plik

W drugim tygodniu Ćwiczeń duchownych św. Ignacy wprowadza nas w nowy sposób
modlitwy: w tak zwaną kontemplację ewangeliczną. Jej właśnie poświęcimy nasze obecne
rozważania.

1. Czym jest kontemplacja ewangeliczna?

Kontemplacja jest przede wszystkim szukaniem serdecznego, intymnego spotkania z Osobą
Jezusa. Miejsce spotkania tworzy ewangeliczny opis życia Jezusa w czterech Ewangeliach.
Właśnie dlatego mówimy o kontemplacji ewangelicznej.

Ewangelie opowiadają nam o całym życiu Jezusa: o Jego Wcieleniu, o życiu ukrytym,
o życiu publicznym, o Jego nauce oraz o Jego śmierci i Zmartwychwstaniu.

Ziemskie życie Jezusa, Jego człowieczeństwo jest znakiem, jest sakramentem, który
umożliwia nam poznanie Tajemnicy samego Boga. Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca
— powie Jezus (J 14, 9).

Patrząc na człowieczeństwo Jezusa oczami ciała, możemy widzieć Jego Bóstwo oczami
duszy. Całe życie Jezusa, każde Jego słowo i każdy Jego gest opowiada nam Dobrą Nowinę.
Istotną treść tej Dobrej Nowiny stanowi nieskończona miłość Boga do nas.

Jezus objawia nam tajemnicę miłości Boga nie tylko wtedy, gdy mówi o niej wprost.
Objawia nam ją także wówczas, kiedy przebywa z ludźmi, uzdrawia, pracuje; Jezus objawia
nam miłość Boga wtedy, gdy odpoczywa, modli się, spożywa posiłki. Najwyraźniej
przemawia do nas jednak wówczas, kiedy dla nas cierpi, umiera i zmartwychwstaje.

Pełnia Bóstwa obecna w życiu Jezusa uświęca każde Jego słowo, każdy czyn, każdy gest.
Cała ludzka rzeczywistość doznała w Jezusie uświęcenia. I dlatego wszystko, co opisują
Ewangelie stanowi dla nas pouczenie o tym, kim my jesteśmy, kim mamy się stawać i jak
mamy żyć. Dzięki Ewangelii odkrywamy cel i sens naszego życia, odkrywamy naszą ludzką
tożsamość.

2. Cel kontemplacji ewangelicznej

Jako główny cel kontemplacji Ignacy przedstawia dogłębne poznanie Pana, który dla mnie
stał się człowiekiem, abym Go więcej kochał i więcej szedł w Jego ślady (ĆD, 104)

Poznać Pana Jezusa, to poznać Syna Bożego, który stał się człowiekiem — z miłości do
człowieka. Poznanie Pana Jezusa ma prowadzić do miłowania Go. Poznana miłość zaprasza
nas do udzielenia odpowiedzi miłością na miłość.

Miłowanie zaś Pana Jezusa ma prowadzić do naśladowania Go w całym Jego życiu. Dzięki
poznaniu, miłowaniu i naśladowaniu Chrystusa stajemy się podobni do Niego; stajemy się
obrazem Syna Bożego (Rz 8, 29). Odzyskujemy w ten sposób pierwotne podobieństwo, które
zaszczepił w nas Pan Bóg w ogrodzie Eden w chwili stworzenia.

W poznawaniu, miłowaniu i naśladowaniu Jezusa nie chodzi jednak o zewnętrzne
upodobnienie się do Niego. Nie chodzi o jakieś widoczne dla oka efekty ludzkiej przemiany.
Chodzi raczej o przebóstwienie całego naszego życia. Przebóstwienie życia rozpoczyna się
od przebóstwienia serca. Dzięki przebóstwionemu sercu zaczynamy tak jak Jezus przeżywać,
tak jak On myśleć, tak jak On decydować i tak jak On działać.

Kształtowanie siebie na wzór Jezusa Chrystusa jest jednak nie tylko owocem silnej ludzkiej
woli,   ale   jest   również   owocem   wpatrywania   się   w Jezusa,   słuchania   Go,   wiernego
towarzyszenia Mu. Wytrwała kontemplacja ewangeliczna powoli, ale dogłębnie i skutecznie
przenika   całego   człowieka.   Kontemplacja   dając   nam   poznanie   Jezusa,   rozbudza   w nas
pragnienie Jego miłości. Płonące zaś miłością serce człowieka popycha go do całkowitego
oddania   się   kochanej   osobie   i postępowania   według   jej   pragnień.   Tak   więc   przemiana
zewnętrzna człowieka rodzi się jako owoc przemienionego serca i umysłu, kształtowanego na
wzór serca Jezusa.

3. Kontemplacja domaga się trudu

Jezus nie wprowadza swoich uczniów w złudzenia, obiecując im łatwe życie. Z naciskiem
podkreślał, że kto chce iść za Nim, winien się zaprzeć samego siebie, wziąć swój krzyż i iść
w Jego ślady (por. Mt 16, 24). Przebóstwianie serca ludzkiego oznacza bolesne umieranie
starego człowieka w nas.

Historia uczniów Jezusa — opisana w Ewangeliach — pokazuje nam, jak wielkie opory
towarzyszyły przemianie ich serc. Ale Jezus był bardzo cierpliwy i wyrozumiały dla nich.

Dopiero wierne kontemplowanie wszystkich słów, gestów i czynów Jezusa pozwala nam
doświadczyć ewangelicznego paradoksu, że jarzmo umierania starego człowieka jest słodkie,
lekkie i daje głęboki pokój serca.

4. Bezpośrednie przygotowanie do kontemplacji

Bezpośrednio przed kontemplacją lub też w dniu poprzedzającym ją możemy poświęcić
kilkanaście minut na przygotowanie modlitwy. W czasie przygotowania wybrany fragment
z Ewangelii możemy przeczytać kilka razy różnymi metodami, podobnie jak to czyniliśmy
w przygotowaniu do medytacji w pierwszym tygodniu Ćwiczeń duchownych. Oto
proponowane metody czytania.

Pierwsza metoda. Wybrany tekst czytamy w sposób ciągły, zdanie po zdaniu. Warto w ten
sposób przeczytać tekst dwa, trzy, a nawet więcej razy. W tym sposobie czytania chodzi o to,
aby dobrze poznać tekst: jego treść, jego zawartość historyczną, jego przesłanie duchowe.

Druga metoda czytania. Za drugim razem czytamy tekst wolniej, zatrzymując się krótko po
każdym zdaniu. W drugim sposobie czytania nie chodzi nam o poznawanie, ale raczej
o smakowanie tego, co wcześniej poznaliśmy. Koncentrujemy się przede wszystkim na
duchowym, nadprzyrodzonym wymiarze perykopy ewangelicznej.

Wreszcie trzecie metoda czytania. W tej metodzie zatrzymujemy się w dowolnym miejscu
dowolną ilość czasu. Trwamy w wybranym zdaniu, słowie, myśli tyle czasu, ile
potrzebujemy. Próbujemy uchwycić to, co nas najbardziej uderza, co przyciąga naszą uwagę.
W tym sposobie czytania szukamy tych miejsc w naszym życiu, do których Słowo Boże
pragnie wyraźniej i głębiej przemówić. Pomocą w kontemplacji może być zanotowanie
pewnych myśli, odczuć, natchnień, które zrodzą się w czasie przygotowania.

Kontemplacja   wymaga   wyciszenia   wewnętrznego.   Stąd   też   św.   Ignacy   radzi   nam   przed
modlitwą uspokoić swego ducha siedząc lub chodząc, jak uznam za lepsze i rozważać, dokąd
się   udaję   i po   co  (ĆD,   239).   Zachęca   nas   także,   aby  odłączyć   się   od   wszelkiej   troski
doczesnej.   Bardzo   pomaga   w dobrym   przeżyciu   rekolekcji,   aby   na   początku   powierzyć
wszystkie sprawy Bogu i wejść w nie lekkim sercem.

Podstawowe jednak przygotowanie do kontemplacji winno polegać na rozbudzeniu w nas
ducha otwartości i hojności wobec Jezusa. Dzięki takiej postawie serca możemy Chrystusowi
złożyć w ofierze całą naszą wolność, aby On sam posługiwał się nią wedle najświętszej woli
swojej (ĆD, 106).

Rozważania nr I, II, IV–XIII, XIX — por. J. Augustyn, Rabbi, gdzie mieszkasz?, Wydawnictwo M, Kraków

1993.   Rozważanie   nr   III   —   por.   J.   Augustyn,  Jak   dokonywać   wyborów,  Wydawnictwo   M,   Kraków   1995.
Rozważania nr XX–XXIII — J. Augustyn,  Jak szukać i znajdować wolę Bożą,  Wydawnictwo M, Kraków 1993.
Rozważania   nr   XXIV–XXV   —   por.   J.   Augustyn,  Integracja   seksualna,  Wydawnictwo   M,   Kraków   1994.

Rozważanie nr XXVI — por. J. Augustyn, Ubóstwo ewangeliczne, Wydawnictwo WAM, Kraków 1992.

Św. Ignacy Loyola, Ćwiczenia duchowne (=ĆD), WAM, Kraków 1991.

II. METODA KONTEMPLACJI EWANGELICZNEJ

Spróbujmy krótko opisać metodę kontemplacji ewangelicznej. Kontemplację ewangeliczną,
podobnie zresztą jak medytację, rozpoczynamy od trzech krótkich aktów strzelistych, które
nazywamy przygotowaniami.

1. Trzy akty strzeliste

Po pierwsze, prosić Boga, Pana naszego, aby wszystkie moje zamiary, decyzje i czyny były
skierowane w sposób czysty do służby i chwały Jego Boskiego Majestatu  (Ćd, 46). Jest to
w gruncie   rzeczy   prośba   o doświadczenie   wielkiej   miłości,   do   której   wzywa   pierwsze
przykazanie:  Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swym sercem, całą swoją duszą,
całym swym umysłem i całą swoją mocą (Mk 12, 30). Tylko człowiek, który czuje się przez
Boga kochany  i jednocześnie  sam kocha Go całym sercem  i całą duszą,  człowiek wolny
wobec rzeczy, może kierować wszystkie zamiary, decyzje i czyny w sposób czysty do służby
i chwały Jezusa; może  oddać całe życie Bogu, ponieważ doświadcza Jego nieskończonej
miłości.

W drugim przygotowaniu mamy wyobrazić sobie konkretną scenę ewangeliczną, która ma
być przez nas kontemplowana. Syn Boży stał się Człowiekiem. Stąd też możemy Go widzieć
naszymi ludzkimi oczyma, słyszeć naszymi ludzkimi uszami, dotykać naszymi rękoma.
Możemy Go poznawać wszystkimi ludzkimi zmysłami. Jesteśmy zaproszeni także do tego,
aby Jezusa wewnętrznie smakować. Możemy to czynić dzięki temu, iż sam ofiarował nam
siebie jako pokarm i napój. Wszystkie podane w Ewangeliach fakty i wydarzenia mają swoje
miejsca materialne, swój konkretny czas, swój przebieg. Są to opisy konkretnych zdarzeń
historycznych. Przywołanie konkretnego obrazu jest pracą naszej wyobraźni. Jeżeli naszej
wyobraźni nie włączymy w modlitwę, będzie nam ona przeszkadzać. Będzie bowiem rodzić
własne obrazy.

I trzeci akt strzelisty: prosić o to, czego chcę i pragnę. Tutaj prosić o dogłębne poznanie
Pana, który dla mnie stał się człowiekiem, abym Go więcej kochał i więcej szedł w Jego ślady
(ĆD, 104). Od naszej ludzkiej strony, do zjednoczenia z Jezusem prowadzą nas przede
wszystkim nasze wewnętrzne pragnienia. Pragnienie Jezusa staje się źródłem poznania Go,
miłowania i naśladowania.

Powoli, w wewnętrznym milczeniu, możliwie najgłębszym, przyciągaj Chrystusa do siebie
gwałtownością pragnienia. Ze wzrokiem utkwionym w dobroć Boga mów: chcę  — zachęca
nas   L.   Cheneviere.   Trzeba   nam   Jezusa   przyciągnąć   gwałtownością   pragnienia.   Tylko

gwałtownicy zdobywają Królestwo Boże. Od wielkości naszych pragnień poznania,
pokochania i naśladowania Jezusa zależeć będzie owoc kontemplacji.

2. Metoda medytacji a metoda kontemplacji ewangelicznej

Czym różni się kontemplacja ewangeliczna od medytacji, którą odprawialiśmy w pierwszym
tygodniu Ćwiczeń duchownych? W medytacji podkreśla się przede wszystkim pracę pamięci
i rozumu. Przeważa w niej element myślenia i refleksji. Pokusą medytacji może być
dyskutowanie ze Słowem Bożym. Zamiast konfrontować się ze Słowem Bożym, nawracać
się pod Jego wpływem, możemy usiłować prowadzić jałowe rozważania intelektualne.

Pracując więcej rozumem i pamięcią, możemy nieco pomijać, zaniedbywać pracę serca.
Modlitwa jest jednak przede wszystkim intymnym spotkaniem, dialogiem dwu serc: serca
człowieka z Bożym Sercem.

W drugim tygodniu  Ćwiczeń duchownych  usiłujemy włączyć w ten dialog serc wszystkie
sfery naszej osobowości. Jesteśmy więc zaproszeni do tego, aby w modlitwie odwołać się już
nie tylko do pracy pamięci i rozumu, lecz także do pracy wyobraźni i zmysłów: do pracy
wzroku,   słuchu,  wewnętrznego   dotyku,  wewnętrznego   smaku.   W ten   sposób   zaczynamy
wszystkie   sfery   ludzkiej   osoby   włączać   w intymny   dialog   z Bogiem.   W kontemplacji
modlimy się całą ludzką osobą. We wzorcowej kontemplacji o Wcieleniu św. Ignacy zachęca
nas, by w kontemplowanej scenie ewangelicznej widzieć osoby, jedne po drugich; słuchać,
co one mówią; a potem patrzeć na to, co one czynią. I zastanowić się nad tym wszystkim, aby
jakiś pożytek wyciągnąć dla siebie (ĆD, 106–108).

Tak więc w kontemplacji ewangelicznej pamięć i rozum zostają jakby nieco wyciszone. Do
głosu dochodzą natomiast zmysły: wzrok, słuch, wewnętrzny smak, wyobraźnia oraz intuicja.
Odwołując się właśnie do wyobraźni i intuicji wchodzimy w stan pewnej kontemplatywnej
pasywności. Pasywności w kontemplacji nie należy jednak mylić z brakiem wewnętrznego
zaangażowania i biernością.

Kontemplatywna   pasywność   polega   na   spokojnym   oglądaniu   osób   biorących   udział
w rozważanej   Tajemnicy;   na   modlitewnym   wsłuchiwaniu   się   w to,   co   one   mówią;   na
wpatrywaniu się we wszystkie gesty, które czynią. Jest to więc pewna forma uobecnienia
sobie   kontemplowanej   sceny   ewangelicznej.   W tym   sposobie   modlitwy   chodzi   najpierw
o naszą   obecność   w rozważanej   Ewangelii.  Modlitwa,   podobnie   jak   miłość,   nie   polega
w pierwszym   rzędzie   na   robieniu   czegoś.   Polega   na   tym,   by   na   różny   sposób   być   tak
z Bogiem   jak   dwie   osoby,   które   nawzajem   troszczą   się   bardzo   o siebie,   są   dla   siebie
wzajemnie obecne — mówi P. Divarkar.

Osobowa   więź   z Jezusem,   w której   posługujemy   się   zmysłami,   nie   polega   jedynie   na
kontakcie   zewnętrznym   i zmysłowym.   Zmysły   zewnętrzne:   wzrok,   słuch,   dotyk,   służą
zmysłom wewnętrznym,  duszy, sercu, intuicji. Zmysły są tylko językiem potrzebnym do
wypowiedzenia   tego,   co   jest   w człowieku   najgłębsze.   Odwołanie   się   do   zmysłów

w kontakcie z Jezusem ma nam pomóc włączyć nas samych, całą naszą osobę,
w nawiązywanie intymnej jedności z Jezusem.

W kontemplacji o Narodzeniu Jezusa św. Ignacy podpowiada nam:  Ja zaś sam stanę się
służką   ubożuchnym   i niegodnym,   patrząc   na   Jezusa,   Maryię   i Józefa,   kontemplując   ich
i służąc im w ich potrzebach tak, jakbym tam znalazł się obecny z całym, jakie tylko jest
możliwe, uszanowaniem i ze czcią (ĆD, 114).

Od kontemplowanej sceny ewangelicznej trzeba nam następnie przejść do osobistego życia:
A potem wejść w siebie samego, aby jakiś pożytek duchowy wyciągnąć — mówi św. Ignacy.
Patrząc na święte osoby Jezusa, Maryię, Apostołów, słuchając wypowiadanych przez nie
słów, obserwując całą kontemplowaną scenę, będziemy pytać siebie: Kim jest Jezus
Chrystus? Jaki jest najgłębsza prawda o Nim? Co w moim życiu przeszkadza Mu zamieszkać
we mnie? Do czego On mnie zaprasza? Jak winno się zmieniać moje życie pod wpływem
Jego Osoby, Jego nauki, a zwłaszcza Jego śmierci i Zmartwychwstania? Całe spotkanie
z Jezusem winno odbywać się w serdecznym dialogu jakby przyjaciel mówił do przyjaciela,
jakby dziecko mówiło do ojca.

Jezus pragnie, aby nasze życie było całkowicie podobne do Jego życia. On pragnie, abyśmy
nie tylko dla Niego trudzili się, pracowali, modlili się, ale także dla Niego cierpieli. Chrystus
pragnie,   abyśmy   naśladowali   Go  w znoszeniu  wszelkich  krzywd   i wszelkiej  zniewagi   i we
wszelkim ubóstwie  (ĆD, 98). Jezus pragnie, abyśmy dla Niego i razem z Nim nieśli swój
krzyż, jak On sam dla Ojca i mocą Ojca wziął swój.

3. Potrójna rozmowa

Na   zakończenie   całej   kontemplacji   ewangelicznej   możemy   przeprowadzić   potrójną
rozmowę. Najpierw Matce Najświętszej przedstawić natchnienia, myśli i pragnienia, które
zrodziły   się   w czasie   modlitwy.   Następnie   cały   owoc   kontemplacji   powierzyć   Jezusowi,
a przez   Jezusa   Bogu   Ojcu;   możemy   prosić,   uwielbiać,   dziękować,   przepraszać   według
naszych wewnętrznych odczuć i naszych wewnętrznych potrzeb. Wszystko zaś czynić w tym
celu, aby głębiej zjednoczyć się z Jezusem, a w Jezusie z Ojcem.

Na początku korzystania z tej nowej metody modlitwy, jaką jest kontemplacja ewangeliczna,
możemy czuć się nieco skrępowani. Możemy też mieć wrażenie pewnej sztuczności. Ale
w miarę korzystania z niej będziemy uwalniać się stopniowo od tych odczuć. Będziemy też
stopniowo tworzyć sobie swoją własną metodę kontemplacji, dostosowaną bardziej do
naszych konkretnych potrzeb i pragnień. Tak naprawdę bowiem tyle jest sposobów
kontemplacji, ile jest osób kontemplujących.

4. Postawa ciała w kontemplacji

Jaką winniśmy przyjmować postawę ciała na kontemplacji? Św. Ignacy zachęca, aby
rozpocząć kontemplację w dowolnej postawie ciała: np. w postawie klęczącej, leżąc

krzyżem, leżąc na wznak, siedząc lub stojąc. Zawsze jednak należy starać się znaleźć
postawę, która najbardziej odpowiada naszym wewnętrznym potrzebom. Jeśli znajdziemy
odpowiednią postawę ciała, nie należy jej zbyt łatwo zmieniać.

Zawsze modlimy się całą naszą osobą; nie tylko sercem, umysłem, ale także całym ciałem.
Człowiek modlący się ofiaruje Bogu na ofiarę żywą, świętą i Bogu przyjemną nie tylko swoją
duszę, ale także i ciało. Chwali Boga nie tylko w sercu, ale także i w ciele. Jest to naturalna
konsekwencja faktu, iż ciało stanowi integralną część człowieczeństwa. Skoro żyjemy
w ciele, winniśmy również włączyć nasze ciało w spotkanie i dialog z Bogiem.

Do fundamentalnych błędów zachodniej duchowości należy przesadne podkreślanie
momentu duchowego przy równoczesnym gardzeniu bratem ciałem. Pismo święte zna całego
człowieka i nie jest wrogie ciału — mówi H. Waldenfels. Winniśmy więc modlić się także
postawą ciała.

Z pomocą   ciała   możemy   na   modlitwie   wyrażać   nasze   potrzeby,   pragnienia,   możemy
przepraszać, możemy dziękować, uwielbiać. Trzeba nam jednak dobrać właściwą postawę
ciała   do   naszej   konkretnej   modlitwy   i treści,   które   ona   zawiera.   Postawą   ciała   możemy
z jednej strony wyrazić nasze doświadczenia duchowe. Ciało staje się językiem, którym duch
wypowiada się przed Bogiem. Ale z drugiej strony samym ciałem możemy też wpływać na
nasze serce i na cały przebieg modlitwy. W modlitwie nie tylko duch może oddziaływać na
ciało, ale także ciało może oddziaływać na ducha. Ciało może pobudzać ducha do dialogu
z Bogiem.

Postawa ciała nie powinna jednak koncentrować na sobie naszej uwagi, nie może nam ona
przeszkadzać w spotkaniu z Bogiem. Ciało w kontemplacji winno być służebne i pokorne.
Winno przyjąć taką postawę wobec duszy, jaką dusza przyjmuje wobec Stwórcy.

5. Refleksja po kontemplacji

Po każdej kontemplacji jesteśmy zaproszeni do zrobienia tzw. refleksji. Na modlitwie nie
przyglądamy się swojej modlitwie. Nie oceniamy jej. W kontemplacji potrzebujemy dużej
spontaniczności, przejrzystości duchowej. Przyglądanie się sobie, ocenianie wszystkich
działań i gestów staje się ogromną przeszkodą w intymnym dialogu z Bogiem. Dopiero po
modlitwie zadajemy sobie pytanie: Co mi pomaga w modlitwie? Co sprawia, że jestem
zadowolony z odbytej kontemplacji?

W naszej modlitwie nie trzeba jednak szukać najpierw braków i błędów, ale trzeba uczyć się
dostrzegać doświadczenia pozytywne.

Czym Pan Jezus obdarzył mnie w tej kontemplacji? Co zrozumiałem głębiej, pełniej? Na ile
wzrosło we mnie pragnienie miłowania Jezusa?

W refleksji pytamy się także, co sprawia, że jesteśmy zadowoleni z naszej kontemplacji?
Dostrzeżenie tego, co było dobre w mojej modlitwie winno spontanicznie przerodzić się

w dziękczynienie. Dopiero po dostrzeżeniu wszystkiego, co było dobre w kontemplacji,
trzeba nam przejść do braków i błędów naszej modlitwy.

Jedną z najważniejszych rzeczy na modlitwie jest hojność, otwartość, szczerość przed sobą
samym i przed Bogiem. Na refleksji winniśmy więc pytać się o naszą postawę otwartości,
szczerości, o głębię naszych pragnień, o naszą wielkoduszność. Bóg okazuje się
wielkodusznym wobec wielkodusznych, hojnym wobec hojnych. Bóg nie może być
szczodrym wobec skąpców. Radosnego, hojnego, szczodrego dawcę Bóg miłuje.

W refleksji pytamy również o braki, zaniedbania, niewierności w naszej modlitwie.
Dostrzeganie naszych zaniedbań, słabości i błędów winno spontanicznie przerodzić się
w modlitwę przeproszenia oraz prośbę o łaskę większej wierności.

6. Powtórzenia kontemplacji

W powtórzeniach   kontemplacji   nie   powracamy   do   wszystkich   treści   z poprzednich
kontemplacji,   ale   tylko   do   tych,   które   miały   dla   nas   szczególnie   ważne   znaczenie.
W kontemplacjach   powtórkowych   wracamy   do   konkretnych   pojedynczych   słów,   gestów,
myśli,   odczuć,   natchnień,   szczególnie   ważnych   w poprzedniej   modlitwie.   Poprzez   częste
powtórzenia kontemplowane tajemnice zstępują z pamięci i rozumu do serca. Kontemplacja
powtórkowa w swej metodzie podobna jest do medytacji powtórkowej z pierwszego tygodnia
Ćwiczeń duchownych

por. J. Augustyn, Adamie, gdzie jesteś?, Wydawnictwo M, Kraków 1996, rozdział I.

III. MODLITWA OFIAROWANIA SIEBIE JEZUSOWI

Na początku drugiego tygodnia Ćwiczeń duchownych Jezus zaprasza nas do całkowitego
ofiarowania Mu siebie. Św. Ignacy proponuje nam piękną, ale jednocześnie bardzo trudną
modlitwę.

Modlitwa ta ukazuje nam, iż Jezus zaprasza nas do wielkiej intymnej jedności z Nim.
Owocem tej jedności mają być nie tyle piękne przeżycia duchowe, ale przede wszystkim
naśladowanie Jezusa we wszystkim, także w tym co najtrudniejsze: w znoszeniu wszystkich
krzywd i wszelkiej zniewagi i we wszelkim ubóstwie.

A oto sama modlitwa, która zostaje poprzedzona krótkim wstępem:

Ci, którzy chcieliby więcej kochać Jezusa i odznaczyć się w Jego służbie, nie tylko ofiarują
się całkowicie na trud, ale także działając przeciw własnej zmysłowości i przeciw swej
miłości cielesnej i światowej, złożą z siebie ofiarę tak mówiąc:

Odwieczny Panie wszystkich rzeczy! Oto przy Twej łaskawej pomocy składam ofiarowanie
swoje   w obliczu   nieskończonej   Dobroci   Twojej   i przed   oczami   chwalebnej   Matki   Twojej
i wszystkich świętych dworu niebieskiego. Oświadczam, że chcę i pragnę i taka jest moja
dobrze rozważona decyzja, jeśli to tylko jest ku Twojej większej służbie i chwale, naśladować
Cię   w znoszeniu   wszystkich   krzywd   i wszelkiej   zniewagi   i we   wszelkim   ubóstwie,   tak
zewnętrznym   jak   i duchowym,   jeśli   tylko   najświętszy   Majestat   Twój   zechce   mię   wybrać
i przyjąć do takiego rodzaju i stanu życia (ĆD, 97–98).

Obraz dla obecnej medytacji: Chciejmy wyobrazić sobie siebie samych stojących przed
całym dworem niebieskim: przed obliczem Boga Ojca, Syna Bożego oraz Ducha Świętego,
wobec Matki Najświętszej, aniołów i wszystkich świętych. Przedstawmy sobie, iż cała Trójca
Święta patrzy na nas z nieskończoną miłością. Matka Najświętsza zaś, aniołowie i wszyscy
święci wstawiają się za nas u Boga.

Prośba   o owoc   medytacji:   Prośmy   Boga   o łaskę   wielkiej   wrażliwości   i hojności   serca,
abyśmy nie byli głusi na Jego wezwanie, lecz skorzy i pilni do przyjęcia Jego zaproszenia.
Temu bowiem, który odprawia Ćwiczenia — mówi Ignacy — wielce pomoże, jeśli wejdzie
w nie wielkodusznie i z hojnością względem swego Stwórcy i Pana i złoży Mu w ofierze całą
swą wolę i wolność, aby sam Bóg tak jego osobą, jak i wszystkim, co posiada, posługiwał się
wedle najświętszej woli swojej (ĆD, 5).

1. Więcej kochać

a) Modlitwę ofiarowania mogą przyjąć jako własną tylko ci, którzy chcieliby więcej kochać
Jezusa i odznaczyć się w Jego służbie. Pragnienie miłowania Jezusa staje się warunkiem
pójścia za Jezusem, warunkiem naśladowania Go.

Jezus pragnie budować ze swoimi uczniami partnerskie więzi oparte na pełnej wolności
wewnętrznej. Jezus nie chce od swoich uczniów uległości opartej wyłącznie na lęku
i niewolniczym poddaństwie. Chrystus powołując swoich uczniów nigdy nie przymuszał ich
do pójścia za sobą. Zawsze odwoływał się do ich pragnień oraz ich wewnętrznej wolności.

Tym, których zapraszał, mówił: Jeżeli chcesz.... Jeśli chcesz osiągnąć życie, zachowaj
przykazania — powiedział bogatemu młodzieńcowi, kiedy ten pytał Go, w jaki sposób
mógłby osiągnąć życie wieczne. Na dalsze pytania młodzieńca Jezus odpowiada: Jeśli chcesz
być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim (...). Potem przyjdź i chodź za
Mną (Mt 19, 12).

Postawa naśladowania Jezusa realizuje się najpierw poprzez osobistą wolność wewnętrzną.
Wolność tę oddajemy do dyspozycji Jezusa. Wymuszanie decyzji na sobie samym, czy tym

bardziej przymuszanie innych do decyzji, staje się źródłem zniewolenia, źródłem
lekceważenia i pogardy do swego życia.

To właśnie ludzka wolność jest podstawą wszelkiego prawdziwie ludzkiego działania.
Wolność człowieka decyduje o jego szczęściu. Jednym z największych nieszczęść człowieka
jest zawsze zniewolenie; zarówno zniewolenie wewnętrzne jak i zewnętrzne.

Stąd też pierwszą troską człowieka przygotowującego się do pójścia za Jezusem winno być
zdobywanie wewnętrznej wolności. Wolność, o której mówi Jezus, nie oznacza jednak
jakiejś pustki przestrzennej. Nie oznacza też niezależności od wszystkiego i wszystkich.

Najwyższą formą wolności wewnętrznej jest całkowite powierzenie się Bogu. Wolność, to
oddanie siebie Temu, który kocha miłością nieskończoną. To właśnie On sam, absolutnie
wolny wewnętrznie, najpełniej związał się z człowiekiem i wydał się w jego ręce, ponieważ
ukochał go odwieczną, Boską miłością.

b) Oddanie się Jezusowi w miłości, naśladowanie Go domaga się nie tylko ludzkiej pracy,
wysiłku i trudu, ale także działania przeciw własnej zmysłowości oraz przeciw swej miłości
cielesnej i światowej. Tylko dzięki takiej postawie możemy pełniej zdobyć się na większe
ofiarowanie swego życia Chrystusowi. Tylko dzięki takiej postawie możliwe jest całkowite
upodobnienie się do Niego.

Sam Jezus nigdy nie wprowadzał swoich uczniów w złudzenie. Zawsze jasno ukazywał, iż
pójście za Nim domaga się cierpienia i krzyża. Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się zaprze
samego siebie, niech weźmie krzyż swój i niech Mnie naśladuje (Mt 16, 13). Jezus objawia
w ten sposób paradoksalną logikę Królestwa niebieskiego, które domaga się utraty  swego
życia, aby móc zyskać nowe życie z Chrystusem. Bo kto chce zachować swoje życie, straci je;
a kto straci swe życie z Mego powodu, znajdzie je (Mt 16, 14).

Cierpienie   i krzyż   połączone   z naśladowaniem   Jezusa   wynikają   nie   tylko   z pokonywania
zewnętrznych   trudności   czy   prześladowań,   ale   także   z pokonania  własnej   zmysłowości,
z przezwyciężenia w sobie  miłości cielesnej i światowej.  Wszelka pożądliwość ludzka jest
pierwszym   wrogiem   pójścia   za   Jezusem.  Wszystko   bowiem,   co   jest   na   świecie,   a więc:
pożądliwość ciała, pożądliwość oczu i pycha tego życia nie pochodzi od Ojca, lecz od świata
(1 J 2, 16).

I właśnie dlatego, iż pożądliwość ludzka nie pochodzi od Ojca, ale od świata, nie może być
ona fundamentem prawdziwie ludzkiego życia.

Możemy w pełni oddać się Jezusowi na służbę tylko wtedy, gdy doświadczamy głębokiego
pragnienia zjednoczenia naszego życia z Nim, kiedy z realizmem popatrzymy na siebie i to,
czym żyjemy. Realizm ten każe nam widzieć, iż zarówno własna zmysłowość jak i miłość
światowa i cielesna ciągle jeszcze w nas mieszkają i dają o sobie znać.

Ćwiczenie 1. Przypomnę sobie wszystkie najważniejsze sprawy mojego życia, które zajmują
moją pamięć i serce; sprawy, które pochłaniają moje siły. Wypiszę je sobie.

Następnie zastanowię się, ile miejsca wśród nich zajmują sprawy Jezusa. Czy mógłbym
szczerze powiedzieć, że więcej Go kocham, że Jemu właśnie poświęcam więcej pamięci,
serca, więcej życiowych sił?

Czy mógłbym powiedzieć Jezusowi, iż pragnienie życia z Nim i dla Niego przewyższa
wszystkie inne ludzkie pragnienia? Czy noszę w sobie pragnienie, aby odznaczyć się
w służbie Jezusa? Jakie uczucia, myśli, pragnienia rodzą we mnie te pytania? Co chciałbym
Jezusowi powiedzieć o moim oddaniu się Jemu?

Ćwiczenie 2. Na ile jestem świadom istnienia we mnie odruchów własnej zmysłowości oraz
miłości cielesnej i światowej? Na ile przyznaję się do nich w moich przygotowaniach do
spowiedzi, w codziennych rachunkach sumienia? W czym one się wyrażają: w jakich
postawach, skłonnościach, zachowaniach, pragnieniach?

W jaki sposób doświadczam oporu skłonności starego człowieka wobec oddania się Jezusowi
i życia wyłącznie dla Niego? W jakiej formie opór ten się wyraża? Jakie uczucia, myśli mu
towarzyszą? Co robię z tym oporem? Czy nie budzi on moich obaw? Czy nie uciekam od
niego? Czy pod jego wpływem nie poddaję się zwątpieniu, zniechęceniu?

Przywołam chwile mojego życia, kiedy w sposób szczególny doświadczałem takich właśnie
oporów starego człowieka. Spróbuję je nazwać, wypowiedzieć przed sobą, przed Bogiem.
Oddam Jezusowi wszystkie uczucia, myśli, natchnienia, które zrodzą się w czasie tej
modlitwy.

2. Modlitwa ofiarowania

a) Ofiarowanie się Jezusowi na służbę może być dokonane tylko przy Jego łaskawej pomocy.
Jezus jest krzewem winnym, a my jesteśmy jedynie Jego latoroślami. Możemy więc
przynosić owoc tylko wówczas, kiedy trwamy w Nim. Beze Mnie nic nie możecie uczynić (J
15, 4) — powie nam Jezus bardzo wyraźnie.

Ofiarowanie się Jezusowi na służbę jest więc aktem Jego łaski, jest Jego darem. Trzeba nam
mieć głęboką świadomość tego faktu szczególnie wówczas, kiedy rodzi się w nas sprzeciw
wewnętrzny wobec pełnego oddania się Chrystusowi i służenia Mu. Sprzeciwu tego często
nie planujemy i nie chcemy.

Nie powinniśmy się czuć winni, jeżeli służba Jezusowi nie budzi w nas od samego początku
emocjonalnego zachwytu i entuzjazmu, ale właśnie uczucia zniechęcenia i oporu.

W miłości nie stosuje się nigdy przymusu. Przymus zabija miłość. Istotą życia duchowego
jest doświadczenie miłości: miłości Boga do nas i naszej miłości do Niego. Nie trzeba więc
przymuszać się, aby wzbudzać w sobie pragnienie służenia Jezusowi. W chwili

doświadczania sprzeciwu wewnętrznego, trzeba tylko prosić o pragnienie służby. Nic więcej.
Wraz z naszą modlitwą zrodzi się w nas z Jego łaskawą pomocą głębsze pragnienie oddania
się Mu.

Jeżeli aktualnie nie ma w nas nawet tego pragnienia, zawsze możemy prosić o pragnienie
pragnienia. Owo pragnienie pragnienia służenia Jezusowi samorzutnie, jakby bez naszej
świadomości, przemieni się w bezpośrednie pragnienie. Bezpośrednie pragnienie obejmie nie
tylko nasz rozum, ale także nasze serce, naszą emocjonalność.

b) Ofiarowanie się Jezusowi na służbę jest bardzo ważnym wydarzeniem życiowym i winno
stać się dla nas prawdziwym świętem. Stąd też św. Ignacy, wzorując się na średniowiecznym
zwyczaju pasowania na rycerza, które dokonywało się w obecności całego dworu
królewskiego, zachęca nas, aby oddania się Jezusowi dokonać w obecności całego dworu
niebieskiego: w obliczu nieskończonej Dobroci Bożej, przed oczami chwalebnej Matki Jezusa
i wszystkich świętych w niebie.

Św. Ignacy, jeszcze przed swoim nawróceniem, sam przeżył uroczystą chwilę pasowania na
rycerza. Po swoim nawróceniu wzorując się na tamtym wydarzeniu, dokonał uroczystego
poświęcenia się na służbę Króla Wiecznego.

To przywołanie całego dworu niebieskiego w ofiarowaniu się Jezusowi nie jest jedynie
bogatą dekoracją. Decyzja życia dla Jezusa i naśladowania Go w Jego uniżeniu i w Jego
krzyżu, przekracza nasze ludzkie siły. Stąd też ofiarowanie się Jezusowi wobec Matki
Najświętszej i wszystkich świętych staje się jednocześnie prośbą o wstawiennictwo i pomoc.

W obecnej kontemplacji prośmy więc Matkę Najświętszą i naszych świętych patronów, aby
w czasie całych rekolekcji towarzyszyli nam w szukaniu obecności Jezusa, w przyjmowaniu
Jego miłości i w naszym rozpalaniu się w miłości do Niego.

c)   To   radykalne   oddanie   się   Jezusowi,   nie   może   być   jakimś   nierozważnym   odruchem
emocjonalnym.   Winno   być   ono   podjęte   po   długim   namyśle.   Winno   być   też   dobrze
przygotowane.   Dopiero   wtedy   możemy   powiedzieć   jasno   i wyraźnie,   że  chcę   i pragnę
ofiarować się w pełni Jezusowi i taka jest moja dobrze rozważona decyzja.

Oddanie   się   Chrystusowi   na   służbę   winno   być  nie   tylko  aktem  dobrowolnym,   ale   także
aktem   pełnym   życiowego   realizmu.   Realizm   ten   przejawia   się   zarówno   w świadomości
własnej   ludzkiej   słabości,   jak   też   w zdolności   przewidzenia   przynajmniej   niektórych
przeszkód, jakie możemy spotkać w życiu. Codzienność sprawia bowiem, iż oddanie się na
służbę   przestaje   być  uroczystym   świętem,   a staje   się   szarą   i monotonną   rzeczywistością
życiową.

d)   W dalszej   części   modlitwy   ofiarowania   wyrażamy   gotowość   naśladowania   Jezusa
w znoszeniu wszystkich krzywd i wszelkiej zniewagi i we wszelkim ubóstwie, tak zewnętrznym
jak i duchowym, jeśli tylko najświętszy Majestat Twój zechce mię wybrać i przyjąć do takiego
rodzaju i stanu życia.

Zauważmy, iż w modlitwie tej nie wspomina się o trudzie codziennej pracy, modlitwy,
o potrzebie skupienia wewnętrznego, o wysiłku rozwiązywania ludzkich problemów. Taki
trud i wysiłek jest bowiem oczywisty sam z siebie.

Zresztą nasze trudzenie się w pracy, w modlitwie, w służbie innym posiada nieraz posmak
ludzkiej przygody. Może być ono też nierzadko po ludzku bardzo przyjemne. I właśnie
dlatego nie może stanowić dla nas najważniejszego i jedynego kryterium naszego oddania się
Jezusowi.

Ważnym kryterium naszego oddania się Jezusowi staje się przede wszystkim stosunek do
niezasłużonej krzywdy i zniewagi, stosunek do krzyża. Takie cierpienia są jednak przeciwne
naszej naturze cielesnej i zmysłowej. Jezus, choć w swej ludzkiej naturze nie był skażony
miłością cielesną i światową, bronił się bardzo mocno przed przyjęciem krzywd i zniewag,
które miały spaść na Niego podczas okrutnej męki i śmierci krzyżowej.

Dla jasności powiedzmy wyraźnie, iż nie należy szukać samemu krzywd i zniewag. Nie
byłoby to zgodne z wolą Jezusa, gdybyśmy sami bezmyślnie prowokowali upokorzenia
i krzywdy ze strony innych ludzi.

Modlitwa ofiarowania ma nas prowadzić do przyjęcia postawy wewnętrznej gotowości do
znoszenia krzywd i upokorzeń, które spadną na nas niezależnie od naszej woli, a nawet
wbrew niej.

Kiedy jednak myślimy o wyrażeniu takiej zgody, nierzadko rodzi się w nas gdzieś na dnie
serca podejrzliwość, iż po takim ofiarowaniu Bóg natychmiast spuści na nas całą serię
hiobowych nieszczęść. Obawiamy się, iż Pan Bóg zechce sprawdzić prawdziwość naszego
oddania.

Jest to jeden spośród wielu naszych lęków i obaw. Nie wykluczamy, iż Jezus rzeczywiście
może nas kiedyś zaprosić do szczególnego upodobnienia się do Niego poprzez znoszenie
szczególnych krzywd i upokorzeń. Jednak jako pierwszy dar naszego ofiarowania się Jemu
przychodzi zwykle coraz pełniejsza wolność wewnętrzna.

Poprzez   ofiarowanie   się   Jezusowi   uwalniamy   się   od   lęku   przed   tymi   krzywdami
i upokorzeniami, które niesie nam codzienne życie. Gotowości znoszenia  krzywd i zniewag
domaga  się nie tylko pójście za Jezusem i naśladowanie Go, ale także  codzienna  miłość
bliźniego. We współżyciu z innymi (w każdym stanie życia) potrzeba choćby minimalnej
zdolności   znoszenia  krzywd   i zniewag.  Krzywdy   i zniewagi,   jakich   doświadczamy
w relacjach międzyludzkich, wypływają najczęściej nie tyle z ludzkiej złości i przewrotności
(choć tej nie można wykluczać), ile raczej z ludzkiej bezradności, ubóstwa i słabości.

Często ranimy siebie nawzajem wbrew naszym najlepszym zamiarom. Paradoksalnie
najczęściej i najgłębiej ranimy i krzywdzimy tych, których najbardziej kochamy. Decyzja
znoszenia wszelkich krzywd i wszelkiej zniewagi dla Jezusa sprawia, iż nasze życie z innymi
staje się spokojniejsze, bardziej harmonijne, szczęśliwsze.

W modlitwie ofiarowania Jezus prosi nas, abyśmy oddali Jemu to, czym moglibyśmy zranić
i skrzywdzić siebie samych i naszych najbliższych. Tak więc Jezus nie tyle ofiaruje nam
najpierw specjalne krzywdy i zniewagi, ale raczej zabiera nam te, które stają na naszej
drodze.

e)   W modlitwie   ofiarowania   zostajemy   zaproszeni,   aby   wyrazić   także   gotowość
naśladowania Jezusa we wszelkim ubóstwie, tak zewnętrznym jak i duchowym.  Jednak takie
naśladowanie  warunkuje  wola samego  Boga:  jeśli tylko najświętszy Majestat zechce  mię
wybrać   i przyjąć   do   takiego   rodzaju   i stanu   życia.   Jeżeli   jakieś   upokorzenie,   cierpienie
i ubóstwo nie byłoby wolą Jezusa, tym samym znoszenie ich traciłoby znaczenie dla naszego
życia duchowego.

W rozważanej modlitwie zostały wyróżnione dwa rodzaje ubóstwa: zewnętrzne i duchowe.
Z pewnością nie możemy zacieśniać ubóstwa ewangelicznego do ubóstwa materialnego.
Ubóstwo jest pewnym ogołoceniem się człowieka z tych ludzkich zabezpieczeń, które bronią
jego życia doczesnego.

Ubóstwo nie oznacza więc tylko brak posiadania zewnętrznego, chociaż ubóstwo materialne
może być dla człowieka doświadczeniem bardzo trudnym i może odgrywać ważną rolę
w doświadczeniu duchowym. Ale to nie my sami decydujemy się na dany rodzaj ubóstwa.
Przyjmujemy jedynie ten, które ofiaruje nam Jezus.

W historii Kościoła odnajdujemy świętych, którzy opuścili wszystko i w całkowitym
ogołoceniu materialnym poszli za Jezusem; jednak Kościół wynosił na ołtarze także królów
i innych możnych tego świata, którzy — choć dysponowali wielkimi dobrami materialnymi
— byli wobec nich całkowicie wolni. Ci bogaci święci prowadzili nieraz bardzo ubogi
sposób życia. Swoich dóbr używali natomiast w służbie innym.

W życiu duchowym liczą się bowiem najpierw nie materialne czyny, choćby
najszlachetniejsze w swej zewnętrznej formie, ale przede wszystkim postawa serca.

Ten  sposób życia  nacechowany gotowością do znoszenia  wszelkich krzywd i zniewag oraz
ubóstwa  pochodzi   z łaski   i wybrania   samego   Jezusa.   Nasze   dokonywanie   wyboru   w tym
zakresie   jest   de   facto   przyjęciem   przez   nas   wyboru   przygotowanego   nam   przez   Jezusa.
Wewnętrzna zgodność naszej woli z wolą Jezusa sprawia, że przestają istnieć dwa wybory:
Jezusa   i mój,   pozostaje   jeden   zasadniczy   wybór.   Dzięki   takiej   postawie   serca   człowiek
jednoczy się z Chrystusem tak ściśle, iż żyje już nie on sam, ale żyje w nim sam Jezus.

Ćwiczenie 1. Czy odczuwam potrzebę wewnętrzną powierzenia się Jezusowi? Czy mógłbym
powiedzieć, że chcę i pragnę takiego oddania i jest to moja dobrze rozważona decyzja?

Czy miałem kiedyś w moim życiu taką chwilę, w której w uroczysty sposób oddałem się
Jezusowi na Jego służbę? Jeżeli tak, przypomnę sobie tę chwilę, oraz całą atmosferę
duchową, która temu oddaniu towarzyszyła.

Co było treścią tego oddania? Co mogło mnie natchnąć do takiej modlitwy? Co chciałbym
Jezusowi powiedzieć o moich obecnych pragnieniach oddania się Jemu?

Ćwiczenie 2. Przypomnę sobie kilka sytuacji, w których doznałem od kogoś krzywdy lub
jakiegoś upokorzenia. Jaka była moja pierwsza reakcja?

Jak reaguję na skrzywdzenie lub upokorzenie przez innych? Czy mam raczej skłonność do
zamykania się w sobie, obrażania się na innych, czy też przeciwnie, natychmiast reaguję
zgodnie z zasadą ząb za ząb, upokorzenie za upokorzenie, krzywdę za krzywdę?

Czy   umiem   przywoływać   codzienne   upokorzenia   na   modlitwie?   Czy   z takiej   modlitwy
wychodzę   bardziej   pogodzony   z sobą   oraz   ze   swoimi   braćmi,   czy   też   może   bardziej
rozżalony?   Czy   nie   domagam   się   od   Jezusa   wyegzekwowania   ludzkiej   sprawiedliwości
pomiędzy mną a moim krzywdzicielem? Czy nie próbuję zmuszać Jezusa, by stanął po mojej
stronie przeciwko mojemu krzywdzicielowi?

Jeżeli   dostrzegę   w sobie   choćby   najmniejszą   skłonność   do  manipulowania  Jezusem,
wówczas   będę   prosił   o głębsze   poznanie   siebie   i łaskę   skruchy,   dzięki   której   uniknę
w przyszłości  wciągania  Jezusa w moje nieuporządkowania życiowe. Co dzisiaj chciałbym
powiedzieć Jezusowi o moim włączaniu krzywd i upokorzeń w moje naśladowanie Go?

IV. RABBI, GDZIE MIESZKASZ ?

Nazajutrz   Jan   znowu   stał   w tym   miejscu   wraz   z dwoma   swoimi   uczniami   i gdy   zobaczył
przechodzącego   Jezusa,   rzekł:   Oto   Baranek   Boży.   Dwaj   uczniowie   usłyszeli,   jak   mówił,
i poszli za Jezusem. Jezus zaś odwróciwszy się i ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich:
Czego szukacie? Oni powiedzieli do Niego: Rabbi, to znaczy Nauczycielu, gdzie mieszkasz?
Odpowiedział im: Chodźcie, a zobaczycie. Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i tego dnia
pozostali u Niego (J 1, 35–39).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Wyobraźmy sobie Jana Chrzciciela, który najpierw patrzy
w stronę Jezusa. Następnie zaś przywołuje dwóch uczniów i wskazując na Niego mówi: Oto
Baranek Boży. Uczniowie posłuszni swojemu Mistrzowi idą za Chrystusem. Być może nawet
dłuższą chwilę idą w milczeniu. Wsłuchajmy się z uwagą w tę ciszę pełną oczekiwania.

Prośba o owoc kontemplacji: W obecnej kontemplacji, odwołując się do zachęty Ignacego,
mówmy Jezusowi, że chcemy zamieszkać u Niego, że chcemy zadowalać się tym samym
pożywieniem, które On spożywa, pić ten sam napój, który On pije, odziewać się tak, jak On
się odziewa. Powiedzmy Jezusowi, iż pragniemy z Nim za dnia pracować i czuwać na
modlitwie nocą. Pragniemy uczestniczyć w Jego trudach, cierpieniach, upokorzeniach.
Chcemy dzielić Jego los we wszystkim (por. ĆD, 93).

1. Spotkanie w milczeniu

Milczenie dwóch uczniów wyraża ich delikatność, nieśmiałość, oczekiwanie. Brak im
odwagi, by zbliżyć się bez zaproszenia do Mesjasza, którego wskazał Jan Chrzciciel.
Uczniowie wyczekują inicjatywy Jezusa.

Milczenie uczniów przygotowuje ich do spotkania i dialogu. To właśnie dzięki milczeniu
możemy wyczuć wagę i głębię usłyszanych słów oraz możemy nadać właściwe znaczenie
słowom, które sami wypowiadamy. Bez milczenia, ciszy, bez wewnętrznego skupienia nie
jesteśmy w stanie zrozumieć sensu słów i nie jesteśmy też w stanie właściwie na nie
odpowiedzieć.

Nasz  dialog   z Jezusem  nie   musi   zawsze   być  wypełniony  słowami,  treściami   i pojęciami.
Może   być   również   napełniony   ciszą,   skupieniem   wewnętrznym,   oczekiwaniem.   Jezus
przemawia   do   nas   nie   tylko   słowami,   ale   także   milczeniem.   Jeżeli   nasze   słowa   będą
poprzedzone   wewnętrznym   skupieniem   i ciszą,   będą   bardziej   wiarygodne,   bardziej
prawdziwe.

Sam Jezus często trwał i modlił się także w milczeniu. Przypomnijmy sobie w tej
kontemplacji milczenie Jezusa w różnych okolicznościach Jego życia: milczenie
bezbronnego Dzieciątka w żłóbku betlejemskim, milczenie w ramionach Matki, milczenie
przy pracy, milczenie na modlitwie, milczenie pośród Apostołów, milczenie w czasie procesu
sądowego przed Sanhedrynem, przed Piłatem, przed Herodem, milczenie Jezusa na krzyżu,
milczenie Ciała zdjętego z krzyża, milczenie Jezusa Zmartwychwstałego.

To samo milczenie Jezusa możemy odnaleźć dziś w Jego Mistycznym Ciele — w Kościele;
w sakramentach   świętych,   szczególnie   zaś   w Eucharystii;   milczenie   Jezusa   w ludziach
chorych   i cierpiących,   milczenie   Jezusa   w ludziach   mordowanych   i krzywdzonych   przez
okrucieństwo   wojen,   milczenie   Jezusa   w prześladowanych   za   wiarę   i sprawiedliwość,
milczenie Jezusa w męczennikach wszystkich czasów. Kontemplujmy to milczenie Jezusa
i dziękujmy Mu za nie. Wyraża ono bowiem Jego obecność, Jego otwartość, Jego delikatną
i dyskretną miłość.

Prośmy   również   o pragnienie   towarzyszenia   Jezusowi   naszą   ciszą   i skupieniem
wewnętrznym   w Jego   milczeniu.   Najwyższym   sposobem   kontemplacji   Boga   jest   właśnie
nasze   milczenie   razem   z milczącym   Jezusem.   Prośmy,   abyśmy   w chwilach   zagubienia
i słabości   szukali   nie   tylko   trafnych   słów   dla   wyrażenia   naszych   trudności,   problemów
i przeżyć, ale także milczenia, ciszy i skupienia. Trwanie w milczeniu i ciszy może być dla
nas   miejscem   ukojenia   w chwilach   niepokoju,   w udrękach   wewnętrznych,   w smutku.
Trwanie w milczeniu przed Jezusem może stać się dla nas przygotowaniem do przyjęcia Jego
Słowa.

2. Czego szukacie?

W pewnym momencie sam Jezus odwraca się i widząc ich wytrwałe kroczenie za Nim zadaje
im pytanie: Czego szukacie? Są to pierwsze słowa, które Ewangelista Jan wkłada w usta
Chrystusa. Czego szukacie? — jest to centralne pytanie, które Chrystus zadaje każdemu
uczniowi, kiedy ten decyduje się szukać i naśladować Go.

W tej kontemplacji wsłuchajmy się w głos Jezusa pełen troski, miłości i prawdy. Jezus pyta
każdego z nas  osobiście:  Czego  szukasz? Czy jesteś  świadom,  dlaczego  idziesz  za  Mną?
Czego   ode  Mnie  naprawdę   oczekujesz?  Jakie  pragnienia   wiążesz  z moim  życiem,   z moją
nauką,  a zwłaszcza z moją śmiercią i zmartwychwstaniem? Dokąd chcesz  dojść razem ze
Mną?

Odkrycie najgłębszej motywacji w pójściu za Jezusem jest jednym z najważniejszych zadań
ucznia. W życiu duchowym bowiem liczą się nie tylko same słowa, gesty i czyny, ale
związane z nimi najgłębsze motywacje serca. To serce nadaje sens i znaczenie wszystkim
działaniom człowieka.

Jednym z podstawowych niebezpieczeństw życia duchowego jest iluzja. Iluzja sprawia
bowiem, iż szukanie Jezusa miesza się z szukaniem siebie samego.

Szukanie siebie samego może przybierać różnorodne formy zaspokajania własnych ludzkich
potrzeb i pragnień. Możemy szukać Chrystusa jak zgłodniałe chleba rzesze, które bardziej
były zainteresowane samym chlebem niż Jego królowaniem. Możemy też szukać Jezusa jak
bogaty młodzieniec: nosił w sobie jakieś wielkie młodzieńcze ideały doskonałości, ale był
zbyt zajęty sobą i swoim bogactwem. Nie potrafił zrozumieć, że życie prawdziwymi ideałami
wymaga wyrzeczenia, trudu, ofiary.

Nie można być z Jezusem i jednocześnie prowadzić wygodne i pełne sytości życie bogacza.
Możemy łudzić się jak bogaty młodzieniec, możemy mówić Jezusowi, iż szukamy
i pragniemy Jego, a w rzeczywistości możemy tak naprawdę szukać tylko siebie samych
i swojej osobistej samorealizacji.

Nasze pójście za Jezusem winno budować na prawdzie. Na początku naszego poznawania,
miłowania i naśladowania Jezusa nie musimy mieć koniecznie niezwykle czystej, idealnej
motywacji. Wystarcza nam ta, którą mamy na dziś. Trzeba ją poznać i przyjąć. I chociaż
daleko jej do doskonałości, to jednak wystarcza, aby wybrać się w drogę z Jezusem. Trwanie
z Nim, słuchanie Jego Słowa, kontemplacja Jego Osoby, będzie jednocześnie pogłębiać nasze
wewnętrzne motywacje związania z Nim.

Wielu młodych ludzi, analizując motywy swojego życiowego powołania, (np. powołania do
kapłaństwa czy życia zakonnego), czuje się mocno zaniepokojonych, kiedy odkrywa, że są
one uwikłane w ich ludzkie słabości, zranienia i grzechy.

Pytają wówczas z niepokojem: Czy ja mam powołanie? Ludzkie ograniczenia, grzechy
i słabości nie przekreślają autentyczności powołania. Każde powołanie Boga jest darem,

który nie wyklucza słabości i ubóstwa. Powołany winien je jednak uwzględnić w rozwijaniu
i realizacji otrzymanego wezwania Bożego.

W obecnej kontemplacji prośmy, abyśmy poznali, na czym naprawdę opiera się nasze
pragnienie poznawania, miłowania i naśladowania Jezusa. Prośmy, abyśmy nie obawiali się
naszych słabości i ograniczeń, które objawią nam niedoskonałość naszych pragnień
duchowych. Z drugiej jednak strony prośmy, abyśmy cenili sobie te pragnienia, które są już
w nas.

3. Rabbi, gdzie mieszkasz?

Na pytanie Jezus: Czego szukacie? uczniowie, zgodnie ze swoją semicką mentalnością,
odpowiadają pytaniem: Rabbi, gdzie mieszkasz?

