB, USB2.0, obsług

klawiatury USB, wbudowany układ d

kowy, kart

sieciow

, kontroler FireWire i inne

urz

dzenia, jakie mog

wbudowane w płyt

Onboard I/O Chip Setup

Menu zawieraj

ce opcje steruj

ce urz

dzeniami wej

cia/wyj

cia wbudowanymi w płyt

główn

PWRON After PWR-Fail
- okre

la, jak komputer zachowa si

po awarii zasilania (np. chwilowym braku pr

du).

Parametr Off (domy

lny) pozostawi komputer wył

czonym, parametr On uruchomi komputer

bez wzgl

du na to, czy przed awari

był wł

czony, czy te

nie. Natomiast parametr Former-

Sts po awarii uaktywni komputer w takim trybie, w jakim pracował przed awari

(je

eli był

wł

czony, zostanie wł

czony, w przeciwnym przypadku pozostanie wył

czony).

POWER ON Function
- funkcja u

yteczna dla tych, którym nie chce si

wł

cza

komputera przyciskiem na

obudowie. Dost

pne s

nast

puj

ce parametry:

Password
- umo

liwia uruchamianie komputera poprzez wpisanie odpowiedniego hasła na klawiaturze;

Uwaga! W niektórych płytach głównych aktywacja uruchamiania komputera hasłem wyklucza
mo

liwo

ść

uruchomienia go przyciskiem na obudowie. Lepiej w takiej sytuacji pami

hasło.

Hot KEY
- ustawia wł

czanie komputera za pomoc

okre

lonej sekwencji klawiszy.

Mouse Left / Mouse Right
- ustawienie jednego z tych dwóch parametrów powoduje,

e komputer b

dzie uruchamiany

za pomoc

myszki (odpowiednio poprzez klikni

cie jej lewego b

prawego przycisku).

Any KEY
- uaktywnia wł

czanie komputera dowolnym klawiszem klawiatury.

BUTTON ONLY
- domy

lnie ustawiany parametr; komputer wł

czany jest tylko przyciskiem na obudowie.

Keyboard 98
- teoretycznie parametr ten umo

liwia wł

czanie komputera specjalnym przyciskiem na

klawiaturze (niektóre klawiatury s

wyposa

one dodatkowo w przyciski wł

czania/wył

czania

komputera, czy przeł

czania w tryb u

pienia. Niestety, funkcja ta działa nie dla ka

dej takiej

klawiatury.

KB Power ON Password
- umo

liwia zdefiniowanie hasła, gdy zdecydowali

my si

w taki sposób uruchamia

komputer.

Hot Key Power ON
- opcja aktywna, gdy ustawili

my wł

czanie PC parametrem Hot KEY (patrz wy

ej).

Parametry tu dost

pne s

zarazem sekwencjami klawiszy, jakie uruchomi

komputer

(najcz

ęś

ciej kombinacje Ctrl i klawiszy funkcjyjnych od F1 do F12).

Onboard FDC Controller
- wł

cza/wył

cza wbudowany w płyt

główn

kontroler stacji dyskietek.

Onboard Serial Port 1/2
- umo

liwia wył

czenie portu szeregowego lub wł

czenie z jednoczesnym

przypisaniemokre

lonych parametrów (m.in. przerwania). Je

eli korzystamy z portów

szeregowych, najwygodniej ustawi

parametr Auto.

UART Mode Select
- ustawia tryb pracy interfejsu przesyłania danych przez podczerwie

. To, jaki tryb ustawi

nale

y skonfrontowa

z urz

dzeniem z którym chcemy wymienia

dane t

metod

RxD, TxD Active
- opcje okre

laj

ce, jak ma by

realizowana transmisja przez podczerwie

. Odpowiedzi na to

pytanie nale

y szuka

w dokumentacji sprz

tu który wykorzystuje ten rodzaj komunikacji.

IR Transmission Delay
- wł

cza/wył

cza opó

nienie transmisji przez podczerwie

; opcja ta jest konfigurowalna tylko

gdy zł

cze podczerwieni pracuje w trybie IrDA lub ASKIR.

UR2 Duplex Mode / Use IR Pins
- ponownie opcje dotycz

ce komunikacji przez podczerwie

; je

eli u

ywamy urz

dze

podczerwie

, ustawienie weryfikujemy z ich dokumentacj

Onboard Parallel Port
- okre

la parametry (adres, przerwanie) portu równoległego (zwanego te

drukarkowym) lub

pozwala na jego wył

czenie.

Parallel Port Mode
- okre

la tryb pracy portu równoległego. W przypadkach szczególnych nale

y ustawi

tryb

wła

ciwy dla posiadanego przez nas sprz

tu podł

czonego do portu równoległego.