Towarzyszenie Jezusowi w milczeniu i ciszy rodzi w uczniach coraz głębsze zainteresowanie
Jezusem; zainteresowanie Jego życiem, Jego Osobą, Jego mieszkaniem. To zainteresowanie
staje się ich siłą, motorem pójścia za Nim.

Bardzo   ważne   jest   pierwsze   słowo   odpowiedzi   uczniów:  Rabbi   —   Nauczycielu.   W tym
słowie   zawiera   się   w jakimś   sensie   odpowiedź:  Szukamy   Nauczyciela,   szukamy   Mistrza,
szukamy Pana. Szukamy Przewodnika. Szukamy Tego, który objawi nam, kim jesteśmy, jak
mamy żyć, jak mamy kochać.

Szukanie Jezusa oznacza zawsze de facto szukanie całościowej wizji swojego życia, jest
szukaniem własnej tożsamości. Stąd też nasze szukanie Jezusa staje się tym bardziej
wytrwałe i wierne, im bardziej jesteśmy świadomi potrzeby Nauczyciela, Przewodnika,
Lekarza dla naszego życia.

Pytaniem: Gdzie mieszkasz? uczniowie w sposób niezwykle delikatny wyrażają pragnienie,
by mogli nie tylko poznać Jezusa jako Mistrza i Nauczyciela, ale również, aby mogli
pozostać razem z Nim na stałe.

Uczniowie dyskretnie proszą Jezusa, aby mogli razem z Nim stworzyć nie tylko jedną szkołę,
ale także jeden dom. Chcą uczyć się nie tylko słuchając Jego nauki, ale także uczestnicząc
w Jego osobistym życiu.

Uczniowie chcą zintegrować całe swoje życie wokół jednego celu, wokół jednej osoby.
Wzorem osobowej tożsamości ma stać się dla nich Jezus.

A czego ja pragnę od Jezusa? Czy moje pragnienia związane z Osobą Jezusa są rzeczywiście
ściśle określone? Czy rzeczywiście pragnę uporządkować całe moje życie wokół Osoby
Jezusa? Co w moim sposobie modlitwy, refleksji nad sobą, w sposobie rachunku sumienia
świadczyłoby o tym, iż Jezus jest wzorem mojej osobowej tożsamości; że chcę ukształtować
moje życie w oparciu o Jego życie?

Powierzmy Jezusowi owoc naszych refleksji i modlitwy: dziękujmy Mu za rodzące się w nas
pragnienia pełniejszego poznawania Go, ściślejszego związania się z Nim oraz wierniejszego
naśladowania Jego życia. Prośmy, aby świadomość naszej słabości nie tylko nie rodziła
w nas zniechęcenia, ale, wprost przeciwnie, przynaglała nas do wierniejszego szukania Go.

4. Chodźcie, a zobaczycie!

Jezus nigdy nie pozostaje nieczuły na najgłębsze tęsknoty i pragnienia ludzkiego serca.
Zawsze na nie odpowiada. Stąd tak wiele znaczy już samo zainteresowanie Osobą i życiem
Jezusa, samo pragnienie poznawania Go, miłowania i naśladowania.

Prośmy w tej kontemplacji raz jeszcze, abyśmy doceniali, pielęgnowali i rozwijali w nas
pragnienia związane z Osobą i życiem Jezusa.

Jezus   przyjmując   i realizując   pragnienia   uczniów   nie   odsłania   przed   nimi   całej   ich
przyszłości, ale zaprasza do wspólnej drogi. Chrystus mówi: Chodźcie, a zobaczycie! Pragnie
utrwalić w swoich uczniach pierwsze zaufanie, które okazali Mu nazywając go Rabbim. Idąc
za   Mną   wiernie   —   zobaczycie,   gdzie   mieszkam,   doświadczycie   mojej   obecności,   mojej
przyjaźni, mojej miłości. Idąc za Mną, zrozumiecie wszystko: kim Ja jestem, kim wy jesteście,
jaki jest najważniejszy cel waszego życia.

Zauważmy, że w tej scenie powołania uczniów Jezus nie wspomina jeszcze o misji, którą
później im powierzy. Pragnie bowiem, aby na początku całą swoją miłosną uwagę uczniowie
skoncentrowali tylko na Jego Osobie; aby z wielką uwagą wsłuchiwali się w Jego Słowa,
wpatrywali się w Jego czyny, nasycali się Jego obecnością. Uczeń nie poświęci się
z oddaniem misji Jezusa, jeżeli nie przyjmie najpierw całym sercem Jego Osoby, Jego słów
i czynów. Istotę misji, jaką Jezus powierza uczniom, wypełnia właśnie Jego Osoba: Jego
życie, nauka, śmierć i Zmartwychwstanie.

Istotą życia chrześcijańskiego nie jest najpierw praca apostolska, misyjna, choćby była
podejmowana na bardzo odpowiedzialnych odcinkach. Istotą życia chrześcijańskiego jest
związanie się z Jezusem, całkowite powierzenie się Jemu. W tej kontemplacji prośmy gorąco
o jasną i głęboką świadomość pierwszeństwa naszego bycia z Jezusem, naszego mieszkania
u Jezusa, przed działaniem dla Niego. Jezusowi nie chodzi najpierw o to, byśmy oddawali
Mu owoce naszego życia, ale abyśmy oddali Mu całe nasze życie.

Gdyby w naszym życiu było więcej troski o pracę dla Jezusa niż o mieszkanie z Jezusem,
łatwo ryzykowalibyśmy popadnięcie w herezję czynu  — jak mówi Pius XII. Istota  herezji
czynu  polega   na   próbie   zaspokajania   własnych   ludzkich   potrzeb   przy   pomocy  pracy
apostolskiej.   Jeżeli   nie   szukalibyśmy   najpierw   samego   Jezusa,   to   wówczas   działanie   dla
Niego   łatwo   mogłoby   stać   się   parawanem   dla   szukania   siebie   samych.   Intensywność
i szczerość naszej osobowej więzi z Jezusem gwarantuje czystość intencji w naszej posłudze
bliźnim.

5. Chcę i pragnę naśladować Jezusa

Jeśli uczeń Jezusa przyjmuje osobowe wołanie Mistrza i idzie za Nim, to tym samym musi
odwrócić się od siebie samego.

Zauważmy, iż każdy z nas rodzi się z piętnem samolubstwa i egocentryzmu. Od pierwszych
dni naszego życia jesteśmy zamknięci w sobie i jednocześnie niezdolni wyjść z siebie
o własnych siłach. Trudności i niepokoje trapiące człowieka codziennie z powodu jego
samolubstwa, niedołęstwa, nieumiejętności i pychy — pisze T. Merton — wytwarzają w nim
pragnienie, żeby ktoś inny mógł go prowadzić i wspomagać swoją radą.

Jezus swoim zaproszeniem: Chodźcie, a zobaczycie wzywa uczniów, aby odkryli
samolubstwo, niedołęstwo, nieumiejętność i pychę. Owo odkrycie sprawi, iż spontanicznie
zapragną przyjąć Jezusa jako Przewodnika, który ich poprowadzi; jako Lekarza, który ich
uleczy, jako Pasterza, który będzie ich ochraniał; jako Mistrza, który będzie ich uczył.

Nasza potrzeba Przewodnika, Mistrza, Lekarza wypływa więc z sytuacji egzystencjalnej,
w jakiej się znajdujemy. Stąd też słowa Jezusa: Chodźcie, a zobaczycie trzeba nam odkryć
jako odpowiedź na nasze najgłębsze potrzeby, pragnienia i tęsknoty. Jezus nie przychodzi do
nas jako Ktoś z zewnętrz. Potrzeba Jezusa mieszka w nas. Ona jest częścią naszego ludzkiego
serca.

Jeżeli   wyrażamy   pragnienie   autentycznego   naśladowania   Jezusa   w całym   Jego   życiu,
wówczas   —   podobnie   jak   On   —   winniśmy   przyjąć   otwartą   postawę   wobec   zniewag
i upokorzenia,   wobec   cierpienia   i krzyża   oraz   wobec   ubóstwa   i posłuszeństwa.   Nasze
zamieszkanie u Jezusa i powierzenie Mu całego naszego życia wyraża się więc w tym, iż
pragniemy przyjąć wszystko, co przyniesie nam kroczenie po Jego śladach. Jezus nie każe
nam szukać cierpień, upokorzeń czy zniewag, ale po prostu ufnie przyjąć te, które staną na
naszej drodze.

Jeszcze raz powróćmy do modlitwy ofiarowanej nam na drugi tydzień przez św. Ignacego
Loyolę.

Odwieczny Panie wszystkich rzeczy. Oto przy Twej łaskawej pomocy składam ofiarowanie
swoje   w obliczu   nieskończonej   Dobroci   Twojej   i przed   oczami   chwalebnej   Matki   Twojej
i wszystkich świętych dworu niebieskiego. Oświadczam, że chcę i pragnę i taka jest moja
dobrze rozważona decyzja, jeśli to tylko jest ku Twojej większej służbie i chwale, naśladować
Cię   w znoszeniu   wszystkich   krzywd   i wszelkiej   zniewagi   i we   wszelkim   ubóstwie,   tak
zewnętrznym   jak   i duchowym,   jeśli   tylko   najświętszy   Majestat   Twój   zechce   mię   wybrać
i przyjąć do takiego rodzaju i stanu życia (ĆD 98).

V. WCIELENIE

W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do
Dziewicy   poślubionej   mężowi,   imieniem   Józef,   z rodu   Dawida;   a Dziewicy   było   na   imię
Maryia.   Anioł   wszedł   do   Niej   i rzekł:   Bądź   pozdrowiona,   pełna   łaski,   Pan   z Tobą,
błogosławiona jesteś między niewiastami. Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co
miałoby znaczyć to pozdrowienie. Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Maryio, znalazłaś
bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On
wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida.
Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca. Na to
Maryia rzekła do anioła: Jakże się to stanie, skoro nie znam męża? Anioł Jej odpowiedział:
Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się
narodzi,   będzie   nazwane   Synem   Bożym.   A oto   również   krewna   Twoja,   Elżbieta,   poczęła
w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu ta, która uchodzi za niepłodną. Dla Boga
bowiem nie ma nic niemożliwego. Na to rzekła Maryia: Oto ja służebnica Pańska, niech mi
się stanie według twego słowa! Wtedy odszedł od Niej anioł (Łk 1, 26–38).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Św.  Ignacy zachęca nas, aby na początku kontemplacji
o Wcieleniu przedstawić sobie dwie sceny. Najpierw wielki obszar i krąg świata, na którym
mieszkają tak liczne i tak różne ludy (por. ĆD, 103). Zgodnie z tą zachętą wyobraźmy sobie
kulę   ziemską   z jej   wszystkimi   kontynentami   zamieszkałymi   przez   miliardy   osób   w całej
historii ludzkości. Po przedstawieniu sobie tego  wielkiego obrazu  jesteśmy zaproszeni, aby
oglądać   w naszej   wyobraźni   mały   domek   nazaretański,   w którym   mieszka   młoda
Dziewczyna Galilejska. Ona to właśnie przyjmuje Zwiastowanie: Wcielenie Syna Bożego.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy — jak zachęca nas Ignacy — o dogłębne poznanie
Pana, który dla mnie stał się człowiekiem, abym Go więcej kochał i więcej szedł w Jego ślady
(ĆD, 104).

1. Zagrożony rodzaj ludzki

Św. Ignacy proponuje rozpoczęcie kontemplacji Tajemnicy Wcielenia od oglądu rodzaju
ludzkiego w całej jego różnorodności, z wszystkimi dramatami właściwymi ludzkiemu życiu,
wraz z całym złem, które przez ludzkość przepływa.

Widzieć osoby jedne po drugich. A najpierw te na obliczu ziemi, tak bardzo różnorodne
w stroju, sposobie bycia. Jedni są biali, inni czarni; jedni żyją w pokoju, drudzy w stanie
wojny,  jedni  są  zdrowi,  drudzy  chorzy,  jedni  płaczą,  drudzy  się  śmieją,   jedni  się  rodzą,
drudzy umierają... Słuchać, co mówią osoby na obliczu ziemi, a mianowicie jak ze sobą
rozmawiają,   jak   przeklinają   i bluźnią...   Potem   patrzeć,   co   czynią   osoby   na   powierzchni
ziemi, jak mianowicie biją się wzajemnie, zabijają i idą do piekła (ĆD, 106–108).

I chociaż św. Ignacy opisuje ludzkość sprzed pięciu wieków, jego charakterystyka nie
przestaje być dziś aktualna. Postęp cywilizacyjny nie zniósł dramatyzmu ludzkiego życia na
ziemi, ale wręcz go pogłębił. Postęp techniczny — wbrew optymistycznym przewidywaniom

niektórych myślicieli dziewiętnastego wieku — nie tylko nie przyniósł powszechnego
szczęścia i dobrobytu ludzkości, ale pogłębił istniejące już konflikty, napięcia i niepokoje.

Rabunkowa gospodarka kierowana chciwością człowieka powoduje takie zatrucie ziemi
i takie zniszczenie środowiska, że staje się ono w wielu regionach świata nie do
zamieszkania. Z powodu brutalnej przewagi człowieka uzbrojonego w technikę nad przyrodą
istnieje dziś realna możliwość zniszczenia życia na ziemi.

Postęp techniczny zastosowany w wojnach zwiększył zagrożenie ludzkości. Nigdy dotąd
człowiek nie osiągnął tak koszmarnej perfekcji w zabijaniu, jaką posiada dzisiaj. Bezlitosna
wzajemna rzeź na frontach pierwszej i drugiej wojny światowej, ludobójstwo Oświęcimia
i Hiroszimy, katastrofa Czarnobyla — oto fakty, które dobitnie świadczą, że dziś ludzie biją
się i zabijają w rozmiarach dotąd niespotykanych w historii.

Wiek dwudziesty naznaczony jest jeszcze inną wielką zbrodnią dokonywaną w majestacie
praw ustalanych przez parlamenty i rządy: zabijaniem dzieci nienarodzonych. Technika
medyczna została zastosowana nie tylko dla ratowania człowieka, ale także dla zabijania
najbardziej bezbronnych, bo jeszcze nienarodzonych.

Św. Ignacy każe nam także słuchać, jak ludzie przeklinają i bluźnią. Również bluźnierstw
i przekleństw, jakie mógł usłyszeć lub przeczytać św. Ignacy, nie można porównywać z tymi,
których ludzkość słucha i czyta dzisiaj. Nihilistyczna mentalność wielu współczesnych
myślicieli, twórców kultury i sztuki w sposób przewrotny odwraca porządek rzeczy
nazywając zło dobrem, a dobro złem.

Niektórzy filozofowie zbuntowani przeciwko jakiejkolwiek idei Boga i jakiejkolwiek formie
religii stworzyli teologię śmierci Boga. Układają koszmarne opowiadania i mity ogłaszające
śmierć Boga. Jeden z nich, H. Heine, napisał: Nic nie mogło Boga uratować. Czyż nie
słyszycie dzwonków? Na kolana! Niosą sakramenty Bogu, który umiera. Komentując te słowa
R. Laurentin powie: Dzisiejszy szaleniec mówi: Bóg umarł.

Bylibyśmy w błędzie sądząc, iż to szaleńcze wołanie pozostaje zupełnie bez echa w ludziach
zagubionych, zniechęconych do życia, w ludziach uwikłanych w słabości i grzechy. Każdy,
kto się dopuszcza nieprawości, nienawidzi światła (J 3, 20) i dlatego chętnie skorzysta z tych
koszmarnych idei, aby zracjonalizować i uzasadnić sobie swoje nieuporządkowane życie.

W obecnej kontemplacji chciejmy sobie uświadomić, iż jesteśmy cząstką zagrożonej
ludzkości. Codziennie oddychamy zatrutym powietrzem, pijemy zatrutą wodę, spożywamy
nierzadko skażone pokarmy. Są to skutki grzechu, które spadają na nas.

Prośmy,   abyśmy  odkryli   prawdę,   iż   my  również   mamy   jakiś   udział   w całym  zagrożeniu
ludzkości   przez   nasz   grzech   osobisty.   I chociaż   w wielu   wypadkach   trudno   byłoby   nam
dopatrzeć   się   bezpośredniego   związku   naszych   grzechów   z zagrożeniami   współczesnego
człowieka, to jednak wiara w Kościół, Mistyczne Ciało Jezusa pozwala nam zrozumieć, iż
każdy grzech zwraca się nie tylko przeciwko Bogu, ale także przeciwko ludzkości, przeciwko

nam samym. Prośmy o głębokie odczucie, że nie tylko cała ludzkość, ale także ja sam
osobiście potrzebuję miłosierdzia, potrzebuję zbawienia.

2. Dokonajmy odkupienia

Gdyby powyższy opis ludzkości zawierał całą prawdę o niej, byłaby ona tragiczna. Ale tak
nie jest. Po kontemplacji ludzkości jesteśmy zaproszeni do kontemplacji Trójcy Świętej,
która z miłością czuwa nad całym okręgiem ziemi i z troską śledzi losy każdego człowieka.

Po drugie widzieć i rozważać jak trzy Osoby Boskie siedzą na swojej królewskiej stolicy i jak
patrzą na cały okrąg ziemi i na wszystkie ludy, które w zaślepieniu umierają... Słuchać, co
mówią Osoby Boskie, a mianowicie: Dokonajmy odkupienia rodzaju ludzkiego... oraz co
robią dokonując najświętszego Wcielenia (ĆD, 106–108).

Idąc   za   radą   Ignacego,   kontemplujmy   Boga,   który   patrzy   z miłosierdziem   na   udręczoną
ludzkość. Stwórca nie pozostaje obojętny wobec nieszczęścia człowieka, wzrusza się jego
udręką i mówi:  Dosyć napatrzyłem się na udrękę ludu mego w Egipcie i nasłuchałem się
narzekań jego na ciemiężców, znam więc jego uciemiężenie. Zstąpiłem, aby go wyrwać z ręki
Egiptu i wyprowadzić z tej ziemi do ziemi żyznej i przestronnej  — mówi Jahwe o Izraelu
ciemiężonym w Egipcie (Wj 3, 7–8).

Ta właśnie litość Boga wobec człowieka, współczucie dla jego cierpienia i udręki staje się
zasadniczym źródłem nieustannej ingerencji Boga w historię ludzkości. To, co Bóg uczynił
dla całej ludzkości, uczynił także dla każdego z nas osobiście.

W obecnej kontemplacji uświadomię sobie, że jestem widziany i słyszany przez Boga, że On
wzrusza się moim uciemiężeniem, zagubieniem i udręką wewnętrzną. Pełen współczucia dla
mnie zstępuje w swoim Synu Jezusie Chrystusie, aby okazać mi swoje miłosierdzie. Prośmy,
abyśmy otwartym i wdzięcznym sercem przyjęli Syna Bożego jako wysłannika Trójcy
Świętej.

3. Zwiastowanie

Po kontemplacji Boga, patrzącego miłosiernie na całą ludzkość, św. Ignacy zachęca nas,
abyśmy kontemplowali Tajemnicę Zwiastowania. W niej bowiem konkretnie spełnia się
postanowienie Trójcy Przenajświętszej: Dokonajmy odkupienia rodzaju ludzkiego.

a) W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do
Dziewicy   poślubionej   mężowi,   imieniem   Józef,   z rodu   Dawida,   a Dziewicy   było   na   imię
Maryia  (Łk 1, 26). Działanie Boga, choć przekracza wszystko co ziemskie i ludzkie, dla
człowieka   przybiera   konkretny   wymiar   historyczny.   Anioł   Gabriel   zostaje   posłany   do
konkretnego miasta, w konkretnym czasie i do konkretnej osoby: do Maryi. W ten sposób
działanie Boga staje się dla ludzkości dostrzegalne, zauważalne, możliwe do przyjęcia.

Dzięki temu  konkretnemu  Bożemu działaniu możemy uniknąć rozmytej religijności, która
bywa   niekiedy   sprowadzana   do   szukania   jakiegoś   wewnętrznego   nastroju,   uniesienia
wewnętrznego   czy   też   do   jakiegoś   nieokreślonego   stanu  nirwany.   Dzięki  konkretnemu,
historycznemu  działaniu Boga duchowość chrześcijańska ma charakter  wcielony. Przybiera
ona bardzo realistyczny,  ziemski  charakter. Tajemnica Wcielenia sprawia, iż Bóg staje się
bardzo ludzki, staje się nam bardzo bliski. Kto widzi Jezusa, Boga–Człowieka, widzi także
i Boga Ojca. Jezus jest Drogą do poznania całej Tajemnicy Trójcy Świętej.

b) Anioł wszedł do Niej i rzekł: Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona
jesteś między niewiastami. Słowa  Bądź pozdrowiona  znaczą również:  raduj się, wesel się.
Interwencja   Boga   w historię   ludzkości   jest   źródłem   niewymownej   radości.   Zapowiada
bowiem ostateczne zwycięstwo nad  wszystkim,  co  jest źródłem jej  udręki,  jej  cierpienia
i śmiercią.

Raduj się wielce, córko Syjonu — zachęca prorok Zachariasz — wołaj radośnie, córko
Jeruzalem. Oto Twój król idzie do Ciebie, sprawiedliwy i zwycięski (Za 9, 9).

Ignacjański, realistyczny ogląd nieszczęść człowieka, spojrzenie w prawdzie na cały dramat
ludzkiego życia sprawia, iż obiecany ratunek, obiecane zbawienie spontanicznie staje się
źródłem radości. Prośmy, abyśmy mogli wejść w głębię radości płynącej z Wcielenia. Sam
Bóg staje się człowiekiem. Sam Bóg staje się jednym z nas. Będzie do nas podobnym we
wszystkim, oprócz grzechu. Będzie się trudził, będzie walczył razem z nami, aby wyrywać
nas z naszych nieszczęść, by skierować nasze kroki na drogę pokoju.

Prośmy o doświadczenie wewnętrznej radości, że Bóg staje się Emmanuelem, Bogiem
z nami. Staje się nam tak bliski, iż możemy słuchać Jego Słowa naszymi ludzkimi uszami,
możemy patrzeć na Niego ludzkimi oczyma, możemy Go dotykać, a nawet spożywać Jego
Ciało pod postaciami chleba i wina.

c) Ale słowa, które miały u Maryi wywołać radość, wzbudziły zaniepokojenie i zadumę:
Maryia zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. Nawet
najbardziej czyste i wolne serce człowieka, jakim jest serce Niepokalanej Dziewicy, nie jest
zdolne samo z siebie przyjąć Boga. Ono drży. Boże działanie przerasta i przewyższa
człowieka. Drżenie serca uświadamia człowiekowi, że Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi
i tchnął w jego nozdrza tchnienie życia (Rdz 2, 7).

Ta właśnie pełna trwogi reakcja Maryi ukazuje nam kruchość ludzkiego serca. Ta kruchość
serca wiąże się z kruchością miłości. Każdą ludzką miłość cechuje delikatność i kruchość,
ponieważ miłość zależy od kruchej wolności człowieka. Maryia bardziej niż ktokolwiek inny
rozumie, że pełnia łaski, pełnia miłości, pełnia wolności przychodzi jako czysty dar Boga,
dar bezinteresowny, dar bezwarunkowy.

Człowiek w żaden sposób nie może sobie zapewnić niezmienności swojej woli, nie może
otworzyć się jedną decyzją woli — raz na zawsze — na ten dar. Kruchość ludzkiej wolności
i ludzkiej miłości każe nam drżeć, lękać się bojaźnią Bożą, aby nie utracić otrzymanego daru.

Nasza pewność wytrwania w otrzymanej łasce, w miłości i w wolności wewnętrznej może
opierać się jedynie na powierzeniu się Dawcy, na bezgranicznym zaufaniu Mu.

d) Nie bój się Maryio, znalazłaś łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu
nadasz imię Jezus.

Wysłaniec Boga uspokaja serce Maryi, uspokaja serce każdego człowieka i w ten sposób
czyni je zdolnym do przyjęcia łaski. Bóg umacnia i utwierdza to, co w człowieku jest
delikatne, kruche i wrażliwe. Maryia znalazła szczególną łaskę u Boga nie tylko jako Matka
Syna Bożego, ale jako Ta, która w pełni powierzyła się Bogu. W Jej bezgranicznym zaufaniu
każdy z nas może odnaleźć łaskę Boga. Maryia jest Pośredniczką łask. Ona daje Chrystusa
wszystkim, którzy Go szukają.

Wsłuchajmy się z uwagą w słowa anioła: Nie bój się, znalazłeś łaskę u Boga. Wezwanie to
w dzisiejszym świecie brzmi szczególnie aktualnie.

Przełom  wieku   dwudziestego   i dwudziestego   pierwszego   to  czas   zagrożenia   i lęku.   Z jak
wielkim   entuzjazmem   zostały   przyjęte   proste   słowa   Jana   Pawła   II:  Nie   lękajcie   się
wygłoszone   w dniu   inauguracji   jego   pontyfikatu.   Lęk   jest   podstawowym   wrogiem   całej
ludzkości i każdego człowieka. To właśnie wskutek lęku ludzie biją się wzajemnie, zabijają,
przeklinają i bluźnią. To właśnie z lęku, którego głównym źródłem jest odrzucenie i brak
miłości, rodzi się gniew i nienawiść. Z lęku ludzie nie tylko — jak mówi św. Ignacy — idą
do piekła, ale tworzą sobie piekło na ziemi (por. ĆD 106–108).

Pozwólmy się przekonać aniołowi, wysłańcowi Bożemu, jak dała się przekonać Maryia, że
obawa i lęk niosą z sobą wielką pokusę dla człowieka. Pokusę tę trzeba dostrzec i podjąć
zmagania z nią.

Prośmy przede wszystkim o zdemaskowanie neurotycznego lęku przed Bogiem. Bóg, nasz
Ojciec niebieski nie zagraża nam. On nie chce nas krępować, ciemiężyć, karać. Wysyła do
nas swojego Jednorodzonego Syna, aby nas wyzwolił z ręki naszych nieprzyjaciół. Pragnie,
aby nasze życie było szczęśliwe i pełne pokoju. Pragnie, byśmy jako ludzie wolni mogli Mu
oddawać chwałę w miłości i służyć Mu bez trwogi.

4. Oto ja służebnica Pańska!

Pan Bóg żąda od Maryi przyjęcia rzeczy przerastających wszelkie ludzkie pojęcie. Najpierw
domaga się wiary, że urodzi Syna bez udziału mężczyzny; po drugie domaga się wiary, że
Syn Jej będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida.
Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca.

Maryia nie rozumie do końca, co anioł do Niej mówi. Nie jest w stanie sama rozeznać
ofiarowanej Jej Dobrej Nowiny. I właśnie dlatego Maryia nawiązuje dialog z wysłańcem
Jahwe. Maryia pragnie dokonać rozeznania duchowego. Właśnie dlatego prosi o wyjaśnienia,
prosi o pomoc: Jakże się to stanie, skoro nie znam męża?

Bóg rozumie doskonale trudności i wątpliwości młodej Dziewczyny Galilejskiej, która nagle
została postawiona przed zadaniem, które Ją przerasta. Rozumie Jej ludzkie obawy
wyrażenia zgody na tę niezwykłą rzeczywistość, do której przyjęcia Ją zaprasza. Stąd też
udziela Jej wyjaśnień: Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego
też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.

Anioł Jahwe pragnąc jakby dodatkowo uwiarygodnić swoje niezwykłe wieści podaje Maryi
inną zaskakującą informację. Oto Jej krewna Elżbieta, bezpłodna kobieta w podeszłym już
wieku, poczęła w swej starości syna i jest już w szóstym miesiącu.

Ustami anioła Bóg przypomina Maryi prawdę, która była przedmiotem wiary Izraela, że dla
Jahwe nie ma nic niemożliwego. Najważniejszym niemalże faktem dla uwiarygodnienia tej
prawdy było w historii Izraela przejście przez morze suchą nogą. Pan Bóg domagając się od
człowieka rzeczy trudnych, pomaga mu jednak w uznaniu i przyjęciu tego, co po ludzku jest
niemożliwe.

Dzięki otrzymanej pomocy Maryia podejmuje świadomą i wolną decyzję: Niech mi się stanie
według twego słowa! Maryia zawierza Bogu pewna pewnością wiary, że Jahwe działa w Jej
życiu. I właśnie dlatego mówi: Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według twego
słowa!

Maryia jest pewna interwencji Boga nie tylko w chwili Zwiastowania. Jest pewna tej
interwencji także we wszystkich innych najtrudniejszych i jednocześnie najważniejszych
momentach swojego życia. Jest pewna działania Boga, kiedy rodzi Syna w stajni w Betlejem;
kiedy ucieka z Nim do Egiptu; jest pewna obecności mocy Boga, kiedy przez trzy dni szuka
Go w Jerozolimie jako dwunastoletniego Chłopca; jest pewna działania Jahwe, kiedy stoi pod
krzyżem, a później trzyma w swoich ramionach martwe ciało Syna.

Maryia jest pewna działania Jahwe, choć go do końca nie rozumie. Nie rozumiejąc, wyraża
zgodę. Nie rozumiejąc ufnie powtarza: Niech mi się stanie według twego słowa!

Żeby przyjąć Boga i Jego wolę, nie trzeba chcieć wszystkiego zrozumieć. W jakimś sensie
trzeba zrezygnować z rozumienia intelektualnego. Zgoda na wolę Boga zaczyna się w chwili,
kiedy rodzi się zaufanie do Niego. Zgoda na wolę Bożą jest zgodą na pracę, na służbę, na
wysiłek, na cierpienia. Stąd też Maryia mówi: Oto ja służebnica Pańska.

Ale przyjęcie woli Bożej, to także otwarcie się na źródło radości. I właśnie dlatego anioł
zaprasza Maryię: Bądź pozdrowiona, to znaczy — raduj się, wesel się. Maryia w swoim
życiu nie tylko się trudzi, cierpi, ale także przeżywa wiele pięknych chwil radości.

Zauważmy w tej kontemplacji radość Maryi z Jej codziennego spotkania z Jahwe na
modlitwie, Jej radość z narodzin Syna, radość macierzyństwa. Zauważmy także pogodne
chwile życia rodzinnego w Nazarecie. Kontemplujmy radość Maryi bycia Matką Mesjasza,
radość Zmartwychwstania, radość Zesłania Ducha Świętego, radość rodzącego się Kościoła,
radość bycia wziętą z ciałem i duszą do nieba.

Maryia w pełnieniu woli Bożej nie szuka jednak radości dla niej samej. I choć przyjmuje ją
z wdzięcznością, pozostaje wobec niej wolna. W razie potrzeby umie z niej zrezygnować.
Prośmy w tej kontemplacji, aby pełna odwagi i ufności wiara Maryi pomagała nam
pokonywać naszą niewiarę, nasze codzienne zbytnie lęki o siebie, o swoją przyszłość.
Prośmy także, by rodziło się w nas głębokie pragnienie powierzenia się Bogu na wzór Maryi.

Na zakończenie całej kontemplacji o Wcieleniu — zgodnie z zachętą św. Ignacego (por. ĆD
109) — rozmawiajmy najpierw z Matką Najświętszą. Prośmy Ją, aby swoją pokorną wiarą
i uległością wobec Boga uczyła nas otwartości na Jego działanie w nas. Rozmawiajmy także
z Jezusem, prosząc Go, aby Tajemnica Jego Wcielenia otwierała nas na nieskończoną miłość
Boga Ojca do nas. Boga Ojca zaś prośmy, abyśmy dzięki coraz głębszemu poznaniu Jego
Syna mogli Go więcej kochać i wierniej naśladować.

VI. NARODZENIE JEZUSA

W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności
w całym   państwie.   Pierwszy   ten   spis   odbył   się   wówczas,   gdy   wielkorządcą   Syrii   był
Kwiryniusz. Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta. Udał
się   także   Józef   z Galilei,   z miasta   Nazaret,   do   Judei,   do   miasta   Dawidowego,   zwanego
Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie
Maryią, która była brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania.
Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie
było dla nich miejsca w gospodzie.

W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad swoją trzodą.
Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, tak że bardzo się
przestraszyli. Lecz anioł rzekł do nich: Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką,
która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel,
którym   jest   Mesjasz,   Pan.   A to  będzie   znakiem   dla   was:  znajdziecie   Niemowlę,   owinięte
w pieluszki   i leżące   w żłobie.   I nagle   przyłączyło   się   do   anioła   mnóstwo   zastępów
niebieskich, które wielbiły Boga słowami: Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój
ludziom Jego upodobania.

Gdy aniołowie odeszli od nich do nieba, pasterze mówili nawzajem do siebie: Pójdźmy do
Betlejem   i zobaczmy,   co   się   tam   zdarzyło   i   o czym   nam   Pan   oznajmił.   Udali   się   też
z pośpiechem   i znaleźli   Maryię,   Józefa   i Niemowlę,   leżące   w żłobie.   Gdy   Je   ujrzeli,
opowiedzieli o tym, co im zostało objawione o tym Dziecięciu. A wszyscy, którzy to słyszeli,
dziwili się temu, co im pasterze opowiadali. Lecz Maryia zachowywała wszystkie te sprawy
i rozważała je w swoim sercu. A pasterze wrócili, wielbiąc i wysławiając Boga za wszystko,
co słyszeli i widzieli, jak im to było powiedziane (Łk 2, 1–20).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Wyobraźmy sobie najpierw Maryię i Józefa, którzy udają
się z Nazaretu do Betlejem. Przyglądajmy się ich zmęczeniu, ich utrudzeniu się w drodze.
Następnie zaś przedstawmy sobie grotę betlejemską, a w niej Maryię z Dzieciątkiem Jezus
i Józefem. Zauważmy też pasterzy, którzy przychodzą oddać pokłon Jezusowi.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy najpierw o głęboką wiarę, iż Dziecię narodzone
z Maryi w grocie betlejemskiej jest Synem Bożym. Prośmy także o wielką wewnętrzną
radość, że dzięki Tajemnicy Wcielenia i Narodzenia Jezusa Bóg stał się jednym z nas, że
mamy tak łatwy i prosty przystęp do Niego.

1. Panowanie na tronie Dawida

Anioł Gabriel w czasie Zwiastowania zapowiedział Maryi, że Pan Bóg da Jej Synowi tron
Jego praojca, Dawida (Łk 1, 32). Od początku opowiadania o Narodzeniu Jezusa Ewangelista
Łukasz podkreśla wypełnienie się tej zapowiedzi. Z rozporządzenia Cezara Augusta udał się
Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem,
ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby dać się zapisać z poślubioną sobie Maryią.

Zauważamy tutaj jeden z wielu paradoksów, którymi utkane są wszystkie Ewangelie. Syn
Boży, który urodzi się w mieście Dawida, w Betlejem i ma zasiąść na jego tronie i panować
na wieki, od pierwszych dni swoich narodzin będzie poddanym władzy okupanta
rzymskiego, Cezara Augusta.

Także samo miejsce urodzin Jezusa, choć zostało przepowiedziane przez proroków, zdaje się
być wyznaczone władzą obcego imperatora. To na jego rozkaz Józef i Maryia musieli udać
się w podróż, aby poddać się powszechnemu spisowi ludności.

To właśnie zderzenie panowania Cezara w okupowanej Palestynie z narodzeniem Jezusa,
Króla Wszechświata, ukazuje charakter Chrystusowego panowania. Od pierwszych dni życia
na ziemi Bóg–Człowiek ukazuje, iż Jego władza nie opiera się na przemocy, na sile i ucisku.

Jezus nie podporządkowuje sobie świata mieczem. Wiecie, że władcy narodów uciskają je,
a wielcy dają im odczuć swoją władzę — mówi Jezus. Ale nie tak będzie u was. Lecz kto by
między wami chciał stać się wielki, niech będzie waszym sługą (Mt 20, 25–26). Panowanie
Chrystusa było służeniem: Nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć i dać swoje życie
na okup za wielu (Mt 20, 28).

W obecnej kontemplacji oddajmy hołd Jezusowi jako Królowi. Uznajmy Jego Boską władzę
nad całym Wszechświatem. Uznajmy także Jego panowanie i władzę nad naszym życiem.
Wyraźmy wdzięczność za sposób Jego panowania. Prośmy, abyśmy nie bali się nigdy Jego
władzy i abyśmy się nigdy przed nią nie bronili. Prośmy także, byśmy mogli doświadczyć
słodyczy panowania Jezusa.

2. Niebezpieczna podróż

Udał się Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei (...) z poślubioną sobie Maryią, która
była   brzemienna.   Dla   Matki   oczekującej   przyjścia   na   świat   Dziecka   była   to   bardzo
niebezpieczna podróż. Ale podróż do Betlejem, podjęta z rozkazu ziemskiego Cezara, miała
być   jednak   realizowaniem   Bożych   planów.   Wymagała   więc   całkowitego   zaufania
i powierzenia się Jahwe.

Od chwili Zwiastowania Pan Bóg będzie wymagał od Maryi pełnego zaufania. Będzie Ona
bowiem napotykać wiele bolesnych i zaskakujących, nierzadko także niezrozumiałych dla
Niej sytuacji. Ale w tych właśnie okolicznościach Maryia będzie wykonywać swoją misję
służebnicy.

Istotą Jej posługi jako  Służebnicy Pańskiej  nie będzie najpierw zewnętrzne działanie, ale
posługa   wiary.   Wszystko,   co   Maryia   będzie   robić,   będzie   przejawem   tej  posługi   wiary.
Odbywając niebezpieczną podróż do Betlejem Maryia pełni posługę wiary. Także w całym
późniejszym   życiu   przyjmuje   w duchu  posługi   wiary  wszystkie   wydarzenia,   w których
postawi Ją Opatrzność. Maryia nie broni się, nie ucieka, nie szuka zabezpieczeń.

W obecnej modlitwie kontemplujmy podróż Maryi i Józefa z Nazaretu do Betlejem.
Przyglądajmy się w sposób szczególny utrudzeniu i zmęczeniu Maryi. Chciejmy dostrzec Jej
cichość i pokój. Zauważmy też św. Józefa, który troszczy się o swoją Małżonkę. Udziela Jej
jako Jej mąż wszelkiej koniecznej pomocy. Możemy też wyobrazić sobie, w jaki sposób
Maryia i Józef modlą się w czasie tej podróży, powierzając się nieustannie Jahwe.

A potem wejść w siebie samego, aby jakiś pożytek duchowny wyciągnąć — mówi św. Ignacy
(ĆD, 114). Wejdźmy więc w całą historię naszego życia, by dostrzec te wydarzenia
i sytuacje, w których w sposób szczególny byliśmy zapraszani, aby zaufać Bogu; w których
byliśmy wzywani, aby dać się Jemu prowadzić.

Pytajmy siebie, w jaki sposób odpowiadaliśmy na to zaproszenie? Czy nie unikaliśmy i nie
unikamy za wszelką cenę sytuacji niepewności, ryzyka? Zauważmy, jak gorączkowo nieraz
szukamy różnorodnych zabezpieczeń, w jaki sposób budujemy wokół siebie mury obronne.

Zwykle przeczuwamy dobrze, że brak zabezpieczenia, sytuacje niepewności, wystawianie się
na jakiekolwiek ryzyko jest bolesne, ponieważ grozi głębszym zranieniem. A ponieważ tkwi
w nas jakiś naturalny lęk przed każdym zranieniem, stąd nasze gorączkowe wręcz szukanie
bezpieczeństwa. Im głębsze są w nas obawy o siebie, tym bardziej gorączkowo i gwałtownie
poszukujemy pewności i zabezpieczenia.

Jeżeli   jednak   kierujemy   się   choć   trochę   poczuciem   realizmu   życiowego,   to   łatwo
uświadomimy   sobie,   że   wszelkie   nasze   ludzkie   zabezpieczanie   się   pozostaje   bardzo
względne.   Wystarczy   czasami   mała   zmiana   warunków   zewnętrznych,   a cały   misternie
zbudowany system samoobrony i bezpieczeństwa, wali się jak domek z kart.

Stajemy się wówczas jeszcze bardziej bezbronni, bardziej podlegli zranieniu. Budowanie
ludzkiego bezpieczeństwa na ziemi nierzadko przypomina budowanie przez dzieci zamków

z piasku na plaży. Jeden przypływ fali morskiej niszczy dorobek i trud wielu godzin.
Współczesne wojny potrafią również w jednej chwili zniszczyć dorobek dziesiątków
pokoleń.

Nie tylko pojedynczy człowiek nie może zabezpieczyć swojego życia na ziemi. Także całe
społeczności,   narody   i cała   ludzkość   nie   są   w stanie   zbudować   sobie   trwałego   systemu
bezpieczeństwa.   Ewangeliczni   robotnicy,   którzy   budują  nowoczesne  obronne   wieże
Jerozolimy,   sami   padają   pod   ich   gruzami.   Widać   w tym   wyrazisty   symbol   bezradności
w szukaniu przez człowieka bezpieczeństwa tutaj na ziemi. W kontekście tej tragedii Jezus
powtarza znamienne słowa: Jeżeli się nie nawrócicie, wszyscy tak samo zginiecie (por. Łk 13,
1–5).

Te   słowa   nie   przestają   być   prawdziwe   i dzisiaj.   W naszych   czasach   człowiek   chcąc
zbudować   doskonały   system   zabezpieczeń   i samoobrony,   stworzył   sobie   jednocześnie
pułapkę. Broń, która miała go bronić i zabezpieczać trwały pokój, stała się źródłem kolejnego
zagrożenia.   Wysiłki   największych   organizacji   międzynarodowych   okazują   się   bezsilne
i bezskuteczne wobec nienawiści, jaką wyzwala zarówno u jednostek jak i u całych narodów
żądza przemocy, odwetu, bogactwa czy władzy. Człowiek nie może zabezpieczyć swojego
życia na ziemi. Może je jedynie powierzyć Bogu. Powierzenie życia Bogu jest jedynym
możliwym zabezpieczeniem go.

Odwołując się do naszej historii życia chciejmy sobie przypomnieć chwile, w których padały
mury naszych zabezpieczeń; chwile, w których sami padaliśmy ofiarami naszych systemów
zabezpieczających. W tym kontekście kontemplujmy Maryię brzemienną i Jej męża Józefa
podróżujących do Betlejem w niepewności, pośród niebezpieczeństw, ale z całym zaufaniem
Bogu. Niech ich zaufanie będzie dla nas wyzwaniem we wszystkich naszych trudnych
sytuacjach życiowych, szczególnie wówczas, kiedy sens naszego wysiłku, naszej modlitwy
i pracy pozostanie zakryty przed nami.

3. Narodzenie w stajni

Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego
pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich
miejsca w gospodzie.

Najstarsza tradycja mówi nam, że Józef umieścił swoją Żonę w grocie, w jednej z owych
grot, jakich jeszcze dziś znajduje się w Palestynie. Wzgórza Betlejem są nimi wprost
podziurawione. Służyły one za stajnie dla bydła. Św. Justyn męczennik, który pisał w drugim
wieku i doskonale znał teren, stwierdza to formalnie (H. Daniel–Rops). W grocie dla
zwierząt Maryia mogła znaleźć ciszę i spokój.

Sam ewangeliczny opis narodzenia Jezusa jest bardzo zwięzły i prosty. Łukasz wspomina
jedynie o zwyczajnym geście owinięcia Dziecięcia w pieluszki i złożenia Go w żłobie.
Wszystko zaś działo się w grocie dla bydła, ponieważ zabrakło dla Syna Bożego miejsca
w gospodzie.

W obecnej kontemplacji dostrzeżmy niezwykłość miejsca Narodzenia Jezusa: stajnię. Po
wielu wiekach — kierowany wielką miłością do Jezusa ubogiego — św. Franciszek z Asyżu
na nowo odkrył stajnię, miejsce Narodzenia Chrystusa. Swoim odkryciem podzielił się ze
światem stwarzając teatr Narodzenia Jezusa — żywą szopkę. Tradycja szopki zachowała się
w całym świecie chrześcijańskim aż do naszych czasów. W obecnej kontemplacji chciejmy
jeszcze raz jakby na nowo zdziwić się miejscem urodzin Jezusa. Pan przyszedł na świat nie
wśród złota i srebra, lecz wśród błota — powie św. Hieronim.

Syn Boży rodzi się, jak ostatni ubogi — w grocie dla bydła. Będzie też umierał jak ostatni
ubogi — na drzewie hańby pośród złoczyńców i jako złoczyńca.

Prośmy,   abyśmy   w tych   dwu   tajemnicach   ewangelicznych,   w narodzeniu   w stajni   oraz
w śmierci na krzyżu przeczuli sens i znaczenie całego życia Jezusa. Jezus przychodzi jako
ubogi,   aby   nas   swoim   ubóstwem   ubogacić.  Znacie   przecież   łaskę   Pana   naszego   Jezusa
Chrystusa, który będąc bogaty, dla was stał się ubogim, aby was ubóstwem swoim ubogacić
(2 Kor 8, 9).

A oto   jak   św.   Ignacy   zachęca   nas   do   kontemplacji   Narodzenia   Jezusa:  Widzieć   osoby,
a mianowicie Panią naszą, i św. Józefa i Dzieciątko Jezus po Jego Narodzeniu. Ja zaś sam
stanę się służką ubożuchnym, niegodnym, patrząc na nich, kontemplując ich i służąc im w ich
potrzebach   tak,   jakbym   tam   znalazł   się   obecny,   z całym,   jakie   tylko   jest   możliwe
uszanowaniem   i ze   czcią.   A potem   wejść   w siebie   samego,   aby   jakiś   pożytek   duchowy
wyciągnąć (ĆD, 114).

Przyjmując tę zachętę Ignacego wpatrujmy się w Dzieciątko Jezus, Jego Matkę, Józefa, męża
Maryi, wzbudzając wiarę w Bóstwo Nowonarodzonego. Ten, którego złożono w żłobie
w stajni, jest Stwórcą nieba i ziemi, do Niego należy wszelkie panowanie, moc i chwała.

Dziękujmy także Jezusowi za Jego niezwykłe Narodzenie, poprzez które już od pierwszego
dnia swojego życia na ziemi przyjmuje na siebie całe nasze ubóstwo, nędzę i wszystko to,
czym czujemy się przygnieceni i upokorzeni.

Prośmy, abyśmy odkryli najgłębszy sens Narodzenia Jezusa dla naszego osobistego życia.
Niech   nam   w tym   pomoże   piękny   tekst   o Narodzeniu   Jezusa   anonimowego   Autora   z IX
wieku. I słusznie, że Jezus rodzi się w drodze, bo przyszedł, aby nam pokazać drogę. Ten,
który przyszedł, aby nam pokazać przestronność Królestwa, chciał narodzić się w ciasnym
żłóbku. Ten, który przyszedł, aby dać nam szatę nieśmiertelności, chciał, by Go owinięto nie
jedwabnymi   pieluszkami,   (...)   ale   najbiedniejszymi.   Ten,   który   przyszedł,   aby   nasze   ręce
i nogi   rozwiązać   do   czynienia   dobrych   uczynków,   pozwolił,   aby   Go   złożono   w ciasnej
kołysce. Co na to mamy powiedzieć, bracia? Należy zawołać z Psalmistą: Cóż oddam Panu
za wszystko, co mi dał?

4. Pokłon pasterzy

Ewangelicznym wzorem kontemplacji Nowonarodzonego Jezusa są pasterze. Kim oni byli?
W czasach Chrystusa w Palestynie pasterze należeli do najniższej klasy społecznej będącej
w ogólnej pogardzie. Mieli na ogół złą opinię. Uważani byli za ludzi nieuczciwych i złodziei.

To właśnie dla pogardzanych judejskich pasterzy rozjaśniła się noc betlejemska. Oni jako
pierwsi zostają zaproszeni do spotkania z Mesjaszem. Pasterze jako pierwsi oddają chwałę
Bogu–Człowiekowi. Ubóstwo, prostota judejskich pasterzy sprawia, iż spontanicznie, bez
oporów i wątpliwości zginają kolana przed Panem nieba i ziemi leżącym w żłobie w stajni.

Wprowadzając   pasterzy   na   scenę   Narodzenia   Jezusa,   Łukasz   otwiera   całą   serię   spotkań
Chrystusa z ubogimi, z chorymi, z ludźmi zniewolonymi mocą złego ducha, z grzesznikami,
z celnikami.   Uznając   nasze   ubóstwo,   słabość,   nasz   grzech,   nasze   zniewolenia,   stańmy
z pokorą   w szeregu   ubogich   i pogardzanych   pasterzy.   Razem   z nimi   oddajmy   Jezusowi
pokłon. Niech nam towarzyszy świadomość, że przyszedł nie do zdrowych i szczęśliwych,
ale do tych, którzy się źle mają (por. Łk 5, 31).

W obecnej kontemplacji powróćmy na chwilę do najtrudniejszych momentów naszego życia,
kiedy nasze życie w jakiś sposób było zagrożone, kiedy czuliśmy się źle. Przywołajmy je
tylko po to, aby głębiej doświadczyć, że Jezus przyszedł właśnie do nas. Trudne, bolesne
i upokarzające doświadczenia ludzkiego życia są szczególnym miejscem Narodzenia Jezusa.
One przekonują nas najpełniej o potrzebie otwarcia się na Tajemnicę Wcielenia.

Prośmy,   aby   nasze   przebywanie   z ubogimi   pasterzami   pomagało   nam   poznawać   i coraz
bardziej kochać ubogiego Jezusa, aby móc  w ten sposób zrozumieć  Jego zaproszenie do
naśladowania Go w znoszeniu wszelkich krzywd i wszelkiej zniewagi i we wszelkim ubóstwie,
tak zewnętrznym jak i duchowym (ĆD, 98).

Na zakończenie tej kontemplacji uwielbiajmy Tajemnicę Wcielenia wraz ze św. Grzegorzem
z Nazjanzu, Ojcem Kościoła. Chrystus się rodzi, wielbijmy Go. Chrystus z nieba przychodzi,
wyjdźmy Mu na spotkanie. Chrystus na ziemi, wznieśmy się na wyżyny niebios! Śpiewajcie
Panu wszystkie krainy! Niech cieszy się niebo i ziemia raduje, gdyż Pan niebios staje się
mieszkańcem ziemi. Chrystus przybrał ciało, z drżeniem i radością wykrzykujcie: z drżeniem
z powodu grzechu, z radością z powodu nadziei. Kto nie składa hołdu Temu, który jest od
początku? Kto nie wielbi Tego, który jest na końcu? Gotujcie drogę Pańską, ja zaś głoszę
znaczenie tego dnia: Bezcielesny przyjmuje ciało. Słowo przyjmuje materię. Niewidzialny
daje się widzieć. Nietykalny daje się dotknąć. Bezczasowy poczyna się w czasie. Syn Boga
staje się człowiekiem.

VII. DWUNASTOLETNI JEZUS

Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. Gdy miał lat dwanaście,
udali się tam zwyczajem świątecznym. Kiedy wracali po skończonych uroczystościach, został
Jezus   w Jerozolimie,   a tego   nie   zauważyli   Jego   Rodzice.   Przypuszczając,   że   jest
w towarzystwie pątników, uszli dzień drogi i szukali Go wśród krewnych i znajomych. Gdy
Go nie znaleźli, wrócili do Jerozolimy szukając Go. Dopiero po trzech dniach odnaleźli Go
w świątyni,  gdzie   siedział   między   nauczycielami,  przysłuchiwał   się   im i zadawał   pytania.
Wszyscy zaś, którzy Go słuchali, byli zdumieni bystrością Jego umysłu i odpowiedziami. Na
ten widok zdziwili się bardzo, a Jego Matka rzekła do Niego: Synu, czemuś nam to uczynił?
Oto ojciec Twój i ja z bólem serca szukaliśmy Ciebie. Lecz On im odpowiedział: Czemuście
Mnie szukali? Czy nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, co należy do mego Ojca? Oni
jednak nie zrozumieli tego, co im powiedział. Potem poszedł z nimi i wrócił do Nazaretu;
i był im poddany. A Matka Jego chowała wiernie wszystkie te wspomnienia w swym sercu.
Jezus zaś czynił postępy w mądrości, w latach i w łasce u Boga i u ludzi (Łk 2, 41–51).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa siedzącego między
nauczycielami, przysłuchującego się w skupieniu ich naukom oraz zadającego im pytania.
Dostrzeżmy prostotę i naturalność w zachowaniu Chłopca. Zauważmy podziw tych, którzy
Go słuchają. Słuchajmy pytań Jezusa i odpowiedzi udzielanych Mu przez uczonych.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy najpierw, abyśmy wzorem dwunastoletniego Jezusa
pragnęli wzrastać w mądrości u Boga i ludzi. Prośmy także o głębokie pragnienie
naśladowania Jezusa w byciu w tym, co należy do Ojca. Módlmy się również o wielką
wolność wewnętrzną, dzięki której moglibyśmy wszystko włączyć w naszą więź z Bogiem.

1. Dom modlitwy

Opowiadanie o pobycie dwunastoletniego Jezusa w Świątyni Jerozolimskiej nie przedstawia
jedynie odizolowanego szczegółu w trzydziestoletniej historii życia ukrytego w Nazarecie.
Z jednej strony zamyka ono Ewangelię Dziecięcych lat Jezusa. Z drugiej strony opowiadanie
to tworzy jakby przejście do życia publicznego.

Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. Gdy miał lat dwanaście,
udali się tam zwyczajem świątecznym. F. Mauriac mówi, że  dwunastoletni Żyd nie jest już
dzieckiem.   W czasach   Jezusa   od   dwunastego   roku   życia   mężczyzna   był   dopuszczany   do
życia dorosłych.

Celem   pielgrzymki   Jezusa   i Jego   Rodziców   do   Jerozolimy   były   obchody   Świąt   Paschy.
Pielgrzymi w drodze do Świętego Miasta modlili się, śpiewali Psalmy. Gdy po trzech dniach
drogi   Jezus   ujrzał   z dala   złote   mury   Jerozolimy,   serce   Jego   żywo   zabiło   na   jej   widok.
Wysunął   się   na   czoło   pochodu   i wpatrzony   w mury   i spiętrzone   domy,   i obwarowaną
portykami Świątynię, górującą nad miastem, szedł ku niemu jak w transie, [szedł] ku stolicy
Dawidowej, którą przez tyle lat nosił w swoim sercu (R. Brandstaetter).

Jezus jako dorastający Chłopiec, jak każdy pobożny Żyd, kochał Święte Miasto, a w nim
w sposób szczególny Świątynię. Ze zdziwieniem i zachwytem przyglądał się wielkości
i potędze tego miasta.

Po zakończonych uroczystościach, choć Jego Rodzice udali się w powrotną podróż do
Nazaretu, On jeszcze przez trzy dni pozostaje w Jerozolimie, jakby chciał zatrzymać całą
Mądrość i Świętość, którą kryły mury świątyni, jakby chciał się nacieszyć pięknem miasta.

Kontemplujmy zachwyt dwunastoletniego Chłopca pięknem Jerozolimy, zachwyt wielką
Świątynią (której obwód liczy 1500 m.) odbudowaną przez Heroda Wielkiego. Przebywanie
w niej było dla Jezusa czasem wielkich duchowych wzruszeń i doświadczeń. W świątyni
Jezus był u siebie, w domu swojego Ojca.

W czasie   życia   publicznego   miłość   do   Jerozolimy,   zagrożonej   jej   własną   niewiernością,
wyciśnie   z Jego   oczu   łzy   żalu   i bólu.   Jezus   kocha   Święte   Miasto   pomimo   całej   jego
nieprawości   i grzechu.   Będzie   je   upominał   i karcił,   ale   jednocześnie   będzie   je   kochał:
Jeruzalem, Jeruzalem! Ty zabijasz proroków i kamienujesz tych, którzy do ciebie są posłani.
Ile   razy   chciałem   zgromadzić   twoje   dzieci,   jak   ptak   swoje   pisklęta   pod   skrzydła,   a nie
chcieliście (Łk 13, 34).

Miłość Jezusa do Jerozolimy może naprowadzić nas na naszą miłość do Kościoła. Kościół
jest Nową Jerozolimą, Nowym Miastem, Nową Świątynią. Jak dla Jezusa Świątynia
Jerozolimska była domem modlitwy, tak teraz dla nas tym miejscem jest Kościół.

Orygenes   pięknie   łączy   szukanie   przez   Maryię   i Józefa   Jezusa   w Świątyni   z naszym
szukaniem   i odkrywaniem   Jezusa   w Kościele:   I szukając   odnaleźli   Go   w świątyni.   Nie
w jakimkolwiek   innym   miejscu,   lecz   w świątyni   (...)   pośrodku   uczonych,   gdy   ich   słuchał
i zadawał im pytania. Ty więc także szukaj Jezusa w Kościele Boga, szukaj w świątyni, szukaj
Go pośród nauczycieli, którzy są w świątyni i nie wychodzą z niej; a gdy tak będziesz szukał,
odnajdziesz Go.

Dziękujmy Jezusowi za Jego miłość do Świętego Miasta, dzięki której uczy nas miłości do
Kościoła. Prośmy, aby słabości i grzechy Kościoła, podobnie jak grzechy Świętego Miasta
dla Jezusa, nie były powodem naszego zwątpienia i odrzucenia Go.

Wielki współczesny teolog, kardynał H. de Lubac w książce Medytacje o Kościele pisanej
w czasach próbowania jego wierności Kościołowi napisze: Nigdy Kościół nie daje nam
bardziej Jezusa Chrystusa jak właśnie wtedy, gdy mamy okazję bycia jak On, w chwilach
męki.

2. Przysłuchiwał się i zadawał im pytania

W krużgankach  Świątyni  otoczeni kręgiem uczniów  nauczali doktorzy  i biegli  w Zakonie.
Dzieci wciskały się między gromadę słuchaczy; zdarzało się nawet, że pozwalano im stawiać
pytania.   Historyk   Józef   opowiada,   że   jako   chłopiec   uczestniczył   w tych   turniejach

umysłowych, a ponieważ nie odznacza się skromnością, dodaje nawet, że starsi kapłani
i ważniejsze osobistości miasta udawały się do niego po dokładne wyjaśnienia zagadnień
Prawa. Między tymi doktorami i mędrcami Izraela siedział właśnie Jezus (H. Daniel–Rops).

Wbrew ogólnie przyjętemu mniemaniu, zwłaszcza w ikonografii, dwunastoletni Jezus nie
naucza w świątyni, ale siedzi między nauczycielami, przysłuchuje się im i zadaje im pytania.
Podziw budzi niezwykła zdolność Jezusa wnikania w sens Pisma.

Profesor   nauk   biblijnych,   D.   Flusser,   stwierdza,   że   dwunastoletni   Jezus   dyskutujący
z uczonymi  w Piśmie  jest podobny do dzisiejszego zdolnego studenta. Pytania, jak i całe
zachowanie się Jezusa objawiają Jego niezwykłą mądrość. Nie polega ona tylko na wiedzy,
nagromadzonych  informacjach.  Mądrość Jezusa  polega  przede  wszystkim na odkrywaniu
znaczenia nauki proroków, których zapowiedzi miał wypełnić swoim życiem.

Zauważmy,   że   Jezus   —   Bóg–Człowiek   —   nie   zdobył   mądrości   przy   pomocy   jakiegoś
zewnętrznego cudu, ale poprzez pokorną i uważną pracę. Właściwie Jezusa wychowała Jego
własna   natura,   promienna,   potężna  —   zauważa   E.   Renan.  Nauczył   się   czytać   i pisać
prawdopodobnie   według   metody,   rozpowszechnionej   na   całym   Wschodzie.   Metoda   ta
polegała na tym, że chłopcom daje się książkę do ręki, a oni powtarzają tekst rytmicznie,
chóralnie, aż go zapamiętają.

Dziękujmy Jezusowi, że trudził się w zdobywaniu mądrości razem z nami i dla nas. Prośmy,
aby Jego trud rozbudził w nas pragnienie poznania Słowa Bożego, poznania wielkiej
Tradycji Ojców od czasów Abrahama aż do naszych dni.

Patrząc na 12–letniego Jezusa pytajmy się, czy i my trudzimy się dla zdobycia prawdziwej
mądrości? Czy szukamy głębszego poznania naszej wiary, naszej historii zbawienia? Czy
szukamy nauki o Bogu, nauki o Jezusie? Głęboka wiara, nawet najbardziej prostego
człowieka, nie jest nigdy wiarą bezmyślną. Ludzie prostej, ale głębokiej wiary odruchowo
szukają zgłębiania jej przez refleksję, lekturę czy nawet systematyczne studium. Dziękując
Jezusowi za Jego wzrastanie w mądrości, prośmy, abyśmy i my pragnęli wzrastać w niej.

3. Być w tym, co należy do Ojca

Podczas,   gdy   Jezus   siedział   między   uczonymi,   słuchał   ich   i zadawał   im   pytania,   Jego
Rodzice z bólem serca szukali Go przez trzy dni. Po trzech dniach odnaleźli Go w świątyni.
Na  ten  widok  zdziwili się  bardzo,  a Jego Matka  rzekła  do Niego: Synu, czemuś  nam to
uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem serca szukaliśmy Ciebie. Lecz On im odpowiedział:
Czemuście Mnie szukali? Czyż nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, co należy do
mego Ojca?

Odwołując się do ewangelicznego opowiadania, wyobraźmy sobie to wydarzenie.
Przedstawmy sobie najpierw Maryię i Józefa, którzy chodzą po całej Jerozolimie i pytają
o dwunastoletniego Chłopca. Opisują, w jaki sposób był ubrany, jak wygląda. Być może

wiele razy przychodzą do Świątyni. Aż ktoś w trzecim dniu szukania zwrócił im uwagę, iż
widział Chłopca pomiędzy uczonymi.

Kontemplujmy najpierw zdziwienie Rodziców, pełne wielu różnych uczuć: ból sprawiony
ucieczką Jezusa, radość z odnalezienia Go, zaskoczenie nieoczekiwanym Jego zachowaniem
i udzieloną własnym Rodzicom odpowiedzią. Wsłuchajmy się w ten delikatny wyrzut Maryi,
w którym jest wiele cierpienia: Synu, czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem
serca szukaliśmy Ciebie.

Bardzo pięknie tę scenę spotkania opisuje R. Brandstaetter: W tej właśnie chwili Miriam
i Josef spostrzegli Jezusa. Miriam w przypływie radości biegła do Niego, by Go uścisnąć.
Lecz Josef, urzeczony widokiem Chłopca wśród doktorów, przytrzymywał niewiastę za ramię
i zapomniawszy o niedawnym niepokoju, chłonął w siebie Jego natchnione i mądre słowa.
Ale  niewiasta,  uwolniwszy   swoje   ramię   z mężowej  dłoni,  pobiegła   po  stopniach   portyku,
roztrąciła doktorów i rzuciła się na szyję ukochanemu Synowi wołając: Jeszuo, dziecko moje,
czemuś mi to uczynił? Oto ojciec twój i ja szukaliśmy ciebie.

Następnie   kontemplujmy   zachowanie   Jezusa,   Jego   radość   oraz   wielki   pokój   w słowach
i gestach.   Wsłuchajmy   się  w wyjaśnienie   Jego   zachowania,   w którym   również   z pewnym
odcieniem   wyrzutu   tłumaczy,   iż   Rodzice   powinni   byli   wiedzieć,   że   Jego   miejsce   jest
w Świątyni — przed Ojcem: Czyż nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, co należy do
mego Ojca?

W tych pierwszych słowach zanotowanych w Ewangeliach, Jezus powołuje się na swojego
Ojca. H. Daniel–Rops twierdzi, iż te pierwsze znane nam słowa Jezusa są twarde. Ujawnia
się w nich bowiem, iż Jezus jest w pełni świadomy swej misji. W tych słowach zarysowuje
się wielkie pouczenie Ewangelii, że ten, kto chce iść za Chrystusem, musi zerwać wszystkie,
choćby najdroższe węzły i przywiązania ludzkie.

Dwunastoletni Jezus w świątyni zgłębia co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego (Łk
24, 27). Jezus wchodzi także w jakąś tajemniczą, mistyczną więź ze swoim Ojcem. Sam
Ojciec i Jego sprawy wypełniać będą odtąd całą ludzką Osobę Jezusa: całe Jego serce, cały
Jego umysł, całą Jego duszę, wszystkie Jego siły (por. Pwt 6, 5).

Wszystko inne zostanie zrelatywizowane. Zrelatywizowany zostanie także ból sprawiony
własnym Rodzicom. I właśnie dlatego 12–letni Jezus powie swojej Matce i przybranemu
Ojcu: Czemuście Mnie szukali?

Oddanie się wyłącznie do dyspozycji Ojca daje Jezusowi absolutną wolność wewnętrzną.
Wolność wobec wszystkich ludzkich spraw; wolność wobec wszystkich ludzi, także wobec
własnej Matki i przybranego Ojca. W życiu Jezusa nie będzie najmniejszego kompromisu.
Wszystko zostanie poświęcone sprawie Ojca niebieskiego. Ukoronowaniem całego oddania
się Jezusa swojemu Ojcu jest Jego modlitwa na krzyżu: Ojcze, w Twoje ręce powierzam
ducha mojego (Łk 23, 46).

Dziękujmy Jezusowi za Jego całkowite oddanie się sprawie Ojca. Prośmy jednocześnie, aby
i dla nas było coraz bardziej oczywiste, że sens naszego życia odnajdziemy tylko w naszej
przynależności do Boga. Prośmy także, aby nasze pragnienie bycia w tym, co należy do Ojca,
rodziło w nas wielką wolność wewnętrzną: wolność wobec rzeczy i ludzi; wolność wobec
siebie samych; wolność wobec swoich słabości i talentów; wolność wobec tego, kim
jesteśmy i co posiadamy. Owa wolność pomoże włączyć w relację z Bogiem wszystkie,
nawet najtrudniejsze sprawy życia.

4. Oni jednak nie zrozumieli

Czemuście Mnie szukali? Czy nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, co należy do mego
Ojca? Oni jednak nie zrozumieli tego, co im powiedział.

Miriam   i Josef  —   pisze   R.   Brandstaetter   —  usłyszawszy   te   słowa   powinni   ulec
wewnętrznemu wstrząsowi i w nagłym olśnieniu ujrzeć to wszystko, co się potem, po latach
wydarzyło.   Ale   nie   ulegli   temu   wstrząsowi.   Niczego   nie   ujrzeli.   Słowa,   w których   Jezus
podporządkował prawo ziemi nieubłaganemu prawu niebios, nie zostały przez Jego rodziców
zrozumiane.  Miriam zachowała  je  w pamięci,  albowiem Elohim  nie chciał,  aby ich  oczy
otworzone były na to, co jeszcze powinno być przed nimi zakryte i utajone.

Pełne poznanie spraw Ojca przez dwunastoletniego Jezusa Łukasz przeciwstawia brakowi
poznania u Jego Rodziców. Ewangelista pokazuje, iż Maryia i Józef nie mogą przekroczyć
wiary Starego Przymierza. Sami nie mogą wyjść poza Stare Przymierze. Nie mogą zrozumieć
Nowego, które ustanawia ich własny Syn swoim przyjściem na ziemię. Ten brak pełnego
poznania nie jest jednak żadną winą, nie jest bowiem brakiem na poziomie moralnym. Nie
rozumieją, ponieważ nie było im jeszcze dane zrozumieć.

Z powodu braku pełnego zrozumienia ich wiara przechodziła przez wiele trudności.
Wymagała całkowitego zaufania Jahwe, zaufania ich Synowi. Brak zrozumienia był dla nich
miejscem oczyszczenia wiary, miejscem jej wzrostu.

Maryia nie rozumiała  tego, co mówił  i czynił Jej Syn, ale  nie wątpiła:  chowała  wiernie
wszystkie   te   wspomnienia   w swym   sercu.   Maryia  domyśla   się   bowiem,   że   jest   On   kimś
większym  od  człowieka  —  pisze  Orygenes  —  i dlatego  zachowywała   wszystkie  te  słowa
w sercu swoim. Zachowywała słowa Jezusa, ale nie jako słowa dwunastoletniego chłopca,
ale   jako   słowa   Tego,   który   został   poczęty   z Ducha   Świętego;   jako   słowa   Tego,   którego
widziała, jak wzrastał w mądrości i w łasce u Boga i ludzi.

Jakżeż bliska jest nam Maryia nie rozumiejąca słów swojego Syna. Bliska, ponieważ bardzo
podobna   do   nas.   Nierzadko   i my   znajdujemy   się   w sytuacjach,   które   przerastają   nasze
możliwości   rozumienia.   Nie   rozumiemy   tego,   co   dzieje   się   w nas   i   z nami.   Wchodzimy
w jakąś   niemożność   wewnętrznego   poznania   celowości   i sensowności   wielu   naszych
doświadczeń   życiowych,   wielu   praw   życia   ludzkiego,   wielu   prawd   wiary.   Wchodzimy
w jakąś pustkę poznawczą.

W jakimś wewnętrznym rozdarciu — jak Maryia i Józef — szukamy długo i z bólem serca.
A kiedy wreszcie znajdujemy to, czego szukaliśmy, nie rozumiemy tego do końca. Jest to dla
nas zakryte. Nierzadko przed pewnymi prawdami naszej wiary stajemy jak przed murem,
którego w żaden sposób nie jesteśmy w stanie przekroczyć.

Odczuwamy wówczas wielką pokusę odmówienia tym wydarzeniom, prawdom, prawom
jakiegokolwiek sensu, ponieważ sami go nie widzimy. Jeżeli poszlibyśmy za tą pokusą,
wówczas przekreślilibyśmy Boże plany wobec naszego życia. Odmówilibyśmy Bogu prawa
prowadzenia nas przez życie. Układalibyśmy sobie życie po swojemu.

Maryine rozważanie w sercu niezrozumiałych wydarzeń prowadzi nas do odkrywania sensu
Tajemnicy. Tajemnica przechodzi przez trudne, bolesne i często niejasne sytuacje życiowe.
Tajemnica Boga w życiu człowieka nierzadko spełnia się poza jego osobistym rozumieniem.
Bóg nie ma obowiązku tłumaczyć się przed człowiekiem ze swoich dzieł dokonywanych
w jego życiu. Bóg domaga się zaufania.

Bóg nie dokona jednak niczego w życiu człowieka bez jego wyraźnego przyzwolenia.
W Maryi Bóg mógł dokonać wielkich rzeczy, także poza Jej osobistym rozumieniem, gdyż
Ona pozwoliła Mu działać oddając się do Jego dyspozycji.

Na zakończenie rozmawiajmy najpierw z Matką Najświętszą prosząc Ją, aby przeprowadzała
nas przez trudne chwile, w których — jak Ona — nie będziemy rozumieli tego, co mówi nam
Jej Syn.

Rozmawiajmy również z dwunastoletnim Jezusem. Wraz z uczonymi podziwiajmy Jego
mądrość, Jego całkowite oddanie się Ojcu oraz Jego pełną wolność. Prośmy Go, aby miłość,
którą żywimy do Niego, przynaglała nas do coraz pełniejszego poznawania Go oraz do coraz
wierniejszego naśladowania.

VIII. ŻYCIE UKRYTE

A gdy wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego, wrócili do Galilei, do swego miasta —
Nazaret. Dziecię zaś rosło i nabierało mocy, napełniając się mądrością, a łaska Boża
spoczywała na Nim (Łk 2, 39–40).

Potem poszedł z nimi i wrócił do Nazaretu; i był im poddany. (...) Jezus zaś czynił postępy
w mądrości, w latach i w łasce u Boga i u ludzi (Łk 2, 51–52).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa jako dorastającego chłopca,
młodzieńca, mężczyznę. Wyobraźmy Go sobie na modlitwie w synagodze, w samotności na
łonie przyrody, przy pracy. Przedstawmy Go sobie także w rozmowie z Rodzicami,
z rówieśnikami, w rozmowie z sąsiadami itp.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy  Jezusa, aby Jego ukryte życie było dla nas wielką
szkołą   bezinteresownego   szukania   więzi   z Bogiem.   Prośmy   także,   aby   atmosfera
nazaretańskiego domu, pełna ludzkiego ciepła i życzliwości, udzieliła się także nam, byśmy
usiłowali   wprowadzić   ją   w naszym   otoczeniu:   w naszej   rodzinie,   wspólnocie,   w gronie
przyjaciół.

1. Trzydzieści lat w ukryciu

Dwa   krótkie   fragmenty   Ewangelii   wg   św.   Łukasza,   które   przeczytaliśmy,   opisują   nam
trzydzieści lat ukrytego życia Jezusa w Nazarecie. Oba opisy nie przekazują nam praktycznie
żadnych   szczegółów   historycznych.   Nie   wspominają   o doświadczeniach   dzieciństwa,
o wczesnych latach młodości. Nie mówią także nic o dojrzałym życiu Jezusa przed Jego
publiczną   działalnością.   Wspominają   jedynie,   iż   przebywał   w Nazarecie   i dobrze   się
rozwijał, jak każde zdrowe, otoczone troskliwą opieką i miłością rodziny dziecko.

A mimo to te dwie krótkie notatki posiadają ogromne znaczenie. Ukazują bowiem zwięźle
dorastanie Jezusa do tego, kim będzie On w czasie swojej publicznej działalności; kim będzie
podczas swojej męki i śmierci.

Trzydzieści lat życia ukrytego w Nazarecie, w których z pozoru nic się nie działo, wypełnia
długie, pokorne i ciche wzrastanie Jezusa w łasce u Boga i u ludzi. Przez trzy dziesięciolecia
Chrystus uczy się całkowitego oddawania się Ojcu, pełnienia Jego woli. Przez trzydzieści lat
Jezus uczy się pokornej i cierpliwej służby bliźnim. Długie lata życia w ukryciu nie są mniej
ważne niż trzy lata publicznej działalności.

Mieszkańcy Nazaretu, którzy na co dzień przebywali z Jezusem, rozmawiali z Nim, modlili
się z Nim w synagodze, będą się dziwić podczas Jego publicznej działalności i będą pytać:
Skąd u Niego ta mądrość i cuda? Czyż nie jest On synem cieśli? Czy Jego Matce nie jest na
imię Mariam, a Jego braciom Jakub, Józef, Szymon i Juda? Także Jego siostry czy nie żyją
wszystkie u nas? Skądże więc ma to wszystko? I powątpiewali o Nim (Mt 13, 54–57).

Jezus nie wyróżniał się niczym nadzwyczajnym, co miałoby zapowiadać Jego niezwykłą
przyszłość. Stąd to spontaniczne pytanie mieszkańców Nazaretu: Dlaczego więc dziś jest On
taki inny, dlaczego dziś tak bardzo się wyróżnia?

Zdziwienie i zaskoczenie mieszkańców Nazaretu świadczy jedynie o ich nieświadomości.
Nie mieli bowiem dostępu do tego, co działo się w Jezusie od pierwszych lat Jego życia, aż
do wyjścia z Nazaretu.

To długie i pokorne życie Jezusa w ukryciu uczy nas ważnej prawdy o życiu duchowym
człowieka: tajemnica Boga w nas wzrasta w ciszy. Tajemnica Boga w człowieku wzrasta
w sposób niewidoczny dla ludzkiego oka. Wzrasta jak ziarno wrzucone w ziemię. Chociaż na
zewnątrz nie widać ziarna ani też jego wzrostu, to jednak w miarę upływu czasu doświadcza
się jego owoców.

Ewangelia nie opisuje nam szczegółowo, co Jezus robił w Nazarecie. Odwołując się jednak
do znajomości codziennego życia w Palestynie w czasach Chrystusa możemy towarzyszyć
Jezusowi w Jego codziennej pracy, w Jego modlitwie, przy posiłkach rodzinnych,
w rozmowach z Maryią, z Józefem, w rozmowach z towarzyszami dzieciństwa.

Na zewnątrz Jezus nie wyróżniał się niczym szczególnym. Był pobożnym, prawowiernym
Żydem, jak wielu innych w Jego czasach. Był podobny do swoich ziomków we wszystkim,
oprócz ich grzechów.

Jezus jako małe dziecko uczył się chodzić, mówić; uczył się podstawowych zachowań
i czynności człowieka. Jako dorastający chłopiec uczył się pracować, modlić, zapoznawał się
z Torą, pomagał swoim Rodzicom. Z pewnością bawił się ze swoimi rówieśnikami, jak
każde zdrowe dziecko.

Usiłujmy przebić się przez nasze wyobrażenia o Jezusie oparte o zachodnią ikonografię. Zbyt
często ukazuje nam ona Chrystusa w sposób sztywny, w sposób zbyt uroczysty. Proponuje
nam w Jezusie obraz życia zbyt oddalonego od zwyczajnego, prostego, codziennego życia
człowieka.

Dziękujmy Chrystusowi, iż wszedł w monotonię ludzkiego życia. Życie Jezusa w Nazarecie
objawia nam, iż monotonia codzienności nie musi być męcząca czy tym bardziej niszcząca.
Może stać się miejscem otwarcia na miłość; na miłość Boga, na miłość bliźnich, na miłość
siebie samego.

Monotonna codzienność może stać się miejscem przyjmowania i dawania istoty ludzkiego
życia: miłości. W monotonnej codzienności można być szczęśliwym. Do ludzkiego szczęścia
nie jest konieczny kolorowy — ale jakżeż często pusty — wielki świat zmysłowych uciech
i wrażeń.

Prośmy o głębokie poznanie wiary, że my również jesteśmy zaproszeni w jakiejś formie do
życia ukrytego. Każdemu z nas Jezus ofiaruje życie ukryte. Niektórych wzywa do
całkowitego ukrycia się w życiu zakonnym. Innych wzywa do ukrycia się w zacisze życia
rodzinnego. Innych jeszcze wzywa do ukrycia się w samotności, która nie wiąże się jednak
z żadną prawnie ukształtowaną wspólnotą.

Ale nawet wówczas, kiedy posiadamy ważne funkcje społeczne i nie możemy tak łatwo
ukryć się przed innymi, jesteśmy zaproszeni, aby od czasu do czasu ofiarować sobie okresy
życia ukrytego. Im większa spoczywa na nas odpowiedzialność, tym bardziej potrzebujemy
chwil życia ukrytego. Podobnie jak Jezus w czasie swojej publicznej działalności, również
i my winniśmy oddalać się na pustynię, aby szukać obecności Boga. Ćwiczenia duchowne,
które odprawiamy, są takim właśnie czasem życia ukrytego.

Czasu życia ukrytego, jaki otrzymujemy w darze, nie powinniśmy odbierać wyłącznie jako
oczekiwania na późniejszą aktywność zewnętrzną. To, co dzieje się w nas w ukryciu, jest tak
samo ważne, jak to, co dzieje się w różnych formach zewnętrznego, aktywnego działania.

W obecnej kontemplacji dziękujmy Jezusowi za Jego długie życie ukryte. Dziękujmy Mu, iż
również nas zaprasza do naśladowania Go w szukaniu ukrycia się przed światem, aby móc
pełniej i skuteczniej szukać Boga i Jego woli. Dziękujmy Jezusowi za odradzające się w nas
ciągle na nowo pragnienie ciszy, pragnienie głębszej modlitwy.

2. Ubóstwo Nazaretu

Nazaret z czasów Jezusa nie bardzo się różniło od dzisiejszego. Uliczki, wśród których igrał
jako dziecię, posiadają ten sam grunt kamienisty, a domki od domków są oddzielone takimi
samymi przejściami. Dom Józefa był z pewnością całkiem podobny do owych dzisiejszych
nędznych domów z kamienia. Światło wpadało do nich jedynie przez otwarte drzwi. W jednej
większej izbie mieściło się wszystko. Była ona zarazem warsztatem, kuchnią, sypialnią. Na
ziemi rozłożone materace a na nich kilka poduszek, dalej kilka naczyń glinianych, skrzynia
malowana,   narzędzia   pracy   —   oto   cały   dobytek.   Oto   w jaki   sposób   opisuje   miasteczko
Nazaret znany badacz życia w Palestynie w czasach Chrystusa, E. Renan.

Odwołując   się   do   tego   bardzo   realistycznego   opisu   miasteczka   Nazaret   oraz   domku,
w którym   mieszkał   Jezus,   kontemplujmy   to   ubogie   i proste   miejsce   życia   ukrytego.
Dziękujmy   Chrystusowi   za   ubóstwo   i prostotę   nazaretańskiego   domku.   Jest   ono   jakby
przedłużeniem ubóstwa stajenki betlejemskiej. Jezus stał się ubogi z własnego wyboru. Stał
się w sposób szczególny podobny do ubogich we wszystkim, oprócz ich grzechów. Prośmy
także, aby Jezus objawił nam, do jakiej formy ubóstwa zaprasza nas w naszym naśladowaniu
Go.

3. Praca Jezusa w Nazarecie

Jezus zaś czynił postępy w mądrości, w latach i w łasce u Boga i u ludzi (Łk 2, 52). Mądrość,
w której wzrastał Jezus, oznacza najpierw doświadczenie, umiejętność wykonywania
różnych czynności. Mądrym w sensie biblijnym jest przede wszystkim robotnik, który zna
swój zawód; umie go dobrze wykonywać.

Mądrość, w której wzrastał Jezus, dotyczy nie tylko zgłębiania Tradycji Ojców, znajomości
Biblii, sztuki czytania i pisania, ale również znajomości zawodu. Jezus uczył się pracować
jak każde dziecko i każdy dorastający młodzieniec.

Jezus jako człowiek ubogi ciężko pracuje. Własnymi rękami zarabia na utrzymanie swoje
i na utrzymanie swoich najbliższych. Nauczanie Jezusa doskonale odzwierciedla Jego
doświadczenie zdobyte przy pracy. Obrazy do swoich przypowieści Jezus czerpie z pracy
mieszkańców Palestyny: z pracy w winnicy, z pracy na roli, z pracy pasterzy, z pracy kobiety
w domu, w pracy w handlu, przy budowie domu, z pracy rybaków. Doświadczenie związane
z tymi zawodami Jezus zdobywał podczas trzydziestu lat życia ukrytego.

Również pod kątem doświadczenia zdobytego przy pracy Jezus patrzy na otaczającą Go
przyrodę i zjawiska atmosferyczne z nią związane. Np. obserwacje nieba, o których mówi

Jezus, nie nawiązują najpierw do poetycznego piękna zachodów czy wschodów słońca, ale
do obserwacji zmian pogody, tak ważnej dla rolnika: Gdy ujrzycie chmurę podnoszącą się na
zachodzie,   zaraz   mówicie:   Deszcze   idzie.   I tak   bywa.   A gdy   wiatr   wieje   z południa,
powiadacie: Będzie upał. I bywa (Łk 12, 54–55). Nie znaczy wcale, iż Jezus nie był wrażliwy
na   piękno.   Człowiek   ciężkiej   pracy   na   roli   nie   zachwyca   się   jednak   przede   wszystkim
pięknem nieba, ale obserwuje je, gdyż pragnie przewidzieć pogodę.

Chciejmy   towarzyszyć   Jezusowi   w Jego   codziennej   cichej   i pokornej   pracy.   Chciejmy
dostrzec   Jego   zaangażowanie   w pracę,   wielki   pokój   serca,   radość   przetwarzania   świata.
I chociaż po  dziełach rąk Jezusa  w Nazarecie nie pozostał choćby najmniejszy ślad (nawet
w zewnętrznym opisie), to jednak praca Jego posiada wieczny sens.

Zewnętrzny owoc, który dałby się wymierzyć, obliczyć, opisać i zachować dla ludzkiej
pamięci nie jest głównym wyznacznikiem sensu i celu pracy. Praca większości ludzi nie
przetrwa nawet ich własnego życia. Posiada ona nierzadko bardzo służebny, pokorny
charakter. Jej owoce przemijają wraz z człowiekiem.

Ludzka praca bywa także niszczona przez upływający czas, przez przyrodę, przez
zawieruchy wojenne. Tylko praca niewielu zostaje utrwalona w ludzkiej pamięci lub też
w trwałych dziełach, które przetrwają kilka pokoleń czy też wieków.

Jezus w swojej pracy stał się podobny do większości ludzi. Jego praca nie została opisana
i utrwalona ani w materialnych dziełach, ani też w ludzkiej pamięci. Ewangelie nie
wspominają nawet, jaki zawód wykonywał Jezus w Nazarecie. Analizując Jego nauczanie
egzegeci domyślają się, iż wykonywał dwa zawody: cieśli i rolnika.

Jezus   swoją   pokorną   i służebną   pracą   pomaga   nam   odkryć   inny,   znacznie   głębszy   sens
ludzkiej   pracy.   Praca   ludzka   tworzy  miejsce  budowania   więzi,   relacji   międzyosobowej.
I choć zanika  materialny ślad po ludzkiej pracy, zanika ludzka pamięć o niej, to jednak jej
owoc   zostaje   utrwalony   w więzi   z Bogiem   Stwórcą,   w więzi   z bliźnimi,   w więzi   z sobą
samym. Praca Jezusa w Nazarecie jest najpierw miejscem Jego spotkania z Ojcem, miejscem
Jego  współpracy  z Ojcem. Praca Jezusa wyraża też Jego spotkania z bliźnimi. Jezus swoją
pracą wyraża miłość i oddanie wobec bliźnich. Jezus służył swoją pracą Ojcu i braciom.

Kontemplując z uwagą pracę Jezusa, przypatrzmy się także naszej pracy. Czym jest dla nas
praca? Na ile jest ona naszym miejscem budowania intymnej więzi z Bogiem, miejscem
naśladowania Jezusa, miejscem służby i oddania bliźnim? Czy nie koncentrujemy się zbytnio
na zewnętrznych owocach pracy, zaniedbując jej istotę: budowanie więzi międzyosobowych?
Czy doświadczamy wewnętrznej wolności wobec naszej pracy, wobec jej owoców? Czy
godzimy się z pokorą na przemijanie owoców naszej pracy? Prośmy, aby praca Jezusa była
zwierciadłem, w którym możemy rozeznać nasz stosunek do pracy.

4. Bezinteresowność w oddaniu się Ojcu

Trzydzieści lat ukrytego życia objawia przede wszystkim więź miłości Jezusa, Syna Bożego,
do swojego Ojca. Ukryte życie Jezusa oznacza absolutną bezinteresowność w oddaniu się
Ojcu. Życie ukryte objawia odwieczny związek Syna z Ojcem.

Jezus nie posiada ojca w sensie fizycznym. Św. Józef stał się ojcem Jezusa wobec Prawa.
Stąd też nazywamy go przybranym ojcem. W świetle odwiecznej więzi Syna z Ojcem
możemy lepiej odczytać tajemnicę dziewiczego poczęcia Jezusa, Syna Bożego
w Niepokalanym łonie Maryi.

Syn Boży pragnął mieć tylko jednego Ojca: Ojca niebieskiego. Jezus sam też nie zakłada
rodziny, jak czynił to każdy niemal Żyd. Najważniejszy motyw celibatu Jezusa stanowi Jego
pragnienie bycia wyłącznie Synem Ojca. Także w sensie fizycznym i doczesnym Jezus  na
wieki  chciał   pozostać   tylko   Synem,   jak   od   wieków   był   tylko   Synem.   Jezus   nigdy   nie
przedstawia się swoim uczniom jako ich Ojciec, ale jedynie jako ich Mistrz, ich Nauczyciel,
Mesjasz, Przyjaciel, Pan, Brat, Król.

W ciągu   długich   trzydziestu   lat   Jezus   szuka   przede   wszystkim   więzi   ze   swoim   Ojcem.
Trwanie   w obecności   Ojca   wyraża   najważniejszy   sens   i cel   ukrytego   życia.
Bezinteresowność Jezusa w szukaniu Ojca wiernie odzwierciedla bezinteresowność, z jaką
od   wieków   Ojciec   kocha   swojego   Syna,   a Syn   Ojca.   Ukryte   życie   Jezusa   w Nazarecie
odsłania nam rąbka Tajemnicy Trójcy Świętej. Istotą tej Tajemnicy jest tak głęboka więź
Ojca i Syna, iż uobecnia się ona w Osobie Ducha Świętego.

Życie   ukryte   w Nazarecie   zaprasza   nas   do   tego,   abyśmy   uczyli   się   bezinteresowności
w oddaniu   się   Bogu   i ludziom.   Nierzadko   nasze   szukanie   Jezusa   jest   jeszcze   bardzo
naznaczone   interesownością.   W jakiś   podświadomy   sposób   prowadzimy   nieraz   swoisty
handel z Bogiem. Za nasze modlitwy, ofiary, spełnianie Jego przykazań oczekujemy, aby
odsuwał   On   od   nas   trudności,   cierpienia,   niepowodzenia   życiowe.   Domagamy   się   też
rajskiego   spokoju,   powodzenia,   uznania   ludzkiego,   zaspokajania   naszych   potrzeb
i oczekiwań.

W obecnej kontemplacji prośmy, aby ukryte życie Syna Bożego pomogło nam odkrywać
naszą nieuświadomioną interesowność. Prośmy też, aby Jezus swoją bezinteresownością
w szukaniu Ojca zaprosił nas do wysiłku i ofiary w szukaniu bardziej bezinteresownej
postawy wobec Boga i ludzi.

5. Samotność Jezusa

W ukryciu, kiedy nie jesteśmy wystawieni na presję opinii społecznej, na rozliczne ludzkie
żale, pretensje, (ileż było ich w życiu publicznym Jezusa), możemy całą energię swojego
serca poświęcić przebywaniu z Bogiem.

W Kościele zawsze istnieli chrześcijanie, którzy pociągnięci przykładem Jezusa, porzucali
wszystko i udawali się na pustynię, wstępowali do zakonów kontemplacyjnych, aby móc
poświęcić swoje życie tylko jednemu: trwaniu przed Bogiem. Oczywiście nie wszyscy

otrzymują takie powołanie, ale wszystkim dane są chwile samotności, dzięki którym mogą
wejść w głęboki kontakt z Bogiem.

Jeżeli w życiu publicznym Jezus tak często szukał samotności i długie nocne godziny spędzał
na rozmowie z Ojcem, to łatwo sobie wyobrazić, że w czasie ukrytego życia w Nazarecie
szukał jej tym bardziej. To właśnie w życiu ukrytym w Nazarecie Jezus nauczył się
i pokochał ten rodzaj samotności.

Kontemplujmy więc samotność Jezusa podczas trzydziestu lat ukrytego życia w Nazarecie;
samotność na łonie przyrody, przy pracy, na modlitwie we własnym domu, na modlitwie
w synagodze, samotność podczas corocznej podróży do Jerozolimy, samotność w świątyni
podczas Święta Paschy. Wpatrujmy się w Jego wewnętrzny pokój i radość z bycia z Ojcem;
zauważmy też ogarniającą Go nieraz trwogę i lęk. Ta trwoga i lęk były zapowiedzią udręki
wewnętrznej i krwawego potu w Ogrodzie Oliwnym. Trudno bowiem wyobrazić sobie, by
zmaganie Jezusa tuż przed męką było pierwszym i ostatnim w Jego życiu. Wiele razy Jezus
musiał modlić się słowami, które zanosił do Ojca w decydującym momencie życia: Ojcze,
jeżeli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich! Jednak nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie
(Łk 22, 42).

Dziękujmy Jezusowi za Jego samotność pełną obecności Ojca. Poprzez tę samotność
zaprasza nas, abyśmy i my uczyli się doświadczać prawdziwej samotności; w samotności tej
stawać będziemy w prawdzie przed sobą i przed Bogiem.

Niech samotność Jezusa osądza nasz pusty aktywizm, poprzez który usiłujemy zdobywać
uznanie we własnych i w cudzych oczach. Aktywizm nierzadko staje się dla nas formą
ucieczki od naszych prawdziwych problemów. Staje się narkotykiem. Miast budować więzi
z Bogiem i ludźmi, raczej im przeszkadza. Kiedy zostajemy sami, nie wiemy nieraz, co ze
sobą zrobić; ogarnia nas wówczas uczucie pustki i niepokoju, od których uciekamy w coraz
to nową aktywność. Chcieć zmienić świat, jest niekiedy alibi, aby nie zmieniać samego siebie
(A. Duval).

Właśnie w chwilach prawdziwej samotności stajemy odważnie twarzą w twarz przed Bogiem
i przed sobą. Nie możemy być szczerzy wobec Boga, nie będąc najpierw szczerymi wobec
siebie. Na modlitwie Bóg pokazuje nam, kim jesteśmy, aby następnie móc nam pokazać, kim
winien być On sam dla nas.

Przebywanie w samotności przed Bogiem prowadzi do pełnej zgody na siebie samych, do
pełnego przyjęcia naszego życia takim, jakim ono jest; życia z wszystkimi ograniczeniami
i ludzkimi zranieniami. Nie spotkamy Boga, jeżeli będziemy ulegać pokusie ucieczki przed
sobą, przed własnym niepokojem wewnętrznym, przed naszymi duchowymi pragnieniami,
przed tym wszystkim, co kryje się w naszym sercu.

Człowiek, który boi się siebie, będzie również bał się stanąć w samotności przed Bogiem.
Bóg bowiem zawsze odsłoni nam najgłębsze zamysły naszych serc. Bóg odsłania

człowiekowi prawdę o nim nie po to jednak, aby go upokarzać. Bóg chce nam pokazać drogę
wyjścia z naszych trudnych sytuacji, z naszych zaułków życiowych.

Samotność i cisza Nazaretu może stać się dla nas źródłem pokoju, radości i pogodnego
przyjmowania naszego życia. Może też stać się źródłem wewnętrznej siły do zmagania się,
byśmy wraz z Jezusem mogli pełnić zawsze wolę naszego Ojca.

Na   zakończenie   rozmawiajmy   z Jezusem   ukrytym   w ciszy   Nazaretu.   Rozmawiajmy
z pierwszymi   świadkami   życia   ukrytego   Jezusa,   jakimi   byli   Jego   Matka   Maryia   oraz
przybrany   ojciec.   Prośmy   Maryię,   aby   odsłaniała   nam  tajniki   Jezusowego   serca.   Ona
najpełniej wyczuwała, czego Jezus doświadczał w ciągu długiego wzrastania w Nazarecie.
Prośmy Ją, abyśmy — jak Ona — wiernie rozważali to, czego nie będziemy mogli pojąć
i zrozumieć.

Prośmy także, aby udzieliła się nam atmosfera nazaretańskiego domu, pełna ludzkiego ciepła
i życzliwości, ale także pełna wielkiej troski Jezusa i Jego Rodziców, aby zawsze być w tym,
co należy do Ojca (Łk 2, 49).

IX. DWA SZTANDARY

Nikt nie może dwom panom służyć. Bo albo jednego będzie nienawidził, a drugiego będzie
miłował;   albo   z jednym   będzie   trzymał,   a drugim   wzgardzi.   Nie   możecie   służyć   Bogu
i Mamonie. Dlatego powiadam wam: Nie troszczcie się zbytnio o swoje życie, o to, co macie
jeść i pić, ani o swoje ciało, czym się macie przyodziać. Czyż życie nie znaczy więcej niż
pokarm, a ciało więcej niż odzienie? Przypatrzcie się ptakom w powietrzu: nie sieją ani żną
i nie zbierają do spichrzów, a Ojciec wasz niebieski je żywi. Czyż wy nie jesteście ważniejsi
niż one? (Mt 6, 24–26).

Obraz dla obecnej medytacji: Św. Ignacy zachęca nas, aby w tej medytacji wyobrazić sobie
dwa miejsca. Najpierw okolicę Jerozolimy, która jest symbolem życia, pokoju i radości.
Jezus wokół Jerozolimy gromadzi wszystkich swoich uczniów, przemawia do nich i wysyła
ich na cały świat. Następnie Autor Ćwiczeń duchownych zachęca nas, by wyobrazić sobie
także okolicę Babilonu, miejsce złowrogie, uosobienie zła, grzechu i ludzkiej nieprawości.
W tym złowrogim miejscu gromadzi się cały świat złych duchów (por. ĆD, 138).

Prośba o owoc medytacji: Prosić o to, czego chcę — mówi św. Ignacy. Tutaj prosić
o poznanie podstępów złego przywódcy oraz o pomoc, abym się ich ustrzegł; dalej prosić
o poznanie prawdziwego życia, do którego zaprasza nas Jezus Chrystus. Prośmy także o łaskę
głębokiego związania się z Jezusem oraz coraz wierniejszego naśladowania Go (por. ĆD,
139).

1. Walka Jezusa z szatanem

a) Chrystus i Antychryst

Szatan przedstawia sam siebie jako księcia tego świata. Przypisuje sobie autorytet
i panowanie nad ludzkością. Pozoruje posiadanie boskich przymiotów oraz posiadanie
boskiej władzy nad światem.

Jezus demaskuje jednak szatana. Ukazuje bowiem, że władca tego świata nie ma nic
wspólnego z Bogiem prawdziwym: Nadchodzi bowiem władca tego świata. Nie ma on
jednak nic swego we Mnie (J 14, 30). Ponieważ szatan przedstawia siebie fałszywie, również
wszystkie jego obietnice są fałszywe. Istotą pokusy złego ducha jest dawanie fałszywych
obietnic.

Osobowość i misja szatana przedstawia dokładną odwrotność osobowości i misji Chrystusa.
Stąd też Biblia nazywa go Antychrystem. Któż zaś jest kłamcą, jeśli nie ten, kto zaprzecza, że
Jezus jest Mesjaszem? Ten właśnie jest Antychrystem, który nie uznaje Ojca i Syna — pisze
św. Jan (1 J 2, 22). Niektórzy teologowie stwierdzają, że szatan — będąc  odwrotnością
Chrystusa   —   nie   jest   osobą,   ale  anty–osobą.   Szatan   jest   owocem   rozkładu   osobowości,
osoba  bowiem   rodzi   się   z więzi,   z relacji.   Także   Osoby   Boskie  rodzą  siebie   w relacji,
w więzi. Szatan zaś będąc istotą bezgranicznie samotną staje się anty–osobą.

Misja Jezusa ma na celu nawiązanie więzi z Bogiem; polega na zgromadzeniu w jedno
rozproszone dzieci Bożych (por. J 11, 52). Jezus buduje więzi. Jezus jednoczy. Jezus stwarza
wokół siebie komunię.

Misja szatana prowadzi do rozbijania i zrywania więzi. Szatan nie jednoczy ludzi z sobą, jest
bowiem niezdolny do budowania jakichkolwiek więzi. Obiecując człowiekowi boską władzę
i panowanie (będziecie jak bogowie) pragnie go wrzucić w wieczną i rozpaczliwą samotność.
Istotą piekła jest samotność, w której nie ma żadnych więzi. Komunia jest największym
wrogiem szatana.

Szatan jak cień towarzyszy Jezusowi w całym Jego życiu, od chwili narodzin aż po śmierć na
krzyżu. Kuszenie na pustyni jakby zbiera w jedno całą walkę szatana z Jezusem i Jezusa
z szatanem.

Szatan, choć pokonywany przez Jezusa, ciągle jednak powraca. Scena kuszenia Jezusa na
pustyni kończy się słowami: gdy diabeł dokończył całego kuszenia, odstąpił od Niego aż do
czasu (Łk 4, 13). Biblijny zwrot aż do czasu odnosi się do męki i śmierci Jezusa. Opis męki
rozpoczyna   się   wspomnieniem,   że  szatan   wszedł   w Judasza  (Łk   22,   3).   Powrót   szatana
w chwili   męki   i śmierci   Chrystusa   jest   jego   ostatecznym   atakiem   na   Niego.   Atak   ten
doprowadzi   Jezusa   na   Krzyż.   To   właśnie   zwycięstwo   złego   ducha   doprowadzi   go   do
ostatecznej klęski. Szatan, który na drzewie zwyciężył, na drzewie również został pokonany
(prefacja o Krzyżu świętym). Jezus przeżywał swoje życie jako nieustanną walkę z mocą

złego ducha. Dzięki więzi ze swoim Ojcem Jezus był świadom swojego zwycięstwa nad
mocami zła i ciemności.

Kuszenie Jezusa przez szatana i Jego walka z nim ukazuje nam, że nasze życie jest także
zmaganiem i walką. Podlegamy temu samemu kuszeniu, które wymaga tej samej walki.
Ulegalibyśmy niebezpiecznemu złudzeniu lekceważąc działanie i wpływ szatana.
Kontemplacja walki Jezusa ze złym duchem skłania nas do liczenia się z działaniem złego
w naszym życiu.

Prośmy Ducha Świętego o światło, abyśmy uczyli się mądrości rozeznawania duchowego.
Ona bowiem pozwoli nam odróżnić działanie Chrystusa od działania Anty–Chrystusa. Ona
również pokaże nam, w jaki sposób zarówno szatan jak i Duch Święty posługują się naszym
wewnętrznym ubóstwem, naszą słabością i zranieniem, które w nas są. Szatan posługuje się
tym wszystkim, aby nas doprowadzić do zguby. Duch Święty zaś posługuje się tym, aby nas
doprowadzić do Boga i Jego miłości.

b) Pełen Ducha Świętego

Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu Świętym na
pustyni czterdzieści dni, gdzie był kuszony przez diabła (Łk 4,1–2). Kuszenie Jezusa na
pustyni zostało umieszczone po chrzcie w Jordanie, podczas którego otrzymał pełnię Ducha
Świętego. Otrzymał też zapewnienie Ojca, że jest Jego umiłowanym Synem.

Jezus   podejmuje   więc   walkę   z szatanem   pełen   mocy   Ducha;   podejmuje   walkę   ze
świadomością   swojego   wybrania   i miłości   swojego   Ojca.   Ten   sam   Duch   Święty,   dzięki
któremu Jezus został poczęty w łonie Matki, towarzyszy Mu teraz w chwili kuszenia. To
właśnie moc Ducha Świętego pozwala Jezusowi być wiernym misji powierzonej mu przez
Ojca;   Duch   Święty   pozwala   Mu   być   wiernym   roli   ukochanego   Syna.   Światło   Ducha
Świętego pozwala Mu odkryć zasadzki szatana. Jezus nie zmaga się z szatanem sam, ale
w jedności   z Ojcem,   w jedności   z Duchem   Świętym.   Trzy   Osoby   Boskie   stają   po   jednej
stronie walki. Trójca Święta stanowi dla szatana fortecę nie do zdobycia.

Jezus, kuszony przez szatana, uświadamia nam, że możemy zwyciężyć złego jedynie tą samą
mocą,   dzięki   której   Syn   Boży   go   zwyciężył.   Musimy   walczyć   z szatanem   z tą   samą
świadomością,   z jaką   przystępował   do   walki   Jezus;   ze   świadomością   przybranych   dzieci
Ojca;   ze   świadomością   jedności   z Duchem   Świętym.   Nierzadko   w naszym   kuszeniu
koncentrujemy   się   na   samej   pokusie.   Łatwo   wówczas   zapominamy   o godności   synów
Bożych, zapominamy o mocy Ducha Świętego. Zapominając zaś o tym,  narażamy się na
przyjęcie rozumowania i mądrości kusiciela.

Mądrość złego koncentruje człowieka na rzeczy zakazanej, odwodzi go natomiast od relacji
osobowej. W kuszeniu zakazany owoc znajduje się w centrum życia. Wydaje się być samym
źródłem życia. Tymczasem źródłem życia jest wyłącznie więź z Bogiem. To w relacji do
Stwórcy rodzi się prawdziwe życie, tak jak ziemskie życie człowieka rodzi się w relacji
miłości kobiety i mężczyzny.

Tę koncentrację na zakazanej rzeczy dobrze obserwujemy w kuszeniu pierwszego człowieka.
Kiedy zakazany owoc stał się przedmiotem kontemplacji pierwszego człowieka, wówczas
wydał mu się dobry do jedzenia, piękny do podziwiania oraz konieczny do zdobycia
mądrości.

Nasza więź z Jezusem, a w Jezusie z Ojcem, pozwala nam przezwyciężyć koncentrację na
rzeczach. Więź z Jezusem pozwala nam zdemaskować pokusę kontemplacji zakazanych
rzeczy.

Prośmy w obecnej modlitwie, abyśmy poprzez osobową więź z Jezusem, poprzez słuchanie
Jego Słowa, poprzez kontemplację Jego czynów, uczyli się sztuki demaskowania pokusy
kontemplowania rzeczy. Istotą pokusy nie jest bowiem zakazana rzecz, ale postawa serca,
które adoruje rzeczy zamiast adorować Stwórcę. Istotą grzechu jest przedłożenie rzeczy nad
więź z osobą: z Osobą Boga i z osobą człowieka.

2. Sztandar szatana

Przejdźmy teraz bezpośrednio do rozmyślania o dwóch sztandarach, które podaje nam św.
Ignacy. Jeden sztandar należy do Chrystusa, najwyższego Wodza i Pana naszego, drugi zaś
do szatana, śmiertelnego wroga natury ludzkiej (ĆD, 136).

a) Cele działania złego ducha

Św. Ignacy zachęca nas, aby  widzieć w wyobraźni przywódcę wszystkich nieprzyjaciół na
wielkim  polu  babilońskim,  siedzącego   na  wielkim  tronie  jakby  z ognia  i dymu,   w postaci
straszliwej i budzącej grozę  (ĆD, 140). Ukazany obraz szatana przekazuje echo wielkich
średniowiecznych scen Sądu Ostatecznego. Natchnieniem dla tych scen były bardziej sceny
biblijne, niż odwołanie się do wyobraźni ludowej.

W obecnym rozważaniu prośmy najpierw o głęboką wiarę, iż rzeczywistość złych duchów
jest straszliwa i budząca grozę, że szatan jest Wielkim Smokiem barwy ognia, mającym
siedem głów i dziesięć rogów (Ap 12, 3), który krąży wokół człowieka, szukając kogo pożreć
(por. 1 P 5, 8–9).

To wyobrażenie szatana — oparte na Biblii — oddaje cel jego działania: wieczna zatrata
człowieka. Dla nieśmiertelności Bóg stworzył człowieka — mówi Księga Mądrości —
i uczynił go obrazem własnej wieczności. A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła (Mdr
2, 23–24). Szatan sam będąc Zatraceńcem (por. Ap 9, 11), pragnie zatracać i niszczyć
wszelkie dobro i życie wokół siebie.

Aby uświadomić nam pełniej cel działania szatana, św. Ignacy każe rozważać, w jaki sposób
zwołuje on niezliczoną ilość złych duchów i jak ich rozsyła (...) po całym świecie, nie
pomijając żadnej prowincji, żadnego miejsca, żadnego stanu, ani żadnej poszczególnej osoby
(ĆD, 141).

Warto podkreślić, że szatan interesuje się nie tylko całymi narodami, ale każdym
pojedynczym człowiekiem. Wielu mistrzów życia duchowego twierdziło, iż każdy człowiek
ma swojego diabelskiego anioła stróża. Bójcie się tego, który (...) ma moc wtrącić do piekła
(Łk 12, 5). Idąc za tą radą Jezusa, który wiele razy demaskował podstępne działanie złego
ducha, prośmy o wewnętrzny duchowy realizm. Realizm ten pozwoli nam widzieć
zagrożenie płynące ze strony Przeciwnika Boga i człowieka.

Prośmy   także   o wewnętrzną   odwagę,   dzięki   której   będziemy   mogli   uniknąć   jakiegoś
nerwicowego  lęku przed szatanem. Ten właśnie lęk sprawia, że drobne trudności życiowe
bywają   powiększane   do   niezwykłych   rozmiarów   i zagrożeń.   Demaskowanie   działania
szatana to właśnie demaskowanie owego lęku. Szatan wobec człowieka posługuje się lękiem.
Jezus natomiast posługuje się miłością, zaufaniem i nadzieją.

b) Sposoby działania szatana

Św. Ignacy zachęca nas także do rozważenia mowy, jaką Przywódca złych duchów napomina
swoich poddanych, aby zarzucali na ludzi swoje sieci. Najpierw mają ich kusić do chciwości
bogactw. Bogactwa zaś mają doprowadzić do zaszczytów i próżnej chwały. Ostatecznym zaś
celem kuszenia jest bezmierna ludzka pycha (por. ĆD, 142).

Zasadniczą metodą działania Złego ducha jest zarzucanie sieci, a więc podstęp i kłamstwo.
Szatan nigdy nie namawia człowieka wprost do własnej zguby. Czyni to pod pozorem
dążenia do dobra i szczęścia. Nawiązując do tej metody działania szatana Biblia nazywa go
oszustem i uwodzicielem. Jezus zaś powie o nim, że jest kłamcą i ojcem wszelkiego kłamstwa.

Ignacy,  który  sam  doświadczył  wielkiego  kuszenia  szatana,  każe   nam  prosić  o poznanie
podstępów   złego   przywódcy   i   o pomoc,   abym   się   ich   ustrzegł  (ĆD,   139).   Prośmy   więc
najpierw o pokorną zgodę na fakt, iż sami z naszymi ludzkimi siłami możemy okazać się
bezbronni   wobec   przenikliwości  upadłego   ducha;   następnie   prośmy   także   o duchową
przenikliwość, dzięki której odkryjemy niewidoczne dla  ciała, ale widoczne dla  ducha  —
zarzucane na nas — sieć i łańcuchy.

c) Od chciwości bogactw do bezmiernej pychy

Pierwszą siecią, zarzucaną przez szatana na ludzi, jest chciwość bogactw (ĆD, 142). Jezus
wiele razy przestrzega przed chciwością: Uważajcie i strzeżcie się wszelkiej chciwości, bo
nawet gdy ktoś opływa we wszystko, życie jego nie jest zależne od jego mienia (Łk 12, 15).

Posiadanie bogactw nie stanowi jednak celu samego w sobie. Uwikłanie ludzi w sieci
posiadania i związanie ich łańcuchami bogactwa służy jedynie temu, aby tym łatwiej doszli
do próżnej chwały światowej i do zaszczytów, a potem do bezmiernej pychy (ĆD, 142).

Niebezpieczeństwo nie polega na samym posiadaniu, ale na pysznym uzależnianiu swojego
życia od posiadania. Życie człowieka pochodzi jako dar od samego Boga. W Jego
stwórczych rękach są jego losy. Człowiek zniewolony posiadaniem łatwo może okłamywać

siebie. Może bowiem sądzić, że jakość i długość jego życia zależy od wielkości posiadanych
dóbr.

Wejdźmy   w nasze   życie,   aby   odkryć  pierwszą   pokusę  —   wielką   chęć   posiadania.
Niekoniecznie musi chodzić o posiadanie materialne. Są także inne rodzaje posiadania, od
których   człowiek   może   także   uzależniać   swoje   życie:   posiadanie   dobrej   opinii,   wielkiej
wiedzy,   posiadanie   władzy,   posiadanie   ludzkiego   uczucia,   posiadanie   przyjemności
zmysłowych itp.

Następnie — odwołując się do naszego doświadczenia — dostrzeżmy, w jaki sposób
świadomość posiadania wielu dóbr rodzi w nas pokusę pychy: pokusę wynoszenie się ponad
innych, pokusę rywalizacji, pokusę lekceważenia innych, pokusę liczenia przede wszystkim
na własne możliwości, pokusę zamykania się w sobie, pokusę niewiary w Opatrzność Bożą.
Prośmy także o poznanie prawdziwego życia, które ukazuje nam najwyższy i prawdziwy
Wódz Jezus Chrystus (ĆD, 139).

3. Sztandar Chrystusa

Dalej, św. Ignacy zachęca nas, aby rozważyć, jak Chrystus, Pan nasz, staje na wielkim polu
w okolicy Jerozolimy, na miejscu niskim, cały piękny i miły (ĆD, 144). O ile szatan siada na
wielkim tronie, jakby z ognia i dymu, przybiera postać straszną, by budzić grozę, to Chrystus
staje na miejscu niskim, cały piękny i miły (ĆD, 140, 144). Mamy tu ukazany kontrast dwóch
rzeczywistości tak różnych, jak różne może być piekło od nieba, śmierć od życia, nienawiść
od miłości, pycha od pokory.

Kontemplujmy w tej modlitwie niskie miejsca, w których pojawia się Chrystus na kartach
Ewangelii: stajenkę betlejemską, ubogi domek w Nazarecie, Pustynię Judzką, rozległe pola
Galilei, Jezioro Genezaret, Ogród Getsemani.

Najniższym jednak miejscem Jezusa jest Jego krzyż. Jest to miejsce niewolnika i złoczyńcy.
Niskie miejsca, które zajmuje Jezus, wyrażają Jego Boską pokorę. To właśnie owa pokora
czyni Go pięknym i miłym. Piękna i miła postać Jezusa objawia nam piękne i miłe Oblicze
Ojca.

Prośmy gorąco, abyśmy w naszej świadomości nie przypisywali Bogu cech budzących grozę
i lęk. Módlmy się, abyśmy doświadczali sercem, że dobry jest Pan, miły, łaskawy i piękny.

Prośmy o łaskę demaskowania działania złego ducha w nas. Prośmy, byśmy nie pozwolili się
straszyć Bogiem. Zły duch bowiem posługując się naszymi bolesnymi doświadczeniami
życiowymi, ciągle straszy nas Bogiem i nie pozwala nam doświadczać, jak dobry, miły
i piękny jest nasz Pan.

a) Oto ja, poślij mnie

Dalej, św. Ignacy każe nam rozważyć, jak Chrystus, Pan całego świata, wybiera sobie
Apostołów i Uczniów i rozsyła ich po całym świecie, aby rozsiewali Jego świętą naukę (ĆD,
145).

Chrystus pragnie dzielić się miłością, dobrem i pięknem z każdym człowiekiem. Nieustannie
rozbrzmiewają słowa Jezusa: Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu
(Mk 16, 15).