EPP Mode Select
- W nowym sprz

cie korzystaj

cym z portu równoległego wybieramy EPP 1.9, dla starszych

urz

dze

obsługuj

cych EPP - warto

ść

1.7; warto sprawdzi

zalecenia producenta danego

urz

dzenia.

ECP Mode Use DMA
- okre

la numer kanału DMA (Direct Memory Access - bezpo

redni dost

p do pami

ci)

wykorzystywanego przez urz

dzenie podł

czone do portu równoległego i pracuj

ce w trybie

ECP.
Game Port Address
- ustawia adres portu joysticka lub go wył

cza. Je

eli nie korzystamy z joysticka

podł

czanego do tego portu, zalecane jest wył

czenie (Disabled).

Midi Port Address / Midi Port IRQ
- te dwie opcje pozwalaj

na ustawienie odpowiednio adresu portu MIDI i przerwania, jakie

ma ten port wykorzystywa

. W przypadku gdy nie korzystamy z

adnych urz

dze

MIDI,

pierwsz

z opcji wył

czamy (Disabled), a druga w tym momencie przestaje mie

znaczenie.

Power

Grupa opcji dotycz

cych ró

norodnych funkcji BIOS-u zwi

zanych z zasilaniem i

oszcz

dzaniem energii.

ACPI Suspend Type
Okre

la tryb u

pienia komputera. Dost

pne s

nast

puj

ce parametry:

S1
- ustawia tryb u

pienia charakteryzuj

cy si

tym,

e monitor oraz dyski twarde i nap

dy s

wył

czone, nadal zasilany jest procesor, pami

ęć

podr

czna, wentylatory, pami

ęć

RAM. W

niektórych komputerach stan ten sygnalizowany jest odpowiednio oznakowan

diod

obudowie.

S3
- ustawia najbardziej energooszcz

dny tryb wstrzymania (u

pienia). Dostarczana jest jedynie

niewielka moc do podtrzymania pami

ci RAM. Wszystkie inne urz

dzenia s

wył

czone.

S1&S3
- BIOS nie determinuje trybu u

pienia. Udost

pnia dwa ww. tryby oprogramowaniu

systemowemu.

Run VGABIOS if S3 Resume

Pozwala wybra

, czy ma by

odczytywany BIOS karty graficznej w przypadku "rozbudzania"

komputera z trybu S3. Najlepiej ustawi

tu parametr Auto.

Power Management
Okre

la, czy u

ytkownik samodzielnie chce dostosowa

opcje oszcz

dzania energii (User

Define), czy te

woli wybra

jedno z dwóch predefiniowanych ustawie

(maksymalna

oszcz

dno

ść

energii - Max Saving - oraz minimalna - Min Saving).

Video Off Method
Okre

la sposób wygaszania ekranu w trybie oszcz

dzania energii. Parametr Blank Screen

czy

ci bufor wideo, parametr V/H SYNC+Blank oprócz wyczyszczenia bufora dodatkowo

wył

cza sygnały synchronizacji poziomej i pionowej, natomiast parametr DPMS ceduje

obsług

zarz

dzania energi

(czyli sposób wył

czenia) na sam monitor (ten musi obsługiwa

standard DPMS - Display Power Management Signaling).

Video Off In Suspend
Okre

la, czy zasilanie monitora w trybie u

pienia ma by

odł

czane.

MODEM Use IRQ
Pozwala wybra

, z którego przerwania korzysta modem; ustawienie wła

ciwej warto

ci ma

znaczenie, je

li chcemy uaktywni

wybudzanie komputera ze stanu u

pienia za pomoc

modemu. Dodatkowo nale

y jeszcze uaktywni

odpowiedni

opcj

w grupie Wake Up

Control (patrz poni

ej).

Suspend Mode
Okre

la, po jakim czasie bezczynno

ci komputer ma przej

ść

w tryb u

pienia. Je

eli nie

chcemy, by komputer w ogóle usypiał, wybieramy parametr Disabled.

HDD Power Down
Pozwala wybra

czas (bezczynno

ci), po upływie którego dyski twarde b

wył

czane;

tak

e wtedy, gdy nie chcemy, by dyski były wył

czane, wybieramy Disabled.

Soft-Off by PWR-BTTN
Pozwala wybra

sposób wył

czania si

komputera po u

yciu przycisku zasilania na

obudowie. Parametr Instant-Off (domy

lnie ustawiany) powoduje,

e komputer b

dzie

wył

czany natychmiast, natomiast parametr Delay 4 Sec. wprowadza 4-sekundowe

opó

nienie (tj. zanim komputer si

wył

czy u

ytkownik musi trzyma

wci

ty przycisk

zasilania przez 4 sekundy). Ta druga zapobiega przypadkowemu u

yciu wył

cznika. Dzi

opó

nieniu aktualnie wykonywana praca nie pójdzie w "kosmos" ).