W tym rozważaniu chciejmy sobie najpierw uprzytomnić, że Jezus wybrał kiedyś ludzi, aby
wysłać ich do mnie. Oni zasiewali w moim sercu Jego świętą naukę. Jeżeli znajdujemy
w sobie choćby najmniejszy promyk wiary i miłości, to jest to owoc pracy tych właśnie ludzi.
Przypomnijmy sobie te osoby: najpierw tych, z którymi żyliśmy wspólnie przez długi okres
czasu: rodziców, wychowawców, towarzyszy dzieciństwa, młodości. Przypomnijmy sobie
także tych, z którymi spotkaliśmy się na krótko i jakby przypadkowo. Podziękujmy Jezusowi
za tych ludzi jako za Jego uczniów, których On wysłał do nas.

Ale Chrystus teraz pyta z kolei nas: Kogo mam posłać? Kto by Nam poszedł? Chciejmy
wyrazić gotowość bycia posłanymi przez Niego: Oto ja, poślij mnie (Iz 6, 8). Prośmy, aby
Jezus przez swój Kościół, jak również przez wewnętrzne natchnienia i znaki pokazywał nam
konkretnych ludzi i wspólnoty, środowiska, do których nas posyła. Prośmy także, abyśmy
w naszym świadectwie dawanym Jezusowi nie rozsiewali własnych poglądów i opinii, lecz
tylko Jego świętą naukę.

b) Zaproszenie do ubóstwa

Dalej  rozważyć   mowę,   którą   Chrystus,   Pan   nasz,   kieruje   do   wszystkich   swoich   sług
i przyjaciół, których posyła z misją, (...) aby pragnęli wszystkim pomagać, pociągając ich
najpierw   do   najwyższego   ubóstwa   duchowego,   a jeśliby   to   się   podobało   Boskiemu
Majestatowi i zechciałby ich do tego wybrać, to także do ubóstwa zewnętrznego (ĆD, 146).

Zapraszając swoich uczniów do pracy pod swoim sztandarem Chrystus nie rywalizuje
z szatanem w obiecywaniu tanich, łatwo dostępnych radości i przyjemności. Jezus odważnie,
w całej prawdzie, ukazuje trudną drogę, która czeka wiernych Mu uczniów. Chrystus wzywa
najpierw do ubóstwa duchowego, to znaczy do wielkiej wolności wobec wszelkiego
posiadania.

Niektórych swoich uczniów Jezus powołuje nie tylko do wewnętrznej wolności wobec
bogactwa, ale także do rzeczywistego ubóstwa. Rzeczywiste ubóstwo polega na wyrzeczeniu
się posiadania materialnego. Powołani do ubóstwa czują się przynaglani słowami swojego
Mistrza, swojego Przyjaciela: Idź, sprzedaj, co posiadasz i rozdaj ubogim, a będziesz miał
skarb w niebie (Mt 19, 21).

Powołanie do rzeczywistego ubóstwa może łączyć się z powołaniem do życia zakonnego.
Ale nie jest to konieczne. Ewangeliczne ubóstwo można bowiem realizować także w każdym

innym stanie życia. Wierny uczeń winien przyjąć ten rodzaj ubóstwa, do którego czuje się
wezwany przez swojego Mistrza.

Dziękując Jezusowi za Jego ubogie życie od chwili narodzenia w stajni aż do momentu
odarcia ze wszystkiego na krzyżu, prośmy o pragnienie naśladowania Go. Prośmy także
o otwartość wobec zaproszenia Jezusa do takiego rodzaju ubóstwa, do którego On sam nas
powoła.

c) Od ubóstwa do znoszenia zniewag i do pokory

Wraz z pragnieniem ubóstwa Jezus zaprasza nas do pragnienia zniewag i wzgardy, bo z tych
dwu rzeczy wynika pokora (ĆD, 146).

Po ludzku rzecz biorąc jest to szalone pragnienie. Dla wielu wyda się głupstwem. Ubóstwo,
ludzka pogarda, zniewagi i poniżenie są same w sobie cierpieniem, nieraz wielkim
cierpieniem. Nie można ich pragnąć dla nich samych. Można ich pragnąć tylko ze względu
na całkowite upodobnienie się do Chrystusa ubogiego i wzgardzonego, którego przyjmuje się
jako swojego Mistrza i Przyjaciela.

Jezus zaprasza nas do odważnego przyjmowania ubóstwa, zniewag i wzgardy, abyśmy mogli
nauczyć się Jego cichości i pokory: Uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem
(Mt 11, 29).

Myśl o ubóstwie, a tym bardziej o upokorzeniach może budzić w nas wielki sprzeciw
wewnętrzny. Nie dziwmy się temu. Jest to naturalna ludzka reakcja. Wraz ze wzrostem
miłości do Chrystusa On sam da nam pragnienie upodobnienia się do Niego w znoszeniu
wszelkich krzywd i wszelkiej zniewagi i we wszelkim ubóstwie (ĆD, 98).

Całą   modlitwę   zakończmy   potrójną   rozmową:  Pierwsza   rozmowa   skierowana   do   Pani
naszej,   żeby  mi   zyskała   u Syna  i Pana   swego   łaskę,   aby  mię   przyjął   pod  swój   sztandar,
najpierw   w najwyższym   ubóstwie   duchowym;   a jeśliby   się   to   podobało   Jego   Boskiemu
Majestatowi i chciałby mię do tego wybrać i przyjąć, to niemniej i w ubóstwie zewnętrznym.

Po drugie w znoszeniu zniewag i krzywd, abym Go w nich więcej naśladował, bylebym tylko
mógł je znosić bez czyjegokolwiek grzechu i z upodobaniem Jego Boskiego Majestatu. (...)

Druga rozmowa. Prosić o to samo Syna, aby mi to uzyskał u Ojca. (...)

Trzecia rozmowa. Prosić o to samo Ojca, żeby mi tego udzielił (ĆD, 147).

X. TRZY PARY LUDZI

Znowu zaczął nauczać nad jeziorem i bardzo wielki tłum ludzi zebrał się przy Nim. Dlatego
wszedł do łodzi i usiadł w niej pozostając na jeziorze, a cały lud stał na brzegu jeziora. Uczył
ich wiele w przypowieściach i mówił im w swojej nauce: Słuchajcie: Oto siewca wyszedł
siać. A gdy siał, jedno padło na drogę; i przyleciały ptaki, i wydziobały je. Inne padło na
miejsce skaliste, gdzie nie miało wiele ziemi, i wnet wzeszło, bo nie było głęboko w glebie.
Lecz   po   wschodzie   słońca   przypaliło   się   i nie   mając   korzenia,   uschło.   Inne   znów   padło
między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je, tak że nie wydało owocu. Inne w końcu
padły   na   ziemię   żyzną,   wzeszły,   wyrosły   i wydały   plon:   trzydziestokrotny,
sześćdziesięciokrotny i stokrotny. I dodał: Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha.

A gdy był sam, pytali Go ci, którzy przy Nim byli, razem z Dwunastoma, o przypowieść. On
im odrzekł: Wam dana jest tajemnica Królestwa Bożego, dla tych zaś, którzy są poza wami,
wszystko dzieje się w przypowieściach, aby patrzyli oczami, a nie widzieli, słuchali uszami,
a nie rozumieli, żeby się nie nawrócili i nie była im wydana tajemnica. I mówił im: Nie
rozumiecie tej przypowieści? Jakże zrozumiecie inne przypowieści? Siewca sieje słowo. A oto
są ci posiani na drodze: u nich się sieje słowo, a skoro je usłyszą, zaraz przychodzi szatan
i porywa słowo zasiane w nich. Podobnie na miejscach skalistych posiani są ci, którzy, gdy
usłyszą   słowo,   natychmiast   przyjmują   je   z radością,   lecz   nie   mają   w sobie   korzenia   i są
niestali. Gdy potem przyjdzie ucisk lub prześladowanie z powodu słowa, zaraz się załamują.
Są inni, którzy są zasiani między ciernie: to są ci, którzy słuchają wprawdzie słowa, lecz
troski   tego   świata,   ułuda   bogactwa   i inne   żądze   wciskają   się   i zagłuszają   słowo,   tak   że
zostaje   bezowocne.   W końcu   na   ziemię   żyzną   zostali   posiani   ci,   którzy   słuchają   słowa,
przyjmują je i wydają owoc: trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stokrotny  (Mk 4, 1–
20).

Obraz dla obecnej medytacji: Odwołując się do przypowieści o siewcy przedstawmy sobie
rolnika, który rzuca ziarno w glebę. Zauważmy ziarna padające na drogę, ziarna padające na
miejsca skaliste, ziarna padające między ciernie i chwasty i wreszcie ziarna, które padają na
ziemię urodzajną.

Prośba o owoc rozmyślania: Prośmy najpierw o takie poznanie siebie, które pozwoliłoby nam
dotknąć wszystkich nieuporządkowanych przywiązań: ubitych i twardych miejsc oraz
chwastów i cierni naszego życia. Te trudne, niekiedy wręcz bolesne miejsca naszego życia,
uniemożliwiają nam owocne przyjęcie Słowa Bożego. Prośmy także o wewnętrzną hojność
serca, o ewangeliczny radykalizm, który pozwoliłby nam otworzyć się na słowo Jezusa.
Módlmy się także, byśmy poprzez Słowo związali się pełniej, intymniej z Osobą Jezusa.

1. Przypowieść o trzech parach ludzi

W niniejszym rozważaniu stawiamy sobie dwa pytania: po pierwsze, czy jest w nas gotowość
do odrzucenia nieuporządkowanego posiadania bogactw, próżnej chwały i pychy; oraz
pytanie drugie, czy jest w nas gotowość do pójścia za Chrystusem i naśladowania Go
w ubóstwie, pokorze, w znoszeniu wszelkich zniewag i krzywd?

Aby   nam   ułatwić   odpowiedź   na   te   pytania,   św.   Ignacy   opowiada   przypowieść   o Trzech
parach   ludzi.   Zachęca   nas   jednocześnie,   byśmy   z jej   pomocą   badali   nasze   najgłębsze
pragnienia   i przywiązania   wewnętrzne.   Poprzez   próbę   utożsamienia   się   z zachowaniem
poszczególnych par możemy odkryć zdolność naszego serca do przyjęcia trudnej drogi, jaką
proponuje nam Chrystus.

Oto trzy pary ludzi stają przed problemem nieuporządkowanego posiadania — mówi św.
Ignacy. Każda z tych par zdobyła dziesięć tysięcy dukatów. Ale uczyniła to nie licząc się
z wolą Bożą. Wszyscy oni chcą się zbawić. Chcą też znaleźć Boga w pokoju duszy. Pragną
więc zrzucić z siebie ciężar i przeszkodę nieuporządkowanego przywiązania do nabytych
pieniędzy (por. ĆD, 150).

Zauważmy, iż dziesięć tysięcy dukatów

było ogromną sumą równą wartości około

trzydziestu pięciu kilogramów złota. Z kontekstu wynika, iż pieniądze te nie zostały zdobyte
przez kradzież lub jakieś inne oszustwo.

Gdyby pieniądze były skradzione, rozwiązanie byłoby proste. Zgodnie z zasadą teologii
moralnej: Res clamat ad dominum, rzecz woła swojego pana, należałoby pieniądze zwrócić
właścicielowi. Pieniądze zostały wprawdzie zdobyte w uczciwej grze ekonomicznej, ale bez
liczenia się z ostatecznym celem człowieka, jakim jest dążenie do zbawienia. Powyższa
przypowieść ma jakby trzy różne zakończenia w zależności od trzech różnych postaw.

2. Postawa pierwszej pary ludzi

Pierwsza para pragnie zrzucić z siebie przywiązanie do nabytej sumy pieniędzy, aby pełnić
wolę Bożą. Nie stosuje jednak w tym celu żadnych środków. Nie robi tego — jak mówi św.
Ignacy — aż do godziny śmierci (por. ĆD, 153).

Postawa pierwszej pary ogranicza się do samego pragnienia wolności wewnętrznej, za
którym nie idzie żaden duchowy wysiłek. Ten brak pracy wewnętrznej, brak pracy nad
swoim nawróceniem w postawie pierwszej pary trwa przez całe życie: aż do godziny śmierci.
W postawie tej ukrywa się chęć służenia dwom panom: Bogu i mamonie (Mt 6, 14).

W przypowieści o siewcy Jezus porównuje tę postawę serca do ziarna, które pada na drogę.
Szybko wówczas nadlatują ptaki i wydziobują je (por. Mt 13, 4). Ewangelista Marek powie
zaś, iż to szatan przychodzi i porywa zasiane słowo (Mk 4, 15).

Nieuporządkowane przywiązania, namiętności i żądze czynią z ludzkiego serca ugór, ubitą
drogę, na której ziarno nie może zapuścić najmniejszego choćby korzenia. Szatan korzysta
z tej sytuacji, aby wykraść zasiane Słowo. W ten sposób udaremnia owocowanie ziarna.

Ziarno, które pada na skraj drogi — mówi św. Efrem — jest obrazem niewdzięcznej duszy
człowieka, którego jedyny talent nie wydał owocu z powodu jego winy. Ziemia, która
opóźniała się z przyjęciem nasienia, stała się miejscem przechodnim dla niegodziwców i nie

było w niej miejsca dla Mistrza — (dla Jezusa), aby wszedł i orał, by rozbił jej twardość
i zasiał na niej swe ziarno. Chrystus dał Złemu rysy ptaków, bo porywa on nasienie.

Trwałe nieuporządkowane przywiązania, które czynią serce człowieka twardym jak ubita
droga, nie dotyczą tylko posiadania materialnego. Może ono przejawiać się również w wielu
innych formach. Nierzadko inne formy nieuporządkowanego posiadania są znacznie
trudniejsze do przezwyciężenia.

Może to być np. jakiś dwuznaczny, nieczysty związek uczuciowy, ślepe przywiązanie do
własnego zdania, niechęć do jakiejś osoby, poczucie krzywdy, żalu i gniewu, uwikłanie
w problemy zmysłowe, zbytnia troska o siebie i swoją przyszłość, konsumpcyjny styl życia,
nałogi itp.

Jedno miejsce w człowieku owładnięte namiętnością może stać się przyczółkiem dla
działania szatana, który nieustannie wykrada Słowo Boże zasiane w duszy ludzkiej.

Postawa pierwszej pary ludzi sprawia, że nie chcą oni rozpoznać do końca swojego uwikłania
i tak naprawdę nie chcą go w sobie pokonać aż do godziny śmierci. Gotowi są oddać
wszystko inne, byle jednak nie zerwać z tym jednym szczególnym przywiązaniem. Postawa
pierwszej pary nierzadko łączy się ze swoistym zakłamaniem emocjonalnym i moralnym.
Wyraża się ono przez częste korzystanie z mechanizmów obronnych, szczególnie zaś
z mechanizmu racjonalizacji i projekcji. Przejawiają się one w tym, że człowiek uwikłany
w swoje namiętności, z którymi nie chce w żaden sposób zerwać, będzie przedstawiał sobie
i innym racje rozumowe, aby uzasadnić słuszność ulegania swojej żądzy. Negatywne skutki
swojego uwikłania często usiłuje też przerzucać na innych, obwiniając ich o swoje własne
nieszczęście.

Prośmy gorąco najpierw o takie poznanie siebie, które pozwoliłoby nam dotknąć wszystkich
nieuporządkowanych przywiązań, wszystkich naszych żądz. To one czynią nasze serce
ubitym i twardym miejscem, które uniemożliwia owocne przyjęcie Słowa Bożego.
Odrzucenie zaś Słowa sprawia, że wejście w proces prawdziwego wewnętrznego nawrócenia
staje się niemożliwe.

Prośmy o odwagę wejścia w naszą sytuację egzystencjalną i o głębokie pragnienia duchowej
przemiany. Odważne oddawanie Bogu przywiązań naszego serca może zrodzić w nas wielką
siłę wewnętrzną. Siła ta pozwoli nam radykalnie zerwać z tym, co nas od Boga odgradza.

3. Postawa drugiej pary ludzi

Także druga para ludzi pragnie zrzucić z siebie przywiązanie. Chcą to jednak uczynić w ten
sposób, aby zatrzymać dla siebie nabytą rzecz. Pragną, aby raczej Pan Bóg poszedł za tym,
czego chcą oni sami. Nie decydują się na porzucenie nabytej rzeczy, nie chcą też naprawdę
postępować zgodnie z wolą Bożą (por. ĆD, 154).

W postawie drugiej pary widzimy pewną inicjatywę i pewien wysiłek zmierzający do
znalezienia jakiegoś wyjścia z powstałej sytuacji konfliktu wewnętrznego. Nie przejawia się
to jednak w jednoznacznym wyborze, lecz w podejmowaniu jedynie połowicznych środków.
Z pomocą tych połowicznych środków chcieliby oderwać się od przywiązania i jednocześnie
zachować posiadane dobra.

W przypowieści o siewcy Jezus porównuje tę postawę do ziarna, które pada na skałę
i między ciernie. Inne ziarno padło na miejsce skaliste, gdzie nie miało wiele ziemi i wnet
wzeszło, bo nie było głęboko w glebie. Lecz po wschodzie słońca przypaliło się i nie mając
korzenia, uschło. Inne znów padło między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je, tak że
nie wydało owocu.

Cechą charakterystyczną tej drugiej postawy jest niestałość wewnętrzna, zmienność
nastrojów i zachowań. Z tej zmienności płynie niewierność usłyszanemu słowu.

To o takiej właśnie postawie Świadek wierny i prawdomówny prorokuje w Apokalipsie:
Znam twoje czyny, że ani zimny, ani gorący nie jesteś. Obyś był zimny albo gorący (Ap 3,
15). Być letnim, czyli ani zimnym, ani gorącym, to zatrzymać się w swoim rozwoju
duchowym; rozpocząć i nie dokończyć; powiedzieć najpierw tak i zaraz dorzucić swoje ale.

W postawie drugiej pary istnieje jakaś wewnętrzna nieprzejrzystość, czy wręcz pewna forma
zakłamania moralnego. Sprawia ona, iż łatwo tłumaczymy się przed sobą i przed Bogiem
z naszych dwuznacznych zamiarów i decyzji. Tłumaczymy sobie: mimo wszystko coś robię
w życiu duchowym, staram się być uczciwy, widoczne są przecież jakieś znaki mojego
wysiłku. Łatwo uspokajamy swoje niepokoje wewnętrzne i wyrzuty sumienia tym, iż ziarno
jednak kiełkuje. Skoncentrowani na samym kiełkowaniu ziarna, zapominamy o potrzebie
dojrzewania, kwitnięcia i wydawania owoców.

Jeżeli nawet ulegamy chwilowo takiemu dwuznacznemu rozumowaniu, to jednak nasze
zakłamanie ma swoje granice. Przychodzi bowiem moment, w którym zaczynają dochodzić
do głosu te uczucia i myśli, które odsłaniają nasze wewnętrzne półprawdy, nasze
okłamywanie siebie, nasze okłamywanie innych, próby okłamywania Boga.

Brak konsekwencji w naszej postawie sprawia, iż zamiast szukać przyczyn naszych
przykrych i bolesnych stanów w nas samych, zaczynamy obwiniać innych. Zamiast badać
glebę swego serca, zaczynamy oskarżać bliźnich, zaczynamy ich obwiniać za nasz stan
nieszczęścia i niezadowolenia z siebie.

W obecnej kontemplacji pytajmy siebie o skaliste miejsca w naszym sercu; miejsca,
w których brak urodzajnej ziemi dla ziarna. Brak urodzajnej ziemi, to brak otwartości na
Słowo, brak pełnej szczerości wewnętrznej, brak skupienia wewnętrznego, brak hojności
wobec Boga.

I chociaż na nieurodzajnej ziemi ziarno nie może wydać owoców, bujnie rosną na niej
chwasty i ciernie. Są to nieraz ludzkie nierozpoznane jeszcze wady, jakieś głębokie

nierozwiązane problemy, stare niezagojone zranienia, jakieś boleśnie przeżywane nałogi
i przywiązania.

Ziarno Słowa Bożego, które w takiej sytuacji pada w serce człowieka, staje się jego wielką
chwilową   nadzieją.   Wzrasta   szybko.   Pierwsze   dni,   tygodnie,   czy   może   nawet   miesiące
wzrastania (rzadziej już lata) przynoszą wiele duchowych pocieszeń, a nieraz wręcz euforii.
Niektórym  osobom   wydaje   się   wówczas,   że   ich  problemy  nagle   gdzieś   zniknęły.  Łatwo
i szybko składają deklaracje i świadectwa swojego głębokiego wewnętrznego uzdrowienia.
Wydaje im się bowiem, że problemy, które narastały przez dziesiątki lat, nagle przeminęły.
Czują się wewnętrznie wolne, pełne pokoju i radości. Czas jednak odsłania, że wszystko to
wzrasta   na   ziemi   płytkiej,   nieurodzajnej.   Po   pewnym   czasie   odczucia   wewnętrznego
uzdrowienia i przemiany nagle przechodzą. Rodzą się uczucia wręcz przeciwne. Powracają
dawne   niepokoje.   Do   starych   lęków   i obaw   dochodzi   nierzadko   uczucie   kolejnego
rozczarowania sobą, religią, bliźnimi. Rodzi się nierzadko jeszcze większa nieufność wobec
potrzeby szukania odpowiedniej pomocy ludzkiej i boskiej.

Z tej sytuacji zagubienia i jednocześnie uwikłania nie ma wyjścia, dopóki człowiek nie
uświadomi sobie braku konsekwencji, jaki charakteryzuje postawę drugiej pary ludzi. W tej
postawie tkwi bowiem jakaś radykalna niechęć do przemiany wewnętrznej, niechęć do
rzeczywistego nawrócenia duchowego.

Św. Efrem komentując postawę drugiej pary stwierdza, że chociaż twardość ziemi nie została
jeszcze skruszona przez orkę, to jednak Pan nie pozbawił jej swego nasienia. Tą ziemią są ci,
którzy odsuwają naukę naszego Pana. Pomimo ziemi skalistej, pomimo ziemi zarośniętej
krzewami i cierniami, Pan rzuca obficie swe ziarno na ziemię, aby nie miała ona
usprawiedliwienia.

W obecnych rozważaniach dziękujmy najpierw Siewcy za Jego cierpliwość, wytrwałość
i hojność w rzucaniu ziarna. Jest ona wyrazem Jego wielkiego zaufania ludzkiemu sercu.

Prośmy również o łaskę poznania naszej sytuacji wewnętrznej. Przemiana serca zawsze
rozpoczyna się od poznania tego, co się w nim naprawdę kryje. Dopiero z pełnego poznania,
z łaską Boga, może zrodzić się wola przemiany. Poznanie i wola przemiany stają się dopiero
źródłem wyborów i decyzji. Wybory i decyzje zaś stają się źródłem działania.

4. Postawa trzeciej pary ludzi

Trzecia   para   pragnie   zrzucić   z siebie   przywiązanie   do   rzeczy   nabytej.   W tym   celu   dąży
konsekwentnie   do   pełnej   wolności   wewnętrznej.   Pragnie   wszystko   czynić   według   woli
Bożej.   Przed   dokonaniem   ostatecznego   wyboru   szuka   pełnej   wewnętrznej   wolności,   aby
dzięki niej postąpić zgodnie z wolą samego Boga (por. ĆD, 155).

W przypowieści o siewcy Jezus porównuje tę postawę do ziarna, które pada na żyzną
i spulchnioną ziemię. Ziarno kiełkuje, wzrasta i wydaje plon: trzydziestokrotny,
sześćdziesięciokrotny i stokrotny (por. Mk 4, 20).

Oto   krótki   komentarz   św.   Efrema   do   tych   słów:  Ziemią   dobrą   i tłustą,   są   dusze,   które
działają w prawdzie, jak ci, którzy wszystko opuścili, by iść za Chrystusem. A jednak mimo
jednoznacznie dobrej woli, ziemia dobra i tłusta wydaje plon w sposób różnorodny: raz plon
trzydziestokrotny, raz sześćdziesięciokrotny, raz stokrotny. Wszystkie części ziemi wydawały
plon w radości według swoich możliwości, jak ci, którzy otrzymali pięć talentów i zyskali
dziesięć, każdy według swych możliwości.

Postawa trzeciej pary charakteryzuje się radykalizmem ewangelicznym. Cechuje ją pełna
wolność wewnętrzna, gotowość do poświęcenia, trudu i ofiary oraz poddanie swojej woli
Boga. W tej postawie osobiste uczucia i pragnienia poddają się dążeniu do wypełnienia woli
samego Boga.

Przyjęcie takiej postawy nie wymaga z naszej strony natychmiastowej nienaganności,
natychmiastowej doskonałości moralnej. Potrzeba raczej wielkodusznej, hojnej i radykalnej
decyzji pójścia za Jezusem. Postawa ta w swej istocie jest złożeniem siebie w ofierze, aby
sam Jezus posługiwał się wszystkim, co posiadamy i czym jesteśmy według swojej
najświętszej woli (por. ĆD, 5).

Przykład takiej postawy dają nam uczniowie Jezusa. Kiedy usłyszeli słowa Mistrza: Pójdźcie
za Mną (Mk 1, 17–18), natychmiast zostawili wszystko i poszli za Nim. I choć daleka miała
być jeszcze ich droga do pełnego zrozumienia, co znaczy prawdziwe poznawanie, miłowanie
i naśladowanie Mistrza, to jednak od samego początku wykazują bezkompromisową
gotowość oddania się Mu. Dzięki ich radykalizmowi Jezus doprowadzi ich do pełnego
upodobnienia się do Niego, także w znoszeniu cierpienia, prześladowania i krzyża.

Całe   rozważanie   zakończmy   piękną   modlitwą   pisarza   z XII   wieku   Nersesa   Snorhali:
Stwardniałem   jak   skała.   Stałem   się   podobnym   do   drogi.   Ciernie   świata   mnie   zdławiły
i uczyniły duszę moją bezowocną. Ale Ty, o Panie, Siewco dobry, spraw, by wzrastała we
mnie roślina Słowa, bym przyniósł owoc jeden z trzech: stokrotny, sześćdziesięciokrotny lub
trzydziestokrotny.

Dukat był złotą monetą o ciężarze około 3,5 g, bitą od 1284 roku w Wenecji, później także w innych

krajach Europy.

XI. CHRZEST JEZUSA

Wtedy przyszedł Jezus z Galilei nad Jordan do Jana, żeby przyjąć chrzest od niego. Lecz Jan
powstrzymywał Go, mówiąc: To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie?
Jezus   mu   odpowiedział:   Pozwól   teraz,   bo   tak   godzi   się   nam   wypełnić   wszystko,   co
sprawiedliwe. Wtedy Mu ustąpił. A gdy Jezus został ochrzczony, natychmiast wyszedł z wody.

A oto otworzyły Mu się niebiosa i ujrzał Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę
i przychodzącego na Niego. A głos z nieba mówił: Ten jest mój Syn umiłowany, w którym
mam upodobanie (Mt 3, 13–17).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa, który przychodzi nad Jordan,
miesza się z tłumem grzeszników, wchodzi do rzeki Jordan i zbliża się do Jana Chrzciciela,
aby otrzymać od niego chrzest. Następnie kontemplujmy sam chrzest Jezusa. Po chrzcie zaś
zobaczmy Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę. Wsłuchajmy się też w głos mówiący
z nieba: Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy o łaskę przyjęcia naszego chrztu jako wielkiego daru;
prośmy także o łaskę rozumienia naszego synostwa w Bogu Ojcu, naszego braterstwa
w Chrystusie oraz naszej świętości w Duchu Świętym.

1. Jezus przyjął chrzest

Wszyscy czterej Ewangeliści zgodnie opisują chrzest Jezusa w Jordanie. Umieszczają go na
początku Jego publicznej działalności. Od swojego chrztu Jezus rozpoczyna wypełnianie
misji Proroka i Mesjasza.

Jak dla całego Kościoła Zesłanie Ducha Świętego było momentem, od którego rozpoczęła się
jego działalność, tak dla Chrystusa tym wydarzeniem był Jego chrzest w Jordanie. Chrzest
Jezusa to jakby pierwsze Zielone Świątki. W czasie swojego chrztu Chrystus otrzymuje
pełnię Ducha Świętego. Otrzymuje też potwierdzenie swojego Boskiego synostwa i swojego
wybrania przez Ojca.

Do mieszkańców Nazaretu Jezus będzie mówił z mocą: Duch Pański spoczywa na Mnie,
ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił
wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi (Łk 4, 18).

Kościół od samego początku w swoim nauczaniu przywiązywał ogromną wagę do chrztu
Jezusa w Jordanie, widział w nim bowiem pierwowzór sakramentu chrztu. Ikonografia
chrześcijańska bardzo często przedstawiała scenę chrztu Jezusa. Scenę tę odnajdujemy
zarówno w sztuce wczesnochrześcijańskiej, jak we wszystkich późniejszych okresach historii
sztuki.

Chrzest   Jezusa   widnieje   na   freskach   w katakumbach,   na   płaskorzeźbach   sarkofagów
rzymskich,   w miniaturach   najstarszych   ksiąg   liturgicznych,   w rzeźbach   katedr   gotyckich,
w malarstwie.   Najstarsze   dzieła   sztuki   przedstawiają   scenę   chrztu   Jezusa   w Jordanie
w sposób bardzo prosty, bez żadnego przepychu i ceremoniału. Wielkie wydarzenia duchowe
rozgrywają się zazwyczaj z dużą prostotą (H. Daniel–Rops).

Naszą modlitwę rozpocznijmy od dłuższej kontemplacji sceny chrztu Jezusa w Jordanie.
Odwołajmy się przede wszystkim do opisu ewangelicznego. Możemy opis ten ubogacić
wizją przedstawioną na jakimś znanym nam obrazie chrztu Jezusa: tłumy ludzi otaczają Jana

Chrzciciela. Cierpliwie oczekują na jego chrzest. Do tłumu dyskretnie dołącza się Jezus.
Staje pomiędzy grzesznikami, którzy chcą wyznać swoje winy i słabości przed Janem. W ten
sposób Jezus upodabnia się do grzesznego ludu. Przyjmuje bowiem na siebie wszystkie jego
grzechy, choć sam żadnego grzechu nie popełnił. I to właśnie czyni Go podobnym do nas we
wszystkim, oprócz naszych grzechów.

Ale Jan Chrzciciel, podobnie jak Symeon w Świątyni Jerozolimskiej, za natchnieniem Ducha
rozpoznaje jednak w Jezusie Mesjasza. Spontanicznie protestuje, podobnie jak uczyni to
później Piotr przed umyciem nóg przez Jezusa: To ja potrzebuję chrztu od Ciebie, a Ty
przychodzisz do mnie? Ale Chrystus wyjaśnia i uspokaja swego Poprzednika: Pozwól teraz,
bo tak godzi się nam wypełnić wszystko, co sprawiedliwe.

W przeciwieństwie do Piotra w Wieczerniku, Jan Chrzciciel w swej pokorze nie broni się
dalej i posłusznie chrzci Jezusa wodą. Wsłuchajmy się w ten piękny dialog Mesjasza z Jego
Poprzednikiem. Z dialogu tego przebija pokora, uległość i uniżenie wobec siebie nawzajem
oraz   wobec   Ojca   niebieskiego.   Nie   wchodząc   w zbędne   w tym   momencie   analizy
egzegetyczne,   kontemplujmy   także  Ducha   Bożego   zstępującego   jak   gołębicę
i przychodzącego na Niego. Ze szczególną uwagą przez dłuższą chwilę słuchajmy słów, które
Ojciec   wypowiada   nad   swoim   Synem:  Ten   jest   mój   Syn   umiłowany,   w którym   mam
upodobanie.

Doniosłość chrztu Jezusa objawia nam doniosłość naszego chrztu, który jest pierwszym
darem, jaki Kościół nam ofiarował.

Św. Chromacjusz z Akwilei w swojej homilii pięknie łączy chrzest Jezusa z naszym chrztem:
On zanurzył się w wodzie, abyśmy zostali oczyszczeni z brudu win; On przyjął kąpiel
odrodzenia, abyśmy się odrodzili z wody i Ducha Świętego. Tak więc chrzest Chrystusa jest
obmyciem win naszych, jest odnowieniem życia prowadzącego ku zbawieniu.

Św. Grzegorz z Nazjanzu powie natomiast: Chrystus zostaje oświecony, zostańmy oświeceni
wraz z Nim; Chrystus zostaje w wodzie zanurzony, zejdźmy razem z Nim, abyśmy razem też
zostali wywyższeni.

W obecnej kontemplacji dziękujmy Jezusowi za Jego  Boską pokorę, dzięki której już na
samym początku swojej publicznej działalności  istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze
sposobności,   aby   na   równi   być   z Bogiem.   (...)   A w zewnętrznym   przejawie,   uznany   za
człowieka, uniżył samego siebie i przyjął chrzest razem z grzesznikami. Uniżenie Jezusa nad
Jordanem   jest   zapowiedzią   i obietnicą   Jego   uniżenia   się  aż   do   śmierci   —   i to   śmierci
krzyżowej (Flp 2, 6–8).

Po kontemplacji chrztu Jezusa przejdźmy do kontemplacji naszego chrztu. Odwołując się do
znanych nam okoliczności naszego chrztu oraz do naszej wyobraźni, chciejmy przypomnieć
sobie własny chrzest. Wyobraźmy sobie najpierw kościół parafialny, a w nim chrzcielnicę,
przy której zostaliśmy ochrzczeni. Przywołajmy też w pamięci naszych rodziców oraz
rodziców chrzestnych. Przedstawmy sobie całą ceremonię chrztu, szczególnie zaś sam

moment, w którym kapłan polewał głowę wodą, wymawiając: ... ja ciebie chrzczę w imię
Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

Był to moment, w którym Bóg Ojciec wypowiedział nad nami słowa: Tyś jest mój Syn
umiłowany, w Tobie mam upodobanie (Mk 1, 11). W ten sposób Bóg Ojciec przyjął nas jako
swoje przybrane dzieci, Chrystus uznał nas za swoich braci i przyjaciół, a Duch Święty
uczynił z nas swoje mieszkanie.

Dziękujmy za ten prosty, ale jednocześnie pełen tajemnicy gest Kościoła ofiarowany nam
w imieniu Trójcy Świętej; gest mający decydujące znaczenie dla całego naszego życia
duchowego.

Prośmy gorąco, aby zasiane na chrzcie ziarno synostwa Bożego, braterstwa w Chrystusie
i świętości w Duchu Świętym zostało przez nas przyjęte; aby ziarno to rosło w nas, aby
wydawało owoce przemiany i nawrócenia. Przepraszajmy także, że nie zawsze byliśmy
świadomi wielkości tajemnicy chrztu, że nie korzystaliśmy w pełni z tej łaski.

2. Bóg w Trójcy Świętej

Duch Święty, zstępując na Jezusa w postaci gołębicy, objawia istniejącą jedność pomiędzy
trzema Osobami Boskimi: Ojcem, Synem i Duchem Świętym. A z nieba odezwał się głos:
Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie (Mk 1, 11).

Zwrot z nieba odezwał się głos  w języku hebrajskim wyraża objawienie się Boga. Chrzest
Jezusa   w Jordanie,   ukazujący   jedność   pomiędzy   Ojcem,   Synem   i Duchem   Świętym,   jest
nowym   objawieniem   się   Boga.   Jahwe   znany   dotąd   Izraelowi   jako  monoteistyczny   Bóg,
odsłania teraz pełniej swoje Boskie Oblicze; objawia się jako Trójca, Wspólnota Miłości
Trzech Osób.

W rzeczywistości osobowe oblicze Boga — mówi kardynał J. Daniélou — odsłania się nam
jako oblicze trzech Osób: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Życie Trójcy jest osobowe jedynie po
to, by być przekazywanym. Tajemnica daru miłości pomiędzy Osobami Trójcy jest wyrazem
Ich życia. Ojciec odwiecznie udziela siebie Synowi we wszystkim, co posiada. Dzięki temu
Syn jest doskonałym obrazem Ojca. Sama zaś miłość Ojca i Syna staje się rzeczywistością
osobową — Duchem Świętym. Duch Święty jest jakby imieniem życia Ojca i Syna.

Tajemnica Trójcy Świętej stanowi klucz do tajemnicy człowieka. Ona ukazuje źródło, sens
i cel nie tylko ludzkiego istnienia, ale rzeczywistości świata jako takiej. Źródłem wszystkiego
jest miłość. Źródłem wszystkiego jest wspólnota osób. Istotą bytu jest miłość jako wspólnota
osób (por. J. Daniélou, Trójca Święta i tajemnica egzystencji).

Zostaliśmy stworzeni na podobieństwo Trójcy Świętej. Więź Ojca i Syna odbija się
w naszym sercu. To nasze podobieństwo do Trójcy uwidacznia się także w fakcie, że
rodzimy się z miłości ludzkiej; z miłości kobiety i mężczyzny. Jeżeli człowiek nie rodzi się

z prawdziwej miłości, ale przychodzi na świat jako owoc przypadku, owoc namiętności,
wówczas jego dochodzenie do dojrzałej ludzkiej postawy jest trudniejsze, bardziej bolesne.

Niektórzy powiadają, że istotą bytu jest materia  — twierdzi J. Daniélou.  Inni, że jest nią
duch. Jeszcze inni, że istotą bytu jest jednia. Wszyscy się mylą. Istotą bytu jest komunia
(Istotą bytu jest miłość). To niezwykłe objawienia. Chrześcijańskie życie duchowe polega na
wprowadzeniu   w sferę   życia   trynitarnego   i stawaniu   się   przez   to   synem   Ojca,   bratem
Chrystusa,   świątynią   Ducha.   W ten   sposób   możemy   wejść   w związek   osobowy   z Ojcem,
Synem i Duchem Świętym.

Najwyższym wzorem jedności z Bogiem oraz najwyższym wzorem jedności pomiędzy
ludźmi jest Tajemnica Trójcy Świętej. Jezus powie swoim uczniom: Jak Mnie umiłował
Ojciec, tak i Ja was umiłowałem. Wytrwajcie w miłości mojej! (J 15, 9).

Miłość Ojca z Synem stanowi wzór miłości pomiędzy Synem a Jego uczniami. W czasie
ostatniej wieczerzy Jezus modli się do swojego Ojca: Aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty,
Ojcze, we Mnie (J 17, 21).

Dzięki objawieniu się Trójcy Przenajświętszej nie tylko zostajemy dopuszczeni do poznania
tajemnicy Boga, ale także do poznania tajemnicy człowieka, tajemnicy siebie samych.
Człowiek poznając przez wiarę Boga, poznaje także samego siebie. Jesteśmy bowiem
stworzeni na obraz i podobieństwo Trójcy.

Człowiek bez wiary w Trójcę nie może poznać i zrozumieć do końca siebie samego,
ponieważ bez Niej nie jest zdolny odczytać, co zostało wypisane w jego sercu od chwili
stworzenia. Trójca Święta jest kluczem do ludzkiego serca.

Nasze codzienne modlitwy i czynności liturgiczne najczęściej rozpoczynamy: w imię Ojca
i Syna, i Ducha Świętego. Wiele znaków, np. znak krzyża, wykonujemy w nawiązaniu do
Tajemnicy   Trójcy.   Często   jednak   słowa   i znaki   te   wykonujemy   mechanicznie,
automatycznie, rutynowo. Brak nieraz w nich rzeczywistego doświadczenia miłości Trójcy
Świętej.   Prośmy,   aby   zrodziło   się   w nas   głębokie   pragnienie   napełnienia   treścią   tych
codziennych  znaków,  gestów i słów. Prośmy   także  Ojca, Syna  i Ducha Świętego  o łaskę
doświadczania Ich nieustannej obecności i Ich działania w naszym życiu.

Pierwszy  krok   ku  zbudowaniu   głębokiego  życia   duchowego   polega   na   przyjęciu   miłości
Trójcy,   która   objawia   się   we   Wcielonym   Synu   Bożym.   Otwarte   serce   Jezusa   na   krzyżu
ukazuje otwarte serce Ojca, który posłał nam swojego Syna. Nasze życie duchowe realizuje
się   poprzez   długie,   cierpliwe   i wierne   wpatrywanie   się   w Jezusa.   Dzięki   kontemplacji
Chrystusa mamy czuć się kochani przez całą Trójcę: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Istotą
misji Jezusa jest włączenie nas w odwieczną miłość Ojca do Syna.

Kontemplacja chrztu Jezusa i kontemplacja naszego chrztu zaprasza nas do poznawania
Tajemnicy Trójcy Świętej. Jest to także zaproszenie do wejścia w intymną jedność
z Osobami Trójcy na wzór jedności Ojca z Synem w Duchu Świętym.

Dziękując za otrzymane zaproszenie, prośmy jednocześnie, aby nie było ono zagłuszane czy
też lekceważone przez nas; prośmy, aby było ono przyjmowane i realizowane z wiarą.

Poznanie Trójcy prowadzi nas do poznania własnego człowieczeństwa, do poznania siebie
samych. Prośmy więc także o poznanie prawdy, że ostatecznym źródłem poznania człowieka
jest zawsze poznanie Boga.

3. Jedność pomiędzy modlitwą, działaniem Ducha Świętego i wypełnianiem misji

A gdy się modlił, otworzyło się niebo i Duch Święty zstąpił na Niego, w postaci cielesnej niby
gołębica, a z nieba odezwał się głos: Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie
(Łk 3, 21–22).

W czasie chrztu Jezusa w Jordanie objawia się jedność trzech rzeczywistości: modlitwy,
działania Ducha Świętego oraz wypełniania misji.

Jedność tej triady (modlitwy, działania Ducha i misji) będzie obecna w całym życiu Jezusa.
Później zaś jedność ta będzie obecna w całym życiu Jego Kościoła. Także w opisie zesłania
Ducha Świętego (Dz 2, 1nn.) widzimy ścisłą jedność modlitwy Apostołów, działania Ducha
Świętego oraz wypełniania misji zleconej im przez Jezusa. Kiedy Apostołowie trwali na
modlitwie, zstąpił na nich Duch Święty i ożywieni Jego mocą zaczęli głosić Dobrą Nowinę
o Jezusie. Jedność tę Dzieje Apostolskie dostrzegają także w działalności Piotra i Jana. Kiedy
Apostołowie ci zostają zatrzymani przez Sanhedryn, wówczas cała wspólnota Kościoła
zaczęła się modlić: Po tej modlitwie zadrżało miejsce, na którym byli zebrani, wszyscy zostali
napełnieni Duchem Świętym i głosili odważnie słowo Boże (Dz 4, 31).

Również   w naszym   powołaniu   chrześcijańskim   realizuje   się   ta   sama   jedność:   modlitwy,
działania   Ducha   oraz   misji   zleconej   przez   Jezusa.   Jezus   modlący   się   pośród   ludu   nad
Jordanem   zaprasza   nas   do   modlitwy   o dar   Ducha   Świętego.   Jedynie   On   może   być   siłą
w wypełnianiu naszego powołania.

Jezus zapewnia nas, że nasze modlitwy będą wysłuchane: Ojciec z nieba da Ducha Świętego
tym, którzy Go proszą (Łk 11, 13). Wszystko inne, o co prosimy, może być tylko owocem
tego pierwszego i najważniejszego daru: daru Ducha Świętego.

Pytajmy siebie: czy w naszej codzienności życia duchowego istnieje jedność modlitwy,
działania Ducha oraz realizowania naszego powołania? Czy troszczymy się, aby wypełnianie
misji rozpoczynać od modlitwy o dar Ducha?

Jedynie Duch Święty może nam zapewnić skuteczność i owocność naszego apostolskiego
trudu. Pytajmy siebie także, czy nieskuteczność i bezpłodność wielu naszych działań nie
płynie z braku modlitwy o dar Ducha Świętego. Czy w naszym zaangażowaniu
duszpasterskim nie przeceniamy naszych ludzkich sił, naszego działania, naszej pracy.

W końcowej rozmowie dziękujmy najpierw Bogu za dar chrztu. Dziękujmy za zawarte
w nim zaproszenie do intymnej więzi z Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Jezusa zaś —
który pokornie staje wśród grzeszników, aby przyjąć chrzest — prośmy, abyśmy otwierali się
jak On na dar Ducha Świętego. Prośmy, abyśmy z Jego łaską szukali pełnienia woli naszego
Ojca.

XII. BŁOGOSŁAWIENI JESTEŚCIE — BIADA WAM

On podniósł oczy na swoich uczniów i mówił: Błogosławieni jesteście wy, ubodzy, albowiem
do   was   należy   Królestwo   Boże.   Błogosławieni   wy,   którzy   teraz   głodujecie,   albowiem
będziecie nasyceni. Błogosławieni wy, którzy teraz płaczecie, albowiem śmiać się będziecie.
Błogosławieni będziecie, gdy ludzie was znienawidzą, i gdy was wyłączą spośród siebie, gdy
zelżą   was   i   z powodu   Syna   Człowieczego   podadzą   w pogardę   wasze   imię   jako   niecne:
cieszcie   się   i radujcie   w owym   dniu,   bo   wielka   jest   wasza   nagroda   w niebie.   Tak   samo
bowiem przodkowie ich czynili prorokom.

Natomiast biada wam, bogaczom, bo odebraliście już pociechę waszą. Biada wam, którzy
teraz jesteście syci, albowiem głód cierpieć będziecie. Biada wam, którzy się teraz śmiejecie,
albowiem smucić się i płakać będziecie. Biada wam, gdy wszyscy ludzie chwalić was będą.
Tak samo bowiem przodkowie ich czynili fałszywym prorokom (Łk 6, 20–26).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa nauczającego, który ogłasza
swoje błogosławieństwa. Wsłuchajmy się w Jego głos pełen mocy, stanowczości, ale także
pełen miłosierdzia i dobroci. Zauważmy tłumy, które słuchają Jezusa z zachwytem
i fascynacją. Dostrzeżmy ich podziw dla nauki Jezusa.

Prośba o owoc rozmyślania: Prośmy o łaskę rozumienia błogosławieństw Jezusa oraz o łaskę
odkrycia przestróg zawartych w Jezusowych biada. Módlmy się także, byśmy
w błogosławieństwach odkryli osobisty styl życia samego Jezusa, do którego zaprasza
również i nas.

1. Kim jest bogacz, a kim ubogi?

Według Jezusowego biada, człowiek bogaty posiada wszelką obfitość materialnych dóbr.
Jest też zawsze syty. Nie tylko nigdy nie brakuje mu chleba, ale także zażywa pod dostatkiem
wszelkich ziemskich uciech. Bogacz bawi się i śmieje. Zajmuje uprzywilejowaną pozycję
w hierarchii społecznej. Dzięki swojemu bogactwu posiada władzę i wpływy. Doznaje więc
czci, otacza go powszechny szacunek. Ludzie liczą się z jego opinią i zdaniem.

Dla określenia pojęcia ewangelicznego bogacza posiadanie materialne czy pozycja społeczna
nie są jednak najważniejsze. O wiele więcej znaczy postawa serca wobec Boga, wobec
bliźnich i wobec siebie.

W duszy ewangelicznego bogacza miejsce Boga zajmuje bogactwo. Bogacz nie liczy się
z Bogiem. Nie liczy się też z ludźmi. Całą nadzieję pokłada w nagromadzonych dobrach
materialnych. One stają się jego siłą. One — w jego mniemaniu — dają mu poczucie
bezpieczeństwa. Fałszywie bowiem sądzi, iż bogactwo jest źródłem życia.

Ewangeliczny   bogacz   z pogardą   odnosi   się   do   ubogich,   choć   nierzadko   swoje   bogactwa
zdobywa   przez   wyzyskiwanie   ich.   Dobrym   przykładem   bogacza   w Ewangelii   jest  głupi
bogacz, który — pełen pychy — przemawia do siebie: Masz wielkie zasoby dóbr, na długie
lata złożone; odpoczywaj, jedz, pij i używaj! (Łk 12, 19).

Kim natomiast jest według Ewangelii człowiek ubogi?

Ubogi to ten, któremu brakuje wszystkiego. Nie może zaspokoić swoich podstawowych
potrzeb materialnych. Ponieważ brakuje mu chleba, doświadcza głodu. Człowiek ubogi
nierzadko cierpi choroby; człowiek ubogi jest prześladowany; człowiek ubogi płacze.

Nie posiadając żadnego bogactwa, nie może też zdobyć jakiegokolwiek uznania społecznego.
Ubogi łatwo staje się przedmiotem pogardy i odrzucenia. Ludzie nie liczą się z jego zdaniem
i opinią. Przykładem człowieka ubogiego według Ewangelii jest Łazarz, który leży u bram
bogacza. Nie tylko głoduje, ale dotyka go także powszechna pogarda i lekceważenie. Pragnie
nasycić się odpadkami ze stołu bogacza, lecz nikt nie chce mu usłużyć. Tylko psy
przychodzą i liżą jego wrzody (por. Łk 16, 21).

Pojęcie ewangelicznego ubóstwa nie dotyczy jednak najpierw materialnego posiadania
i pozycji społecznej. Istotę ewangelicznego ubóstwa stanowi postawa serca wobec Boga
i wobec ludzi; ewangeliczne ubóstwo polega na złożeniu całej nadziei w Bogu; chodzi w nim
o posiadanie wszystkiego u Boga.

Ewangeliczny człowiek ubogi nie kieruje się żądzą posiadania. Nie odbiera też bogaczom
dóbr przemocą. W swoim niedostatku i nieszczęściu woła o miłosierdzie do Pana. Wierzy
bowiem, że tylko On może go wysłuchać: Oto biedak zawołał, a Jahwe go usłyszał,
i wybawił ze wszystkich ucisków (Ps 34, 7).

Rozważając postawę bogacza i ubogiego pytajmy siebie: ku której z nich ciąży nasze serce?
Nie nazywajmy siebie zbyt łatwo ubogimi, nawet jeżeli doznajemy od czasu do czasu
pewnych braków materialnych.

W świecie, w którym tak wielu ludzi umiera z głodu, nikt nie może pochopnie przywłaszczać
sobie tytułu ubogiego  (Dekrety XXXII Kongregacji Generalnej Towarzystwa Jezusowego).
Nie   twierdźmy   zbyt   szybko,   iż   nie   mamy   nic   wspólnego   ze   światem   bogatych.   Żądza
posiadania, uczucie zazdrości, wielkie pragnienie dóbr konsumpcyjnych demaskują nasze

serce bogacza; serce, które może nieraz pragnęłoby powtórzyć za ewangelicznym bogaczem:
Masz wielkie zasoby dóbr, na długie lata złożone; jedz, pij i używaj (Łk 12, 19).

Prośmy o oczyszczenie nas ze wszelkiej żądzy posiadania. Prośmy o wewnętrzne pragnienie
ewangelicznego ubóstwa, dzięki któremu ubogie życie Jezusa moglibyśmy uznać za nasz
życiowy ideał.

2. Błogosławieni ubodzy — biada bogaczom

Oryginalność błogosławieństw w Ewangelii św. Łukasza wyraża się w tym, iż są one podane
w opozycji do przestrogi: biada. Każde błogosławieństwo ma swoje negatywne odbicie
w biada: błogosławieni jesteście, wy, ubodzy — biada wam, bogacze; błogosławieni wy,
którzy teraz głodujecie — biada wam, którzy teraz jesteście syci; błogosławieni wy, którzy
teraz płaczecie — biada wam, którzy teraz się śmiejecie; błogosławieni będziecie, gdy ludzie
was znienawidzą — biada wam, gdy wszyscy ludzie chwalić was będą.

Opozycja  świata ubogich,  głodnych,  płaczących  i prześladowanych  w stosunku  do świata
bogatych,   sytych,   śmiejących   się   i chwalonych   nie   posiada   w Ewangelii   charakteru
społecznego czy politycznego. Jezus nie głosi walki klas. Nie stosuje też zasady  wielkich
tego świata: dziel i rządź. Nie wzywa ludzi wydziedziczonych do rewolucyjnego przewrotu
społecznego.

Wszystkie rewolucje w historii ludzkości były jedynie zarzewiem przemocy, gwałtu
i ludobójstwa. Jezus był tego faktu świadom bardziej niż ktokolwiek inny. Wojny, rozlew
ludzkiej krwi, gwałtowne przewroty społeczne osądził jednym zdaniem: Wszyscy, którzy za
miecz chwytają, od miecza giną (Mt 26, 52).

Gniew rodzi gniew, nienawiść rodzi nienawiść, gwałt rodzi gwałt, przemoc rodzi przemoc,
krew rodzi krew, śmierć rodzi śmierć. Jezusowe błogosławieństwa i biada objawiają nam
przede wszystkim opozycję, jaka istnieje w płaszczyźnie duchowej.

Chrystus przynosi rewolucję duchową, rewolucję religijną. Dąży do wywrócenia istniejącego
nieporządku społecznego, ale nie poprzez gwałt i przemoc. Jezus usiłuje zmienić świat
poprzez pokonanie w ludzkim sercu grzechu, szczególnie zaś grzechu pychy, nienawiści
i niewiary. Tak więc to, co Jezus pokazuje nam na płaszczyźnie społecznej, odzwierciedla
jednocześnie sytuację każdego ludzkiego serca.

Jezusowe biada opisuje starego człowieka zranionego grzechem; człowieka, który mieszka
w każdym z nas. Całym swoim jestestwem człowiek ten dąży do zmysłowej uciechy, do
posiadania, do chwały i do pychy. I choć dążenia te obiecują mu szczęście, są one jednak
złudne i kłamliwe. Dążenie do nieograniczonej przyjemności i chwały kończy się
nieszczęściem, płaczem, goryczą, cierpieniem i śmiercią.

Jezusowe błogosławieństwa opisują natomiast nowego człowieka. Tkwi on w nas jednak jako
nasze wyzwanie, jako nasze zadanie, jako nasza odpowiedzialność, jako nasze powołanie.

Nowy człowiek w nas jest ziarnem Słowa Bożego wrzuconym w glebę serca. Ten nowy
człowiek w nas wzrasta wspomagany zarówno łaską Boga jak również naszym wysiłkiem,
wewnętrzną pracą i ofiarą.

Nowy   człowiek  musi   bowiem   przekroczyć   egocentryczne,   zmysłowe,   pełne   pychy   i lęku
dążenia  starego człowieka. Jest to doświadczenie trudne i bolesne. Wiąże się z odczuciem
głodu, smutku, płaczu, poniżenia. Jest to jednak doświadczenie chwilowe i przejściowe. Głód
przemienia   się   bowiem   w sytość,   smutek   w radość,   płacz   w śmiech,   pogarda   i poniżenie
w chwałę i uznanie. W ten sposób uczeń Jezusa, który żyje błogosławieństwami, uczestniczy
w Misterium Paschalnym swojego Mistrza.

Jezus wzywa nas, abyśmy brali na siebie jarzmo błogosławieństw, a wówczas dopiero
doświadczymy, iż Jego brzemię jest lekkie, a gorycz jest słodka (por. Mt 11, 29–30). Jeżeli
bierzemy na serio nasze pójście za Jezusem, winniśmy odkryć w nas oba sposoby myślenia.
One nieustannie w nas walczą o pierwsze miejsce. O wyniku tej walki decyduje jednak serce
— centrum życia człowieka.

Autentyczne   życie   Ewangelią   staje   się   źródłem   prawdziwej   rewolucji   we   wszystkich
dziedzinach ludzkiego życia, także w dziedzinie społecznej. W Jezusowej  rewolucji  nie ma
jednak cienia przemocy i gwałtu. Bogaci stają się braćmi ubogich i dobrowolnie dzielą się
z nimi tym, co posiadają. Czynią tak dlatego, że przyjmują Jezusa jako Pana swego życia. Ci
wszyscy, co uwierzyli (w Jezusa), przebywali razem i wszystko mieli wspólne. Sprzedawali
majątki i dobra i rozdzielali je każdemu według potrzeby (Dz 2, 44–45). Czyż ten nowy styl
życia nie jest wywróceniem porządku społecznego starożytnego świata?

3. Ubóstwo Jezusa

Jezus   jako   pierwszy   wprowadził   w życie   głoszone   przez   siebie   błogosławieństwa.  Życie
Jezusa było życiem człowieka biednego — pisze H. Daniel–Rops. Mieszkał zapewne w domu
bardzo skromnym, podobnym do tego, w którym anioł odwiedził Maryię, a Józef umieścił
swoją   rodzinę.   Jego   pożywienie   było   pożywieniem   ludu   galilejskiego;   składało   się
z jęczmiennego   chleba,   z małej   ilości   mięsa,   z jaj,   kwaśnego   mleka,   jarzyn,   a   w dni
świąteczne z pieczonych ryb, które użyźniają ciało człowieka — jak mówili rabini. Czytając
przypowieści ewangeliczne widzimy, że Jezus nigdy nie zbliżył się do bogatych i możnych tej
ziemi; o zbytku mówi z tą tendencją do upraszczania, jaką mają ludzie biedni. A gdy będzie
opowiadał o zgubionej drachmie, zapewne przypomni sobie, jak Jego Matka z lampą w ręku
szukała w biednym domku małej zagubionej monety i jak się cieszyła, gdy ją znalazła. Było to
życie przedziwnie proste i o tym nie należy zapominać, gdy się patrzy na Mesjasza pełnego
chwały i pociągającego za sobą tłum.

Jezus, człowiek ubogi, przychodzi jako Mesjasz ubogich i w nich uznaje uprzywilejowanych
dziedziców Królestwa niebieskiego. Wypełnia w ten sposób proroctwo psalmu 22: Ubodzy
będą jedli i nasycą się, chwalić będą Pana ci, którzy Go szukają. Wzywa ich na ucztę
w Królestwie niebieskim: Wprowadź tu ubogich, ułomnych, niewidomych i chromych (Łk 14,

21). Znakiem autentyczności mesjańskiej misji Jezusa jest wypełnienie zapowiedzi proroctwa
Izajasza: Duch Pański spoczywa na Mnie (...), abym ubogim niósł dobrą Nowinę (Łk 4, 18).
Jezus, Mesjasz ubogich, pozostaje ubogi przez całe życie — od narodzenia aż po śmierć.

W obecnej  kontemplacji  przypomnijmy  sobie   ze   czcią  najważniejsze  ewangeliczne  sceny
ubogiego   życia   Jezusa:   ubóstwo   Jego   narodzenia   w betlejemskiej   grocie   dla   zwierząt,
niedostatek i braki materialne w czasie wygnania do Egiptu, ubogie dzieciństwo i młodość
Jezusa, ciężką pracę ubogiego robotnika w Nazarecie, skromne posiłki człowieka biednego,
tułaczy styl życia w czasie publicznej działalności. Przedstawmy sobie wreszcie największe
ubóstwo Jezusa: Jego odarcie ze wszystkiego — także z szat — w czasie męki i śmierci
krzyżowej.   Jezus   w ten   sposób   przyjął   na   siebie   los   wszystkich   ubogich   w całej   historii
ludzkości. Upodobnił się do nich we wszystkim oprócz ich grzechów.

Istotą   ubóstwa   Jezusa   nie   jest   przede   wszystkim   skromny   czy   wręcz   biedny,   w sensie
materialnym, styl życia. Ubóstwo materialne Jezusa symbolizuje Jego bogactwo wewnętrzne
—  to znaczy  Jego  całkowite powierzenie  się Ojcu  i braciom.  Miłość  do Ojca  jest istotą
ubóstwa   Jezusa.   I właśnie   dlatego   św.   Paweł   stwierdzi,   że   Jezus   ubogaca   nas   swoim
ubóstwem. Ubóstwo Jezusa jest miejscem Jego służby. Ubóstwo Chrystusa czyni Go Sługą
Jahwe.

Wzywając swoich uczniów do powierzenia się Bogu w sprawach troski o codzienny pokarm,
napój i odzienie, Jezus opisuje jednocześnie swoje całkowite zawierzenie Ojcu we
wszystkich sprawach życia. Nie troszczcie się zbytnio o swoje życie, o to, co macie jeść i pić,
ani o swoje ciało, czym się macie przyodziać. Czyż życie nie znaczy więcej niż pokarm,
a ciało więcej niż odzienie? (...) A o odzienie czemu się zbytnio troszczycie? (Mt 6, 25–28)

Jeżeli człowiek powierzy się całkowicie Bogu, wówczas wszystko co go otacza potwierdza
słuszność   jego   zaufania   do   Stwórcy.   Cała   przyroda,   rośliny   i zwierzęta,   mówią   mu
o prawdzie jego decyzji: Przypatrzcie się ptakom w powietrzu: nie sieją ani żną i nie zbierają
do spichrzów, a Ojciec wasz niebieski je żywi. Czyż wy nie jesteście ważniejsi niż one?(...)
Przypatrzcie się liliom na polu, jak rosną: nie pracują ani przędą. A powiadam wam: nawet
Salomon w całym swoim przepychu nie był tak ubrany jak jedna z nich. Jeśli więc ziele na
polu, które dziś jest, a jutro do pieca będzie wrzucone, Bóg tak przyodziewa, to czyż nie tym
bardziej was, małej wiary? (Mt 6, 26–31)

Prośmy   gorąco,   abyśmy   w błogosławieństwach   Jezusa   odkryli   Jego  osobisty  styl   życia.
Nauka   Chrystusa   odpowiada   bowiem   stylowi   Jego   własnego   życia.   Jezus   w swoich
błogosławieństwach  opowiada  o sobie samym. Doświadczenie miłości Jezusa do nas oraz
naszej miłości do Niego może wzbudzić w nas pragnienie nie tylko poznawania Jego stylu
życia, ale także naśladowania go we wszystkim.

Prośmy   także   o wielką   miłość   do  Jezusa  ubogiego.   Módlmy   się,  aby  miłość   ta   stała   się
źródłem   naszej   siły   i odwagi   w naśladowaniu   Jego   zaufania   Ojcu.   Prośmy,   abyśmy   —
patrząc na świat oczami Jezusa — umieli  odkrywać  wezwanie do zaufania Bogu, wpisane
zarówno w nasze serce, jak też w cały otaczający nas świat przyrody.

4. Misterium Paschalne

Ubóstwo i związane z nim łzy, cierpienie, poniżenie i głód, o których wspomina Jezus
w błogosławieństwach, nie są jednak wiecznym i nieodwracalnym stanem człowieka.
Również bogactwo i płynąca z niego ludzka chwała oraz przyjemności zmysłowe nie trwają
bez końca.

Każde błogosławieństwo i każde biada wypowiedziane przez Jezusa zapowiada radykalne
odwrócenie sytuacji: ubodzy otrzymają Boże Królestwo, bogaczom natomiast zostanie ono
odebrane; głodujący będą nasyceni, a bogacze głód będą cierpieli; płaczący śmiać się będą,
śmiejący się zaś będą się smucić i płakać.

W hymnie Magnificat Maryia ukazuje nam Boga, który dokonuje radykalnego przewrotu
w świecie ustanowionym przez człowieka: Rozprasza ludzi pyszniących się zamysłami serc
swoich. Strąca władców z tronu, wywyższa pokornych. Głodnych nasyca dobrami,
a bogatych z niczym odprawia (Łk 1, 51–53). Ten radykalny przewrót w hierarchii wartości
ustalonej ludzkim sposobem myślenia i działania znajduje się w centrum objawienia Bożego.

Przewrót ten zapowiada przede wszystkim Misterium Paschalne. Chrystus uniżył samego
siebie, stawszy się posłusznym aż do śmierci — i to śmierci krzyżowej. Dlatego też Bóg Go
nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię (Flp 2, 8–9).

Ubóstwo, odrzucenie, poniżenie Syna Bożego staje się miejscem Jego wywyższenia i chwały.
Jezus powieszony na drzewie hańby zmartwychwstaje i zasiada po prawicy swojego Ojca.

Oto jak Izajasz zapowiada tę radykalną przemianę w życiu Sługi Jahwe: On był przebity za
nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. Spadła Nań chłosta zbawienna dla nas, a w Jego
ranach jest nasze zdrowie. (...) Dlatego w nagrodę przydzielę Mu tłumy, i posiądzie możnych
jako zdobycz, za to, że siebie na śmierć ofiarował (Iz 53, 5.12).

W obecnej modlitwie prośmy ubogiego Jezusa, aby słuchanie Jego Słowa, kontemplacja Jego
Osoby, uczestnictwo w Jego Misterium Paschalnym było dla nas źródłem dokonującej się
w nas przemiany w naszym sposobie myślenia, odczuwania, wartościowania i działania.
Prośmy także, abyśmy umieli demaskować w nas mentalność bogacza, ufającego jedynie
sobie, by móc wolnym sercem wiązać się z Jezusem ubogim i razem z Nim powierzać się
Ojcu.

XIII. ODWAGI, JA JESTEM!

Zaraz też przynaglił uczniów, żeby wsiedli do łodzi i wyprzedzili Go na drugi brzeg, zanim
odprawi tłumy. Gdy to uczynił, wyszedł sam jeden na górę, aby się modlić. Wieczór zapadł,
a On sam tam przebywał. Łódź zaś była już sporo stadiów oddalona od brzegu, miotana

falami, bo wiatr był przeciwny. Lecz o czwartej straży nocnej przyszedł do nich, krocząc po
jeziorze. Uczniowie, zobaczywszy Go kroczącego po jeziorze, zlękli się myśląc, że to zjawa,
i ze strachu krzyknęli. Jezus zaraz przemówił do nich: Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się!

Na to odezwał się Piotr: Panie, jeśli to Ty jesteś, każ mi przyjść do siebie po wodzie! A On
rzekł: Przyjdź! Piotr wyszedł z łodzi, i krocząc po wodzie, przyszedł do Jezusa. Lecz na widok
silnego wiatru uląkł się i gdy zaczął tonąć, krzyknął: Panie, ratuj mnie! Jezus natychmiast
wyciągnął rękę i chwycił go, mówiąc: Czemu zwątpiłeś, małej wiary? Gdy wsiedli do łodzi,
wiatr się uciszył. Ci zaś, którzy byli w łodzi, upadli przed Nim, mówiąc: Prawdziwie jesteś
Synem Bożym (Mt 14, 22–33).

Jozue spełnił polecenie Mojżesza i wyruszył do walki z Amalekitami. Mojżesz, Aaron i Chur
wyszli na szczyt góry. Jak długo Mojżesz trzymał ręce podniesione do góry, Izrael miał
przewagę. Gdy zaś ręce opuszczał, miał przewagę Amalekita. Gdy ręce Mojżesza zdrętwiały,
wzięli kamień i położyli pod niego, i usiadł na nim. Aaron zaś i Chur podparli jego ręce,
jeden z tej, a drugi z tamtej strony. W ten sposób aż do zachodu słońca były ręce jego stale
wzniesione wysoko. I tak zdołał Jozue pokonać Amalekitów i ich lud ostrzem miecza (Wj 17,
10–13).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie uczniów znajdujących się w łodzi na
Jeziorze Galilejskim pośród ciemności nocy. Wsłuchajmy się w szum wiatru, w groźne fale
jeziora uderzające o łódź. W oddali zaś zauważmy zbliżającą się ku łodzi postać Jezusa.
Dostrzeżmy zalęknienie uczniów.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy o głębokie pragnienie przyjęcia inicjatywy i planów
Jezusa wobec naszego życia. Prośmy także, byśmy doświadczyli wewnętrznie, że jesteśmy
nieustannie obecni w Jego modlitwie, którą w naszym imieniu zanosi do Ojca.

1. Z inicjatywy Jezusa

W kontemplowanej perykopie ewangelicznej centralną postacią jest Chrystus. Do Niego
należy inicjatywa. To On przynagla uczniów, aby wsiedli do łodzi i wyprzedzili Go na drugi
brzeg. Sam natomiast rozsyła tłumy nakarmione cudownie rozmnożonym chlebem. Potem
udaje się samotnie na górę, aby się modlić.

Kiedy na skutek przeciwnego wiatru, gwałtownych fal i ciemności nocy zrodziło się
w sercach uczniów zwątpienie i lęk, Jezus przychodzi do nich i objawia się im jako źródło
ich odwagi i mocy.

W obecnej modlitwie kontemplujmy z uwagą Jezusa, który podejmuje inicjatywę;
obserwujmy wszystkie Jego gesty i działania; wsłuchajmy się w Jego słowa. Zauważmy,
w jaki sposób wysyła swoich uczniów na drugi brzeg, w jaki sposób modli się na górze.
Kontemplujmy też Jezusa, jak idzie po jeziorze, jak przemawia do Apostołów, jak rozmawia
z Piotrem. W sposób szczególny zwróćmy uwagę, jak Chrystus podaje Piotrowi rękę, kiedy
ten tonie.

Prośmy w tej kontemplacji, aby i w naszym życiu Jezus był centralną postacią; prośmy także
o pragnienie powierzenia Jemu całego naszego życia. To właśnie do Niego należy inicjatywa,
ponieważ to On jako pierwszy kieruje naszym życiem. Nie my planujemy naszą przyszłość;
my ją jedynie odkrywamy i przyjmujemy. Wszelkie nasze wybory są jedynie akceptacją Jego
wyborów przygotowanych dla nas.

Prośmy o głębokie pragnienie uczynienia Jezusa centrum naszego życia. Prośmy również
o pragnienie pełnej gotowości w przyjęciu Jego inicjatywy, Jego planów. Módlmy się też
o wielką mądrość, o duchową przenikliwość, dzięki której moglibyśmy uniknąć przerzucania
na Jezusa naszych ludzkich tylko potrzeb, pragnień i oczekiwań. Prośmy, abyśmy nie
przypisywali Jezusowi tego, co nie pochodzi od Niego, ale jedynie z nas samych.

2. Zaangażowanie uczniów

Po kontemplacji inicjatywy Jezusa w życiu uczniów zwróćmy uwagę na ich zaangażowanie
i posłuszeństwo. Uczniowie zaraz wsiedli do łodzi i zaczęli się przeprawiać na drugi brzeg.
Kiedy oddalili się znacznie od brzegu, nagle zerwał się przeciwny wiatr, który miotał łodzią.

Kontemplujmy   w modlitwie   tę   niebezpieczną   sytuację,   w jakiej   znaleźli   się   uczniowie.
Zauważmy   podnoszący   się   przeciwny   wiatr,   przyglądajmy   się   wzrastającym   falom,
dostrzeżmy   zapadające   ciemności   nocy.   W sercach   uczniów   budzi   się   niepokój,   lęk
i zwątpienie.   Nie   przestają   jednak   płynąć   na   drugi   brzeg,   zgodnie   z życzeniem   Jezusa.
Zmagają się zarówno z żywiołami przyrody, jak i z wewnętrznymi odruchami niepewności,
lęku i niewiary.

Oddanie Jezusowi inicjatywy w naszym życiu nie oznacza bynajmniej naszej bierności
i bezczynności. Aby przyjąć zbawcze działanie Jezusa i dostosować do niego nasze życie,
konieczne jest nasze zaangażowanie, nasz wysiłek, nasza wola walki. Jezus odsłania uczniom
swoje plany, wysyła ich z misją, ale sam oddala się na górę, jakby chciał się wycofać.
Zostawia uczniom pole działania.

Jezus zawsze daje uczniom pole do działania. Chrystus nie traktuje ich jak marionetki,
których każdy gest został szczegółowo zaplanowany i wyreżyserowany. Posłuszeństwo
Jezusowi w naszym życiu ma zrodzić naszą inicjatywę, nasze zaangażowanie, naszą wolę
zmagania.

Wola walki konieczna jest szczególnie wówczas, kiedy napotykamy na trudności, przeszkody
i niepowodzenia w wypełnianiu zadań danych nam przez Jezusa. Nasza postawa w takich
właśnie chwilach najpełniej objawia nasze zaangażowanie w realizację inicjatywy Jezusa.

Obraz uczniów przeprawiających się na drugi brzeg jeziora pośród ciemności nocy, pośród
wzburzonych fal i przeciwnego wiatru może być nam bardzo bliski. Ta metafora wiernie
oddaje nasze życie, nasze codzienne zmagania, trudy i walki.

W obecnej kontemplacji chciejmy sobie przypomnieć nasze najważniejsze zmagania
wewnętrzne i walki duchowe w historii naszego życia. Przypomnijmy sobie szczególnie te
walki i zmagania, które wydawały się być naszym bezsilnym wiosłowaniem bez wiary
w dopłynięcie do brzegu, wszystkie doświadczenia smutku, zniechęcenia, zwątpień czy może
nawet rozpaczy. Przywołajmy w pamięci te momenty, w których czuliśmy się jak człowiek
zagubiony pośród nocy, który zapomniał, iż niebawem nadejdzie ranek.

Przypomnijmy sobie także wzburzone fale naszych nieuporządkowanych uczuć i namiętności
uderzających w łódź naszego życia: wewnętrzny gniew, złość, osamotnienie, smutek,
bezsilną irytację, poczucie krzywdy, odrzucenia, niezrozumienie innych, różnorodne
pożądania i głody zmysłowe itp.

Zauważmy, że w tych trudnych sytuacjach dalszy wysiłek, walka i trud wydawały się nam
nieraz bezsensowne i bezowocne. Skłonni byliśmy wówczas zaprzeczyć obecności Jezusa.
W duszy rodziła się pokusa zwątpienia i ucieczki. Zapytajmy siebie, czy byliśmy w tych
trudnych chwilach wytrwali? Czy nie rezygnowaliśmy łatwo z dalszych zmagań i wysiłku?
Czy byliśmy wierni? Przepraszajmy Jezusa za naszą małą wiarę, z powodu której ulegaliśmy
być może uczuciom niepokoju, zwątpienia i lęku o siebie.

3. Wyszedł na górę, aby się modlić

Gdy to uczynił, wyszedł sam jeden na górę, aby się modlić. Wieczór zapadł, a On sam tam
przebywał. Gdy uczniowie wysłani przez Jezusa zmagali się z ciemnościami nocy, ze
wzburzonymi falami, z przeciwnym wiatrem, z własnymi lękami i zwątpieniem, On sam
udaje się na modlitwę. Modli się całą noc, aż do czwartej straży nocnej.

W naszej kontemplacji chciejmy przedstawić sobie Jezusa przebywającego w samotności na
górze. Wsłuchajmy się w ciszę nocy przerywaną odgłosami wydawanymi przez zwierzęta
prowadzące nocne życie. Wyobraźmy sobie, jaką postawę ciała przyjmuje Jezus. Chciejmy
wsłuchać   się   w słowa   Jego   modlitwy.   Prośmy,   aby   dane   nam   było   sercem   i myślą
towarzyszyć Jezusowi w Jego modlitwie zanoszonej za uczniów, którzy w tym samym czasie
zmagają   się   na   pełnym   jeziorze.   W czasie   naszej   kontemplacji   chciejmy   nasycić   się,
chciejmy   ucieszyć   się   pełnym   sercem   obrazem   Jezusa   modlącego   się   za   nas   na   górze
w nocnych ciemnościach.

Chrystus modlący się na górze za uczniów podobny jest do Mojżesza, który modli się za
swój lud, gdy ten walczy z Amalekitami. Gdy ręce Mojżesza były wyciągnięte ku górze,
Izrael zwyciężał. Gdy jego ręce ze zmęczenia opadały, zwyciężał nieprzyjaciel. Jezus nie
tylko naucza uczniów i daje im przykład doskonałej służby Ojcu i ludziom, ale także
nieustannie modli się za nich.

Modlitwa za uczniów zanoszona podczas Ostatniej Wieczerzy jest ukoronowaniem tej
modlitwy, którą Jezus zanosił za nich całe swoje życie. Ojcze Święty, zachowaj ich w Twoim
imieniu, które Mi dałeś, aby tak jak My stanowili jedno. Dopóki z nimi byłem, zachowywałem

ich w Twoim imieniu, które Mi dałeś, i ustrzegłem ich, a nikt z nich nie zginął z wyjątkiem
syna zatracenia (J 17, 11–12).

Kontemplujmy Jezusa, który nieustannie modli się za swoich uczniów; modli się w nocy na
górze, modli się w Świątyni Jerozolimskiej, modli się w Wieczerniku, w Ogrójcu, modli się
na krzyżu. A teraz nieustannie modli się za nas siedząc po prawicy swojego Ojca.

Dziękujmy Mu za Jego wierne trwanie dla nas i za nas przed swoim Ojcem. Prośmy, abyśmy
doświadczyli wewnętrznie, iż jesteśmy nieustannie obecni w Jego modlitwie zanoszonej do
Ojca. Prośmy także o głęboką ufność w moc Jego wstawienniczej modlitwy.

Modlitwa Jezusa nie ogranicza się jedynie do krótkiego pobożnego westchnienia do Ojca, ale
jest długim wiernym trwaniem w Jego obecności. Patrząc na Jezusa, trwającego przed
Ojcem, prośmy o pragnienie modlitwy rozumianej jako wierne trwanie przed Bogiem.
Swoim wiernym trwaniem przed Ojcem w nocnej samotności Chrystus uczy nas wytrwałej,
przedłużonej modlitwy.

Szczególnym  miejscem,   w którym   spełnia   się   nasze   bycie   uczniami   Jezusa,   jest   właśnie
modlitwa. Modlitwa, niezależnie od formy i metody, jest naszą najważniejszą czynnością. G.
Bernanos   w dramacie  Dialogi   karmelitanek  wkłada   w usta   starej   przeoryszy   słowa
skierowane do kandydatki:  Moja córko, nie jesteśmy przedsiębiorstwem umartwienia, ani
przybytkami   cnót,   jesteśmy   domami   modlitwy.   Tylko   modlitwa   usprawiedliwia   nasze
istnienie. Kto nie wierzy w modlitwę, może nas uważać jedynie za oszustki albo pasożyty.
Gdybyśmy to powiedziały szczerze bezbożnikom, zrozumieliby nas lepiej.

Jezus to pierwszy dom modlitwy, namiot spotkania dla tych, którzy pragną zbliżyć się do
Ojca. To właśnie w Jezusie, przez Niego i w Nim my również stajemy się domami modlitwy,
stajemy się namiotami spotkania z Ojcem.

Kontemplujmy Jezusa modlącego się za nas na górze. Prośmy o wielkie pragnienie
naśladowania Go. Prośmy o głęboką świadomość, że istota życia chrześcijańskiego realizuje
się w mozolnym i wytrwałym trwaniu na modlitwie.

Nasze trwanie przed Bogiem na wzór Jezusa nie może być jednak ucieczką od życia; nie
może być szukaniem błogiego spokoju. Trwanie przed Bogiem na modlitwie nie rozwiązuje
bynajmniej automatycznie naszych wewnętrznych trudności, lęków i niepokojów.

G. Bernanos we wspomnianym dramacie mówi ustami jednej z sióstr zakonnych: Nasz dom
nie jest domem pokoju. To dom modlitwy. Osoby poświęcone Bogu nie gromadzą się, aby
zażywać pokoju, lecz starają się wyjednać go dla bliźnich. Nie mamy czasu radować się tym,
co dajemy.

Towarzyszenie Jezusowi na modlitwie, naśladowanie Go w dialogu z Ojcem zrodzi w nas
odwagę naśladowania Go w całym Jego życiu, także w znoszeniu wszystkich krzywd
i wszelkiej zniewagi i we wszelkim ubóstwie, tak zewnętrznym jak i duchowym, jeśli tylko

najświętszy Majestat Twój zechce mię wybrać i przyjąć do takiego rodzaju i stanu życia (ĆD
98).

4. Odwagi, Ja jestem!

Lecz o czwartej straży nocnej przyszedł do nich krocząc po jeziorze. Uczniowie, zobaczywszy
Go kroczącego po jeziorze, zlękli się myśląc, że to zjawa i ze strachu krzyknęli. Jezus zaraz
przemówił do nich: Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się!

Apostołowie   zaangażowani   w walkę   z przeciwnym   wiatrem,   ze   wzburzonymi   falami,
z ciemnościami   nocy   nie   rozpoznali   Jezusa   przychodzącego   do   nich   po   wodach   jeziora.
Zbliżającego się do nich Mistrza uznali za zjawę budzącą strach. Ponieważ całą otaczającą
ich   rzeczywistość   odbierali   przez   pryzmat   własnych   obaw,   również   na   Jezusa   patrzyli
poprzez własne lęki. Okrzyk, jaki wyrwał się z ich ust, nie był wyrazem radości i zachwytu,
ale obawy i przerażenia.

W obecnej kontemplacji chciejmy wpatrzeć się w Jezusa kroczącego po falach wzburzonego
jeziora.   Zauważmy,   jak   Chrystus   stąpa   po   wodzie,   a ona   Go   nie   pochłania,   ale   unosi.
Zwróćmy   także   uwagę   na   fale   i silny  wiatr,   którym   Jezus   stawia   czoła   idąc   po  wodach
jeziora.   Przypatrzmy   się   lękowi   uczniów,   który   zrodził   w nich   na   widok   zbliżającej   się
postaci. Chciejmy wsłuchać się w ich okrzyki pełne niepokoju i przerażenia.

Człowiek, który żyje w lękach i poddaje się im, fałszywie odczytuje całą otaczającą go
rzeczywistość. Przykrawa ją do subiektywnie przeżywanych zagrożeń. Człowiekowi
pogrążonemu we własnych lękach, wszystko zagraża. Zagrożeniem wydaje mu się także sam
Bóg. Jezus przychodząc do swoich uczniów pragnie rozproszyć ich obawy i lęki: Odwagi! Ja
jestem, nie bójcie się!

Czego nie mamy się lękać? — pyta Jan Paweł II w swojej książce Przekroczyć próg nadziei.
I odpowiada: Nie mamy się lękać prawdy o nas samych. Tę prawdę zobaczył naocznie Piotr
pewnego dnia i powiedział do Jezusa: Odejdź ode mnie, Panie, bo jestem człowiek grzeszny
(Łk 5, 8).

Nie mamy się lękać prawdy o nas samych. Nie mamy się lękać prawdy o naszej słabości
i ludzkiej ułomności, o naszej małej wierze; nie mamy się lękać prawdy o naszej ubogiej
i mało bezinteresownej miłości; nie mamy się lękać prawdy o naszych wielorakich
uwikłaniach moralnych, prawdy o naszych nałogach; nie mamy się lękać prawdy o naszych
zranieniach i skrzywdzeniach emocjonalnych.

Jezus przychodzi do nas pośród ciemności naszych nocy, aby pomóc nam odsłonić i wyznać
prawdę. Najpierw prawdę o naszym zalęknionym i zagubionym sercu, prawdę pisaną przez
małe p. Ale ta właśnie prawda — przez małe p — spontanicznie naprowadzi nas na Prawdę
pisaną przez duże P. Sam Jezus powie o sobie: Ja jestem Prawdą.

Dopiero prawda o człowieku w łączności z Prawdą o Bogu–Człowieku daje pełne
wyjaśnienie naszej sytuacji. Jeżeli odgrodzilibyśmy się od Jezusa i zamknęli w nas samych,
wówczas prawda o słabości stałaby się jedynie pół–prawdą, czy nawet wręcz kłamstwem.

Może okazać się rzeczą bardzo niebezpieczną odsłanianie ran ludzkich słabości, jeżeli nie ma
w pobliżu lekarza i lekarstwa. Możemy bezpiecznie wyznawać nasze lęki, zagubienie,
ułomności moralne tylko w obecności Jezusa. Dostrzeganie słabości i grzeszności bez Jezusa
rodzi rozpacz. Człowiek bez Boga staje się dla siebie piekłem. Jezus, odwieczna Prawda,
wchodzi w sytuację człowieka i staje się jego siłą, jego odwagą, źródłem jego miłości,
źródłem jego nadziei.

Z tą właśnie siłą i odwagą może on pokonać zagrożenia płynące z ludzkiej słabości,
grzeszności i lęku. Sam Chrystus jest bowiem mocą człowieka. Krocząc po wzburzonych
i niebezpiecznych falach Jezus pragnie przekonać uczniów, że ma moc pokonywania
wszystkiego, co zagraża człowiekowi.

W obecnej kontemplacji jeszcze raz wpatrujmy się w Jezusa zbliżającego się do łodzi
uczniów. Wsłuchajmy się z wielką uwagą w Jego słowa: Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się!
Chciejmy je usłyszeć jako skierowane bezpośrednio i osobiście do mnie w mojej konkretnej
sytuacji życiowej. Nic mi nie zagrozi, jeżeli dam wiarę tym słowom Chrystusa, jeżeli
przyjmę je jako obietnicę mojego życia. Kiedy bowiem przyjmiemy Jezusa do łodzi naszego
życia i pozwolimy, aby On sam nią kierował, wówczas będziemy świadkami cudu uciszenia
burzy naszych wewnętrznych zagrożeń i lęków.

Dzięki obecności Jezusa zrozumiemy, że zwyczajne ludzkie trudności i dramaty, choć mogą
być przeżywane boleśnie, nie muszą jednak rozbijać nas wewnętrznie i doprowadzać do
egocentrycznego zamykania się w sobie. I chociaż żywioły dalej będą nieraz uderzać w nas,
to jednak głęboko przeżywana obecność Jezusa stanie się źródłem pokoju i siły.

W rozmowie końcowej rozmawiajmy najpierw z Matką Najświętszą, prosząc Ją, aby
wyprosiła nam u Syna łaskę odwagi w chwilach trudnych. Ona, która przyjęła z wiarą słowa
anioła: Nie bój się, Maryio, znalazłaś bowiem łaskę u Boga (Łk 1, 30) — niech sama będzie
dla nas wzorem odwagi rodzącej się z wiary.

Rozmawiajmy także z Jezusem jak z przyjacielem. Dziękujmy Mu najpierw za Jego Słowa:
Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się! Uznając zaś Jego Bóstwo padnijmy przed Nim i wraz
z uczniami wyznajmy wiarę: Prawdziwie jesteś Synem Bożym.

Prośmy także Boga Ojca, aby Jego nieskończona miłość objawiona nam w Jezusie
Chrystusie uspokajała nasze zalęknione serca i przekonywała nas, że nasz Stwórca i Zbawca
nam nie zagraża.

XIV. WIERZĘ, ZARADŹ MEMU NIEDOWIARSTWU!

Gdy   przyszli   do   uczniów,   ujrzeli   wielki   tłum   wokół   nich   i uczonych   w Piśmie,   którzy
rozprawiali z nimi. Skoro Go zobaczyli, zaraz podziw ogarnął cały tłum i przybiegając, witali
Go.   On   ich   zapytał:   O czym   rozprawiacie   z nimi?   Odpowiedział   Mu   jeden   z tłumu:
Nauczycielu,   przyprowadziłem   do   Ciebie   mojego   syna,   który   ma   ducha   niemego.   Ten,
gdziekolwiek   go   chwyci,   rzuca   nim,   a on   wtedy   się   pieni,   zgrzyta   zębami   i drętwieje.
Powiedziałem   Twoim   uczniom,   żeby   go   wyrzucili,   ale   nie   mogli.   On   zaś   rzekł   do   nich:
O plemię niewierne, dopóki mam być z wami? Dopóki mam was cierpieć? Przyprowadźcie
go do Mnie! I przywiedli go do Niego. Na widok Jezusa duch zaraz począł szarpać chłopca,
tak że upadł na ziemię i tarzał się z pianą na ustach. Jezus zapytał ojca: Od jak dawna to mu
się zdarza? Ten zaś odrzekł: Od dzieciństwa. I często wrzucał go nawet w ogień i w wodę,
żeby go zgubić. Lecz jeśli możesz co, zlituj się nad nami i pomóż nam! Jezus mu odrzekł:
Jeśli   możesz?   Wszystko   możliwe   jest   dla   tego,   kto   wierzy.   Natychmiast   ojciec   chłopca
zawołał: Wierzę, zaradź memu niedowiarstwu! A Jezus widząc, że tłum się zbiega, rozkazał
surowo duchowi nieczystemu: Duchu niemy i głuchy, rozkazuję ci, wyjdź z niego i nie wchodź
więcej   w niego!   A on   krzyknął   i wyszedł   wśród   gwałtownych   wstrząsów.   Chłopiec   zaś
pozostawał   jak   martwy,   tak   że   wielu   mówiło:   On   umarł.   Lecz   Jezus   ujął   go   za   rękę
i podniósł, a on wstał. Gdy przyszedł do domu, uczniowie Go pytali na osobności: Dlaczego
my nie mogliśmy go wyrzucić? Rzekł im: Ten rodzaj można wyrzucić tylko modlitwą i postem
(Mk 9, 14–29).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa a przed Nim ojca i jego chore
dziecko. Chłopiec jest pełen niepokoju, rzuca się na ziemię, tarza się, z ust płynie mu piana.
Zauważmy, jak Chrystus zbliża się do niego i z mocą wypowiada słowa: Duchu niemy
i głuchy, rozkazuję ci, wyjdź z niego i nie wchodź więcej w niego!

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy Jezusa o głębokie doświadczenie uwolnienia z naszych
zranień i niemocy; także tych zranień, które towarzyszą nam od samego dzieciństwa.

1. O plemię niewierne, dopóki mam być z wami?

Jezus zstępuje z Góry Przemienienia razem z trzema swoimi uczniami. U podnóża góry
pozostali uczniowie czekali na Mistrza. Podczas nieobecności Jezusa przyszedł ojciec ze
swoim chorym synem, który miał ducha niemego. Ojciec chciał prosić Jezusa o uzdrowienia
chłopca. Skoro jednak nie zastał Chrystusa, poprosił o to Jego uczniów. Uczniowie przyjęli
prośbę ojca i usiłowali dokonać cudu uzdrowienia. Wokół zgromadził się tłum ludzi oraz
uczeni w Piśmie. Wszyscy obserwowali wysiłki uczniów. Chcieli być świadkami cudu.

Możemy sobie wyobrazić, jak bardzo musiało zależeć uczniom, aby ich próby okazały się
skuteczne. Prawdopodobnie powtarzali jakieś gesty i słowa, którymi posługiwał się Jezus:
wkładali ręce, dotykali chorego, modlili się nad nim.

Uczniowie czuli się zobowiązani nie tylko wobec ojca i chorego chłopca, ale także wobec
nieobecnego Mistrza. Przecież w Jego imieniu chcieli dokonać uzdrowienia. Obawiali się, iż
niepowodzenie skompromituje nie tylko ich samych, ale także Jezusa i Jego naukę.

Uczniowie byli bardzo przejęci i zajęci swoją rolą. Byli przejęci obserwującymi ich tłumami,
uczonymi w Piśmie, niepokojem ojca oraz cierpieniem chłopca. Ale im gorliwiej
wykonywali gesty i powtarzali słowa, tym bardziej zapominali o tym, co jest istotą
uzdrowienia: zapominali o wierze w moc Boga. Zabrakło im żywej wiary.

Uczniowie prawdopodobnie kilka razy podejmowali próby uzdrowienia. Jednak każda była
bezskuteczna.   Z powodu   nieskuteczności   ich   działania   powstały   dyskusje   i zamieszanie
w tłumie.   Przeciwników   Jezusa   z pewnością   musiało   ucieszyć   niepowodzenie   uczniów.
Dowodzili  być   może,   iż   wszystkie   dotychczasowe   uzdrowienia  Jezusa  dokonywane   były
z pomocą złych duchów (por. Łk 11, 19). Uczniowie poczuli się w obowiązku bronić Jezusa.
Nie byli jednak w stanie zrozumieć, dlaczego ich obecne próby były bezskuteczne.

W tę sytuację wkracza sam Jezus.  On ich zapytał: O czym rozprawiacie z nimi?  Wówczas
ojciec chłopca krótko przedstawia całą sprawę. Podaje objawy choroby swojego dziecka.
Stwierdza jednak, iż interwencja uczniów była bezskuteczna: Nauczycielu, przyprowadziłem
do Ciebie mojego syna, który ma ducha niemego. Ten, gdziekolwiek go chwyci, rzuca nim,
a on  wtedy  się pieni, zgrzyta zębami  i drętwieje. Powiedziałem Twoim  uczniom,  żeby  go
wyrzucili, ale nie mogli.

Jezus nie pytając uczniów, w jaki sposób próbowali dokonać uzdrowienia, jakie wykonywali
gesty, jakich używali słów, od razu z pewną niecierpliwością podaje przyczyny
bezskuteczności ich działania: O plemię niewierne, dopóki mam być z wami? Dopóki mam
was cierpieć? Przyprowadźcie go do Mnie!

Chciejmy z pomocą naszej wyobraźni wejść w tę scenę. Wyobraźmy ją sobie tak, jak opisuje
nam ją Ewangelia. Widzieć osoby. (...) Patrzeć na nie, kontemplując je (...) tak, jakbym tam
znalazł się obecny, z całym, jakie tylko jest możliwe, uszanowaniem i z czcią (ĆD, 114).

Kontemplujmy w sposób szczególny zniecierpliwienie Jezusa. Wsłuchajmy się w Jego trudne
słowa: O plemię niewierne, dopóki mam być z wami? Dopóki mam was cierpieć? Te słowa
Jezus kieruje zarówno do ojca, do uczniów, jak i do tłumu oraz uczonych w Piśmie.
Wsłuchajmy się w nie z uwagą. Pytajmy siebie, w jakich okolicznościach, w jakich
sytuacjach życia Jezus mógłby skierować do mnie takie właśnie słowa?

Pytajmy siebie także, czy nie próbuję uzdrawiać siebie samego o własnych siłach, z czysto
ludzkiej motywacji: aby zadowolić siebie, aby zdobyć świadomość, że jestem poprawny,
doskonały lub też by zyskać aprobatę innych. Jakie moje postawy, zachowania świadczyłyby
o takiej próbie?

Próba uzdrawiania siebie lub innych oparta tylko na ludzkich wysiłkach będzie zawsze
nieskuteczna, nawet gdybyśmy pomagali sobie gestami, słowami, modlitwami, praktykami

pokutnymi itp., które stosował sam Jezus. Uzdrowienie jest owocem działającej w nas mocy
Bożej, która przychodzi poprzez modlitwę prośby, jałmużnę i post. Te ludzkie działania są
jednak wyrazem zaufania mocy Boga. To Bóg sam uzdrawia. Czyni to jednak dzięki
zaufaniu, wierze i ofierze człowieka.

O plemię niewierne, dopóki mam być z wami? Dopóki mam was cierpieć? Chciejmy
odpowiedzieć Jezusowi na to pytanie z całym realizmem, licząc się z naszą słabością,
z głębią naszego zranienia, z głębią naszej nieufności.

Dajmy Jezusowi odpowiedź: Bądź, Jezu, zawsze z nami. Bez Ciebie nic dobrego uczynić nie
możemy. Chciejmy odpowiedzieć jak bezbronne, słabe, ale ufne dziecko, które zdaje sobie
sprawę, iż nie może liczyć na siebie. Prośmy Jezusa, aby cierpliwie znosił naszą niewiarę,
aby cierpliwie nas upominał, wychowywał, uczył zaufania i wiary.

2. Wszystko możliwe jest dla tego, kto wierzy

Na prośbę Jezusa przyprowadzono do Niego chorego chłopca. Sama bliskość Jezusa zdawała
się pogarszać stan chłopca: Na widok Jezusa duch zaraz począł szarpać chłopca, tak że upadł
na ziemię i tarzał się z pianą na ustach.

Ten bardzo przykry obraz musiał wzbudzać współczucie i litość. A kiedy Jezus rozkazał
duchowi niememu i głuchemu wyjść z niego, on krzyknął i wyszedł wśród gwałtownych
wstrząsów. Chłopiec pozostawał jak martwy, tak że wielu mówiło: On umarł.

Kiedy Jezus zbliża się do tego, co jest w nas chore, wówczas zły duch — posługując się
naszym zranieniem i słabością — jakby zdwaja swoje działanie. Chce przekonać człowieka,
że interwencja Jezusa może jedynie pogorszyć istniejącą już sytuację. Pragnie powiedzieć
człowiekowi: Nie ufaj Jezusowi. Jego działanie może ci jedynie zaszkodzić.

Wielu ludzi temu wierzy. Aby uniknąć chwilowego odczucia bólu zamykają się w swoich
ranach   i urazach.   Bronią   się   przed   jakąkolwiek   pomocą   z zewnątrz.   Swoje   obronne
zachowania racjonalizują retorycznym pytaniem:  Po co jeszcze grzebać w przeszłości? Czy
to   coś  pomoże?  Przyjmując   taką   lękową   i obronną  postawę,   utrwalają   w sobie  zranienia.
Działają   one   wówczas   głębiej   i skuteczniej;   działają   bowiem   poza   ich   świadomością
i wolnością.

Człowiek, który pragnie uzdrowić swoją przeszłość musi przebić się przez paniczny lęk
przed chwilowo odczuwanym bólem. Otwieranie starych, zaschniętych ran zawsze sprawia
ból. Ale jest to ból przejściowy, ból czasowy.

Ojciec chłopca nie zniechęcił się bezskutecznymi próbami uczniów. Miłość do syna była
źródłem   jego   siły,   jego   odwagi.   Jeszcze   raz   zwraca   się   więc   do   Jezusa   z prośbą
o uzdrowienie chłopca. Wówczas Jezus zapytał ojca: Od jak dawna to mu się zdarza? Ten
zaś odrzekł: Od dzieciństwa.  Jest to bardzo  ludzkie  pytanie. Jezus zwraca w nim uwagę na
historię choroby  dziecka. Do cudu uzdrowienia nie była potrzebna znajomość  przebiegu

choroby. Jezus zadaje jednak to pytanie, aby dać ojcu możliwość zwerbalizowania jego
długiego cierpienia i bólu, aby dać mu możliwość wyżalenia się przed Nim.

Ojciec podejmuje pytanie i opisuje przebieg choroby dziecka. Historia choroby syna jest
także historią jego cierpienia: Często (duch niemy i głuchy) wrzucał go nawet w ogień i
w wodę, żeby go zgubić. Opis choroby chłopca ojciec kończy szczerą i serdeczną prośbą:
Lecz jeśli możesz co, zlituj się nad nami i pomóż nam!

W obecnej kontemplacji, w kontekście naszych zranień, słabości, nałogów chciejmy usłyszeć
Jezusowe pytanie: Od jak dawna to ci się zdarza? Od kiedy czujesz się taki zagubiony,
nieszczęśliwy, nieufny, skrzywdzony, lekceważony, pogardzany, niekochany, odrzucony itp?
Tym pytaniem Jezus nie chce nas obnażać, upokarzać, poniżać. Daje nam jedynie okazję,
byśmy podzielili się tym, co nas boli, co jest źródłem naszego cierpienia.

Odwołując się do tego pytania chciejmy sobie przypomnieć historię naszej choroby: historię
naszego zagubienia, historię odrzucenia, historię nałogu itp.

Na pytanie: Od jak dawna mi się to zdarza? być może odpowiemy razem z ojcem chłopca:
Od dzieciństwa. Od zawsze. Jak sięgam moją pamięcią, zawsze byłem właśnie taki. Nie
pamiętam, abym czuł się wolny, ufny, pełen pokoju, pełen radości.

Chciejmy wyżalić się Jezusowi, wypowiedzieć przed Nim jeszcze raz to, co jest naszym
zranieniem, bólem. Uczmy się modlitwy, która rozpoczyna się od wypowiedzenia tego, co
nas martwi, boli, krzywdzi. Nie możemy jednak zakończyć naszej modlitwy na żaleniu się.
Podobnie jak ojciec chorego dziecka prośmy: Lecz jeśli możesz co, zlituj się nad nami
i pomóż nam! Nie zostawiaj nas w takim stanie.

Jezus przyjmując prośbę ojca, zwraca mu jednak uwagę na nieufność, która pozostaje jeszcze
w jego sercu. Ojciec chłopca zdaje się mówić do Jezusa z cieniem wątpliwości: Twoi
uczniowie nie mogli uzdrowić mojego dziecka. A może Ty potrafisz?

Jezusowi wystarcza jednak sama prośba. Choć przebija z niej jeszcze nieufność, to jednak
jest ona szczera i żarliwa. Wychodząc od tej prośby pragnie najpierw uzdrowić wiarę ojca:
Jezus mu odrzekł: Jeśli możesz? Wszystko możliwe jest dla tego, kto wierzy.

Każde uzdrowienie wewnętrzne, niezależnie od tego, czego ono dotyczy, rozpoczyna się od
uzdrowienia wiary, od zbudowania zaufania do Boga, do bliźnich i do siebie samego. Jezus
mówi otwarcie ojcu o jego nieufności, ale jednocześnie daje mu nadzieję. Wszystko możliwe
jest dla tego, kto wierzy.

To jedno zdanie Jezusa stoi w centrum rozważanej Ewangelii. Jezus zwraca nam uwagę, iż
nie można do Boga mówić: Jeżeli możesz... W takim sformułowaniu kryje się nieufność. Jest
ona wyrazem podejrzliwości wobec Boga. W naszej modlitwie o uzdrowienie trzeba zrobić
inne zastrzeżenie: Jeżeli chcesz. Jeżeli taka jest Twoja wola. Tak właśnie modlił się
trędowaty: Panie, jeśli chcesz, możesz mnie oczyścić (Mt 8, 2).

W tak   sformułowanej   prośbie   wyraża   się   wiara   w moc   Jezusa,   a jednocześnie   otwartość
wobec jego działania i woli. Ja wiem, że Ty wszystko możesz. Ale nie wiem, jaka jest Twoja
wola,   jakie   są   Twoje   zamiary   wobec   mnie.   Nie   chcę   działać   według  własnych   pragnień
i planów, ale jedynie zgodnie z Twoją najświętszą wolą.

Wszystko   możliwe   jest   dla   tego,   kto   wierzy.   Jezus   pragnie   powiedzieć   ojcu,   że   cud
uzdrowienia nie zależy tylko od samej mocy Boga, ale także od wiary człowieka. Jeżeli
brakuje   nam   wiary,   wówczas   Boża   wszechmoc   wobec   nas   będzie   bezsilna.   Moc   Boża
pozostaje  związana  dla   tego,   kto   w nią   nie   wierzy.   Bóg   nie   może   nic   zrobić   w sercu
człowieka, jeżeli ten zamykając się w sobie mówi Mu NIE. W swoim rodzinnym miasteczku
Jezus niewiele zdziałał cudów z powodu niedowiarstwa swoich współziomków (Mt 13, 58).

Uzdrowienie poznanych ran, słabości i grzechów rozpoczyna się od uzdrowienia wiary
człowieka. Jeżeli wierzę, że mogę przezwyciężyć moją nieufność, zamknięcie, obawy,
skrzywdzenia i lęki, wówczas jest mi to dane dzięki łasce Boga.

3. Zaradź memu niedowiarstwu

Natychmiast ojciec chłopca zawołał: Wierzę, zaradź memu niedowiarstwu! Ojciec uznaje
i jednocześnie wyznaje istniejącą w nim wewnętrzną sprzeczność. Zdaje się mówić: Wierzę,
a jednak istnieje we mnie niewiara. Wierzę, ale nie do końca. W chwilach powodzenia
życiowego wydaje mi się, że wierzę. Ale w momentach kryzysu i trudności nachodzi mnie
niewiara.

Wiara   jest  wartością   dynamiczną.   Wiara   podlega   nieustannemu   rozwojowi.   Od   niewiary
i małej wiary przechodzi się stopniowo do coraz silniejszej i pełniejszej wiary. Ten wzrost
wiary w nas wymaga  naszego wysiłku, zaangażowania, hojności serca. Wiary nie można
posiąść  raz na zawsze. Nie  można   jej utrwalić  w spiżowym  posągu, jak  można   utrwalić
kształty jakiegoś przedmiotu.

Nasza wiara to nieustanne odpowiadanie Bogu na Jego stwórcze i zbawcze działanie w nas.
Podobnie jak Bóg nieustannie rodzi nas i podtrzymuje w istnieniu, tak my nieustannie
rodzimy i podtrzymujemy w nas naszą wiarę. Gdyby Bóg choć na chwilę przestał
podtrzymywać nasze życie, natychmiast zapadlibyśmy się w nicość.

To, co jeszcze wczoraj budziło moje większe zaufanie, dziś — przy zmianie zewnętrznych
okoliczności, przy zmianie wewnętrznych przeżyć — może rodzić podejrzliwość,
zniechęcenie, nieufność. Trudne czy wręcz bolesne sytuacje życiowe, przeżycia wewnętrzne
są wezwaniem do większej wiary, są wezwaniem do oczyszczenia wiary.

Natychmiast ojciec chłopca zawołał: Wierzę, zaradź memu niedowiarstwu! Zauważmy
pośpiech ojca, który natychmiast kieruje swoją prośbę o łaskę wzrostu wiary.

Aby nasza wiara mogła dojrzeć, Bóg nieraz dopuszcza na nas oczyszczające doświadczenia
życiowe. On sam nas w nie wprowadza i On sam z nich wyprowadza. Samo pragnienie wiary

jest decyzją serca, możliwą od zaraz, możliwą natychmiast. Dziś wierzę tak, jak umiem.
Pragnę jednak większej, głębszej wiary. Prowadź mnie, Panie, do wiary pełniejszej,
dojrzalszej.

Pragnienie zaufania, pragnienie wiary wystarcza, aby Jezus mógł wkroczyć ze swoją Boską
mocą. Jezus rozkazał surowo duchowi nieczystemu: Duchu niemy i głuchy, rozkazuję ci,
wyjdź z niego i nie wchodź więcej w niego.

Interwencja Jezusa jest jasna, zdecydowana i mocna. Jest to interwencja skuteczna. Ale samo
wyjście ducha niemego i głuchego jeszcze nie uleczyło chorego chłopca. Zły duch
opuszczając chłopca, z zemsty pozostawił go jak martwego. Wielu nawet mówiło: On umarł.
Dopiero kiedy Jezus ujął go za rękę i podniósł, on wstał.

Podanie ręki chłopcu przez Jezusa naprowadza nas na inny cud — wskrzeszenie
dwunastoletniej dziewczynki. Jezus ująwszy dziewczynkę za rękę, rzekł do niej: Talitha kum,
to znaczy: Dziewczynko, mówię ci, wstań! (Mk 5, 41). Ostatecznie to sam Jezus przywraca
człowiekowi zdrowie, życie. On daje człowiekowi tchnienie życia.

Prośmy, abyśmy w tych rekolekcjach doświadczyli mocy Jezusowej ręki, aby ona podniosła
nas, podźwignęła, abyśmy dzięki niej odczuli w sobie pełnię Jego życia, pełnię Jego radości,
Jego pokoju. Prośmy szczególnie, aby Jezus uzdrowił naszą małą wiarę.

XV. BURZA NA JEZIORZE

Gdy wszedł do łodzi, poszli za Nim Jego uczniowie. Nagle zerwała się gwałtowna burza na
jeziorze, tak że fale zalewały łódź; On zaś spał. Wtedy przystąpili do Niego i obudzili Go,
mówiąc: Panie, ratuj, giniemy! A On im rzekł: Czemu bojaźliwi jesteście, małej wiary?
Potem wstał, rozkazał wichrom i jezioru i nastała głęboka cisza. A ludzie pytali zdumieni:
Kimże On jest, że nawet wichry i jezioro są Mu posłuszne? (Mt 8, 23–27)

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie najpierw na jeziorze łódź z uczniami
i Jezusem oraz zrywającą się gwałtowną burzę: szalejący wiatr, wielkie fale, błyskawice.
Dostrzeżmy niepokój uczniów. Dostrzeżmy także Jezusa, który w tych okolicznościach śpi.
Zauważmy, w jaki sposób uczniowie budzą Jezusa. Obudzony ze snu Jezus najpierw
upomina uczniów: Czemu bojaźliwi jesteście, małej wiary?, a potem ucisza burzę na jeziorze.
Wsłuchajmy się najpierw z uwagą w słowa Jezusa, a następnie w ciszę na jeziorze.

Prośba o owoc kontemplacji: Będziemy prosić o głęboką świadomość obecności Jezusa
w każdej sytuacji naszego życia, także wówczas, kiedy będziemy czuli się przestraszeni
i zagubieni.

1. Jezus wszedł do łodzi

Gdy wszedł do łodzi, poszli za Nim Jego uczniowie. Zauważmy najpierw, że Jezus wchodzi
do   łodzi   jako   pierwszy.   Uczniowie   idą   za   Jezusem.   Jest   to   bardzo   ważne   stwierdzenie
zarówno   w wymiarze   naszego   osobistego   doświadczenia   duchowego,   jak   również
w odniesieniu   do   dawania   innym   świadectwa.   Jezus   zawsze   idzie   jako   pierwszy.   My
natomiast idziemy za Jezusem.

Jezus jako pierwszy wchodzi do ludzkiej łodzi, a my idziemy za Nim, śledzimy Jego słowa,
Jego działanie, Jego życie, Jego Osobę. Uczeń jedynie naśladuje Jezusa, czyli idzie po
śladach swojego Mistrza.

Jeden z podstawowych błędów życia duchowego i naszego apostolstwa polega na tym, iż
usiłujemy wejść do łodzi życia bez Jezusa; do łodzi własnego życia lub też życia cudzego.
Jesteśmy wówczas kuszeni, aby samowolnie podejmować pewne decyzje, kroki, działania,
a następnie szukać potwierdzenia ich u Jezusa. Ale nasze plany, decyzje i działania
podejmowane bez Jezusa nie sprawdzą się. Staną się wcześniej czy później źródłem naszego
cierpienia i udręki.

Zauważmy, że w Ewangeliach łódź symbolizuje Kościół. Nasze osobiste trwanie z Jezusem
tworzy mały Kościół w ramach wielkiej wspólnoty całego Kościoła. Jestem cząstką wielkiej
wspólnoty Kościoła. Życie każdego z nas podobne jest więc do małej łupinki orzecha, która
pływa na brzegu jeziora.

W obecnej modlitwie dziękujmy Jezusowi za dar wspólnoty Kościoła. Dzięki niej możemy
doświadczać   obecności   Jezusa,   możemy   doświadczać   wzajemnej   miłości,   wzajemnej
pomocy   i przyjaźni.   Dzięki   wspólnocie   Kościoła   możemy   bezpiecznie   przechodzić   przez
życie. Prośmy, abyśmy czuli się żywymi członkami Kościoła; nie tylko tymi, którzy mogą
czerpać   ze   skarbca   Kościoła,   ale   także   i tymi,   którzy   mogą   dzielić   się   z innymi   braćmi
w wierze tym, czego doświadczają.

2. Burza na jeziorze

Nagle zerwała się gwałtowna burza na jeziorze, tak że fale zalewały łódź; On zaś spał. Łódź
Kościoła do pewnego tylko stopnia zabezpiecza nas przed niebezpieczeństwami jeziora,
niebezpieczeństwami świata. W przeszłości istniała tendencja, aby pokazywać Kościół jako
jedyne bezpieczne miejsce na świecie, miejsce wolne od niebezpieczeństw świata. Jest to
obraz prawdziwy, ale tylko do pewnego stopnia. Kościół nie tworzy nigdy miejsca ucieczki
od świata. Kościół znajduje się pośród świata i pełni misję dla jego zbawienia.

Nagle  zerwała się gwałtowna burza. Gwałtowna burza uderza w łódź: w tę wielką Łódź
Kościoła   oraz   w tę   małą   łupinę   orzecha,   jaką   jest   moje   życie.   Gwałtowna   burza   to
zagrożenie.   Kościół   żyje   pośród   zagrożeń.   Próba   przedstawiania   Kościoła   jako   instytucji
wyłączonej   ze   świata,   dającej   poczucie   bezpieczeństwa,   ponieważ   izoluje   od   zagrożeń
istniejących   na   świecie,   nie   odpowiada   rzeczywistości   Kościoła   zamierzonej   przez

Chrystusa. Jezus chciał innego Kościoła: Kościoła jako znaku czasu, jako znaku Jego
obecności na świecie, Kościoła jako znaku zbawienia, znaku nadziei dla świata.

Wiele procesów cywilizacyjnych, które przetaczają się dzisiaj przez ludzkość w sposób
gwałtowny jak burza, dotyka także Kościoła. Procesy te uderzają zarówno w Kościół
Powszechny, jak również w poszczególnych jego członków — w owe małe łupinki orzecha.

Dokonujące się przemiany cywilizacyjne, ich szybkość i gwałtowność nierzadko wytrąca nas
z dotychczasowego poczucia bezpieczeństwa i spokoju. Gwałtowność przemian powoduje
nieraz wielką falę. Dzisiejsze przemiany są zagrożeniem dla wielu tylko dlatego, że nie
nadążają za nimi. Czują się wytrąceni z pewnej równowagi życiowej. Nie umieją dostosować
się do rytmu przemian.

Ale także wielu młodych ludzi doświadcza dzisiaj pokusy ucieczki od życia. Formą tej
ucieczki bywa tzw. alternatywny styl życia: zażywanie narkotyków, nadużywanie alkoholu,
ucieczka od zaangażowania zawodowego, ucieczka od założenia rodziny, pusty zewnętrzny
seks.

Kościół nie może i nie chce izolować się od tych młodych ludzi, którzy boją się życia
i właśnie dlatego tak bardzo agresywnie nastawieni są do świata urządzonego przez
dorosłych. Kościół żyje pośród świata. Działa i otwiera się na wszystkich. Wychodzi do
zagubionego współczesnego człowieka i ukazuje mu fundament, na którym można oprzeć
swoje życie. I chociaż rola Kościoła wydaje się dziś trudniejsza i bardziej złożona, to jednak
nie może i nie chce on obrażać się na świat oraz na gwałtowność dokonujących się w nim
przemian.

Z drugiej strony trzeba nam jednak uświadomić sobie, że gwałtowne burze szaleją także
w każdym z nas. Nasze zranienia, nasze namiętności, nasze słabości są głębiną morską
istniejącą w sercu człowieka. Jest to zadatek na nieskończoność nieba lub na otchłań piekła
ludzkiego życia.

Prośmy w tej kontemplacji, abyśmy dostrzegli nasze morskie głębiny, które jak wulkan mogą
wybuchnąć w chwili zmęczenia, chwilowego nieopanowania lub innych niesprzyjających
okoliczności życia.

Zagrożenie burzą ukrywa się głęboko w każdym z nas, tli się jak żar w popiele. Na zewnątrz
nie można go dostrzec. Wystarczy jednak, że przyjdzie większy wiatr, a niemal natychmiast
wybucha on ponownie nieopanowanym ogniem. Nagle żar ukryty w popiołach staje się
wielkim pożarem, który niszczy wokół siebie wszystko. Najpierw niszczy samego siebie,
a później niszczy innych.