Wake Up Control

Menu zawieraj

ce opcje pozwalaj

ce ustali

, jakie zdarzenia b

powodowa

wybudzenie

komputera ze stanu u

pienia.

PCI PME Wake Up
- wł

czenie tej funkcji spowoduje wybudzenie komputera w razie jakiejkolwiek aktywno

sieci lokalnej.

Ring Wake Up
- wł

cza/wył

cza wybudzanie komputera poprzez modem.

USB KB Wake-Up From S3
- wł

czenie tej funkcji umo

liwia wybudzenie komputera za pomoc

klawiatury podł

czonej

do portu USB.

RTC Wake Up
- wł

czenie tej funkcji powoduje,

e komputer zostanie wybudzony, a tak

e wł

czony o

okre

lonym (za pomoc

poni

szych dwóch opcji) czasie.

Date (of Month) Alarm
- okre

la dzie

miesi

ca, w którym komputer (o godzinie okre

lonej w opcji Time - p. ni

ej)

wł

czy. Warto

ść

0 oznacza,

e komputer b

dzie uruchamiany ka

dego dnia, natomiast

wybranie warto

ci 31 dla miesi

ca o 30 dniach (lub mniej jak w lutym) spowoduje,

komputer wł

czy si

dopiero w najbli

szym 31. dniu miesi

ca (przykładowo ustawienie

warto

ci 31 we wrze

niu spowoduje,

e komputer wł

czy si

dopiero 31 pa

dziernika).

Time (hh:mm:ss) Alarm
- ustawia dokładny czas wł

czenia komputera.

Primary/Secondary IDE 0/1
- wł

czenie tej funkcji spowoduje wybudzenie komputera ze stanu u

pienia w razie

jakiejkolwiek aktywno

ci dysku/urz

dzenia podł

czonego do kontrolera na płycie głównej.

FDD, COM, LPT Port
- opcja analogiczna do powy

szej; wł

czenie powoduje,

e jakakolwiek aktywno

ść

na portach

COM czy LPT, czy w stacji dyskietek wybudzi komputer ze stanu u

pienia.

PCI PIRQ[A-D]#
- jw. dotyczy sytuacji wywołania przerwania przez jakiekolwiek urz

dzenie korzystaj

ce z

magistrali PCI.

HW Monitor
Ta grupa opcji nie zawiera praktycznie

adnych konfigurowalnych funkcji. Wyj

tkiem mo

jedynie opcja Case Open Warning (opisana poni

ej), poza tym znajdziemy tu

szczegółowe informacje o temperaturze systemu, temperaturze procesora, szybko

obrotowej zamontowanych w obudowie wiatraczków oraz o poziomach napi

ęć

zasilaj

cych

poszczególne komponenty.

Case Open Warning
- wł

czenie tej opcji powoduje,

e np. otworzenie obudowy podczas kolejnego uruchomienia

komputera, spowoduje ukazanie si

informacji na ekranie komputera o uprzednim otwarciu

obudowy. Opcja przydatna gdy chcemy sprawdzi

, czy kto

nie grzebał w komputerze.

Defaults

Grupa opcji dotycz

cych zapisu i odczytu cało

ciowych parametrów konfiguracyjnych BIOS-

u.

Load System Default Settings
Ładuje domy

lne (ustalone pocz

tkowo przez producenta płyty) ustawienia BIOS-u.

Load System Turbo Settings
Opcja spotykana w niektórych modelach płyt głównych; pozwala automatycznie ustawi

"overclockerskie" parametry. Najcz

ęś

ciej jednak wymaga odpowiedniego chłodzenia i

wysokiej jako

ci podzespołów (pami

ci RAM).

Load CMOS From BIOS
Pozwala załadowa

predefiniowan

konfiguracj

ustawion

przez u

ytkownika.

Save CMOS To BIOS
Bardzo przydatna opcja, zwłaszcza gdy bateria podtrzymuj

ca pami

ęć

CMOS, w której

zapisywane s

ustawienia BIOS-u, nie jest ju

wystarczaj

co mocna. Dzi

ki tej opcji

pieczołowicie ustawion

konfiguracj

BIOS-u mo

na zapisa

w nieulotnej pami

ci FlashROM

(nie wymagaj

cej podtrzymania bateryjnego). Tak zapisane ustawienia mo

emy w ka

dej

chwili załadowa

opcj

opisan

ej.