W obecnej kontemplacji chciejmy podjąć pytania dotyczące  mojego doświadczenia burzy:
podwójnej   burzy   —   tej   wywołanej   zewnętrznymi   okolicznościami   oraz   tej   wewnętrznej
powodowanej   przez   nasze  morskie  głębiny.  Zauważmy,   w jaki   sposób   dotyka   nas   to,  co
dzieje   się   na   zewnątrz   nas:   we   współczesnej   cywilizacji,   w świecie   polityki,   w życiu

społecznym, w życiu rodzinnym, w życiu wspólnoty kościelnej. Zauważmy częstotliwość
tych fal, ich wielkość, ich gwałtowność. Zauważmy, jak one wpływają na nas. Opowiedzmy
Jezusowi o tych falach, o lękach, o obawach, które one w nas rodzą.

Uderzanie fal o łódź naszego życia bywa trudne i bolesne. Stąd też możemy odczuwać
pokusę, aby odgrodzić się od świata zewnętrznego. Pytajmy się, czy nie ulegamy tej pokusie?
Czy nie usiłujemy odcinać się od świata? Możemy próbować postawić wysoką barierę na
krawędzi naszej łodzi tak, by żadna fala nas nie dosięgła. Czy nie próbujemy się izolować od
ludzi: od członków rodziny, od wspólnoty, od towarzyszy pracy, od społeczeństwa, od
świata, od cywilizacji?

W obecnej kontemplacji dostrzeżmy także nasze burze wewnętrzne. Chciejmy zmierzyć ich
gwałtowność. Spróbujmy je nazwać, dostrzec ich źródła. Zauważmy, jak doświadczenie
burzy wewnętrznej nakłada się nieraz na doświadczenie burzy zewnętrznej. Zauważmy całą
naszą bezradność w takich chwilach. Pytajmy siebie, w jaki sposób usiłujemy uspokoić nasze
serce. Czy w takich momentach zwracamy się do Boga jako Pana, który rządzi zarówno
niebem i ziemią, jak i ludzkim sercem? Czy uciekamy się w takich chwilach do modlitwy?
Czy szukamy zaufania i powierzenia się Opatrzności Bożej?

Jeżeli chcemy udzielać skutecznej pomocy bliźnim, musimy przejść przez osobiste
doświadczenie burzy, aby pełniej i głębiej móc ich rozumieć. Bywa nieraz, iż chcemy tanio
i powierzchownie pocieszać innych usiłując stłumić ich burze wewnętrzne. Ale im głębiej
tłumimy swoje lub cudze burze, tym stają się one gwałtowniejsze i coraz bardziej
niebezpieczne.

3. Sen Jezusa w łodzi

Kiedy na jeziorze szalała burza i uczniowie byli pełni niepokoju i lęku, Jezus spał w łodzi.
Chrystus choć spał ze zmęczenia, był jednak obecny wśród uczniów. Do Jezusa śpiącego
w łodzi możemy odnieść słowa Pieśni nad Pieśniami: Ja śpię, lecz serce me czuwa (Pnp 5, 2).
Jezus śpiąc czuwa dyskretnie, czuwa delikatnie, czuwa z oddali.

Na kartach Ewangelii możemy odnaleźć jakby podwójną obecność Jezusa. Z jednej strony
Chrystus   działa,   jest   aktywny,   jest   zewnętrznie   zaangażowany.   Głosi   Dobrą   Nowinę,
uzdrawia,   wskrzesza   umarłych,   ucisza   burzę   na   morzu,   karmi   tłumy   chlebem,   odwiedza
przyjaciół, rozmawia, pociesza, karci. W tym pierwszym sposobie obecności Jezusa łatwo
dostrzega się Jego Boską moc  pracującą  w Jego człowieczeństwie. Jego człowieczeństwo
objawia wówczas Jego Bóstwo.

W Ewangelii spotykamy jednak także drugą formę obecności Jezusa. Jest to obecność
bardziej pasywna, jakby bierna, milcząca; Chrystus oddala się od tłumów i swoich uczniów
na nocną modlitwę lub odpoczynek, słucha, patrzy i obserwuje, śpi; wycofuje się i ucieka,
kiedy przychodzi zagrożenie.

Milcząca i pasywna obecność Jezusa objawia się najpełniej w czasie Jego męki i śmierci.
Zachowuje się On jak cichy baranek także wówczas, kiedy jest obrażany, maltretowany,
biczowany, cierniem koronowany, krzyżowany. Jezus pokornie przyjmuje mękę i śmierć
jako wolę swojego Ojca. Gdy Jezus jest obecny w ów drugi sposób, Jego Bóstwo jakby
ukrywa się za zasłoną człowieczeństwa; Jezus wydaje się wówczas być bezsilny. Chrystus
śpiący w łodzi wydaje się być nieobecny.

W obecnej modlitwie kontemplujmy oba sposoby obecności. Patrzmy z uwagą na Jezusa,
który działa, jest aktywny, spieszy się, przemawia z zaangażowaniem, uzdrawia, wypędza
kupców ze świątyni, gwałtownie napomina, pociesza. Ale przypatrujmy się też z uwagą
Chrystusowi trwającemu w milczeniu i ciszy, zamyślonemu, Temu, który płacze,
wypoczywa lub śpi.

Popatrzmy także z uwagą i miłością na Jezusa, który pozwala, aby Go obrażano, oskarżano,
wyśmiewano, biczowano, krzyżowano. Prośmy, aby sam Chrystus objawił nam pełnię swojej
obecności. Prośmy też, abyśmy odkryli i docenili tę drugą obecność — bardziej niewidoczną,
bardziej dyskretną. Prośmy, byśmy poznali jej najgłębszy sens i znaczenie dla naszego życia
duchowego.

4. Moje doświadczenie obecności Jezusa

Nasze doświadczenie Jezusa posiada również podwójny charakter. Z jednej strony
doświadczamy działania Jezusa w sposób wyraźny, jasny, mocny, aktywny. Jego działaniu
i obecności towarzyszą wówczas silne przeżycia emocjonalne, stany pocieszenia, pewności
wewnętrznej, silnej nadziei i odwagi.

Pod wpływem Jego obecności i Jego działania rodzą się w nas silne pragnienia wewnętrzne,
podejmowane są ważne decyzje życiowe, konkretne czyny i działania. W takich chwilach
mocno doświadczamy sensu i celu obecności Jezusa w naszym życiu. Mamy wówczas silne
poczucie bezpieczeństwa. Jasno i wyraźnie widzimy, iż nasza wiara w Jezusa ma sens i jest
— mówiąc prostym językiem — bardzo przydatna do życia.

W obecnej kontemplacji spróbujemy odkryć tę właśnie wyraźną obecność Jezusa w naszym
życiu. Chciejmy dostrzec, zauważyć mocne uczucia, które towarzyszyły takiej obecności
Jezusa. Być może były to ważne i przełomowe momenty życia, chwile decydujące o kształcie
całego życia, chwile decydujące o kształcie życiowego powołania. Spróbujmy przywołać te
momenty obecności Jezusa, chciejmy je przeżyć ponownie. Spróbujmy jeszcze raz powrócić
do tych głębokich przeżyć. Dziękujmy Bogu za nie.

Z drugiej strony Jezus ofiaruje nam także inny rodzaj swojej obecności. Jest to obecność
cichego, pokornego Baranka Bożego, na którym spełnia się proroctwo Izajasza: Dręczono
Go, lecz sam się dał gnębić, nawet nie otworzył ust swoich. Jak baranek na rzeź prowadzony,
jak owca niema wobec strzygących ją, tak On nie otworzył ust swoich (Iz 53, 7).

Przypomnijmy sobie te momenty naszego życia, w których doświadczyliśmy Jezusa jako
milczącego Baranka Bożego. Być może wołaliśmy głośno o jakiś znak, a On zdawał się być
głuchy, nieobecny; być może prosiliśmy usilnie o jakiś cud, a On okazał się bezsilny. Być
może prosiliśmy o uzdrowienie własne lub kogoś bliźniego, a On zdawał się być
niewrażliwy. Kiedy ktoś śpi, zdaje się nic nie słyszeć, nic nie rozumieć, nic nie czuć. Takiej
milczącej obecności Jezusa doświadczyła bardzo boleśnie kobieta kananejska. Kiedy usilnie
wołała: Ulituj się nade mną, Panie, Synu Dawida! Moja córka jest ciężko dręczona przez
złego ducha. Lecz On nie odezwał się do niej ani słowem (Mt 15, 22–23).

Kiedy łupinka orzecha naszego życia jest zagrożona, wydaje się nam, że Jezus powinien być
obecny w sposób bardzo aktywny, widoczny dla naszego ludzkiego oka. Sądzimy wówczas,
że powinien działać mocno i wyraźnie. Wydaje się także, iż konieczne są nam jasne znaki
i mocne   gesty.   Nie   uspokaja   nas   sama   obecność   Jezusa   jako  cichego   Baranka   Bożego.
Brakuje nam wówczas wyraźnego oparcia w znakach zewnętrznych, ponieważ zbyt łatwo
lekceważymy   ciche   i delikatne   natchnienia   wewnętrzne.   Odruchowo   rodzi   się   więc   bunt
przeciwko tej  biernej,  pasywnej  obecności Jezusa. Rodzi się też podejrzenie, iż Jezus jest
nieczuły   i niewrażliwy.   Jezus   śpiący   w łodzi   wydaje   się   być   obojętny   na   ludzki   los.
Ewangelista   Marek   szczerze   opisuje,   iż   taka   właśnie   pretensjonalna   i oskarżająca   była
reakcja uczniów wobec Jezusa śpiącego w łodzi. Mówili oni do Niego: Panie, nic Cię to nie
obchodzi, że giniemy?

W chwilach   zagrożenia   jesteśmy   kuszeni,   by   uwierzyć   naszym   odczuciom   lęku,   które
zapowiadają  nasz rychły koniec. Uczucia te mówią nam, że giniemy. Pod ich wpływem
niecierpliwie   budzimy   Jezusa   i usiłujemy   Go   przekonać   o potrzebie   nagłej   interwencji.
Chcemy   dyktować   Mu,   jak   winien   się   zachować;   kiedy   i jak   powinien   przyjść   nam
z pomocą;   jakie   gesty   i znaki   winien   wykonać   itp.   Z budzeniem   Jezusa   łączą   się   nasze
pretensje i oskarżenia. Zdajemy się powtarzać za uczniami: Panie, nic Cię to nie obchodzi, że
giniemy?

Jezus pozwala się uczniom obudzić. I w tym właśnie fakcie przejawia się Jego Boska pokora.
Daje się przekonać, że Jego milcząca obecność uczniom już nie wystarcza.

Chrystus wsłuchuje się w słowa uczniów zarówno wtedy, kiedy wyrażają one pokorną, cichą
i uległą prośbą, jak i wtedy, kiedy są wyrazem ich żalów, pretensji czy wręcz wewnętrznego
buntu. Jezus wie, że chociaż nie wiedzą, co mówią, to jednak przemawiają do Niego z całym
zaufaniem, na jakie ich w tym momencie stać.

Prośmy o głębokie doświadczenie Jezusa jako cichego Baranka. Prośmy także o wiarę, że
pomimo braku namacalnych dla nas znaków Jego aktywności w niektórych chwilach naszego
życia, On jest obecny, On czuwa, On kocha, On działa. Przywołując w naszej pamięci
konkretne burze naszego życia, wyraźmy wiarę, iż Chrystus był z nami obecny ze swoją
nieskończoną miłością także wówczas, kiedy rodziły się w nas odczucia oddalenia i obcości.

5. Cud uzdrowienia serca

Zauważmy, w jaki sposób Jezus zaczyna działać, kiedy uczniowie Go obudzili. Nie zwraca
najpierw uwagi na zagrożenia zewnętrzne: na przeciwny wiatr, na wzburzone fale jeziora, na
wodę zalewającą łódź. Jezus zwraca uwagę na niewiarę uczniów. Chrystus zaczyna działać,
ale nie według programu uczniów. Najpierw mówi im o rzeczywistym zagrożeniu, jakim jest
dla nich ich mała wiara: Czemu bojaźliwi jesteście, małej wiary? Pierwszym zagrożeniem dla
człowieka nie są niebezpieczeństwa płynące ze świata zewnętrznego, ale niebezpieczeństwa
płynące z zalęknionego i niewiernego serca. Pierwszym zagrożeniem dla nas nie jest sama
burza, ale lękliwy sposób jej przeżywania. Pierwszym zagrożeniem dla człowieka jest jego
postawa odgradzania się od Boga i zamykania się w sobie samym.

Wewnętrzna przemiana człowieka nie rozpoczyna się od uciszenia zewnętrznych fal, na które
często nie mamy wpływu, ale od uciszenia serca. Podstawowy błąd, jaki nieraz popełniamy,
polega na tym, że w uzdrowieniu wewnętrznym zaczynamy najpierw zwracać uwagę na
zewnętrzne reakcje, zachowania, odczucia. Usiłujemy najpierw zmienić rzeczy zewnętrzne,
nie dotykając naszego serca.

Jezus ucisza burzę na życzenie uczniów. Potem wstał, rozkazał wichrom, jezioru, i nastała
głęboka cisza. Tego właśnie oczekiwali uczniowie. To wydawało im się konieczne. I Jezus
uczynił to, o co Go usilnie prosili. Jezus może zrobić w nas tylko to, na co jesteśmy otwarci i
o co Go wyraźnie prosimy. Jezus może uzdrowić w nas tylko to, co Mu przedstawiamy jako
przyczynę naszego nieszczęścia. Chrystus nie mógł natomiast uzdrowić niewiary uczniów,
nie mógł uzdrowić ich z ich lęków, ponieważ nie doświadczali jeszcze takiej potrzeby
w sobie. Na cud uzdrowienia serca z lęku jeszcze się nie otworzyli.

Cud uciszenia burzy na jeziorze jest jednak tylko rozwiązaniem doraźnym, chwilowym.
Cisza na jeziorze nie stała się wieczną ciszą. Pan Jezus swoim jednorazowym uciszeniem
burzy nie zmienił praw przyrody. Zmiany warunków atmosferycznych powodowały kolejne
burze. Uzdrowienia z chorób ciała, wskrzeszania umarłych były także chwilowymi cudami.
Uzdrawiani i wskrzeszani do życia umierali jak wszyscy inni ludzie.

Burze na jeziorze istniały i będą istnieć. Uczniowie nie rozumieli jednak, że problemem ich
życia nie są burze na jeziorze, ale burze w ich zalęknionych sercach. Jezus uciszył burzę na
jeziorze, ale nie mógł jeszcze uciszyć serc Apostołów. Ten zasadniczy cud dokona się
znacznie później już po Zmartwychwstaniu Mistrza.

O ile cud uciszenia burzy na jeziorze był doraźny, przejściowy, o tyle cud uzdrowienia serca
mógłby być cudem trwałym. Kolejne burze na morzu ich życia wywoływały kolejne lęki.
Natomiast uzdrowienie serca sprawiłoby, że kolejne burze przeżywane byłyby przez nich już
inaczej; nie byłyby bowiem okazją do objawiania się ich ludzkich lęków, ale okazją do
wzrostu ich małej wiary.

W obecnej kontemplacji prośmy Jezusa, aby był dla nas pomocą i ratunkiem w chwilach
zagrożenia i niepewności; prośmy także, aby nieustannie leczył nasze serca z niewiary
i nieufności. Módlmy się również, aby cud uzdrowienia serca był dla nas ważniejszy, niż
doraźna pomoc w trudnych chwilach.

6. Kimże On jest?

Uczniowie pytają: Kimże On jest, że nawet wichry i jeziora są Mu posłuszne? Fakt, że wichry
i jeziora są posłuszne swemu Stwórcy, jest prostym, jakby oczywistym cudem. Natura
nieożywiona musi być posłuszna swojemu Panu.

Gdyby uczniowie przeżyli burzę w pełnym zaufaniu Jezusowi, wówczas mogliby zadać inne
pytania:  Kimże On jest, że człowiek w swojej wolności jest Mu posłuszny i oddaje Mu całe
swoje życie? Kimże On jest, że mamy kochać Go całym swoim sercem, całą swoją duszą,
całym swoim umysłem? Kimże On jest, że mamy żyć tak, jak On żyje? Kimże On jest, że Jego
życie staje się dla nas najwyższym kryterium wszystkich wyborów, decyzji i planów życia?

Pytanie: Kimże On jest, że nawet wichry i jezioro są Mu posłuszne? — jest początkiem
innego pytania: Kimże On jest w moim życiu? Jakie zajmuje miejsce i jaką spełnia On rolę?
Udzielmy Jezusowi odpowiedzi na te pytania zgodnie z tym, co dyktuje nam nasze serce.

Na zakończenie kontemplacji prośmy Jezusa, aby nurtowało nas wewnętrzne pytanie: Kimże
On jest? Módlmy się, by pytanie to stało się jedną z najważniejszych spraw naszego życia.
Prośmy jednak, abyśmy w szukaniu odpowiedzi na nie umieli być nie tylko wierni, uczciwi
i ofiarni, ale także cierpliwi i pokorni. Odpowiedź na pytanie, kim jest Jezus, przyjdzie
bowiem nie tylko dzięki naszym duchowym zmaganiom, ale w równej mierze dzięki Jego
łasce.

XVI. WOLNOŚĆ JEZUSA

Dlatego miłuje Mnie Ojciec, bo Ja życie moje oddaję, aby je potem znów odzyskać. Nikt Mi
go nie zabiera, lecz Ja od siebie je oddaję. Mam moc je oddać i mam moc je znów odzyskać.
Taki nakaz otrzymałem od mojego Ojca (J 10, 17–18).

Wtedy   przystąpił   kusiciel   i rzekł   do   Niego:   Jeśli   jesteś   Synem   Bożym,   powiedz,   żeby   te
kamienie stały się chlebem. Lecz On mu odparł: Napisane jest: Nie samym chlebem żyje
człowiek,   lecz   każdym   słowem,   które   pochodzi   z ust   Bożych.   Wtedy   wziął   Go   diabeł   do
Miasta Świętego, postawił na narożniku świątyni i rzekł Mu: Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć
się w dół, jest przecież napisane: Aniołom swoim rozkaże o tobie, a na rękach nosić cię będą,
byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień. Odrzekł mu Jezus: Ale jest napisane także:
Nie będziesz wystawiał na próbę Pana, Boga swego. Jeszcze raz wziął Go diabeł na bardzo
wysoką górę, pokazał Mu wszystkie królestwa świata oraz ich przepych i rzekł do Niego:
Dam Ci to wszystko, jeśli upadniesz i oddasz mi pokłon. Na to odrzekł mu Jezus: Idź precz,
szatanie!   Jest   bowiem   napisane:   Panu,   Bogu   swemu,   będziesz   oddawał   pokłon   i Jemu
samemu służyć będziesz. Wtedy opuścił Go diabeł, a oto aniołowie przystąpili i usługiwali
Mu (Mt 4, 3–11).

Jezus mu odpowiedział: Lisy mają nory i ptaki powietrzne — gniazda, lecz Syn Człowieczy
nie ma miejsca, gdzie by głowę mógł oprzeć (Łk 9, 58).

Tak to, bracia, nie jesteśmy dziećmi niewolnicy, ale wolnej. Ku wolności wyswobodził nas
Chrystus. A zatem trwajcie w niej i nie poddawajcie się na nowo pod jarzmo niewoli! (Ga 4,
31 — 5, 1).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa kuszonego na pustyni, który
z wielką wewnętrzną swobodą odrzuca kolejne pokusy złego ducha. Wsłuchajmy się w słowa
Jezusa wypowiedziane z mocą: Idź precz, szatanie!

Prośba o owoc rozmyślania: Prośmy o wewnętrzny podziw, adorację dla wolności Jezusa: dla
Jego niezależności wewnętrznej, dla Jego swobody wyrażania opinii, dla Jego wolności
wobec wszelkich zagrożeń, wobec jakichkolwiek ludzkich pożądań, namiętności czy lęków.
Prośmy także, aby On sam odsłonił nasze lęki o swoje życie oraz dał nam głębokie
pragnienie kroczenia drogą wolności. Prośmy o pragnienie życia w wewnętrznej wolności na
wzór wolnego Jezusa.

1. Dążenie do wolności

Dążenie do wolności jest jedną z podstawowych wartości człowieka. To właśnie w wolności
i dzięki niej człowiek realizuje swoje zasadnicze cele i dążenia.  Najważniejszym zadaniem
człowieka   jest   zrozumienie   troski   Boga   i szacunek   dla   wolności   człowieka   —   wolności,
najwyższego objawu troski Boga o człowieka. (...) Szacunek dla człowieka oznacza szacunek
dla wolności ludzkiej (A. J. Heschel).

Wolność w sposób istotny wiąże się z inną podstawową wartością człowieka, jaką jest
miłość. Nie można doświadczyć prawdziwej miłości bez doświadczenia wolności. Wolność
stanowi integralną część miłości.

Wiek dwudziesty jawi się jako szczególny czas dążenia do wolności. Walka o wyzwolenie
narodowe i społeczne oraz osobista wolność nabrały wielkiego znaczenia. Walka klasowa,
wyzwolenie klasowe stały się pojęciami, które zdominowały życie społeczne i polityczne
naszego dwudziestego wieku. Doświadczenie człowieka pokazuje jednak, że wyzwolenie
zewnętrzne i zbiorowe pozostaje bardzo często wyzwoleniem pozornym. Nierzadko bowiem
wyzwolenie spod jednej niewoli klasowej czy narodowej wprowadza te same narody i klasy
społeczne w inne formy niewoli, nierzadko gorsze od pierwszej.

Próby wyzwolenia zewnętrznego i zbiorowego mogą tylko wówczas zostać ukoronowane
sukcesem, jeżeli poprzedzi je i będzie im towarzyszyć nieustannie wyzwolenie wewnętrzne
i osobowe. Istotą wyzwolenia wewnętrznego jest pokonanie najpierw w sobie samym
wszelkich form niewoli.

Wolność ludzka nie polega jednak na jakiejś absolutnej niezależności od kogokolwiek
i czegokolwiek. Wolność polega na całkowitym związaniu się z kimś, przez kogo człowiek

czuje się kochany i którego sam pragnie kochać. Wolność w sposób konieczny wiąże się
z miłością. Ostatecznie źródło wolności spoczywa w samym Bogu, który jest nieskończoną
miłością. Bóg jest absolutnie wolny, ponieważ jest samą miłością. To On stworzył człowieka
wolnym, aby — naśladując samego Stwórcę — mógł przyjmować i dawać miłość.

Obecne dążenie do wolności zewnętrznej i zbiorowej odsłania, iż nasze czasy potrzebują
ludzi zaangażowanych na drodze do wyzwolenia wewnętrznego i osobowego. W procesie
współczesnego wyzwolenia chrześcijanie mogą odegrać niezwykłą rolę. Istotą powołania
chrześcijańskiego jest bowiem powołanie do wolności dzieci Bożych: Wy zatem, bracia,
jesteście powołani do wolności (Ga 5,13) — pisze św. Paweł.

Podstawę wolności chrześcijan tworzy wolność Jezusa Chrystusa. To właśnie dzięki niej i
w niej stajemy się ludźmi wolnymi. Doświadczenie osobistej wolności zdobywanej
w Chrystusie daje nam prawo wzywać innych, aby razem z nami kroczyli tą samą drogą.

2. Jezus Chrystus źródłem wolności

Prawdziwą wolność daje nam Bóg w Jezusie Chrystusie. On sam jest obrazem wiecznej
wolności Boga. Wolność stanowi jedną z podstawowych wartości Jezusa, do której
nieustannie dąży i którą ciągle żyje.

Ze wszystkich czterech Ewangelii przebija opis Człowieka wolnego wolnością absolutną.
Chrystus żyje zarówno wolnością zewnętrzną, jak i wolnością wewnętrzną. Jezus nie poddaje
się presji środowiska, w którym żyje: presji rodziny, presji przyjaciół, presji uczniów, presji
opinii społecznej. Jezus nie poddaje się także presji władzy religijnej czy politycznej.

Jezus   nie   ulega   również   jakimkolwiek   zniewoleniom   wewnętrznym,   nie   ulega   żadnym
przymusom   uczuciowym   i psychicznym.   Jezus   nie   poddaje   się   lękowi   o siebie,   obawom
o swoją   przyszłość;   nie   ulega   żądzy   władzy,   pożądliwości   ciała   czy   jakiejkolwiek   innej
namiętności.

Cała osobowość Jezusa, Jego sposób życia, myślenia, przeżywania i działania oddaje się
jednej wartości i jednej Osobie: Ojcu. Jezus swoją wolność angażuje całkowicie
i niepodzielnie w dzieło swojego Ojca.

Prośmy, abyśmy mogli podziwiać, adorować wolność Jezusa: Jego niezależność wewnętrzną,
swobodę w rozmowie ze wszystkimi ludźmi, Jego wolność wobec zagrożeń i niepewności,
wolność wobec ludzkiego odrzucenia i innych zranień, wolność wobec jakichkolwiek
ludzkich pożądań i namiętności.

To właśnie wolność Jezusa sprawia, iż Jego odpowiedzi dawane przeciwnikom budzą ich
podziw. Dziękujmy Jezusowi za dar Jego wolności, poprzez który ukazuje nam, na czym
polega nasza wolność. Dziękujmy Mu za wezwanie do wolności poprzez poznawanie,
miłowanie i naśladowanie Go.

3. Wolność Jezusa wobec życia doczesnego

Jezus w wypełnianiu swojej misji nie ogląda się na opinię ludzką. Nie ulega też żadnym
niesprawiedliwym   szantażom   ze   strony   władz   religijnych   (por.   Mk   12,   13–17).   Także
wówczas, kiedy Sanhedryn przesądzi już o Jego śmierci, Jezus nie podda się lękowi o własne
życie.   Otwarcie   da   świadectwo   o swojej   misji   mesjańskiej,   choć   wie,   iż   stanie   się   ono
zasadniczym motywem skazania Go na śmierć. Jezus zachowuje całkowitą wolność wobec
życia   ziemskiego.   Niesprawiedliwy   sąd,   brutalna   męka   i śmierć   stają   się   miejscem
realizowania absolutnej, Boskiej wolności Jezusa. Jezus powie, iż nikt nie zabiera Mu życia
przemocą, lecz On sam od siebie je oddaje. Mam moc je oddać i mam moc je znów odzyskać.
Taki nakaz otrzymałem od mojego Ojca (J 10, 17–18).

Wolność Jezusa wobec życia fizycznego nie wypływała z pogardy lub też z lekceważącego
stosunku do niego, ale z całkowitej ufności do Ojca oraz z pragnienia pełnienia Jego woli.
Jezus ma głęboką świadomość wartości własnego życia. Jezus ceni swoje życie ziemskie. Ale
ponad swoje życie bardziej ceni Ojca i Jego wolę. Całkowita jedność z Ojcem, pragnienie
wykonania do końca Jego woli jest źródłem wolności Jezusa wobec swojego życia.

Rozważając wolność Jezusa wobec życia ziemskiego przypatrzmy się, jak bardzo bywamy
zniewoleni obawą o nasze życie. Ów lęk kieruje nieraz wielu naszymi odruchami, decyzjami
i działaniami. Pod wpływem lęku o siebie popełniamy wiele błędów i grzechów, np.
tchórzliwie milczymy tam, gdzie należałoby odważnie zabrać głos. Innym razem pod
wpływem lęku mówimy dużo i niepotrzebnie. Bronimy się bowiem także wtedy, kiedy nic
i nikt nam nie zagraża.

Prośmy  Jezusa,  aby odsłonił nam nasze  lęki  o swoje  życie,  ponieważ  są one  przejawem
naszego zniewolenia, naszej niewiary i koncentracji na sobie. Wzbudzajmy też w nas uczucia
wdzięczności   i uwielbienia   Boga   za   dar   wolności   objawiony   nam   w Jezusie   Chrystusie.
Prośmy   również,   aby   Jego   wolność   była   dla   nas   nieustannie   wezwaniem.   Prośmy
o pragnienie wewnętrznej wolności na wzór wolnego Jezusa.

4. Wolność Jezusa wobec posiadania materialnego

Ewangelie ukazują nam też w Jezusie Człowieka wolnego wobec posiadania materialnego.
Ubogie życie w Nazarecie oraz ubogi styl życia wędrownego proroka jest sposobem
realizowania wolności w korzystaniu z wszelkich dóbr doczesnych. Jezus powie o sobie: lisy
mają nory i ptaki powietrzne — gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma miejsca, gdzie by głowę
mógł oprzeć (Mt 8, 20).

W postawie Jezusa wobec rzeczy nie ma jednak cienia manichejskiej pogardy dla materii.
Jezus nie lekceważy potrzeby korzystania z dóbr. W modlitwie Ojcze nasz każe nam prosić
Ojca niebieskiego: Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.

Jezus pozostaje wolny wobec zdobywania dóbr materialnych. Wie bowiem, iż nie posiadanie
nadaje wartość człowiekowi. Nie mieć, ale być stanowi ostateczne kryterium ludzkiej osoby.

Powiększanie swoich zasobów materialnych nie zabezpiecza życia, ponieważ nawet gdy ktoś
opływa we wszystko, życie jego nie jest zależne od jego mienia (Łk 12, 15).

Swoją   naukę   Jezus   wcielił   w swój   sposób   myślenia,   odczuwania   i działania   pozostając
całkowicie   wolnym   wobec   jakiejkolwiek   chciwości.   Chrystus   nazywa   głupcem   bogacza,
który   z pomocą   nagromadzonego   majątku   chciał  spotęgować,   jakby   zwielokrotnić   swoje
życie. Bogacz sądził, iż przy pomocy bogactwa  wydłuży  swoje życie. Bezrozumnie mówi
więc do siebie: Masz wielkie zasoby dóbr na długie lata złożone; jedz, pij i używaj! Ale Jezus
nazywa go po prostu głupcem: Głupcze, jeszcze tej nocy zażądają twojej duszy od ciebie (Łk
12, 19–20).

Głupota bogacza polega na szukaniu życia w martwych rzeczach. Nawet gdy ktoś opływa we
wszystko, życie jego nie jest zależne od jego mienia (Łk 12, 15). Życie człowieka nie zależy
od martwych przedmiotów, także wówczas, kiedy nagromadzi ich bardzo dużo. Chciwość
pieniądza u współczesnego człowieka jest najczęściej próbą zabezpieczenia swojego życia.
Taki charakter posiada zarówno zachłanna chciwość jednostek, jak również pazerna
chciwość ekonomiczna bogatych narodów, które wykorzystują narody biedniejsze od siebie
czyniąc z nich wielki rynek zbytu dla własnej nadprodukcji.

Jeżeli nasze własne życie nie zależy od naszego mienia, to tym bardziej wypełnianie naszej
misji nie jest również uzależnione od stanu posiadania. Nabywając rzeczy materialne,
korzystając z najnowszych środków technicznych, nie możemy nigdy zapomnieć, że
w wypełnianiu misji najwięcej znaczy nasze osobiste świadectwo życia oraz nasze osobiste
naśladowanie Jezusa Chrystusa.

Dziękujmy Bogu za dar wolności Jezusa wobec świata materii oraz ludzkiej żądzy
posiadania. Wolność wobec rzeczy sprawia, iż to, co dla chciwych staje się miejscem
zniewolenia i grzechu, dla wolnych staje się miejscem szukania i znajdowania Boga. Św.
Ignacy dzięki swojej wolności wobec świata odkrył rzeczy jako miejsce obecności Boga.

Prośmy o głębokie zrozumienie, na czym polega nasza osobista wolność wobec świata
materii. Prośmy także, abyśmy wyzbyli się złudzenia, że martwe rzeczy mogą podtrzymać
i zabezpieczyć nasze życie doczesne. Prośmy też o głębokie wniknięcie w prawdę, że życie
człowieka zależy najpierw od Boga.

5. Wolność Jezusa wobec potrzeb ciała

Czterdziestodniowy post Jezusa na pustyni, Jego częste i długie nocne czuwania na
modlitwie, niewygody związane z życiem wędrownego nauczyciela, Jego doświadczenie
głodu oraz wszystkie inne niewygody życiowe ukazują nam człowieka, którego potrzeby

ciała są podporządkowane zjednoczeniu z Ojcem i wypełnianiu Jego woli. Ciało Jezusa
zostaje poddane duchowi i jemu służy.

Wolność Jezusa wobec potrzeb ciała nie wyraża się jednak w jakichś uciążliwych i długich
postach i praktykach pokutnych. Chrystus nie naśladuje surowego życia swojego
poprzednika, Jana Chrzciciela. Prowadzi ubogie życie wędrownego proroka, ale pozwala się
gościć wszystkim. W wolności wewnętrznej je i pije to, czym Go częstują. Ten kontrast
pomiędzy stylem życia Jana Chrzciciela a stylem życia Jezusa posłuży Jego przeciwnikom za
pretekst do oskarżenia Go, że jest żarłokiem i pijakiem: Przyszedł Syn Człowieczy: je i pije;
a wy mówicie: Oto żarłok i pijak, przyjaciel celników i grzeszników (Łk 7, 34).

Wolność Jezusa sprawia, iż potrzeby ciała nie zatrzymują Jego uwagi. Nie pochłaniają Jego
ludzkich energii ani wtedy, gdy cierpi głód, ani gdy siada do obficie zastawionego stołu
u bogatego Zacheusza czy też Szymona Faryzeusza. Królestwo Boże, to nie sprawa tego, co
się je i pije, ale to sprawiedliwość, pokój i radość w Duchu Świętym (Rz 14, 17).

Jezus, który prowadzi życie pełne Ducha, nie doznaje dokuczliwych głodów zmysłowych.
My natomiast, w przeciwieństwie do Jezusa, doświadczamy nierzadko nieopanowanych
głodów naszych zmysłów. Ujawniają się one między innymi w nadużywaniu jedzenia i picia,
w nadużyciach seksualnych, w nadużywaniu programów audiowizualnych, w alkoholizmie,
w narkomanii.

Nadużycia te płyną jednak nie tyle z realizowania rzeczywistych potrzeb ciała, ale przede
wszystkim z pustki serca. Jeżeli człowiek nie realizuje swoich najgłębszych potrzeb ducha,
wówczas sfrustrowane pragnienia duchowe objawiają się jakimiś nieokreślonymi
niepokojami i głodami psychicznymi i zmysłowymi. Te właśnie niepokoje i głody trawią nas
i zżerają wewnętrznie.

Podstawowym naszym błędem jest to, iż nie analizując ich sensu, odruchowo usiłujemy je
uspokajać poprzez konsumpcje zmysłowe. Łatwo tworzy się wówczas uzależnienie
zmysłowe. Kiedy rzucamy się w wir doznań zmysłowych, wtedy stopniowo doprowadzamy
się do stanów coraz większego rozbicia psychicznego i duchowego. Tak tworzą się w nas
destruktywne nałogi i uzależnienia psychiczne.

Wyprowadzenie nas z niewolniczego uzależnienia od doznań zmysłowych nie może jednak
odbywać się wyłącznie na drodze jakiegoś woluntaryzmu, siłą samej ludzkiej woli. Trzeba
najpierw rozpocząć od szukania sensu i celu swojego życia. Moralizatorski ton, do którego
nierzadko się odwołujemy w pracy wychowawczej, katechetycznej, kaznodziejskiej, a także
w pracy nad sobą (powinieneś, musisz), nie przyniesie żadnego owocu, jeżeli nie zbudujemy
w sobie i w innych głębokich motywacji wewnętrznych. Doświadczenie pokazuje, iż jest
praktycznie niemożliwe uleczyć człowieka z nałogów i uzależnień zmysłowych, jeżeli nie
podejmuje i nie realizuje on swoich najgłębszych potrzeb duchowych; jeżeli nie zakorzenia
swojego życia w Bogu.

W obecnej kontemplacji prośmy Jezusa, abyśmy odkrywali w sobie potrzebę coraz większej
wolności wewnętrznej: wolności wobec doznań ciała, wolności wobec posiadania
materialnego oraz wolności wobec swojego ziemskiego życia. Prośmy też o zrozumienie, że
wolność wewnętrzna stanowi konieczny warunek dobrze przeżywanej wolności zewnętrznej.

6. Wolność Jezusa wobec ludzkiej miłości

Nieskrępowana wolność, z jaką Jezus przebywa i rozmawia z kobietami i z mężczyznami,
jest świadectwem Jego czystego serca, które nie zawiera jakiejkolwiek pożądliwości. Pełna
wolność Jezusa wobec miłości małżeńskiej i rodzinnej, z której dobrowolnie rezygnuje,
wyraża Jego bezwarunkowe oddanie się Ojcu i pragnienie pełnienia Jego woli.

Wyrzeczenie   się   miłości   małżeńskiej   i rodzicielskiej   w celibacie   pozostawia   w człowieku
jakąś głęboką pustkę uczuciową, którą może wypełnić jedynie doświadczenie synowskiej
miłości do Boga na wzór synowskiego oddania się Jezusa swojemu Ojcu. Żyć w celibacie dla
Jezusa, z miłości do Jezusa, tak — ale Jezusa pełniącego swe posłannictwo objawiania Ojca
wszystkim   ludziom.   Żyć   w celibacie,   aby   dawać   świadectwo   o czułości   Ojca   wobec
wszystkich ludzi, a zwłaszcza ubogich i najmniejszych (M. Rondet).

Wolność   Jezusa   wobec   ludzkiej   miłości   jest   wielkim   darem   nie   tylko   dla   żyjących
w celibacie,   ale   także   dla   osób   realizujących   miłość   małżeńską   i rodzicielską.   Czystość
Jezusa jest wzorem czystej miłości również w małżeństwie i w rodzinie. W ludzkiej miłości
erotycznej   i seksualnej   kryje   się   bowiem  niebezpieczna   władza,   którą   narzeczeni
i małżonkowie przyznają sobie nawzajem. Z jednej strony może ona  przemienić się w dar
i rezygnację z siebie, ale też może przerodzić się w posiadanie i alienację (M. Rondet).

Obserwując   uważnie   relacje   międzyosobowe,   jakie   istnieją   w wielu   małżeństwach
i rodzinach, łatwo odkryć, w jaki sposób władza związana z miłością ludzką prowadzi do
wzajemnego   zniewalania   siebie.   Dominowanie   emocjonalne   jednego   z małżonków   nad
drugim, wzajemne ograniczanie swojej wolności oraz inne formy manipulowania sobą — oto
najczęstsze   przejawy   nadużyć   związanych   z władzą,   jaką   w miłości   erotycznej   ludzie
przyznają   sobie   nawzajem.   Nierzadko   też   ofiarami   alienacji   i posesywności   w miłości
małżeńskiej stają się dzieci.

W obecnej modlitwie dziękujmy Jezusowi za Jego całkowite oddanie się Ojcu, które stało się
źródłem Jego wolności wobec ludzkiej miłości. Prośmy także, aby Jego powierzenie się Ojcu
było dla nas wezwaniem do nieustannego szukania intymnego zjednoczenia z Bogiem,
z którego zrodzi się nasza wolność wobec ludzkiej miłości; wolność, dzięki której będziemy
mogli — zgodnie ze swoim stanem życia — dawać świadectwo czułej i delikatnej miłości
Boga do człowieka.

XVII. DAJ MI PIĆ

Przybył więc do miasteczka samarytańskiego, zwanego Sychar, w pobliżu pola, które niegdyś
dał Jakub synowi swemu, Józefowi. Było tam źródło Jakuba. Jezus zmęczony drogą siedział
sobie   przy   studni.   Było   to   około   szóstej   godziny.   Nadeszła   tam   kobieta   z Samarii,   aby
zaczerpnąć wody. Jezus rzekł do niej: Daj Mi pić! (...) Na to rzekła do Niego Samarytanka:
Jakżeż   Ty   będąc   Żydem   prosisz   mnie,   Samarytankę,   bym   Ci   dała   się   napić?   (...)   Jezus
odpowiedział jej na to: O, gdybyś znała dar Boży i wiedziała, kim jest Ten, kto ci mówi: Daj
Mi   się   napić   —   prosiłabyś   Go   wówczas,   a dałby   ci   wody   żywej.   Powiedziała   do   Niego
kobieta:   Panie,   nie   masz   czerpaka,   a studnia   jest   głęboka.   Skądże   więc   weźmiesz   wody
żywej? Czy Ty jesteś większy od ojca naszego Jakuba, który dał nam tę studnię, z której pił
i on sam, i jego synowie i jego bydło? W odpowiedzi na to rzekł do niej Jezus: Każdy, kto pije
tę wodę, znów będzie pragnął. Kto zaś będzie pił wodę, którą Ja mu dam, nie będzie pragnął
na wieki, lecz woda, którą Ja mu dam, stanie się w nim źródłem wody wytryskującej ku życiu
wiecznemu.   Rzekła   do   Niego   kobieta:   Daj   mi   tej   wody,   abym   już   nie   pragnęła   i nie
przychodziła   tu   czerpać.   A On   jej   odpowiedział:   Idź,   zawołaj   swego   męża   i wróć   tutaj!
A kobieta odrzekła Mu na to: Nie mam męża. Rzekł do niej Jezus: Dobrze powiedziałaś: Nie
mam męża. Miałaś bowiem pięciu mężów, a ten, którego masz teraz, nie jest twoim mężem.
To powiedziałaś zgodnie z prawdą (J 4, 5–18).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa, który siedzi samotnie przy
studni Jakubowej oraz kobietę, która przychodzi do studni zaczerpnąć wody. Kontemplujmy
rozmowę Jezusa z kobietą. Dostrzeżmy wielką wewnętrzną wolność Chrystusa, z jaką
rozmawia z nią. Wsłuchajmy się z uwagą w Jego słowa wypowiedziane do Samarytanki: Daj
Mi pić!

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy, abyśmy doświadczyli wewnętrznie, iż Jezus pragnie
naszej miłości oraz że my również tęsknimy za Jego bezwarunkową, Boską miłością. Prośmy
także, abyśmy otwarli się na miłość Jezusa i jednocześnie chcieli odpowiedzieć Mu miłością
na miłość.

1. Miłość wyłączna

W Ewangelii św. Jana pragnienie wody wyraża pragnienie serca. Jezus mówiąc do
Samarytanki: Daj Mi pić zaprasza ją, aby oddała Mu całe swoje życie w miłości.

To wezwanie Jezus kieruje nie tylko do Samarytanki, ale do każdego z nas. W tym wezwaniu
Chrystus domaga się bezwarunkowego oddania, oddania bez reszty.

W jednym słowie pragnę wypowiedzianym tuż przed śmiercią na krzyżu (J 19, 28) Jezus
najpełniej wyraził potrzebę swego Serca. W nim zawarł cały sens i cel swojego ziemskiego
życia.

W więzi z Jezusem nie chodzi więc najpierw o naszą bezgrzeszność, nienaganność moralną
lub jakąś formę twórczej samorealizacji. Jezus pragnie najpierw naszej miłości. W relacji

z Jezusem chodzi przede wszystkim o przyjęcie Jego Osoby, a wraz z Nią Jego życia
ukrytego, Jego życia publicznego, Jego nauki oraz Jego śmierci i Zmartwychwstania. Chodzi
o oblubieńcze oddanie się najpierw Jemu.

Symbolem jedności ucznia z Jezusem jest jedność kobiety i mężczyzny. Kobieta, żona
opuszcza dom matki i ojca i idzie zamieszkać u swojego męża, w jego domu. Dom męża
staje się jej domem. Uczeń Jezusa również idzie mieszkać u swojego Mistrza. Dom Mistrza
staje się domem ucznia.

Uczniowie Jana pytają Jezusa: Nauczycielu — gdzie mieszkasz? Jezus im odpowie: Chodźcie,
a zobaczycie. (...) I tego dnia pozostali u Niego (J 1, 38–39).

Dojrzała miłość małżeńska ma charakter wyłączny. Pomiędzy dwoje kochających się osób,
mężczyznę i kobietę, nie może wejść nikt trzeci jako równorzędny partner. Miłość wyłączna,
oblubieńcza jest zawsze miłością zazdrosną. I taką właśnie miłością Bóg kocha Izraela: Pan
zapalił się zazdrosną miłością ku swojej ziemi, i zmiłował się nad swoim ludem (Jl 2, 18).

Z tej zazdrosnej miłości Boga rodzi się przykazanie: Ja jestem Pan, twój Bóg, który cię
wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie! Nie
będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu! (...) Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie
będziesz im służył, ponieważ Ja Pan, twój Bóg, jestem Bogiem zazdrosnym (Wj 20, 2–5).

Zazdrosna   miłość  Jezusa   do   nas   domaga   się   również   z naszej   strony  miłości   wyłącznej.
Miłości do Jezusa nie można podzielić z kimkolwiek: z własnymi rodzicami, z dziećmi, ze
współmałżonkiem,   z najlepszymi   przyjaciółmi.  Jeśli   kto   przychodzi   do   Mnie,   a nie   ma
w nienawiści swego ojca i matki, żony i dzieci, braci i sióstr, nadto siebie samego, nie może
być moim uczniem (Łk 14, 26).

W obecnej modlitwie prośmy Jezusa, aby objawił nam swoją zazdrosną miłość, która nadaje
najpełniejszy sens i cel naszemu życiu. Prośmy także, abyśmy mogli z zaufaniem przyjąć ją
i odpowiedzieć na nią naszą zazdrosną miłością.

2. Nasza słabość w relacji z Jezusem

Na to rzekła do Niego Samarytanka: Jakżeż Ty będąc Żydem prosisz mnie, Samarytankę,
bym Ci dała się napić?

Parafrazując słowa Samarytanki możemy powiedzieć do Jezusa:  Jakżeż Ty, będąc Synem
Bożym,   zwracasz   się   do   mnie   grzesznika?  Kiedy   uświadamiamy   sobie   własną   słabość,
grzeszność, wówczas  rodzi  się  w nas  radykalne  zwątpienie,  czy nasza  miłość do Jezusa,
nasza przyjaźń z Nim jest możliwa. Czujemy się wówczas zablokowani w naszym dialogu
z Nim. Dzieje się tak tylko dlatego, że niewłaściwie pojmujemy naszą słabość moralną. Nie
śmiemy i nie mamy odwagi uwierzyć, że Ojciec kocha nas jako grzeszników.

Karol   de   Foucauld   wyznał   kiedyś,   iż   przez   długi   czas   błędnie   doświadczał   własnej
grzeszności.  Miałem ochotę mówić z Piotrem: Odejdź ode mnie, Panie, bom jest człowiek
grzeszny. Ale nie mówię już tego więcej. Teraz mówię inaczej: Zostań, Panie, ze mną, bom
jest człowiek grzeszny. Moja nędza, moje niedoskonałości, które popełniałem dzień i noc,
przeszkadzały   mi   w szukaniu   Boga   we   mnie,   ale   teraz   wiem,   że   moje   grzechy   nie   są
przeszkodą dla Bożej miłości.

Niewłaściwe rozumienie naszej ludzkiej słabości może zamykać nas na miłość Boga.
Możemy sądzić, że miłość jest niemożliwa, jak niemożliwy jest powrót zmarłego do życia.

O tej właśnie niemożliwości mówi Marta, siostra Łazarza, w rozmowie z Jezusem: Panie, już
cuchnie. Leży bowiem od czterech dni w grobie. Ale Jezus napomina Martę: Czyż nie
powiedziałem ci, że jeżeli uwierzysz, ujrzysz chwałę Bożą? (J 11, 39–40).

W relację z Jezusem wchodzimy  z naszymi  zranieniami,  niedoskonałościami,  z całą naszą
grzesznością,   która  cuchnie  nieraz   od   dłuższego   już   czasu.   Nasze   słabości   i grzechy   są
częścią  naszej   więzi   z Jezusem.   Mówiąc   paradoksalnie,   to   dzięki   tej  szczęśliwej   winie
możemy doświadczyć naprawdę potrzeby Jezusa w naszym życiu. Słabość ludzka staje się
dla nas miejscem zbawienia, którego dokonuje w nas Jezus.

Docierając do naszej ludzkiej nędzy nie możemy jednak traktować Jezusa instrumentalnie.
Jezus nie jest poręcznym narzędziem do rozwiązania naszych problemów, narzędziem
samorealizacji, sposobem dochodzenia do własnej bezgrzeszności.

Gdyby w życiu duchowym pierwszą troską była nasza doskonałość, wówczas istniałoby
niebezpieczeństwo rozminięcia się z Bogiem. Tak właśnie rozminął się z Bogiem faryzeusz
z przypowieści o faryzeuszu i celniku. W swojej świadomości był doskonały, ale odszedł ze
świątyni nie usprawiedliwiony (por Łk 18, 10nn). Zabrakło w jego relacji do Boga zaufania
i miłości.

Podobnie bogaty młodzieniec, choć zachował wszystkie przykazania, odszedł smutny, bo nie
oddał się całkowicie Jezusowi (por. Łk 18, 18). Pierwszym pragnieniem ucznia winno być
więc całkowite przyjęcie miłości swego Mistrza i udzielenie na Jego miłość odpowiedzi
miłości. Uzdrowienie wewnętrzne, doskonałość osobista, pokonanie słabości będzie
natomiast owocem doświadczenia miłości.

W obecnej modlitwie prośmy Jezusa, aby nasze wysiłki duchowe skoncentrowały się przede
wszystkim wokół Jego Osoby, wokół Jego miłości oraz naszej odpowiedzi na tę miłość.
Prośmy także, abyśmy potrafili, w świetle tej miłości i dzięki niej, zrelatywizować wszystko
— także nasze braki, zranienia, niezadowolenie z siebie, grzechy. Jeżeli nasza ludzka słabość
stanęłaby w centrum naszego życia duchowego, wówczas Jezus stałby się jedynie
narzędziem w szukaniu naszych własnych celów. Najszlachetniejsze ludzkie cele tracą
znaczenie i sens, jeżeli nie są identyczne z planami Jezusa wobec nas.

3. Żywa woda

O, gdybyś znała dar Boży — mówi Jezus do Samarytanki — i wiedziała, kim jest Ten, kto ci
mówi: Daj Mi się napić — prosiłabyś Go wówczas, a dałby ci wody żywej.

Gdybyś   znała   dar   Boży...,   to   znaczy,   gdybyś   rozpoznała   miłość   Boga.   Miłość   Boga   do
człowieka   jest   zawsze   największym   darem.   Wszystkie   inne   dary   są   przejawem   tego
pierwszego daru. Dar Jezusa Chrystusa objawia miłość Boga do człowieka. Tak bowiem Bóg
umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie
zginął, ale miał życie wieczne (J 3, 16).

Człowiek, który rozpozna Boga przychodzącego w Jezusie Chrystusie, odkrywa w sobie
niezaspokojone pragnienie miłości. Pragnienia tego nie może ugasić żadna ludzka
rzeczywistość na tej ziemi.

Jezus jako pierwszy prosi Samarytankę: Daj Mi pić! Najważniejszym jednak celem tej
prośby jest uświadomienie jej, iż ona sama posiada w sobie niezaspokojone pragnienie
miłości. Swoim zaproszeniem Chrystus budzi w nas potrzebę nieskończonej miłości. Bóg jest
pełnią miłości. Miłością nieskończoną, bezwarunkową. Naszym wysiłkiem nie możemy nic
do niej dodać. Nie możemy jej spotęgować, zwielokrotnić.

Kiedy Jezus prosi nas: Daj Mi pić, to trzeba nam wówczas odpowiedzieć prośbą na Jego
prośbę: To Ty najpierw, Jezu, daj mi pić. Ja bowiem jako pierwszy potrzebuję twojej miłości.
Tak właśnie Jan Chrzciciel mówi do Jezusa, kiedy Ten prosi go o chrzest: To ja potrzebuję
chrztu od Ciebie, a Ty przychodzisz do mnie? (Mt 3, 14) Trzeba nam modlić się słowami:
Daj Mi pić, ponieważ posiadasz wodę żywą, ponieważ sam jesteś źródłem wody żywej.

Wodą żywą w Biblii jest sam Bóg, Jego nieskończona miłość. W Starym Testamencie jest
nią Jahwe, w Nowym zaś Jezus Chrystus, Syn Boży zesłany nam przez Jahwe. Ustami
Proroka Jeremiasza Bóg skarży się na Izrael: Opuścili Mnie, źródło żywej wody, żeby
wykopać sobie cysterny, cysterny popękane, które nie utrzymują wody (Jr 2, 13).

Do Samarytanki Jezus zaś powie: Każdy, kto pije tę wodę, znów będzie pragnął. Kto zaś
będzie pił wodę, którą Ja mu dam, nie będzie pragnął na wieki, lecz woda, którą Ja mu dam,
stanie się w nim źródłem wody wytryskującej ku życiu wiecznemu.

Samarytanka nie wierzy jednak Jezusowi, ponieważ nie rozumie Jego słów. Z przekorą mówi
więc do Niego: Skądże więc weźmiesz wody żywej? Czy Ty jesteś większy od ojca naszego
Jakuba, który dał nam tę studnię, z której pił i on sam, i jego synowie, i jego bydło?

Kobieta nie czuje potrzeby prosić o żywą wodę. Wydaje się jej, że ma wszystko, czego
pragnie. Posiada swoją wodę. Ale woda ta pochodzi z popękanych cystern. Dzięki tej wodzie
jakoś wegetuje. Samarytanka posiada swoje małe pocieszenia, swoje kompensacje, którymi
jakoś wypełnia, a raczej zagłusza to wielkie pragnienie żywej wody.

Jeżeli nie angażujemy się w szukanie wody żywej, w szukanie Boga, wówczas odruchowo
angażujemy się w szukanie małych przyjemności ludzkich, które spełniają rolę kompensacji.

I tak, nasza gorączkowa aktywność i dążenie do sukcesu mogą być formą pocieszania się.
Możemy wówczas mówić sobie, iż nasze życie posiada wartość, ponieważ zasługuje na
uznanie, na pochwałę ludzką, ponieważ osiągamy to, co uprzednio zamierzyliśmy.

Zatopienie się w codzienność, w szukanie drobnych przyjemności, w konsumpcyjną bierność
może również pochłaniać nas aż tak, że zapominamy całkowicie o potrzebie szukania miłości
Boga. Nasze związki emocjonalne, w których przyklejamy się do człowieka, mogą również
służyć zagłuszeniu potrzeb duchowych. Jesteśmy nieraz tak bardzo związani naszymi
kompensacjami, iż nachodzą nas obawy i lęki, że Pan Bóg może nam je zabrać.

W obecnej modlitwie prośmy Jezusa, abyśmy pozwolili Mu zdemaskować nasze
kompensacje, które sprawiają, iż tak łatwo ulegamy złudzeniom. Pod ich wpływem jesteśmy
skłonni mniemać, że miłość Boga jest jakimś małym dodatkiem do życia, ale nie jego
centrum.

4. Miłość darem z siebie

Na początku naszego życia duchowego odruchowo oddajemy Bogu owoce naszego działania,
naszej aktywności. A więc ofiarowujemy naszą modlitwę, naszą pracę, naszą miłość
bliźniego, nasz czas, nasze drobne umartwienia i inne dary.

Samo życie zatrzymujemy jednak dla siebie. Podświadomie uważamy bowiem, iż nasze
życie należy do nas. Uważamy się za właścicieli, panów naszego życia.

Jeżeli jesteśmy jednak wierni miłości Boga, przychodzi wówczas dzień, w którym Bóg
zaprasza nas, abyśmy oddali Mu nie tylko owoce, ale całe drzewo: siebie samych. Prawdziwe
nawrócenie polega na oddaniu Bogu całego swego życia.

Oddanie  siebie samych   Bogu  jest  jednak  bardzo  trudne.  Domaga  się  bowiem pokonania
własnych lęków o siebie i swoją przyszłość. Aby oddać siebie Jezusowi, trzeba rzucić się
w przepaść  Jego Opatrzności. Jezus pomaga nam w tym jednak bardzo skutecznie. Nieraz
czyni   to   poprzez  przypadkowe  wydarzenia   i życiowe   sytuacje.   Częściej   są   to   może
wydarzenia   trudne   czy   wręcz   bolesne.   Niepowodzenie   życiowe,   choroba,   stan   załamania
i depresji,   odrzucenie   naszej   miłości   przez   kogoś   bliskiego   —   te   i tym   podobne
doświadczenia   mogą   stać   się   wewnętrznym   bodźcem   do   pełniejszego   ofiarowanie   siebie
Jezusowi.

Utrata małych pocieszeń, małych kompensacji, może nam niekiedy pomóc w odkryciu Boga
jako źródła wody żywej. Aby móc przyjąć Boga jako jedyne źródło życia, trzeba szczerze
uznać wszystko za stratę ze względu na Chrystusa.

5. Zawołaj swego męża

Kiedy Jezus objawił Samarytance, iż jest żywą wodą, która może zaspokoić jej pragnienia,
zawołała: Daj mi tej wody, abym już nie pragnęła i nie przychodziła tu czerpać. Jezus jej
odpowiedział: Idź, zawołaj swego męża i wróć tutaj. Samarytanka nie chciała jednak dotykać
bolesnej dla siebie sprawy, którą była wielość mężczyzn w jej życiu. Nie chciała
zdemaskować się przed Jezusem. Odpowiada więc: Nie mam męża. Kobieta usiłuje kłamać.

Ale — jak to często bywa w życiu — właśnie wówczas, kiedy usiłuje kłamać, mówi prawdę.
Rzekł do niej Jezus: Dobrze powiedziałaś: Nie mam męża. Miałaś bowiem pięciu mężów,
a ten, którego masz teraz, nie jest twoim mężem. To powiedziałaś zgodnie z prawdą.

Jezus ukazuje kobiecie, że nigdy naprawdę nie kochała żadnego mężczyzny, ale jedynie
wypożyczała się im na jakiś czas. I właśnie dlatego nie może nazwać do końca żadnego
z nich swoim mężem. W prawdziwej miłości małżeńskiej istnieje bowiem całkowite i pełne
oddanie.

Jezusowi nie można jednak wypożyczyć się na chwilę, Jemu nie można oddać się na jakiś
czas. Jemu można tylko oddać się bezwarunkowo, oddać się do końca. Nie ma miłości na
jakiś czas. Nie ma miłości na próbę. Ten, którego masz teraz, nie jest twoim mężem,
ponieważ w tej relacji brakuje całkowitego oddania się. Wszyscy mężczyźni w życiu tej
kobiety byli jedynie kompensacją, próbą wypełnienia samotności i pustki życia. Przechodząc
z rąk jednego mężczyzny do drugiego kobieta udaje miłość, udaje życie małżeńskie, stwarza
pozory oddania.

Miłość,   dar   z siebie,   jest   trwała.   Prawdziwe   oddanie   posiada   znamiona   dozgonności,
znamiona pełnej wierności. Miłości nie można odwołać. W Księdze  Pieśni nad Pieśniami
oblubienica mówi  do oblubieńca:  Połóż mię jak pieczęć na twoim sercu, jak pieczęć na
twoim ramieniu, bo jak śmierć potężna jest miłość, a zazdrość jej nieprzejednana jak Szeol,
żar jej to żar ognia, płomień Pański (Pnp 8, 6).

Na zakończenie całego rozważania prośmy najpierw o głębokie pragnienie przyjęcia miłości
Jezusa oraz udzielenia odpowiedzi miłością na Jego miłość. Prośmy także, abyśmy
zdemaskowali w nas z jednej strony pokusę podejrzliwości, mówiącą, iż miłość w naszym
życiu jest niemożliwa z powodu naszej słabości i grzeszności, z drugiej zaś pokusę lęku
przed powierzeniem swojego życia Jezusowi.

XVIII. POŻEGNANIE W BETANII

Na sześć dni przed Paschą Jezus przybył do Betanii, gdzie mieszkał Łazarz, którego Jezus
wskrzesił z martwych. Urządzono tam dla Niego ucztę. Marta posługiwała, a Łazarz był
jednym z zasiadających z Nim przy stole. Maria zaś wzięła funt szlachetnego i drogocennego
olejku nardowego i namaściła Jezusowi nogi, a włosami swymi je otarła. A dom napełnił się

wonią olejku. Na to rzekł Judasz Iskariota, jeden z uczniów Jego, ten, który miał Go wydać:
Czemu   to   nie   sprzedano   tego   olejku   za   trzysta   denarów   i nie   rozdano   ich   ubogim?
Powiedział zaś to nie dlatego, jakoby dbał o biednych, ale ponieważ był złodziejem, i mając
trzos wykradał to, co składano. Na to Jezus powiedział: Zostaw ją! Przechowała to, aby
Mnie namaścić na dzień mojego pogrzebu. Bo ubogich zawsze macie u siebie, ale Mnie nie
zawsze macie (J 12, 1–8).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie najpierw Jezusa w domu Łazarza i jego
sióstr  Marty  i Marii,   jak   siedzi   za   stołem  ze   swoimi   uczniami.   Kontemplujmy   następnie
niezwykły gest Marii, jakim było namaszczenie nóg Jezusa. Zauważmy jak Maria podchodzi
do   Niego,   wylewa   na   Jego   nogi   funt   drogocennego   olejku   nardowego   i namaszcza   je,
a następnie   włosami   swymi   je   wyciera.   Poczujmy   woń   olejku.   Dostrzeżmy   także
niezadowolonego Judasza, który z dezaprobatą patrzy zarówno na Marię, jak i na Jezusa.

Prośba o owoc kontemplacji: Prośmy o łaskę służenia Jezusowi z wielką radością
i przyjemnością wewnętrzną. Prośmy także, abyśmy cenili sobie nasze niepokoje sumienia
i przyjmowali je jako dar Boga, dzięki któremu możemy uwalniać się od naszych oporów
wobec Jezusa i Jego woli.

1. Bóg kocha tych, którzy dają z radością

Św. Ignacy w Ćwiczeniach duchownych  uczy nas modlitwy z tak zwanym  zastosowaniem
zmysłów. Widzieć osoby wzrokiem wyobraźni, rozważając i kontemplując w szczególności to,
co ich dotyczy. (...) Słuchać uszami (wyobraźni), co mówią. (...) Wąchać i smakować zmysłem
węchu i smaku (w  wyobraźni) nieskończoną słodycz i łagodność Bóstwa,  duszy i jej cnót
i innych   rzeczy   wedle   okoliczności   osoby,   którą   się   kontempluje.   (...)   Dotykać   zmysłem
dotyku, tak np. obejmować i całować miejsca, gdzie te osoby (święte) stawiają kroki lub
siedzą, a zawsze starając się o jakiś pożytek z tego (ĆD, 122–125).

Niniejszą modlitwę rozpocznijmy od takiej właśnie kontemplacji pobytu Jezusa w Betanii
z zastosowaniem zmysłów. Przedstawmy sobie to wydarzenie ewangeliczne odwołując się do
opisu, jaki daje nam św. Jan. Rodzeństwo Łazarz, Marta i Maria zapraszają przyjaciela domu
— Jezusa do siebie do Betanii. W czasie spotkania panuje przyjacielska, ale jednocześnie
bolesna atmosfera bliskiego już rozstania. Marta usługuje gościom, Łazarz — jako gospodarz
siedzi przy stole. W gościnę zostali zaproszeni także Apostołowie. W pewnym momencie
Maria dokonuje niezwykłego gestu, którym wyraża hołd, oddanie i miłość mieszkańców
domu wobec Jezusa. Bierze funt szlachetnego i drogocennego olejku nardowego i namaszcza
Jezusowi nogi i włosami swymi je ociera. Dom wypełnia woń olejku. Tę uroczystą atmosferę
pożegnania psuje jednak Judasz. Głośno wyraża swoją dezaprobatę wobec gestu Marii.
Będąc wśród przyjaciół, Judasz zachowuje się jednak jak obcy. Nie rozumie i nie wyczuwa
atmosfery przyjaźni i pożegnania.

W opisanej scenie ewangelicznej stają naprzeciw siebie i konfrontują się dwie postacie:
Maria oraz Judasz. Z jednej strony uderza wielka bezinteresowność Marii, jej szlachetność,

jej wierne oddanie i spontaniczność jej serca, które nie liczy się z niczym; z drugiej strony
zaś małostkowość Judasza, jego zakłamanie, jego podstęp i chciwość.

Szlachetność i ofiarność Marii napełniła dom przyjemną wonią. Woń olejku jest symbolem
wielkiego serca Marii. Dobroć, oddanie, zaufanie, miłość posiadają swój zapach, swoją miłą
woń. W życiorysach niektórych świętych wspomina się, że z ich obecnością (w czasie
ziemskiego życia lub nawet po śmierci) wiązał się miły zapach. Wielu czcicieli Ojca Pio
twierdzi, iż jego obecność przynosiła z sobą miły zapach fiołków. Św. Teresa od Dzieciątka
Jezus kojarzy nam się z zapachem róż.

W tej   kontemplacji   chciejmy  odczuć  tę   miłą   woń   olejku,   którym   napełnił   się   cały   dom.
Dobro   jest   miłe,   piękne.   Ignacy   w kontemplacji   o Dwóch   sztandarach  zachęca   nas,   aby
rozważyć, jak Chrystus, Pan nasz, staje na wielkim polu w okolicy Jerozolimy, na miejscu
niskim, cały piękny i wdzięczny i miły (ĆD, 144).

Nasze   przepowiadanie   Ewangelii   winno   przybierać   zawsze   taką   formę,   aby   pierwsze
odczucia   i skojarzenia   związane   z życiem   duchowym   były  miłe  i przyjemne.   W życiu
duchowym  trzeba   odnaleźć   to,   co   św.   Augustyn   nazwał   delectatio   victrix,   zwycięskim
rozkoszowaniem się. Tylko przyjemność odnosi zwycięstwo nad przyjemnością. Nigdy nie
odnosi   się   zwycięstwa   nad   przyjemnością   przez   obowiązek.   Przyjemność   zawsze   będzie
potężniejsza   niż   obowiązek.   To   właśnie   chce   powiedzieć   św.   Augustyn:   Przyjemność
pokonuje   się   tylko   przez   przyjemność.   Ale   delectatio   victrix,   boska   radość,   jest
przyjemnością, która w istocie warta jest więcej niż wszystkie przyjemności. Kiedy rezygnuje
się   z przyjemności   po   to,   by   osiągnąć   radość,   zyskuje   się   właśnie   na   płaszczyźnie
przyjemności:   Bóg   kocha   tych,   którzy   dają   z radością.   Tylu   ludzi   służy   Bogu   jakby
niechętnie.   Bóg   chciałby   od   czasu   do   czasu   być   kochany   z przyjemnością,   a nie   tylko
z obowiązku (J. Daniélou).

Dziękujmy   Marii,   siostrze   Łazarza   i Marty,   za   miły   zapach,   który   wywołała   swoją
szlachetną,   bezinteresowną   miłością   Jezusa.   Następnie   pytajmy   siebie   samych,   na   ile
doświadczamy  zwycięskiego   rozkoszowania   się  w naszej   więzi   z Jezusem.   Czy   nasza
codzienna modlitwa, Eucharystia, spowiedź, kierownictwo duchowe i inne praktyki duchowe
kojarzą   nam   się   najpierw   z odczuciem   przyjemności   czy   też   z odczuciem   przykrego
obowiązku?   Czy   w chwilach   wyrzeczenia,   ofiary,   trudu   doświadczamy  zwycięskiego
rozkoszowania się, czy też może raczej uczucia żalu, smutku, zniechęcenia?

Prośmy Jezusa o coraz pełniejsze odkrywanie przyjemnej woni płynącej z naszej więzi
z Nim. Nawet jeżeli ciąży na nas wiele grzechów i słabości, trzeba nam rozpoczynać nasze
życie duchowe od spotkania z Jezusem, który jest piękny i wdzięczny i miły (ĆD, 144).

To właśnie przyjemne spotkanie z Jezusem da nam odwagę do zrezygnowania
z przyjemności cielesnych i zmysłowych. Przyjemność (bowiem) pokonuje się tylko przez
przyjemność. (...) Jeżeli zaczynamy od przeciwnej strony, nigdy do niczego nie dojdziemy (J.
Daniélou).

2. Rozdrażnienie Judasza

Miły zapach bardzo drogiego olejku nardowego rozdrażnił jednak Judasza. Z tego właśnie
rozdrażnienia rodzi się jego pytanie: Czemu to nie sprzedano tego olejku za trzysta denarów
i nie   rozdano   ich   ubogim?  Judasz   zadaje   to   pytanie   w jakiś  bezwstydny   sposób,   nie
wyczuwając   miłej   przyjacielskiej   atmosfery   spotkania   w Betanii   oraz   bliskiego   rozstania
z Mistrzem.

Zauważmy, iż przyszły zdrajca jest jedną z postaci najlepiej opisanych w Ewangeliach. Zdaje
się być równie często wspominany jak św. Piotr. Jest to ważna uwaga. Cała Ewangelia ma
nam bowiem służyć. Także te jej fragmenty, które opowiadają o Judaszu i jego zdradzie.

Judasz nie może być dla nas postacią, którą przywołuje się jedynie z pogardą i obrzydzeniem.
Nie możemy też wspominać tej postaci jedynie w kontekście krytycznego ustosunkowania
się do innych osób. Jest postacią, z którą trzeba się konfrontować. Postać Judasza jest
wyzwaniem, jest wielką przestrogą.

Św. Jan Apostoł najpełniej wyczuł i rozumiał Judasza i najszerzej przedstawił go też w swej
Ewangelii. Przenikliwość duchowa Jana, która pozwoliła mu jako pierwszemu uwierzyć
w Zmartwychwstanie (J 20, 8) i rozpoznać Jezusa nad Jeziorem Galilejskim (J 21, 7),
pozwoliła mu też przeczuć prawdziwy grzech Judasza. Czystość serca Jana jest źródłem jego
mistycznej wrażliwości na obecność dobra i zła, na obecność Jezusa i Judasza.

Kiedy dom napełnił się wonią olejku, na to rzekł Judasz Iskariota, jeden z uczniów Jego, ten,
który miał Go wydać: Czemu to nie sprzedano tego olejku za trzysta denarów i nie rozdano
ich ubogim? Uderza nie tylko wulgarna wprost chciwość Judasza, ale także jego zakłamanie.
Swoją chciwość ukrywa za troską o ubogich; maskuje ją pozorami ofiarności oraz
szlachetnego altruizmu.

Trzysta denarów w czasach Jezusa było stosunkowo dużą sumą pieniędzy. Był to całoroczny
zarobek robotnika rolnego. Chciejmy się wczuć w mentalność Judasza, który — podobnie jak
faryzeusze — jest  chciwy na grosz  (por. Łk 16, 14):  oto zostają zmarnowane tak wielkie
pieniądze!   Iluż   ubogich   można   by   ucieszyć   rozdając   takie   pieniądze.   Logika   tego
rozumowania nie kieruje się jednak troską o ubogich: Powiedział zaś to nie dlatego, jakoby
dbał   o biednych,   ale   ponieważ   był   złodziejem,   i mając   trzos,   wykradał   to,   co   składano.
Szlachetność Judasza motywowała jego chciwość. Wielkie pieniądze dla ubogich, to większa
możliwość zaspokojenia namiętności.

Judasz nie urodził się jednak złodziejem i zdrajcą. Człowiek jedynie stopniowo i powoli
podlega procesowi demoralizacji. Trudno też sobie wyobrazić, aby od momentu powołania
na Apostoła Judasz był już złodziejem. Stawał się nim powoli poprzez kompromisy
z własnym sumieniem.

Wszyscy nieustannie ulegamy wielu naszym słabościom. Codziennie wyznajemy, że bardzo
zgrzeszyłem myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem. Ale pierwszym naszym problemem nie

są jednak odruchy słabości i grzechu. Pierwszym problemem jest sposób ich przeżywania.
Grzech płynący z ludzkiej ułomności popełniany nawet codziennie, nie będzie nas
demoralizował, jeżeli będziemy go szczerze — również codziennie — uznawać i wyznawać
przed Bogiem, prosząc o miłosierdzie i przebaczenie.

Człowieka nie demoralizuje sam grzech, ale tworzenie z grzechu normy postępowania. Istota
demoralizacji człowieka tkwi w czynieniu z własnego grzechu swojego prawa. Człowiek nie
ma prawa do grzechu. Grzech pozostaje zawsze wyrazem słabości, bezradności, zagubienia,
egoizmu. Ulegając grzechowi, trzeba najpierw przyznać się do niego jako do słabości
i nieprawości. Tylko wówczas nie będzie on powodował w nas stopniowego rozkładu
duchowego i demoralizacji.

Życie z nieczystym sumieniem najpierw w małych sprawach, a później w coraz większych,
bywa groźne. Kompromisy z własnym sumieniem demoralizują nas. Mówi o tym Jezus: Kto
w drobnej rzeczy jest wierny,  ten  i w wielkiej będzie wierny;  a kto w drobnej rzeczy jest
nieuczciwy, ten i w wielkiej nieuczciwy będzie. Jeśli więc w zarządzie niegodziwą mamoną
nie okazaliście się wierni, prawdziwe dobro kto wam powierzy? Jeśli w zarządzie cudzym
dobrem nie okazaliście się wierni, kto wam da wasze? Żaden sługa nie może dwom panom
służyć. Gdyż albo jednego będzie nienawidził, a drugiego miłował; albo z tamtym będzie
trzymał, a tym wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i mamonie (Łk 16, 10–12).

W obecnym rozważaniu będę pytał siebie, jaki jest mój stosunek do grzechu? Czy nie
racjonalizuję go, nie uzasadniam, nie usprawiedliwiam? Czy z jakiejś mojej słabości, choćby
najmniejszej, nie czynię mojego prawa? Będę też prosił o wielką łaskę rozeznania mojej
szczerości i uczciwości wewnętrznej w ocenie mojego stosunku do grzechu.

I chociaż wydaje się, iż w opisie ewangelicznym została wyeksponowana chciwość Judasza
na pieniądze, to jednak nie ona odgrywa tutaj decydującą rolę. O wiele ważniejszym
powodem rozdrażnienia Judasza była jego niechęć i jakiś wielki opór wewnętrzny wobec
Jezusa. Judasz swoim pytaniem atakuje nie tylko kobietę marnującą trzysta denarów, ale
także samego Jezusa.

W Judaszu drzemie jakaś tajemnicza deprecjacja Jezusa, czy też wręcz pogarda dla Niego.
Szkoda mu było  dla Jezusa  marnować tak wielkich pieniędzy. Swoją odpowiedzią Jezus
broni nie tylko kobiety, ale broni także siebie samego: Zostaw ją! Przechowała to, aby Mnie
namaścić na dzień mojego pogrzebu. Bo ubogich zawsze macie u siebie, ale Mnie nie zawsze
macie.

Szlachetny gest Marii miał wymiar prorocki. Jezus mówi, iż Maria namaściła Go na dzień
Jego   pogrzebu.   Ten   niezwykły   prorocki   gest   jest   błyskiem   światła   w mrokach,   które
zaczynają otaczać Jezusa. Ale każdy, kto się dopuszcza nieprawości, nienawidzi światła i nie
zbliża się do światła, aby nie potępiono jego uczynków. Kto spełnia wymagania prawdy,
zbliża się do światła, aby się okazało, że jego uczynki są dokonane w Bogu  (J 3, 20–21).
Judasz nienawidzi światła, ponieważ żyje w nieprawości.

Prośmy w tej medytacji o wielką szczerość i uczciwość wewnętrzną, która pozwoli nam
demaskować najdrobniejsze nawet nieuczciwości wewnętrzne, kompromisy, dwuznaczności
naszego sumienia. Prośmy także, abyśmy cenili sobie nasze niepokoje dobrze uformowanego
sumienia i przyjmowali je jako łaskę Boga — głos Boży. Módlmy się o umiejętność
odkrywania głębszego dna naszych zniewoleń, którym jest opór wobec Jezusa i Jego nauki.

3. Od czasu do czasu służyć Bogu z przyjemnością

W kontekście   postaci   Judasza   zauważmy,   iż   życie   duchowe   domaga   się   od   nas   wielkiej
przejrzystości i jasności wewnętrznej. Pierwszym prawem życia duchowego jest uczciwość
wewnętrzna,   duchowa   przejrzystość.   Nie   możemy   pozwolić,   aby   narastały   w nas
dwuznaczne i zakłamane postawy wobec siebie, wobec bliźnich i wobec Boga. Jezus byłby
bowiem   coraz   mniej   obecny   w naszym   życiu.   Moglibyśmy   wówczas   odprawiać   wiele
różnych pobożnych ćwiczeń, ale byłyby one jedynie zajmowaniem się sobą samym.

W gruncie rzeczy nasze życie wewnętrzne  — zauważa kardynał J. Daniélou —  często jest
tylko   jeszcze   jednym   sposobem   zajmowania   się   sobą,   subtelniejszym,   bardziej
wyrafinowanym,   mniej  prymitywnym,  ale   bardziej   niebezpiecznym.   Staje  się   wówczas   po
prostu pewnego rodzaju analizowaniem samego siebie. Byłoby dla nas dużo lepiej, gdybyśmy
się   zajęli   innymi,   zamiast   prowadzić   ćwiczenia   duchowe,   bo   to   przynajmniej
wyprowadzałoby nas z siebie samych.

W zakończeniu kontemplacji módlmy się o taką przejrzystość serca, której wzorem jest św.
Jan Ewangelista. Ona pozwoli nam doświadczać miłej woni naszej przyjaźni z Jezusem oraz
miłej woni miłości braterskiej. Prośmy także o wielką wolność wewnętrzną wobec
wszystkich naszych słabości, ułomności i grzechów, dzięki której moglibyśmy żyć
w prawdzie. Z jednej strony postawa prawdy każe nam uznać ułomność i nie czynić z niej
prawa; z drugiej strony daje nam możność przekraczania naszych słabości, dzięki czemu
moglibyśmy doświadczać zwycięskiego rozkoszowania się (św. Augustyn).

W końcowej części medytacji prośmy, abyśmy — zauważając nasze skłonności do
zakłamania — nie przerażali się. Nie trzeba nam dramatyzować naszych małych
nieuczciwości i kłamstw. Nie chciejmy ich jednak racjonalizować, uzasadniać, tłumaczyć.
Wyjaśnieniem dla kłamstwa jest uznanie go i wyznanie przed sobą, bliźnim i przed Bogiem.
W każdej naszej sytuacji życiowej możliwe jest wejście na drogę szczerości i prawdy.

Módlmy się również, abyśmy z postawą uczciwości i prawdy wewnętrznej łączyli zapał,
entuzjazm i radość służenia Bogu. Prośmy o łaskę służenia Bogu od czasu do czasu
z przyjemnością, a nie tylko z obowiązku (J. Daniélou).

XIX. PRZEMIENIENIE NA GÓRZE

W jakieś osiem dni po tych mowach wziął z sobą Piotra, Jana i Jakuba i wyszedł na górę,
aby się modlić. Gdy się modlił, wygląd Jego twarzy się odmienił, a Jego odzienie stało się
lśniąco białe. A oto dwóch mężów rozmawiało z Nim. Byli to Mojżesz i Eliasz. Ukazali się
oni  w chwale   i mówili   o Jego   odejściu,   którego   miał   dokonać   w Jerozolimie.   Tymczasem
Piotr   i towarzysze   snem   byli   zmorzeni.   Gdy   się   ocknęli,   ujrzeli   Jego   chwałę   i obydwóch
mężów, stojących przy Nim. Gdy oni odchodzili od Niego, Piotr rzekł do Jezusa: Mistrzu,
dobrze, że tu jesteśmy. Postawimy trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden
dla Eliasza. Nie wiedział bowiem, co mówi. Gdy jeszcze to mówił, zjawił się obłok i osłonił
ich;  zlękli   się,   gdy   tamci   weszli   w obłok.   A z obłoku   odezwał   się   głos:  To   jest   Syn  mój,
Wybrany, Jego słuchajcie. W chwili, gdy odezwał się ten głos, Jezus znalazł się sam. A oni
zachowali milczenie i w owym czasie nikomu nic nie oznajmiali o tym, co widzieli (Łk 9, 28–
36).

Obraz dla obecnej kontemplacji: Przedstawmy sobie Jezusa na górze Tabor: wygląd Jego
twarzy się odmienił, a Jego odzienie stało się lśniąco białe. Zauważmy dwóch mężów, jak
rozmawiają z Jezusem. Przyglądajmy się uczniom, którzy najpierw poddali się senności, ale
następnie trwają w zachwycie i adoracji Przemienionego Jezusa. Wsłuchajmy się w słowa
dochodzące z obłoku: To jest Syn mój, Wybrany, Jego słuchajcie.

Prośba   o owoc   kontemplacji:   Prośmy   o pragnienie   nawiązania   takiej   więzi   z Jezusem,
w której   dochodziłaby   do   głosu   ogromna   fascynacja   Jego   Osobą,   Jego   nauką   i Jego
Tajemnicą;   prośmy   także,   abyśmy   mogli   być   w naszym   życiu   pasjonatami   Jego   sprawy.
Módlmy   się,   by   dane   nam   było   wejść   w tajemnicę   intymnego   związku   Ojca   z Synem
w Duchu   Świętym.   Prośmy   także,   abyśmy   poczuli   się   zaproszeni   do   udziału   w Ich
odwiecznej Boskiej miłości.

1. Przemienienie na górze zapowiedzią tajemnic paschalnych

Gdy dopełnił się czas Jego wzięcia z tego świata, postanowił udać się do Jerozolimy (Łk 9,
51). Ale zanim Chrystus rozpocznie swoje wielkie wstępowanie do Miasta świętego,
w tajemniczej wizji otrzyma umocnienie dla siebie i swoich najbliższych uczniów: Piotra,
Jakuba i Jana.

Bóg nie dopuszcza na człowieka krzyża przez zaskoczenie. Najpierw przygotowuje jego
serce objawiając mu swoją Boską miłość. Ona staje się jego mocą. Dzięki niej człowiek
będzie mógł przyjąć próbę i przejść przez nią zwycięsko. Przemienienie na górze
przygotowuje Jezusa i Jego uczniów do dramatycznych wydarzeń Misterium Paschalnego,
które mają niedługo nastąpić.

W tej   kontemplacji   dziękujmy   Bogu   Ojcu   za   umocnienie   i pocieszenie   zesłane   Jego
umiłowanemu   Synowi   i Jego   uczniom   na   górze   Tabor.   Prośmy   jednocześnie,   abyśmy
otwierali   się   na   umocnienie,   jakie   daje   również   nam,   przygotowując   nas   do   dźwigania
naszego  misterium paschalnego. Jeżeli nie przyjmowalibyśmy Bożego umocnienia, tak jak
nie przyjęli go trzej Apostołowie na górze Tabor, ponieważ posnęli, wówczas bylibyśmy

niezdolni dźwigać ofiarowanego nam krzyża. Pod jego ciężarem zrodziłby się w nas bunt,
zrodziłaby się rezygnacja i chęć ucieczki. Taka była również pierwsza reakcja uczniów
w zetknięciu się z męką i śmiercią ich Mistrza.

2. Przez krzyż do chwały

Gdy się modlił, wygląd Jego twarzy się odmienił, a Jego odzienie stało się lśniąco białe.
Modlitwa Jezusa objawia nam najpełniej Jego Osobę, ponieważ odsłania odwieczną jedność
Syna   z Ojcem,   Ich   wspólną   chwałę.   Do   tej   jedności   z Ojcem   w Duchu   Świętym   Jezus
pragnie dopuścić również swoich  umiłowanych  uczniów.  Ale zanim Chrystus objawi im
w pełni swoją chwałę i zaprosi ich do uczestnictwa w niej, będzie musiał wiele wycierpieć:
będzie odrzucony, (...) będzie zabity, a trzeciego dnia zmartwychwstanie (Łk 9, 22).

Chrystus odsłania uczniom swoją drogę do chwały, ponieważ Jego droga stanie się także ich
drogą. Uczeń bowiem idzie śladami swojego Mistrza: Jeśli kto chce iść za Mną, niech się
zaprze samego siebie, niech co dnia bierze krzyż swój i niech Mnie naśladuje! (Łk 9, 23).

Św. Ignacy zachęca nas, aby prosić — o ile to jest zgodne z wolą Bożą — o łaskę
naśladowania Chrystusa w znoszeniu wszelkich krzywd i wszelkiej zniewagi i we wszelkim
ubóstwie tak zewnętrznym jak i duchowym (ĆD, 98). Jak dla Jezusa w Jego trudnej drodze do
chwały źródłem siły była Jego jedność z Ojcem, tak naszą siłą i mocą będzie więź z Nim.
Prośmy zatem najpierw o głębokie pragnienie intymnej jedności z Chrystusem, a przez
Chrystusa z Ojcem.

3. Misterium tremendum et fascinosum

A oto dwóch mężów rozmawiało z Nim. Byli to Mojżesz i Eliasz. Ukazali się oni w chwale
i mówili o Jego odejściu, którego miał dokonać w Jerozolimie. Tymczasem Piotr i towarzysze
snem byli zmorzeni. Kiedy się obudzili, ujrzeli chwałę Jezusa. Szlachetny i porywczy Piotr
natychmiast zaczyna coś mówić. Ale — jak zauważa Ewangelista — nie wiedział, co mówi.
Uczniowie, choć są świadkami tajemnicy, pozostają jakby poza nią. Ich zachowanie
świadczy o tym, iż nie umieli jeszcze przekroczyć progu przeżywanego misterium.

Koniecznym   warunkiem   wniknięcia   w tajemnicę   Boga   jest   modlitewne   trwanie   w niej.
Przebicie   się   przez  zewnętrzność  wymaga   modlitewnego   czuwania,   wierności   w naszym
trwaniu przed Bogiem. Apostołowie posnęli nie tylko na Górze Przemienienia, ale także na
Górze   Oliwnej.   Również   i nam  grozi   ciągle   usypianie   siebie.   Możemy   łatwo   poczuć   się
duchowo napełnieni, ubogaceni, zadowoleni z siebie, nie zdając sobie sprawy, że jest to tylko
nasze subiektywne, złudne odczucie, które nie znajduje odbicia w naszym doświadczeniu
wewnętrznym (por. Ap 3, 17).

Pomimo braku pełnego poznania Tajemnicy Chrystusa objawionej w Przemienieniu,
uczniowie przeczuwają jej wielkość. Pod jej wpływem przeżywają szczęście. Ulegają jakiejś
niezwykłej fascynacji duchowej. Stwierdzają: Dobrze, że tu jesteśmy. Chcą budować

namioty, aby zatrzymać tę szczęśliwą chwilę. Ale Piotr, który wysunął taką propozycję
w imieniu uczniów, nie wiedział, co mówi. Człowiek swoim działaniem nie może zatrzymać
Boga, który mu się objawia. Nie może Go posiąść na własność. Może się jedynie na Niego
otwierać i przyjmować Jego działanie.

Gdy Piotr jeszcze mówił, zjawił się obłok i osłonił ich; zlękli się, gdy tamci weszli w obłok.
Obecność obłoku w języku biblijnym jest obecnością samego Boga. To sam Bóg w obłoku
towarzyszył Izraelitom na pustyni. Fascynacji Tajemnicą Boga objawiającego się w obłoku
towarzyszy jednocześnie wewnętrzna trwoga uczniów. Przypomina ona trwogę Izraelitów,
do których Jahwe przemawiał na górze Synaj (por. Wj 20, 18).

Wielka   intymność   z Bogiem   nie   oznacza   wyzbycia   się   bojaźni   Bożej.   Tajemnica   Boga
posiada   dla   człowieka   jakby  dwa   oblicza  i domaga   się   podwójnej   postawy   człowieka.
Z jednej   strony   budzi   fascynację,   zachwyt   i ekstazę,   z drugiej   zaś   rodzi   bojaźń,   trwogę,
świadomość   dystansu.   Bóg   zawsze   pozostanie   dla   człowieka  misterium   tremendum   et
fascinosum.

Prośmy o wielkie pragnienie nawiązania więzi z Jezusem, pełnej fascynacji Jego Osobą, Jego
nauką i Jego Tajemnicą; prośmy, abyśmy mogli być pasjonatami Jego sprawy w naszym
życiu. Módlmy się również, aby fascynacji Jezusem towarzyszyło doświadczenie bojaźni
i trwogi, które sprawią, iż będziemy zbliżać się do Niego z należytym szacunkiem i ze czcią.

4. To jest mój Syn umiłowany

Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: To jest
mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie! (Mt 17, 5). Brak naszego
rozumienia   tajemnicy   Boga   nie   stanowi   przeszkody   dla   Jego   działania   w nas.
Powiedzielibyśmy   nawet,   że   jest   wprost   przeciwnie.   Nasz   brak   rozumienia   staje   się
motywem Jego działania. Głos z nieba przybliża uczniom tajemnicę Boga–Człowieka.

Apostołowie, choć nie rozumieli Tajemnicy Boga, mimo to pragnęli ją poznać. Dzięki temu
pragnieniu usłyszeli i przyjęli głos z nieba. Z nami bywa podobnie. Nierzadko budzą się
w nas wątpliwości, bywamy zagubieni i zmorzeni snem. Taka nasza wewnętrzna postawa nie
jest jednak przeszkodą dla działania Boga, o ile pielęgnujemy w sobie pragnienie poznania
Go; o ile otwieramy się na Jego Słowo.

Treścią  słowa,   które   Ojciec   kieruje   do   swojego   Syna,   a   w Nim   do   Jego   uczniów,   jest
zapewnienie   o Jego   odwiecznej   miłości:  To   jest   mój   Syn   umiłowany,   w którym   mam
upodobanie, Jego słuchajcie (Mt 17, 5). Przed bolesnymi wydarzeniami, jakie czekają Jezusa
w Jerozolimie,   otrzymuje   On   zapewnienie   o bezwarunkowej   miłości   swojego   Ojca.
Uczniowie stają się świadkami uroczystego potwierdzenia tej miłości.

W obecnej kontemplacji chciejmy wsłuchać się z uwagą w słowa, które Ojciec wypowiada
do swojego Syna. Prośmy, aby dane nam było odczuć w nich bezgraniczną miłość,
intymność związania Ojca z Synem. Prośmy także, abyśmy odkrywając głębię tych słów

poczuli się zaproszeni do udziału w odwiecznej miłości Ojca do Syna. Ojciec objawia swoją
miłość wobec Syna, aby Ten mógł objawić ją wobec nas samych. Prawdę otrzymaną od Ojca
Jezus przekazuje nam: Nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co
usłyszałem od Ojca mego (J 15, 15). Dziękujmy Jezusowi, iż poprzez Tajemnicę swojego
Przemienienia na górze wprowadza nas w Tajemnicę miłości swojego Ojca.

5. Nie nazywam was sługami

Umocnienie,   które   otrzymał   od  Ojca   na   górze   Tabor,  Jezus   najwierniej  przekaże   swoim
umiłowanym   uczniom   w czasie   Ostatniej   Wieczerzy.   Zapewni   ich   o swojej   przyjaźni
i miłości aż do końca: Już was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego, ale
nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co usłyszałem od Ojca
mego (J 15, 15).

Jezus   przez   całe   życie   kochał   swoich   uczniów,   a teraz   tuż   przed   śmiercią   raz   jeszcze
potwierdza   tę   miłość.   Ale   podobnie   jak   na   górze   Tabor   Ojciec   wzywał   uczniów   do
posłuszeństwa   Synowi,   tak   w Wieczerniku   On   sam   wzywa   ich   do   posłuszeństwa   wobec
siebie: Wy jesteście przyjaciółmi moimi, jeżeli czynicie to, co wam przykazuję (J 15, 14). Jak
znakiem miłości Syna do Ojca jest całkowite posłuszeństwo Ojcowskiej woli, tak również
znakiem miłości uczniów wobec Mistrza jest pełnienie Jego przykazań. Przykazania Jezusa
są jednak zawsze identyczne z wolą Jego Ojca.

Wsłuchując się w zapewnienie Jezusa, iż jesteśmy Jego przyjaciółmi, pytajmy siebie, czy
doświadczamy na co dzień Jego miłości, Jego przyjaźni? Czy nasza miłość i przyjaźń
z Jezusem wyraża się w pragnieniu pełnienia Jego przykazań? Co chcielibyśmy powiedzieć
Jezusowi o Jego przyjaźni do nas i o naszej przyjaźni do Niego?

6. Aby radość wasza była pełna

Egzegeci   podkreślają,   iż   z opisu   Przemienienia   na   górze   Tabor   promieniuje   również
atmosfera   radości   i chwały.   Atmosfera   ta   jest   zapowiedzią   i obietnicą   zmartwychwstania
Jezusa.   Dwóch   mężów   z Góry   Przemienienia   przypomina   dwóch   młodzieńców,   którzy
ukazali się kobietom przy pustym grobie Jezusa. Ich lśniące szaty podobne są do lśniąco
białego odzienia Chrystusa z góry Tabor. Obłok, symbol chwały Bożej, osłania Jezusa na
Górze Przemienienia, jak i Zmartwychwstałego wstępującego do nieba.

Obietnicę radości daną na górze Tabor Jezus podkreśla również w Wieczerniku:  To wam
powiedziałem,   aby   radość   moja   w was   była   i aby   radość   wasza   była   pełna  (J   15,   11).
Chrystus  pragnie  jeszcze  raz  powiedzieć  swoim  umiłowanym,  iż  zbliżające  się  rozstanie
zrodzi   wprawdzie   smutek   i ból,   ale   będzie   on   przejściowy.  Także   i wy   teraz   doznajecie
smutku   —   mówi   Jezus.   Rozłąka,   która   jest   źródłem   bólu   dla   obu   stron,   będzie   tylko
chwilowym   doświadczeniem:  Znowu   jednak   was   zobaczę,   i rozraduje   się   serce   wasze,
a radości waszej nikt wam nie zdoła odebrać (J 16, 22).

We wprowadzeniu w życie duchowe może zbyt jednostronnie kładziemy nieraz nacisk na
doświadczenia   trudne   i przykre:   na   walkę   ze   złem,   pokonywanie   słabości,   umartwienie,
noszenie ciężarów i krzyża, zapieranie się siebie itp. Może nie dość natomiast dostrzegamy
przyjemność   i radość  naszego   spotkania   z Jezusem:   doświadczenie   pokoju,   pocieszenia,
nadziei, entuzjazmu, miłości. I chociaż doświadczenie duchowe łączy się zawsze z jarzmem
i niesieniem brzemienia, to jednak sam Jezus zapewnia nas, iż jest to jarzmo lekkie, a ciężar
słodki.   To   właśnie   doświadczenie   miłości   i przyjaźni   czyni   znośnym   to,   co   w innych
okolicznościach okazałoby się tylko ciężarem nie do uniesienia.

Kiedy Jezus przepowiada, iż Jego uczniów czeka prześladowanie i smutek, to natychmiast
dodaje , że ich  smutek (...) zamieni się jednak w radość  (J 16, 21). Nierzadko — wbrew
naszej   woli   i wysiłkom   —   ogarnia   nas   strapienie,   zniechęcenie,   poczucie   bezsensu.   Ale
w takiej sytuacji Jezus zachęca nas, abyśmy w tym stanie zwracali się do Niego:  Proście,
a otrzymacie, aby radość wasza była pełna (J 16, 24).

Tania zgoda na smutek i strapienie sprawiają, że radości i pocieszenie oddalają się od nas.
Jeżeli w naszym życiu dominowałyby stany przygnębienia i zniechęcenia przez długi okres
czasu, to z całą pewnością moglibyśmy powiedzieć, iż w naszej więzi z Jezusem brakuje
jeszcze harmonii, ładu i dojrzałości.

Przykładem   niedojrzałej   relacji,   w której   brak   jest   właśnie   przyjaźni   i radości,   może   być
związek syna pierworodnego z ojcem z przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15, 25–32).
I chociaż   starszy   syn   był   przykładnym  grzecznym  dzieckiem   wykonującym   wszystkie
rozkazy   ojca,   nie   doświadczał   jednak   radości   z przebywania   w jego   domu.   Zżerały   go
natomiast uczucia gniewu (rozgniewał się i nie chciał wejść do domu), żalu i pretensji wobec
ojca (oto tyle lat ci służę, i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu), chciwości (mnie nie
dałeś nigdy koźlęcia) oraz zazdrości wobec młodszego brata.

Autentyzm   naszego   życia   chrześcijańskiego   mierzy   się   doświadczeniem   wewnętrznej
radości,   którą   w sposób   spontaniczny   dzielimy   z innymi.   Pytajmy   zatem   siebie:   czy
doświadczenie Jezusowej przyjaźni rodzi w nas pełną radość? Czy w moim doświadczeniu
wiary   nie   koncentruję   się   przede   wszystkim   na   tym,   co   przykre,   bolesne,   trudne?   Czy
doświadczam choćby w minimalnym stopniu, iż jarzmo mojego życia jest słodkie, a ciężar
lekki?

Na zakończenie rozmawiajmy najpierw z Matką Najświętszą prosząc Ją, aby prowadziła nas
przez wszystkie tajemnice życia Jezusa, poprzez które sama przeszła: od radosnych tajemnic
Jego narodzenia, życia ukrytego i publicznego, przez bolesne tajemnice Jego męki i śmierci
aż do chwalebnych tajemnic Jego Zmartwychwstania, Wniebowstąpienia.

Rozmawiajmy także z Jezusem, wyrażając pragnienie wiernego towarzyszenia Mu w całym
Jego życiu: także w Jego najtrudniejszych chwilach odrzucenia przez ludzi, wzgardy,
cierpienia i śmierci. Prośmy, aby chwała Jego przemienionego oblicza była dla nas obietnicą
naszego uczestnictwa w Jego chwale.

W rozmowie z Bogiem Ojcem dziękujmy Mu za powierzenie nam swojego umiłowanego
Syna. Prośmy także o łaskę wiernego posłuszeństwa Jego czynom i słowom.

XX. ŚWIADOMOŚĆ WŁASNYCH UCZUĆ

W Ćwiczeniach duchownych  we wstępie do reguł o rozeznawaniu duchowym św. Ignacy
Loyola pisze:  Reguły służące do odczucia i rozeznania w pewnej mierze różnych poruszeń,
które dzieją się w duszy: dobrych, aby je przyjmować, złych zaś, aby je odrzucać. (ĆD, 313)
Dla ukazania procesu szukania woli Bożej św. Ignacy używa trzech pojęć: 1)  odczuć, 2)
rozeznać, 3) odrzucić — przyjąć. Są to czasowniki, które ukazują kolejne etapy rozeznawania
i pełnienia woli Bożej.

Proces szukania i znajdowania woli Bożej domaga się więc najpierw od nas odczucia, czyli
odkrycia  świata   uczuć;   dopuszczenia   do   naszej   świadomości   wszystkich  poruszeń:
uporządkowanych i nieuporządkowanych, czystych i nieczystych. Chodzi zarówno o uczucia,
które możemy  łatwo dostrzec, ponieważ narzucają się nam z całą siłą, (niemal w sposób
obsesyjny),   jak   również   i te   bardziej   ukryte,   a czasami   wprost   zamaskowane,   których
odsłonięcie   domaga   się   nie   tylko   uważnej   refleksji,   ale   także   pomocy   doświadczonego
kierownika duchowego.

Szukanie woli Bożej wymaga więc od nas wielkiej szczerości wobec nas samych, wymaga
po   prostu   stanięcia   w prawdzie.  Szczerość   ta   otwiera  nas   na  wszystkie  nasze   uczuciowe
reakcje,   także   te,   które   w ciągu   historii   naszego   życia   zepchnęliśmy   w lochy
podświadomości.   To   właśnie   nasze   emocje   są   narzędziem,   za   pomocą   którego   możemy
odsłaniać   najgłębsze   źródła   naszego   sposobu   myślenia,   rozeznawania,   decydowania
i działania. Jeżeli otwarcie i szczerze wejdziemy w świat naszych uczuć, one przemówią do
nas i odsłonią nam tę prawdę o nas samych, która umożliwia nam szukanie i znajdowanie
woli Bożej w naszym życiu.

1. Trzecie pomieszczenie

Aby móc wchodzić w świat naszych uczuć, by móc je oczyszczać i uzdrawiać, trzeba spełnić
pewne warunki. Jednym z nich jest wewnętrzne odkrycie i akceptacja tej sfery naszej
osobowości, którą moglibyśmy nazwać umownie trzecim pomieszczeniem, trzecią
płaszczyzną.

Ujmując rzecz schematycznie i z dość znacznym uproszczeniem możemy powiedzieć, że
każdy człowiek żyje i działa jakby w trzech pomieszczeniach, na trzech płaszczyznach.
Pierwszą z nich jest cała sfera fizyczna, biologiczna człowieka, której doświadczamy dzięki
naszym zmysłom. Odczucie przyjemności, bólu, zmęczenia czy innych trudnych nieraz do
opisania rodzajów doświadczeń w zmysłach zewnętrznych, jest pewną formą komunikacji

naszego osobowego ja z tą pierwszą sferą, w której żyjemy i która jest integralną częścią
ludzkiej osobowości.

Jest to najbardziej zewnętrzna, powierzchowna sfera naszej osobowości, co wcale nie znaczy,
że mało ważna. Dzięki naszemu życiu biologicznemu przynależymy do świata przyrody
i stanowimy jego część. Filozofia stwierdza: człowiek to zwierzę rozumne, i nie ma w tym
fakcie nic wstydliwego.

Akceptacja ludzkiego życia domaga się pełnej akceptacji ciała z wszystkimi jego naturalnymi
zdolnościami, funkcjami, potrzebami i ograniczeniami. Pierwszym i najbardziej wyraźnym
przejawem nieakceptacji swojego życia jest zawsze nieakceptacja pewnych potrzeb i funkcji
ludzkiego ciała.

Drugim pomieszczeniem, drugą sferą, w której żyje nasze ja osobowe, i które jednocześnie je
stanowi, jest  ludzka świadomość. Obejmuje ona nie tylko  rozumowanie intelektualne, ale
także całą sferę doświadczeń  serca  pojętych w sensie najszerszym: odczuć emocjonalnych
(przyjemnych   i nieprzyjemnych),   przeżyć   estetycznych,   duchowych.   Głębia   świadomości
człowieka   zależy   oczywiście   od   stopnia   jego   rozwoju   intelektualnego,   emocjonalnego,
duchowego.   Rozwój   człowieka   polega   między   innymi   na   rozwoju   jego   świadomości
pojmowanej w sensie najgłębszym.

W trzecim pomieszczeniu, trzeciej sferze, w której żyje nasze osobowe ja, dokonuje się wiele
procesów,   do   których   nie   mamy   jednak   bezpośredniego   dostępu   przy   pomocy   naszej
świadomości   i woli.   Jest   to   po   prostu   cała   nasza  podświadomość  rozumiana   w sensie
najszerszym: podświadomość  psychologiczna  i duchowa.  Trzecie pomieszczenie  to miejsce,
gdzie kształtują się i skąd wypływają najgłębsze duchowe pragnienia, jak również najgłębsze
duchowe   zagrożenia   człowieka.   Jest   to  miejsce  kształtowania   się   wewnętrznych   postaw
i zachowań człowieka.

Jedno   z podstawowych   zagrożeń   dla   rozwoju   duchowego   polega   na   tym,   iż  trzecie
pomieszczenie  może stać się  życiowym śmietnikiem, do którego wrzuca się wszystko to, co
przeżywamy   jako   przykre,   wstydliwe,  złe  i brzydkie,   wszystko   to,   co   jest   przyczyną
bolesnych rozczarowań, co nas demaskuje we własnych i cudzych oczach.

Mechanizm represji uczuciowej tkwi w nas głęboko zakorzeniony, ponieważ wypływa
z naszej kruchości i podatności na zranienie, zwłaszcza na zranienie w miłości. Odruchowo,
podświadomie uciekamy przed tym, co mogłoby nas jeszcze głębiej zranić. Metoda
zamykania się w sobie, represji i ucieczki przed tym, co boli, choć daje chwilowe wrażenie
uśmierzenia bólu, de facto utrwala, przedłuża i pogłębia to cierpienie, które już istnieje.

2. Zdławiony świat emocji

Wielu rodziców i wychowawców pojmuje wychowanie dzieci przede wszystkim jako
wpajanie mechanizmu represji uczuciowej. Jako głównego narzędzia takiego wychowania
używa się prawnego systemu zakazów i nakazów. Dziecko wychowywane w takim systemie

nigdy nie odkrywa sensu własnych postaw i zachowań, ponieważ odkrywa jedynie nagrody
i kary, których rozdzielaniem zajmuje się autorytet mający nierzadko postać policjanta. Taka
forma wychowania odwołuje się przede wszystkim do lęku przed brakiem miłości
i odrzuceniem. Kara w wychowaniu dziecka ma sens wówczas, kiedy nie wyraża odrzucenia
emocjonalnego, ale ukazuje jedynie negatywne skutki pewnych zachowań dziecka.
Akceptacja i miłość nie powinna zależeć od zachowania dziecka.

Dziecko   wychowywane   w systemie   kar   i nagród,   od   niemowlęcych   lat   słyszy   przede
wszystkim   zakazy   i nakazy,   które   najczęściej   uzasadnia   się   odwołaniem   do   poczucia
zagrożenia.   A ponieważ   dziecko   jest  małym,   bezradnym   i bezbronnym   człowiekiem,
nietrudno   wzbudzić   w nim   takie   właśnie   uczucia.   I chociaż   postawienie   dziecku   wielu
ograniczeń jest pewną koniecznością, to jednak nie mogą być one uzasadniane lękiem przed
odmową akceptacji i przyjęcia, lecz przede wszystkim troską i miłością, wyrażaną nie tyle
w słowach, ale przede wszystkim w postawie i zachowaniach.

Dorośli często mówią dziecku: nie wolno złych i brzydkich rzeczy myśleć, mówić, robić, nie
wolno   ich   nawet   odczuwać.   Kiedy  zakazane   rzeczy  pojawiają   się   w polu   zainteresowań
dziecka, dąży ono do jak najszybszego ich usunięcia. Często zakazy te dotyczą nie tylko
zachowania   moralnego,   ale   zainteresowań   dziecka   związanych   z jego   naturalnymi
potrzebami.   I tak   np.   zachowania   dotyczące   higieny   i całej   sfery   biologicznej   nierzadko
klasyfikowane są w kategoriach moralnych zła i dobra, które bywają nagradzane lub karane
postawą emocjonalną: przyjęciem lub odrzuceniem. Dziecko chcąc być kochane musi więc
dławić wiele swoich najbardziej naturalnych odruchów i zainteresowań.

I tak zdarza się, że całymi latami, dziesiątkami lat wrzucamy do  trzeciego pomieszczenia
bardzo wiele  brzydkich,  złych, przykrych i bolesnych doświadczeń, których boimy się lub
wstydzimy   na   poziomie   naszej   świadomości   i których   też   głęboko   nie   akceptujemy.
Głównym uczuciem, które najczęściej dławimy, jest ból odrzucenia i rozczarowanie brakiem
miłości i akceptacji osób, od których spodziewamy się miłości.

Jako   pierwszy   owoc   takiej   represji   emocjonalnej   pojawia   się   nieuświadomiona   postawa
wrogości i nienawiści wobec siebie i wobec innych. Innym gorzkim owocem zdławionych
potrzeb   i pragnień   miłości   i akceptacji   jest   ciągły   smutek,   zniechęcenie   do   życia,
zgorzknienie, agresja. Człowiekowi, który zdławił swoje potrzeby miłości, nie chce się żyć,
ponieważ   istotą   życia   jest   właśnie   miłość.   Niemal   wszystkimi   krokami   człowieka
zdławionego   emocjonalnie   kieruje   poczucie   niższości   oraz   mało   uświadomione   chore
poczucie   winy   i lęku.   Podświadomie   wymierza   on   sobie   kary   za   spełnianie   swoich
najbardziej ludzkich pragnień i potrzeb.

Człowieka zdławionego emocjonalnie wypełnia również odczucie wrogości do innych. Jeżeli
nie stać go na otwarte atakowanie, wówczas dokonuje wewnętrznie surowych osądów
moralnych. Człowiek zdławiony ma w sobie policjanta psychicznego, który surowo
kontroluje, oskarża i osądza zarówno jego samego jak i jego bliźnich.

Innym   niszczącym   skutkiem   zdławionych   uczuć   jest   zatrzymanie   się   procesu   rozwoju
emocjonalnego   człowieka   i utrwalenie   niedojrzałości.   Ludzie   z niedorozwojem   uczuć
próbują nieraz kompensować sobie własną niedojrzałość emocjonalną rozwijaniem swojej
inteligencji rozumu, bogactwem materialnym,  karierą, doświadczeniami zmysłowymi,  itp.
Erudycja,   stopnie   naukowe,   bogactwo,   doświadczenia   zmysłowe   stanowią   wówczas
w osądzie   subiektywnym   podstawowy   probierz   osobowej   wartości   człowieka.   Jednak
wszystko   to,   co   człowiek  posiada,   bez   posiadania  wrażliwości   serca  staje   się   zimnym
narzędziem,   które   może   być   użyte   przeciwko   sobie   samemu   i przeciwko   drugiemu
człowiekowi, szczególnie wówczas, kiedy żywi się ku sobie i ku innym uczucia zdławionej
wrogości i nienawiści.

W czasie   rekolekcji,   kiedy   wielu   ludzi   po   raz   pierwszy   uświadamia   sobie   swoje   własne
nieuporządkowane uczucia, zamaskowane namiętności, spontanicznie nasuwa się im pytanie,
które zadają zwykle w czasie rozmowy indywidualnej z kierownikiem duchowym:  Proszę
ojca,   jak   się   tego   pozbyć,   jak   to   usunąć,   jak   to   w sobie   zniszczyć?  Odpowiedź   brzmi:
w psychice   ludzkiej   nic   nie   da   się   zniszczyć,   wszystko   natomiast   trzeba   akceptować,
porządkować, leczyć, uzdrawiać.

3. Rezygnacja z kreowania rzeczywistości emocjonalnej

Jeżeli poprzez całą historię naszego życia powstawały w nas pewne utrwalone zachowania
i postawy wewnętrzne, pewne rysy naszego charakteru, to nie mogą być one  zniszczone,
usunięte,  ale  jedynie  przekształcone,  oczyszczone  i uleczone.  Chęć   usuwania   i niszczenia
w nas   przykrych   emocji,   nieuporządkowanych   postaw   i zachowań   wewnętrznych   kryje
w sobie pragnienie kreowania własnej rzeczywistości psychicznej i emocjonalnej. Kiedy nie
akceptujemy naszej emocjonalności i psychiki, wówczas odruchowo próbujemy stwarzać je
według naszych wyobrażeń, jakby nie licząc się z tymi, które już otrzymaliśmy przez nasze
wychowanie i w ciągu całej historii naszego życia.

Rozwój emocjonalny i duchowy człowieka domaga się rezygnacji z kreowania
rzeczywistości psychicznej i emocjonalnej. Cały świat naszych emocji winniśmy natomiast
porządkować, uzdrawiać, leczyć. Rzeczywistość emocjonalna i psychiczna naszego życia jest
nam już dana. Ona jest także naszym zadaniem, miejscem współpracy z Bogiem, miejscem
pełnienia Jego woli.

Rozwój emocjonalny człowieka domaga się więc pełnej prawdy o naszym zranieniu i
o naszym ludzkim ograniczeniu, domaga się pokory. Dla lepszego zrozumienia tego
przesłania posłużmy się opowiadaniem A. de Mello:

Przypuśćmy, że któregoś dnia ktoś puka do drzwi mego pokoju:

— Proszę wejść — mówię. — Czy wolno zapytać kim Pan jest?

On zaś odpowiada:

— Jestem Napoleonem.

— Czy to nie ten Napoleon...

— Ten właśnie. Bonaparte. Cesarz Francji.

— Co też pan mówi! — odpowiadam i myślę, że lepiej wobec tego faceta mieć się na
baczności.

— Może Wasza Wysokość raczy usiąść — mówię.

— Słyszałem, że ksiądz nieźle sobie radzi z rozwojem duchowym. Mam problem natury
duchowej. Obawiam się, że teraz trudniej mi będzie ufać Bogu. Moja armia walczy w Rosji,
a ja spędzam bezsenne noce, zastanawiając się, jak to się zakończy.

— No tak, Wasza Wysokość, mógłbym coś na to poradzić. Sugerowałbym raczej przeczytanie
rozdziału szóstego według Mateusza: Przypatrzcie się liliom na polu, jak rosną, nie pracują
ani przędą.

W tym momencie zaczynam zastanawiać się, kto jest bardziej szalony, ten facet, czy ja. Ale
brnę dalej z tym lunatykiem.

Tak właśnie na początku postępuje wobec ciebie mądry guru. Towarzyszy ci, traktując serio
twoje problemy. Otrze kilka łez z twoich oczu. Jesteś wariatem, ale jeszcze o tym nie wiesz.
Wkrótce musi nadejść chwila, kiedy wytrąci ci z ręki broń i powie:

— Skończ z tym. Nie jesteś Napoleonem.

Aby   wejść   twórczo   w świat   ludzkich   uczuć,   trzeba   powiedzieć   sobie:  Nie   jestem
Napoleonem. Nie mogę już więcej udawać. Jestem chory, poraniony, ubogi, zależny, jestem
wariatem.   Wejście   w świat   ludzkich   uczuć   domaga   się   więc   od   nas   rezygnacji
z kształtowania   siebie  na   własny   obraz  i na   własne   podobieństwo,   z pogoni   za   własną
wielkością (Ps 131).

Wielkim niebezpieczeństwem życia duchowego jest posługiwanie się pewnymi metodami,
technikami duchowymi dla przeprowadzenia własnych ludzkich celów i wyobrażeń, a nie dla
szukania i znajdowania Boga i Jego woli. Uczciwe i głębokie wejście we własną sytuację
egzystencjalną może nam pomóc odkryć, jak bardzo potrzebujemy oczyszczenia
i uzdrowienia naszego serca.

Upomnienie Kościoła w Laodycei jest przestrogą dla każdego, kto wchodzi na drogę życia
duchowego: Ty bowiem mówisz: Jestem bogaty i wzbogaciłem się, i niczego mi nie potrzeba,
a nie wiesz, że to ty jesteś nieszczęsny i godzien litości, i biedny, i ślepy, i nagi  (Ap 3, 17).
Jeżeli   nie   skończę   z udawaniem   w jakiejkolwiek   formie   i nie   wejdę   w świat
nieuporządkowanych   i nieraz   bardzo   poranionych   uczuć,   będę   niezdolny   do   szukania,

rozeznawania i pełnienia woli Bożej. Pełna świadomość własnych uczuć oraz dążenie do ich
uzdrowienia jest początkiem życia zgodnie z wolą Bożą.

4. Pokonać opór

Aby   móc   wejść   w świat   własnych   uczuć,   szczególnie   tych   nieuporządkowanych,   trzeba
pokonać najpierw opór wewnętrzny, jaki rodzi się w nas, kiedy próbujemy zakwestionować
nasz   utrwalony   obraz   siebie   samych,   nasze   zastarzałe   i skostniałe   schematy   myślowe,
schematy reagowania, przeżywania i odczuwania. Próba innego spojrzenia na siebie samego
domaga   się   od   nas   pewnego   zdrowego   dystansu   do   siebie,   wolności   wobec   naszego
postrzegania naszej rzeczywistości psychicznej i emocjonalnej.

Wolności tej nie zdobędziemy jednak bez zgody na cierpienie i ból. Ból ten związany jest
przede wszystkim z uznaniem, że jestem zraniony, ponieważ byłem człowiekiem wielekroć
odrzuconym i nie dość kochanym. Odrzucenie i brak miłości wywoływały we mnie uczucia
wrogości i nienawiści do siebie i do innych, które zostały jednak w większym czy mniejszym
stopniu zdławione, wrzucone do trzeciego pomieszczenia.

Kiedy jednak próbujemy spojrzeć inaczej na siebie i to wszystko, co w nas jest, musimy
zrezygnować z tego, co uważaliśmy i uważamy za nasze, moje, co przylgnęło do nas nieraz
od wielu lat. Musimy także w jakiś sposób zrezygnować z zewnętrznej opinii o nas samych,
do której także w jakiś sposób jesteśmy przywiązani. To nasze, moje odczucie o nas samych
musimy poświęcić, ofiarować za większą sprawę — prawdę o sobie samych.

Oto   przykład  innego  widzenia   rzeczywistości   psychicznej   i emocjonalnej   człowieka.   J.
Vanier, założyciel wspólnoty L'arche dla upośledzonych, który spędził z nimi ponad 30 lat,
daje takie świadectwo:  Wspólnie pracujemy, wspólnie jemy posiłki, śpiewamy i tańczymy.
Stopniowo   odkrywamy   jak   ci   nienormalni   są   w gruncie   rzeczy   całkiem   normalni,   my
natomiast upośledzeni. (...) Osoby z upośledzeniem umysłowym pozbawione są co prawda
zdolności   myślenia   abstrakcyjnego,   jednak   brak   ten   rekompensowany   jest   wyjątkowym
rozwojem   emocjonalnym.   Upośledzony   żyje   nie   tyle   w sferze   rozumu,   co   serca.   Jest
bezgranicznie ufny, swoją prostotą łamie wszelkie konwencje. Np. Jean–Luc, jeden z moich
upośledzonych   przyjaciół,   pewnego   razu   brał   udział   w olimpiadzie   specjalnej.   Bliski   był
złotego medalu. Jednak gdy jego konkurent przewrócił się na bieżni, Jean–Luc zatrzymał się,
podniósł go i wspólnie dobiegli do mety. Kto więc bliższy jest pełni człowieczeństwa: on czy
tzw. człowiek normalny?

To właśnie moje widzenie, które uważałem za normalne i które być może dawało mi pewną
(nieraz co prawda bardzo pozorną, ponieważ opartą na wrogości do siebie i innych)
stabilizację psychiczną i emocjonalną, zostaje przeze mnie zakwestionowane. W ten sposób
zostaję jakby w pewnej pustce, próżni, bez wyraźnego oparcia w tym, co już było przeze
mnie wypróbowane. Brak oparcia w sobie samym wymusza na mnie opieranie się
i otwieranie na innych, zaufanie innym: Bogu i bliźnim.

Opór wewnętrzny, jaki rodzi się w nas, kiedy dotykamy naszych utrwalonych sposobów
myślenia, reagowania, zachowania, jest zjawiskiem bardzo pozytywnym, ponieważ
potwierdza słuszność kierunku poszukiwania rozwiązań naszych problemów, które być może
bardziej jesteśmy zdolni intuicyjnie przeczuć niż określić je i opisać słowami.

Silny opór wewnętrzny, ujawniający się zarówno w depresji jak i agresji (w nienawiści tak
do siebie, jak i innych) odsłania wielką niechęć człowieka do wejścia w świat własnych
nieuporządkowanych i niedojrzałych uczuć. Opór ten jest odruchowym bronieniem się przed
dodatkowym cierpieniem.

Trzeba nam zdawać sobie sprawę, że ból i cierpienie związane z pokonywaniem własnego
oporu wewnętrznego są jednak zjawiskami przejściowymi: Każde negatywne uczucie można
wykorzystać w rozwoju świadomości, w jej rozumieniu. Daje ci ono okazję, byś odczuł je
i popatrzył na nie od zewnątrz. Początkowo będzie ci towarzyszyła depresja, ale związek
między   owymi   negatywnymi   uczuciami   a depresją   szybko   zostanie   rozciągnięty.   Kiedy   to
zrozumiesz, będzie się pojawiać coraz rzadziej, aż w końcu zaniknie. (A. de Mello). Pierwsze
pokonanie oporu wewnętrznego jest de facto otwarciem się na dostrzeganie tego, co znajduje
się w naszym trzecim pomieszczeniu.

5. Uzdrowienie uczuć

Oczyszczenie, uzdrowienie i uporządkowanie uczuciowe, które pozwala jednocześnie
odzyskać całą sferę uczuciową człowieka, jest integralną częścią nawrócenia wewnętrznego.
Dojrzała lub też raczej dojrzewająca uczuciowość staje się fundamentem otwarcia się na
Osobę i naukę Jezusa oraz na całkowite zjednoczenie z Nim w krzyżu i w chwale.

Pojęcie  oczyszczenia  w odniesieniu do sfery uczuciowej człowieka może być jednak nieco
mylące.  Oczyszczanie  kojarzy się nam bowiem z usuwaniem i eliminowaniem  nieczystości
i brudu. W psychice ludzkiej natomiast, podobnie jak w przyrodzie, nic nie da się zniszczyć,
usunąć,   wyeliminować.   Jak   nie   możemy   w przyrodzie   zniszczyć   nawet   jednego   atomu
(możemy   go   jedynie   rozbić),   tak   też   nie   można   zniszczyć   nawet   najbardziej   błahego
doświadczenia uczuciowego.

Zbytni nacisk woli na uczucia może prowadzić jedynie do represji uczuciowej. K. Rahner,
powołując   się   na   św.   Tomasza   z Akwinu   mówi,   że   jest   czymś   niemożliwym   tłumienie
w człowieku   uczuć.   Represja   uczuć,   spychanie   ich   do   podświadomości   nie   ma   sensu,
ponieważ   wychodzą   one   na   zewnątrz   w innej,   zwykle   gorszej   postaci.   Nierzadko   np.
spotykamy   ludzi   zewnętrznie   bardzo   poprawnych,   ułożonych,   wprost   nienagannych,   ale
jednocześnie   wewnętrznie   spiętych   czy   nawet   mniej   lub   bardziej   znerwicowanych.   Tak
wysoką cenę płacą ci ludzie za swoją zewnętrzną poprawność i nienaganność.

Częstszym pojęciem, którego dzisiaj używa się na określenie porządkowania emocjonalności
człowieka, jest uzdrowienie. Ma ono głębsze podłoże biblijne. Pojęcie oczyszczenia
nawiązuje bowiem bardziej do teologii Starego Testamentu, w którym czystość legalna była

warunkiem dopuszczenia do kultu. Określenie czystość posiada charakter przede wszystkim
kultyczny, a tylko wtórnie przysługują jej wymiary moralne albo duchowe (X. Leon–Dufour).

Nierzadko pojęcie czystości i oczyszczenia kojarzy się niemal wyłącznie z problemami natury
seksualnej. Wielu osobom zranionym głęboko w tej dziedzinie, które w jakiś bolesny sposób
walczą ze swym zranieniem, wydaje się, iż  usunięcie  niedojrzałości w dziedzinie  czystości
seksualnej,   jednocześnie   rozwiązuje   wszystkie   problemy.   Doświadczenie   natomiast
pokazuje,   iż   problemy   seksualne   są   przejawami   innych,   o wiele   głębszych   problemów
osobowych.

Nie   rezygnując   całkowicie   z pojęcia  oczyszczenia,   należy   je   jednak   dopełnić   bardziej
biblijnym pojęciem: uzdrowienia. Uzdrowienie, uporządkowanie w dziedzinie emocjonalnej
domaga się od człowieka otwarcia trzeciego pomieszczenia. Próba ucieczki od czegokolwiek,
czego doświadczyliśmy w naszej historii życia, sprawi, iż oczyszczenie i uzdrowienie będzie
niepełne   i fragmentaryczne.   Wprowadzenie   w życie   duchowe   domaga   się   przyjęcia
podstawowego   stwierdzenia,   że   wszyscy   wchodzimy   w życie   duchowe   jako   chorzy,
poranieni, zagubieni, ślepi.

Nierzadko się zdarza, iż duszpasterstwo w różnych formach (parafialne, katechetyczne,
rekolekcyjne, piśmiennicze) koncentruje się na tym, by człowieka udoskonalić i uczynić go
tylko lepszym, ponieważ zakłada, że w zasadzie jest on już dobry. Natomiast Jezus stwierdzi
prosto, że nie potrzebują lekarza zdrowi, ale ci, którzy się źle mają. Nie przyszedłem wzywać
do nawrócenia sprawiedliwych, lecz grzeszników (Łk 5, 31–32).

6. Miłość i karcenie

Urazowe reagowanie na krytykę, nieraz najbardziej słuszną, jaką obserwujemy  u siebie i
u innych, ukazuje jak bardzo jesteśmy nieświadomi siebie i zamknięci na to, co jest w nas,
w naszym trzecim pomieszczeniu. Nasze pragnienie szukania, rozeznawania i pełnienia woli
Bożej domaga się od nas otwartości na konfrontację i krytykę, otwartości na karcenie:  Ja
wszystkich, których kocham, karcę i ćwiczę (Ap 3, 19). Nasze urazowe podejście do krytyki
najczęściej wynika z faktu, iż czujemy się niekochani i odrzucani. Krytykę i karcenie często
odbieramy  jako  nieakceptację   i odtrącenie.  Łatwo  podejrzewamy,   iż  osoba,  która  wyraża
krytyczne zdanie o nas, robi to w złych zamiarach.

Genezy takiej reakcji należy szukać w wychowaniu i całej naszej historii życia, w trakcie
której rzeczywiście byliśmy nierzadko karceni bez miłości, a może nieraz i bez miłosierdzia.
W relacjach międzyludzkich to, co słabsze, inne, odmienne bywa zwykle niemiłosiernie
napiętnowane. Tak dzieje się od najmłodszych lat. Już małe dzieci potrafią być okrutne dla
swoich odmiennych rówieśników; odmiennych w najogólniejszym sensie tego słowa.

Ja   wszystkich,   których   kocham,   karcę   i ćwiczę  (Ap   3,   19).   Jeżeli   otwieranie   naszego
trzeciego pomieszczenia, które stało się  życiowym śmietnikiem, ma przynieść dobre owoce,
winno   dokonywać   się   przy   jednoczesnym   otwieraniu   się   na   bezwarunkową   akceptację
i miłość:  Boga  i człowieka.  Bez   doświadczenia  akceptacji  i miłości  wgląd   w siebie  bywa

tylko dodatkowym ranieniem siebie, które zwykle nie przynosi większego pożytku.
Otwieranie ran ma sens tylko wówczas, kiedy wiemy, co należy z nimi robić.

7. Na miłość się nie zasługuje

Zadaniem kierownika duchowego, terapeuty lub innej życzliwej i kompetentnej osoby, która
nam   towarzyszy   w otwieraniu  trzeciego   pomieszczenia,   jest   stać   się   świadkiem
bezwarunkowej miłości: Cokolwiek zobaczysz w twoim trzecim pomieszczeniu i cokolwiek mi
powiesz, będziesz kochany. Więcej nawet. Im trudniejszą jest twoja sytuacja, im bardziej
jesteś poraniony, tym bardziej będziesz kochany, ponieważ twoje poranienia są świadectwem
tego, że nie byłeś dość kochany. Moją miłością naprawię i uleczę twoje rany w miłości.

Boimy się otwarcia trzeciego pomieszczenia, które odsłania prawdę o nas samych, ponieważ
nie czujemy się kochani ani przez ludzi, ani przez Boga. Nie kochani przez innych, nie
kochamy samych siebie. Odsłonięcie trzeciego pomieszczenia odbieramy jako przykre
i bolesne potwierdzenie, że nie jesteśmy warci czyjejkolwiek miłości.

I tu tkwi podstawowy błąd w naszym pojmowaniu miłości i akceptacji. Sądzimy bowiem, iż
na miłość trzeba sobie zasłużyć nienagannym zachowaniem, pracowitością, dobrą opinią,
brakiem wad, atrakcyjnością zewnętrzną. Tymczasem na prawdziwą miłość się nie zasługuje,
na miłość trzeba się otworzyć. Prawdziwa miłość jest darem. Bezwarunkowym darem.

Taka jest zawsze miłość Boga. Miłość ludzka bywa w jakiś sposób uwarunkowana. Często
bywa ona bardzo uwarunkowana. Od osób, które pragniemy obdarzyć miłością, domagamy
się odpowiedniej postawy i odpowiednich zachowań. Jeżeli mnie kochasz, to powinieneś... —
czasami wprost mówimy właśnie w taki sposób, częściej jednak warunek ten bywa stawiany
w sposób bardziej ukryty i zamaskowany.

Przeczuwamy jednak podświadomie, iż otwarcie  trzeciego pomieszczenia, odsłoniłoby całą
naszą niezdolność do wypełnienia warunków, jakie bywają nam stawiane przez tych, którzy
chcą nas darzyć miłością. Stąd też  udajemy  przed sobą i przed innymi, iż jesteśmy gotowi
i zdolni   wypełnić   te   warunki,   byle   otrzymać   to,   czego   pragniemy:   akceptację   i miłość.
W takiej   sytuacji,   coraz   większemu   zamknięciu  trzeciego   pomieszczenia  towarzyszy
najczęściej   nieświadome   lub   też   pół–świadome   tworzenie   pozorów,   które   nierzadko
przyjmują wprost nerwicową formę.

Odkrywaniu siebie winno towarzyszyć  odkrywanie bezinteresownej miłości ludzi i Boga.
Człowiek   pragnący   otworzyć   na   oścież  trzecie   pomieszczenie,   winien   posiadać   mocne
oparcie   w drugim   człowieku.   Kiedy   odkryje   on   całą  wewnętrzną   okropność  swojego
zdławionego Ja, ten drugi pomoże mu przekroczyć lęk przed odrzuceniem.

Wewnętrzna   okropność  i wstyd,   który   ona   rodzi,   stanowi   głębokie   cierpienie   wynikające
z braku   doświadczenia   prawdziwej   miłości.   Człowiek   staje   się  okropnym,   czyli   pełnym
nienawiści,   kiedy   jest   odrzucony   i pozbawiony   miłości.   Odrzucenie   rodzi   w człowieku
pragnienie   zemsty.   Im   bardziej   brutalnie   bywa   człowiek   odrzucony,   tym   gwałtowniejsze

rodzi się pragnienie zemsty. Pragnienie zemsty jest jednak zbyt okropne, aby się do niego
przyznać. Bywa ono dławione, ponieważ obawiamy się, że kiedy zostanie zdemaskowane,
zostaniemy jeszcze głębiej odrzuceni.

Kiedy nie chcemy przyznać się do głębi naszego zranienia w miłości, wbrew sobie
przyjmujemy destrukcyjną postawę wobec siebie i wobec innych. Próbujemy przekonać
siebie i innych, iż na miłości już nam nie zależy. Taka postawa nie jest jednak niczym innym,
jak tylko rozpaczliwym wołaniem o akceptację i miłość.

8. Odzyskiwanie zdławionych emocji

Przebudzenie to duchowość. Ludzie najczęściej śpią, nie zdając sobie z tego sprawy. Rodzą
się pogrążeni we śnie, żyją śniąc, nie budzą się zawierając małżeństwa. Płodzą dzieci we śnie
i umierają   nie   budząc   się   ani   razu.   Pozbawiają   się   tym   samym   możliwości   rozumienia
niezwykłości   i piękna   ludzkiej   egzystencji.   (...)   Większość   ludzi   twierdzi,   że   pragnie   jak
najszybciej   opuścić   przedszkole,   ale   nie   wierz   im.   Nie   mówią   prawdy.   Jedyne,   czego
naprawdę chcą, to to, by naprawić im popsute zabawki. Oddaj mi moją żoną, przyjmij mnie
znowu do pracy,  oddaj mi  moje pieniądze,  zwróć mi  moją wcześniejszą reputację. Tego
właśnie naprawdę chcą.

Psychologowie twierdzą, że ludzie chorzy w istocie rzeczy nie chcą naprawdę wyzdrowieć.
W chorobie jest im dobrze. Oczekują ulgi, ale nie powrotu do zdrowia, leczenie bowiem jest
bolesne i wymaga wyrzeczeń. Przebudzenie, jak wiadomo, nie jest rzeczą najprzyjemniejszą.
W łóżku jest ciepło i wygodnie. Budzenie irytuje nas (A. de Mello).

Odzyskiwanie zagubionych uczuć rozpoczyna się od wzbudzenia w sobie rzeczywistego
pragnienia bycia uzdrowionym, przekroczenia własnego egocentryzmu i podjęcia
odpowiedzialności za własne życie, takie jakie zostało mi ono dane. Tylko dzięki takiemu
pragnieniu człowiek będzie w stanie stawić czoła wszystkim negatywnym emocjom, które
będą mu towarzyszyć w całym procesie uzdrawiania ze wszystkich zranień.

Próbując odkryć samego siebie, odzyskać zagubiony świat emocjonalny, należy zadać sobie
pytanie, czy jesteśmy gotowi zapłacić cenę trudu a nawet bólu związanego z tym procesem.
Czy rzeczywiście chcemy prawdziwego emocjonalnego przebudzenia?

Gdybyśmy nie chcieli znać pełnej prawdy o nas samych, o naszym trzecim pomieszczeniu,
istniałaby wielka obawa, iż zamiast woli Bożej możemy pełnić własną wolę. Człowiekowi
nie znającemu własnego świata uczuć grozi zawsze iluzja duchowa. Uczciwość wewnętrzna,
pełna prawda o sobie jest pierwszym krokiem do Boga i Jego woli.

XXI. DAR WOLI BOŻEJ

1. Jezus szuka woli swojego Ojca

Jeżeli   prześledzimy   uważnie   wszystkie   Ewangelie,   to   łatwo   dostrzeżemy,   iż   troska
o pełnienie woli Ojca była podstawową troską Jezusa. Jezus nazywa ją  swoim pokarmem.
Jezus żyje dzięki woli swojego Ojca. Znamy bardzo ostrą reakcję Jezusa na słowa Piotra,
który chciał Go odwieść od pragnienia pełnienia woli Ojca: Zejdź Mi z oczu szatanie! Jesteś
Mi zawadą,  bo myślisz nie na sposób  Boży, lecz na ludzki  (Mt 16, 23). Jezus  wyraźnie
przeciwstawia myślenie na sposób Boży myśleniu ludzkiemu.

I chociaż wola Ojca dla Jezusa była tak ważna, to jednak nie było Mu łatwo ją znaleźć. Być
może   traktujemy   czasami   Jezusa   w taki   sposób,   jakby   wola   Ojca   była   w Nim
zaprogramowana; jakby Jezus znał ją doskonale od chwili Wcielenia i nie musiał jej szukać,
lecz   tylko   ją   wypełniać.   Błędnie   chyba   sądzimy,   iż   cały   trud   Jezusa   polegał   tylko   na
pełnieniu woli Ojca, którą bez wysiłku odnajdywał w swym życiu.

Tymczasem wiele faktów z życia Chrystusa mówi nam zupełnie coś innego. Jezus musiał
szukać   z niemałym   trudem   woli   swojego   Ojca,   jak   każdy   inny   człowiek.   Kontemplacja
modlitwy   w Ogrójcu,   pełnej   bólu,   napięć   i niepokojów,   pokazuje   nam,   ile   wysiłku
i cierpienia   kosztowało   Jezusa   znalezienie   odpowiedzi   na   pytanie,   jaka   jest   wola   Ojca.
Prośba: Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich. Jednak nie moja wola, lecz Twoja
niech się stanie! (Łk 22, 42) odsłania, ile było w sercu Jezusa niepewności w odniesieniu do
czekających Go dramatycznych wydarzeń. Krwawy pot sączący się na ziemię odsłania, jak
bolesne było dla Jezusa znalezienie odpowiedzi na pytania o wolę swojego Ojca.

Możemy przypuszczać, iż w życiu Chrystusa nie była to jedyna tak bolesna modlitwa,
podczas której pytał On swojego Ojca o Jego wolę. Podobnie Jezus modlił się chyba
opuszczając Nazaret po 30 latach ukrytego życia, podczas 40–dniowego postu na pustyni
przed rozpoczęciem publicznej działalności, przed dokonaniem wyboru dwunastu Apostołów
czy przed innymi decydującymi wydarzeniami w Jego życiu.

Ewangeliści wspominają wiele razy, iż Jezus spędzał całą noc na modlitwie lub też wstawał
wcześnie   rano   i udawał   się   na   miejsce   pustynne,   aby   się   modlić.   Słowa  Listu   do
Hebrajczyków,   które   mówią   nam,   że   Jezus   był  doświadczony   we   wszystkim   na   nasze
podobieństwo,   z wyjątkiem   grzechu  (Hbr   4,   15)   dają   nam   mocną   podstawę   biblijną   do
stwierdzenia, że Jezus był do nas podobny nie tylko w trudzie pełnienia woli Ojca, ale także
w trudzie szukania jej w codzienności życia.

2. Woli Bożej trzeba szukać

Woli Bożej nie otrzymujemy raz na zawsze — na całą historię naszego życia — ale objawia
się nam ona stopniowo w miarę naszego wzrastania duchowego i emocjonalnego. I chociaż
pewne zasadnicze powołania życiowe, np. stan życia, są ofiarowane człowiekowi w sposób
definitywny — raz na zawsze, to jednak wola Boża w nich się nie wyczerpuje, ale znacznie
je przerasta. Bóg kieruje do człowieka ciągle nowe wezwania. Wypływają one z osobistych
potrzeb i pragnień człowieka oraz z potrzeb Królestwa Bożego, które jest pośród nas.

Nasza zdolność szukania i pełnienia woli Bożej jest najpierw darem, który otrzymujemy od
Boga, dopiero na drugim miejscu naszym zadaniem i wysiłkiem — naszym darem dla Niego.

W krytycznych sytuacjach życiowych zawieramy nieraz z Bogiem swoiste układy, w których
za wysłuchanie ważnej dla nas prośby proponujemy Bogu zrealizowanie jakiegoś trudnego
dla nas postanowienia, które z góry — najczęściej bez żadnego rozeznania — przyjmujemy
jako Jego wolę.

Nie wykluczając tego, iż sam Bóg może dać człowiekowi natchnienie do zawarcia takiego
układu, trzeba jednak stwierdzić, iż najczęściej układ ten wypływa z bardzo kupieckiego
podejścia do naszej relacji z Bogiem. Wydaje się nam, że na wszystko trzeba sobie u Boga
zasłużyć.

Szukanie i pełnienie woli Bożej domaga się od człowieka najpierw odkrycia prawdziwego
obrazu Boga, który zawsze jako pierwszy daje człowiekowi wszystko. Nasze pełnienie woli
Bożej jest przyjmowaniem i oddawaniem Bogu tego, co wcześniej otrzymaliśmy. Chory
obraz Boga sprawia, iż chore również jest nasze szukanie woli Bożej.

3. Posłuszeństwo i zaangażowanie

Kiedy rozważamy problem pełnienia woli Bożej, powstaje wiele pytań: Jak szukać woli
Bożej w naszym zabieganym życiu? Jakich używać środków i metod? Jakie stosować
kryteria dla odróżnienia woli Bożej od naszej ludzkiej woli, a nawet od woli złego ducha?
Jakie są znaki woli Bożej? Jaką rolę może odegrać drugi człowiek w szukaniu i znajdywaniu
woli Bożej? Na te i inne ważne pytania będziemy próbowali szukać odpowiedzi w naszych
rozważaniach.

Podkreślmy najpierw, że woli Bożej trzeba szukać. Ona jest nam nie tylko dana, ale również
i zadana przez Boga. Pan Bóg domaga się od nas zaangażowania wszystkich ludzkich sił, aby
odnaleźć Jego wolę. Z umiłowaniem Boga wiąże się w sposób konieczny umiłowanie Jego
woli.

Do niedawna wielu ludziom wydawało się, że najważniejszą cnotą w Kościele jest bierne
posłuszeństwo. Posłuszeństwo to ograniczało się do pokornego przyjmowania
i wykonywania tego, co inni zdecydowali. I chociaż postawa taka wymaga od człowieka
również pewnego wewnętrznego samozaparcia, to może być jednocześnie bardzo wygodna.

Człowiek przyjmujący taką właśnie wygodną postawę nie czuje się zobowiązany wchodzić
w trudny nieraz proces szukania i rozeznawania woli Bożej. Czuje się bowiem wyręczony
przez innych, najczęściej przez przełożonych. W razie ich błędnej decyzji lub innej pomyłki
człowiek biernie posłuszny może czuć się zadowolony, iż nie była to jego wina, ponieważ on
sam nie decydował, ale wykonywał jedynie decyzje innych.

Człowiek, dla którego najważniejszą i bodajże jedyną cnotą jest bierne posłuszeństwo,
będzie jednak zawsze pracował w Kościele jak na cudzym. Niestety nasze parafie, klasztory

i inne różnorodne  wspólnoty kościelne  są  pełne  takich właśnie  ludzi.  Podobni  są  oni do
pierworodnego   syna   z przypowieści   o synu   marnotrawnym.   Choć   zawsze   przebywał
w rodzicielskim   domu   i wiernie   wykonywał   ojcowskie   rozkazy,   to   jednak   żywił   wiele
urazów i pretensji do ojca i do brata. Obowiązki były dla niego tylko ciężarem, a jedynym
jego marzeniem była zabawa z przyjaciółmi. Nie umiał się cieszyć miłością ojca i nie czuł się
w jego domu jak u siebie. Nie dostrzegał bowiem w woli ojca jego bezwarunkowej miłości.
Widział w niej jedynie twarde rozkazy, które spełniał z niewolniczą uległością.

Jeżeli człowiek nie podejmuje samodzielnie i w pełnej wolności ważnych decyzji życiowych,
ale   pozwala   się   jedynie   popychać   przez   fakty   życiowe   lub   przez   innych   ludzi,   nie   jest
w stanie autentycznie zaangażować się w szukanie, rozeznawanie i pełnienie woli Bożej. Nie
poczuje   się   nigdy  w Kościele   jak   we  własnym  domu.   To   właśnie   samodzielne   i osobiste
decyzje   czynią   człowieka   dojrzałym   i odpowiedzialnym   za   siebie   i innych.   Dla   wielu
samodzielność kojarzy się jednak z lękiem.

Obok cnoty posłuszeństwa do szukania i pełnienia woli Bożej potrzeba także cnoty
zaangażowania i odpowiedzialności; odpowiedzialności za wszystko, co dzieje się w naszym
życiu. Pełna odpowiedzialność za własne życie prowadzi do odpowiedzialności za innych.
Brak odpowiedzialności za siebie czyni człowieka niezdolnym do odpowiedzialności za
drugich.

Istotę szukania i pełnienia woli Bożej tworzy właśnie odpowiedzialność. Odpowiedzialność
czyli odpowiadanie na wezwanie Boże. Do tej właśnie postawy odpowiedzialności wzywa
dziś Kościół nie tylko hierarchię kościelną, ale także świeckich. Jan Paweł II w Adhortacji
Christifideles Laici, komentując zaproszenie Jezusa: Idźcie i wy do mojej winnicy, pisze:

To wezwanie Pana Jezusa nie przestaje rozbrzmiewać w dziejach. Dotyczy ono nie tylko
biskupów,   kapłanów,   zakonników   i zakonnic,   ale   wszystkich,   także   świeckich.   Pan   Bóg
wzywa   ich   osobiście   i powierza   im   do   spełnienia   misję   w Kościele   i   w świecie.   Jako
członkowie   Kościoła   świeccy   posiadają   powołanie   i misję   głosicieli   Ewangelii.   Do
wypełnienia tej misji zobowiązują ich sakramenty chrześcijańskiej inicjacji.

Postawa odpowiedzialności i zaangażowania wymaga, abyśmy nie tylko sami zadawali sobie
pytanie: Jak szukać i znajdować wolę Bożą?, ale byśmy także innym w tym pomagali. Jeżeli
poczujemy smak życia wolą Bożą, smak oddania się i pracy dla Chrystusa, zapragniemy
także uczyć innych szukania i pełnienia woli Bożej. Wola Boga jest bowiem źródłem dobra
i szczęścia dla każdego człowieka.

4. Dwa niebezpieczeństwa w szukaniu woli Bożej

W szukaniu i znajdywaniu woli Bożej istnieją dwa zasadnicze niebezpieczeństwa. Pierwsze
polega na odwoływaniu się tylko do samego działania Bożego, przy jednoczesnym pomijaniu
trudu szukania jej ze strony człowieka. Drugie zaś niebezpieczeństwo przeakcentowuje
działanie ludzkie przy jednoczesnym lekceważeniu działania Boga.

Wielu ludzi wierzących uważa, że ich spontaniczne i bezrefleksyjne odczucie woli Bożej
wyraża rzeczywistą wolę Pana Boga. Zwykle nie widzą oni potrzeby rozeznawania swoich
subiektywnych odczuć, ale pragną jedynie wprowadzać je w życie. W takim podejściu
znalezienie woli Bożej wydaje się bardzo proste i oczywiste. Trud polega jedynie na jej
wypełnianiu.

Takie rozumienie szukania woli Bożej wypływa najczęściej z braku podstawowego wglądu
w świat własnych emocji i przeżyć. Subiektywizm wielu nieuporządkowanych uczuć bywa
wówczas racjonalizowany i przypisywany woli Pana Boga. Wielu ludziom niepewnym
siebie, dla których rozeznanie i podejmowanie decyzji jest bardzo trudne, wydaje się, że
znalezienie woli Bożej wymaga jakiegoś duchowego chwytu. Nierzadko sami na swój
własny użytek tworzą sobie pewne chwyty. Odkrytą przez siebie metodę szukania woli Bożej
proponują czasami także innym.

Taką metodą może być dla tych osób, np. przypadkowo usłyszana opinia, jakieś zewnętrzne
wydarzenie. Niekiedy może to być jakiś właśnie chwyt, np. otwarcie Pisma św.
w przypadkowym miejscu i znalezienie odpowiedniego cytatu biblijnego. Jak niebezpieczne
mogą być takie właśnie stworzone przez siebie samego duchowe chwyty, może pokazać nam
jeden fakt z życia św. Ignacego Loyoli. Odwołajmy się do jego własnego opowiadania (w
trzeciej osobie) zawartego w Opowieści pielgrzyma.

Po drodze, kiedy Ignacy udawał się do Nawarry, przyłączył się do niego pewien Maur jadący
na mule. Wdawszy się w rozmowę zaczęli mówić o Najświętszej Pannie. Maur powiedział, że
chętnie przyjmuje, iż Maryia Dziewica poczęła Syna bez udziału mężczyzny, ale że rodząc
pozostała dziewiczą, w to nie mógł uwierzyć. Różne zaś argumenty, jakie mu ze swej strony
poddawał   Ignacy,   nie   mogły   go   przekonać.   Wreszcie   Maur   ruszył   naprzód   z takim
pośpiechem, że Ignacy wnet stracił go z oczu. Zatopił się w myślach nad tym, co zaszło
między nim a Maurem.

Zdawało   mu   się,   że   źle   zrobił   pozwalając   mówić   Maurowi   takie   rzeczy   o Najświętszej
Pannie. Sądził więc, że  jest obowiązany pomścić tę  zniewagę Jej czci. I powstało w nim
wtedy pragnienie, aby ruszyć na poszukiwanie Maura i zadać mu kilka ciosów sztyletem za
to, co mówił. Długo walczył z tym pragnieniem.

(...) Gdy już był znużony badaniem tego, jak należałoby postąpić, nie znajdując pewności, na
co się zdecydować, powziął takie postanowienie; oto pozwoli mulicy iść wolno bez cugli aż
do   miejsca,   gdzie   drogi   się   rozdzielały.   Jeżeli   mulica   pójdzie   drogą   do   wioski,   odszuka
Maura i zada mu cios sztyletem; jeżeli zaś będzie się trzymać głównej drogi, zostawi go
w spokoju. Zrobił tak, jak postanowił, a Pan nasz zrządził, że mulica trzymała się głównej
drogi.

Wspominając to wydarzenie i cały pierwszy okres swojego nawrócenia św. Ignacy stwierdza,
iż chcąc dokonać wielkich, ale zewnętrznych rzeczy dla Boga nie zwracał uwagi na żadne
rzeczy wewnętrzne, nie pojmował też, czym jest pokora, ani miłość, ani cierpliwość, ani
roztropność.

Zauważmy, iż św. Ignacy stosuje tę dziwną metodę rozeznania woli Bożej w momencie, gdy
już był znużony badaniem tego, jak należałoby postąpić i nie znalazł w sobie dość pewności
siebie, by zdecydować, co powinien uczynić. Powyższe opowiadanie św. Ignacy przytacza,
aby lepiej można było zrozumieć, jak Pan nasz postępował z tą duszą ślepą jeszcze, chociaż
ożywioną wielkimi pragnieniami służenia Bogu.

Jednym   z największych   wrogów   szukania   i pełnienia   woli   Bożej   w nas   jest   niepewność
siebie,   lęk   przed   zaangażowaniem,   lęk   przed   ryzykiem   podejmowania   decyzji.   Wielkim
wrogiem   szukania   i pełnienia   woli   Bożej   jest   także   brak   głębszego   wglądu   we   własne
nieuporządkowane emocje. Emocje te, jeżeli nie są rozpoznane, zaślepiają człowieka i stają
się wówczas zasadniczym motywem ludzkich wyborów, decyzji i działań.

O pełnieniu woli Bożej chętnie czytają i słuchają nieraz ludzie bardzo niepewni siebie, którzy
spodziewają się znaleźć jakąś metodę, właśnie chwyt duchowy, który pomógłby im żyć
poprawnie i zabezpieczyć się przed popełnianiem bolesnych nieraz błędów i pomyłek. Lęk
o siebie, brak zdecydowania, niepewność nie mogą być jednak zasadniczymi motywami
szukania woli Bożej.

Refleksja nad pytaniem: Jak szukać i znajdować wolę Bożą? ma nas prowadzić do
pełniejszego zaangażowania oraz do podejmowania odpowiedzialności za nasze życie, jak
również za życie ludzi, których Bóg postawił na naszej drodze. Wielkie pragnienie życia
wolą Boga winno być naszą odpowiedzią na zaufanie i miłość Boga do nas. To właśnie
pokorna zależność od Boga oparta najpierw na miłości, a nie na lęku, każe nam przyjmować
wolę Bożą jako dar. Dar woli Bożej wskazuje najpewniejszą drogę do naszego osobistego
szczęścia.

Wola Boża nie może być więc miejscem ucieczki dla ludzi niepewnych siebie i lękających
się życia. Zdarza się i to chyba nierzadko, iż zwrotem wola Boża posługujemy się w tym
celu, aby ukryć własną niepewność, zagubienie i lęk przed zaangażowaniem. Pełnienie woli
Bożej domaga się od nas trudu zmagania i walki z własnymi lękami, niepewnością
i nieświadomą potrzebą zabezpieczenia się za wszelką cenę.

Pokonując i przezwyciężając lęk o siebie, poczucie zagrożenia jesteśmy w stanie wejść
w twórczy niepokój i pytanie: jak szukać i pełnić wolę Bożą w naszym życiu. Gdyby bowiem
cała nasza energia życiowa była skierowana jedynie na samoobronę, wówczas nie
mielibyśmy już sił, by podejmować trud szukania i pełnienia woli Bożej.

Drugie niebezpieczeństwo w szukaniu i znajdowaniu woli Bożej polega na odwoływaniu się
tylko do ludzkiego działania. W takim sposobie myślenia działanie ludzkie utożsamia się
z wolą Bożą. W tej postawie ukrywa się fałszywe założenie, iż Bóg zawsze chce tego, czego
chce człowiek.

W takim rozumieniu woli Bożej człowiek żyje według własnej woli. Sam planuje swoje
życie, a następnie ofiaruje swoją wolę Panu Bogu. Oczekuje wówczas, aby Bóg błogosławił
to, co sam zdecydował dla siebie. Przypomina to kukułcze jajo podrzucone Bogu przez

człowieka. I chociaż Bóg w swoim szacunku do człowieka i do jego wolności jest zmuszony
do tolerowania takiego postępowania, to jednak nie jest to postawa, której Ojciec niebieski
oczekuje od swoich dzieci. Niewierność woli Bożej uderza nie tylko w Boga, ale przede
wszystkim w samego człowieka.

W szukaniu i znajdowaniu woli Bożej muszą spotkać się dwa zasadnicze elementy: działanie
Boga   oraz   ludzki   wysiłek.   Konieczne   są   oba   elementy.   Wszelkie   błędy   w szukaniu
i pełnieniu   woli   Bożej   wynikają   z niedoceniania,   pomniejszania   lub   wręcz   lekceważenia
jednego   z tych   dwu   elementów.   Wszechmocnym   działaniem   Boga   możemy   próbować
usprawiedliwiać   własną   niechęć   do   dokonywania   dojrzałych   wyborów   oraz   lęk   przed
zaangażowaniem   i podejmowaniem   decyzji.   Z drugiej   zaś   strony   źle   rozumianym   darem
wolności możemy racjonalizować naszą samowolę i działanie pod wpływem własnych tylko
nieuporządkowanych pragnień i potrzeb.

Szukanie,   rozeznawanie   i pełnienie   woli   Bożej   wymaga   pełnej   harmonii   działania   Boga
i działania   człowieka.   Dobre   rozumienie   tej   harmonii   wymaga   naszej   refleksji,  modlitwy
a przede wszystkim otwarcia się na działanie Boga. Harmonia działania Bożego i ludzkiego
jest bowiem jedną z wielkich tajemnic naszej wiary. Tę harmonię działania Bożego i wysiłku
ludzkiego   w szukaniu   i znajdowaniu   woli   Bożej   pięknie   ujmuje   św.   Ignacy   w znanej
sentencji:  Tak ufaj Bogu, jakby całe powodzenie spraw zależało tylko od Boga; tak jednak
dokładaj wszelkich starań, jakbyś ty sam miał to wszystko zdziałać, a Bóg nic zgoła.

5. Działanie Boga w człowieku

Podstawowym   założeniem   w szukaniu   i znajdowaniu   woli   Bożej   jest   wiara   w nieustanne
działanie Boga w naszym życiu. Bóg ma swój odwieczny plan wobec każdego człowieka
i pragnie, aby został on  przyjęty i zrealizowany.  Celem tego planu jest dobro i szczęście
człowieka.   Woli   Bożej   człowiek   nie  tworzy  dla   siebie,   ale   jej   szuka,   a znalazłszy   ją,
przyjmuje jako własną. Wola Boża  istnieje  bowiem od  założenia świata  w Boskim planie
zbawienia. Wpisuje się ona w najgłębsze ludzkie pragnienia, w całą historię naszego życia,
a także w okoliczności zewnętrzne, w jakich żyjemy.

Podstawą szukania i znajdowania woli Bożej jest więc głębokie wewnętrzne przekonanie
o nieustannym działaniu Boga w życiu człowieka. To sam Bóg kierując się swoją odwieczną
miłością dał człowiekowi tchnienie życia. I to, co rozpoczął w człowieku w chwili
stworzenia, nieustannie kontynuuje. Bóg jest wierny nawet wbrew niewierności człowieka.
Istotą szukania woli Bożej jest więc cierpliwe odszukiwanie przez człowieka z pomocą
znaków dzieła, które On sam w nas kiedyś rozpoczął.

Rozeznawanie duchowe polega na odkrywaniu wierności Stwórcy wobec swojego
stworzenia. To właśnie wierność Boga człowiekowi każe Mu ciągle na nowo potwierdzać
swoją miłość do niego poprzez konkretne znaki.

Szukanie woli Bożej z jednej strony jest odkrywaniem wierności Boga do człowieka
w konkretach ludzkiej historii, z drugiej zaś jest sposobem odpowiadania Mu naszą ludzką

wiernością na Jego wierność. Nie możemy być Bogu wierni bez rozeznawania duchowego,
bez ciągłego odkrywania Jego woli objawianej nam przez Jego Ducha.

Bóg,   który   nieustannie  wszystko   czyni   nowym,   wzywa   człowieka   do   zrywania  starych
więzów. Stare więzy krępują nieraz człowieka i przeszkadzają mu w jego drodze do Boga.
Wychodząc   z naszych   ludzkich   upodobań   i predyspozycji   chcielibyśmy   niekiedy   iść
w naszym życiu duchowym w określonym przez nas kierunku, ale Duch Święty prowadzi
nas  nową  drogą;   każe   nam  zrywać  z tym,   co   do   tej   pory   zbudowaliśmy   w życiu
wewnętrznym i dzięki czemu czujemy się być może pewniejsi siebie, ponieważ mamy się na
czym oprzeć.

Celem   zerwania  starych   więzów  jest   pełniejsza   wolność   człowieka,   która   umożliwia   mu
większe   otwarcie   się   na   działanie   Boga.   Jeżeli   człowiek   zatrzymałby   się   na   swoich
dotychczasowych   osiągnięciach,   ryzykowałby   zatrzymanie   się   w swojej   drodze   do   Boga.
Kiedy mamy wrażenie, iż jesteśmy syci, bogaci duchowo, to nie zawsze musi to być przejaw
naszego wielkiego wzrostu duchowego. Nasze wrażenie może być przejawem pozornych
postępów duchowych.

Wielu świętych daje nam przykład odważnego zrywania starych więzów. Przyjrzyjmy się
Abrahamowi. Już w podeszłym wieku Bóg mówi do niego: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i
z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę (Rdz 12, 1). Więzy z Ur Chaldejskim, rodzinnym
miastem, więzy z własnym klanem zostają zerwane. Abraham udaje się do ziemi obiecanej,
którą Bóg miał mu dopiero ukazać. Bóg domaga się od Abrahama zaufania Jego wezwaniu.
Zaproszenie do wyjścia z rodzinnego kraju było tylko jedną z wielu prób, którymi patriarcha
będzie doświadczany nieraz bardzo dotkliwie i boleśnie przez całe życie. Wezwania do
zrywania kolejnych starych więzów będą przychodzić w miarę wzrostu wiary Abrahama.

Bóg   wzywa   do   zrywania  starych   więzów,   ponieważ   człowiek   potrzebuje   tego   do   swego
wzrostu duchowego. Bóg prowadzi nas podobnie jak ojciec rodziny prowadzi swego syna.
Uczy   on   swoje   dziecko   ciągle   nowych   sprawności,   zachęcając   je   jednocześnie,   aby
zostawiało  to, co już dobrze zna. Nierzadko bywamy wzywani przez Boga do tego, aby
poświęcić  i oddać Mu to, co jest dla nas już jasno określone i pewne. W ten sposób Bóg
stwarza nam możliwość, byśmy mogli pójść dalej, wzrastać. Taka jest pedagogika Boża.

Zrywanie  starych więzów  uczy nas coraz większego zaufania Bogu i powierzania się Jego
woli.   Na   pytanie   uczniów:  Nauczycielu,   gdzie   mieszkasz?  Jezus   nie   precyzuje  miejsca
zamieszkania,   ale   wzywa   jedynie:  Chodźcie,   a zobaczycie  (J   1,   38–39).   Domaga   się   od
uczniów opuszczenia dotychczasowego  zamieszkania  i powierzenia się Jego prowadzeniu.
Bóg domaga się od nas wiary, iż Jego prowadzenie jest dla nas dobre, nawet jeżeli nieraz
bywa trudne i bolesne. Celem działania Bożego w nas jest jednak zawsze radość i pokój. Bóg
pragnie, abyśmy mieli w sobie pełną radość.

XXII. ROZEZNAWANIE DUCHOWE SZUKANIEM WOLI BOŻEJ

1. Znaki rozeznawania woli Bożej

Pan   Bóg   objawia   człowiekowi   swoją   wolę   poprzez   znaki.   W rozeznawaniu   duchowym
człowiek nie tworzy sobie znaków woli Bożej. Odkrywa i przyjmuje te, które są mu dane.
Wszystkie znaki woli Bożej, choć bywają nieraz trudne do odczytania, zawsze mogą być
odkryte   przez   człowieka.   Znakom   tym   bowiem   towarzyszy   światło   Ducha   Świętego
konieczne do ich rozpoznania.

Dużym niebezpieczeństwem w życiu duchowym jest tworzenie sobie samemu znaków
działania Bożego. Są to wówczas sztuczne znaki, które wprowadzają człowieka w świat iluzji
duchowej. Św. Augustyn stwierdza, iż stwarzanie sobie iluzji duchowej należy, obok pychy,
do najcięższych grzechów.

Zewnętrzne znaki woli Bożej, które dostrzegamy w naszym życiu, mają ścisłe powiązanie
z wewnętrznymi natchnieniami. Ostatecznym miejscem szukania i znajdowania woli Bożej
jest zawsze serce człowieka. Znaki zewnętrzne mają nas naprowadzać na to, co Bóg objawia
nam poprzez nasze serce. Interpretacja znaków zewnętrznych dokonuje się zawsze
w ludzkim sercu. To serce ludzkie przyjmuje Boże wezwania i ono na nie odpowiada.

Znaki działania Bożego w życiu człowieka nazywamy także znakami czasu. Wola Boża
w życiu człowieka wiąże się bowiem zawsze z jego czasem. Znaki te zmieniają się wraz ze
zmianą sytuacji człowieka. Dokonują się pod wpływem czasu. Konieczność szukania
i rozeznawania woli Bożej wynika właśnie ze zmian, jakim podlega człowiek w czasie.

W nowym czasie Bóg daje człowiekowi nowe wezwania; wezwania bardziej dostosowane do
zmian, jakie w nim się dokonują. Czujność w modlitwie, do której tak usilnie wzywa Jezus,
związana jest właśnie z upływem czasu, jakiemu podlega człowiek i Królestwo Boże, które
w nim jest (por. Łk 17, 21).

Każde działanie Boga w nas podlega rozeznaniu duchowemu. W sprawach ważnych dla
życia samo subiektywne odczucie wewnętrzne jeszcze nie wystarcza. Stąd też udzielanie się
Boga duszy ludzkiej, poprzez które przekazuje swoją wolę, łączy się zawsze z możliwością
obiektywnego rozeznania tego działania.

2. Natchnienia wewnętrzne

Same zewnętrzne znaki, nawet gdyby były bardzo wyraźne, nie mogą być nigdy jedynym
i ostatecznym kryterium szukania i pełnienia woli Bożej. Rola znaków zewnętrznych polega
przede wszystkim na naprowadzaniu nas na odkrycie znaków wewnętrznych — natchnień
duchowych, poprzez które Pan Bóg zaprasza człowieka do pełnienia Jego woli.

Odwołajmy  się   do  przykładu  uczniów  idących  do Emaus.   Z jednej  strony  otrzymują   oni
bardzo konkretny zewnętrzny znak: obecność przygodnego wędrowca, który towarzyszy im
w ich podróży, rozmawia z nimi, poucza ich. Z drugiej strony zaś doświadczają  natchnień
wewnętrznych, które uświadomili sobie dopiero po zniknięciu towarzysza podróży sprzed ich
oczu. Będą wówczas dawać sobie wzajemnie świadectwo  wewnętrznego  działania Bożego
w ich sercach: Czyż serce nie pałało w nas, kiedy rozmawiał z nami w drodze i Pisma nam
wyjaśniał? (Łk 24, 32). Pałające serce w Biblii oznacza działanie Ducha Świętego.

Skuteczność zewnętrznych znaków działania Bożego, nawet tych najbardziej wyrazistych,
zależy zawsze od uległości człowieka wobec działania Ducha Świętego w sercu człowieka.
Misja Jezusa, choć była potwierdzana niezwykłymi znakami i cudami, nie została przyjęta
przez wielu ludzi, którzy byli świadkami tych znaków. Ich serca były zamknięte na
wewnętrzne działanie Boga.

Czym jest natchnienie wewnętrzne?

Trudno opisać istotę natchnienia wewnętrznego, ponieważ dotykamy w nim tajemnicy Boga
działającego w człowieku. Wszelkie schematy, ludzkie ujęcia i opisy będą zawsze zbyt
ubogie, aby wyrazić tajemnicę działania Stwórcy w stworzeniu. Ponadto doświadczenie
działania Boga w człowieku pozostaje zawsze bardzo indywidualne i osobiste.

Ale pomimo tych zastrzeżeń wszystkie natchnienia, pragnienia wewnętrzne posiadają pewne
wspólne cechy, ponieważ udziela ich ten sam Bóg. Także natura ludzka w swej istocie jest
zawsze jedna i ta sama. Najgłębsze pragnienia są również wspólne wszystkim ludziom.

Natchnienie   wewnętrzne   wyraża   jakieś   pociąganie   człowieka   przez   Boga,   jest  formą,
zaproszeniem   do   udziału   w Jego   miłości,   jest   jakąś   duchową   fascynacją   Stwórcą,   formą
zakochania  się w Nim. Jest to zawsze owoc działania Jego Ducha w nas. Każde duchowe
pragnienie, nie tylko te wielkie i gorące, ale także te codzienne małe natchnienia do dobrego,
mają w sobie coś  ostatecznego, są zaproszeniem do udziału w pełni życia w Bogu, w pełni
Jego miłości.

Nie zawsze jednak doświadczenie bycia pociąganym przez Boga jest dla człowieka od razu
jasne i jednoznaczne. Nierzadko (szczególnie u początkujących w życiu duchowym) może
być ono zmieszane z pragnieniami tylko ludzkimi. Te zaś zwykle powiązane są
z podstawowymi potrzebami i lękami człowieka.

Bóg zaprasza nas jednak do uczestnictwa w swojej miłości także wówczas, kiedy jesteśmy
słabi i grzeszni. To właśnie dzięki duchowym pragnieniom, które otrzymujemy od Boga,
możemy przekraczać nasze słabości i zniewolenia.

Nasze wewnętrzne natchnienia w jakimś sensie zawsze domagają się oczyszczenia. Odkrycie
samego Boga, który pociąga i wzywa człowieka, przychodzi stopniowo w miarę
wewnętrznego dojrzewania człowieka. Natchnienia i pragnienia duchowe, choć są zawsze
w jakimś stopniu powiązane z potrzebami czysto ludzkimi, to jednak nie wypływają jedynie

z nich. Ludzkie potrzeby cielesne nie są nigdy źródłem natchnień duchowych. Potrzeby
cielesne są źródłem zmysłowych głodów. Natchnienia zaś są zawsze darem Ducha. Stąd też
nazywamy je duchowymi, tzn. pochodzącymi od Ducha Świętego.

Choć natchnienia wewnętrzne są nierzadko zmieszane z ludzkimi odczuciami, lękami,
zranieniami, to jednak ostatecznie zawsze je przerastają. Człowiek wewnętrznie pociągany
przez Boga doświadcza, iż jego duchowe pragnienia nie pochodzą od niego, ale są łaską; są
darem; są w jakimś stopniu niezależne od jego ludzkiej woli.

Natchnienia wewnętrzne nie zniewalają człowieka, nie determinują jego działania. Nawet
jeżeli są bardzo wyraźne i mocne, zawsze są tylko wewnętrznym zaproszeniem Pana Boga.

Natomiast ludzkie głody wypływające z naturalnych potrzeb człowieka, z jego lęków,
konfliktów i zranień, odznaczają się jakimś przymusem psychicznym. Człowiek działający
pod ich wpływem nie doświadcza wolności, ale czuje się przymuszany przez swoje potrzeby.
Wolność wewnętrzna wobec natchnień jest jednym z najważniejszych kryteriów dla
rozeznania ich autentyczności.

W swoim pociąganiu człowieka ku sobie Bóg nie posługuje się nigdy lękiem i przymusem
psychicznym. Byłoby to sprzeczne z ludzką wolnością, którą On sam nas obdarował.
W natchnieniu i pragnieniu wewnętrznym otrzymanym od Boga zawiera się zawsze
uszanowanie dla ludzkiej wolności.

Natchnienia i pragnienia duchowe człowieka zawierają w sobie zawsze w jakiejś formie
warunek, zastrzeżenie: Jeżeli chcesz.... Doświadczając natchnień wewnętrznych człowiek
czuje, iż nie musi ich przyjmować, choć bardzo pragnie iść za nimi.

Innym ważnym kryterium rozeznania autentyczności natchnienia wewnętrznego jest zdatność
duchowa i emocjonalna do jego spełnienia. Bóg nie daje pragnień, natchnień, które
przekraczałyby możliwości wypełnienia ich przez człowieka. Człowiek powoływany przez
Boga do wypełnienia określonego zadania czy funkcji, winien doświadczać wewnętrznie, iż
jest zdolny do wypełnienia tego, do czego czuje się wzywany.

Nie   wystarcza   jednak   rozeznanie   wyłącznie   osobiste.   Odczucie   subiektywne   może   być
mylące, stąd też konieczne jest poddanie się ocenie wspólnoty Kościoła, w ramach której
realizuje się swoje natchnienia. Sposób rozeznania wspólnoty zależy oczywiście od rodzaju
powołania.   Ale   nawet   bardzo   osobiste   natchnienia   i pragnienia,   które   służą   najpierw
rozwijaniu  osobistej   doskonałości,   winny   być   rozeznawane   w kontakcie   z kierownikiem
duchowym.

Zdolność duchowa i emocjonalna do wykonywania danego powołania nie musi pojawiać się
od samego początku w ostatecznej, dojrzałej formie. Ta zdolność może znajdować się
w jakiejś zaczątkowej postaci. Będzie ona dojrzewać wraz z rozwojem człowieka. Stąd też
nie sprzeciwiają się autentyczności powołania nawet znaczne trudności, wątpliwości i lęki,

które powoływany napotyka w swoim życiu. Pragnienie przezwyciężenia ich, by móc
realizować powołanie, potwierdza jego autentyczność.

W powołaniu,   które   wiąże   się   z odpowiedzialnością   za   innych,   np.   w powołaniu   do
kapłaństwa   czy   małżeństwa,   ważnym   elementem   zdolności   psychofizycznej   jest   pewna
stałość emocjonalna. Stałość emocjonalna oznacza tutaj zdolność do wiernego wypełniania
przyjętych zobowiązań. Zmienność emocjonalna, niestałość psychiczna, nad którą się nie
panuje,  byłaby zagrożeniem dla dokonywanego wyboru.  Zagrożenie dla wyboru oznacza
jednocześnie zagrożenie dla ludzi, za których przyjmuje się odpowiedzialność. Stąd też przed
podjęciem nieodwracalnej decyzji człowiek winien stawić czoła swoim problemom.

Innym bardzo ważnym kryterium autentyczności natchnień jest altruizm ukryty w nich.
Altruizm, to ukierunkowanie na bliźniego. Natchnienia, które byłyby skierowane na
realizację własnych egoistycznych potrzeb, nie mogłyby pochodzić od Boga. Bóg nigdy nie
zamyka człowieka, ale zawsze otwiera go na miłość innych ludzi.

W prawdziwym Bożym powołaniu nie może chodzić jednak o altruizm deklaratywny, ale
o rzeczywiste otwarcie się na innych. Nie musi to być altruizm dojrzały. Rozwój duchowy
człowieka będzie rozwijać w nim otwarcie się na Boga i ludzi.

Kryterium zdatności psychofizycznej i kryterium altruizmu w rozeznaniu autentyczności
powołania, natchnienia duchowego są bardzo ważne także dlatego, że mogą być mierzone
metodami psychologicznymi. I chociaż do samego natchnienia czy powołania Bożego nie
można przykładać żadnych metod psychologicznych, to jednak metody te można stosować
w rozpoznaniu zdatności do realizacji powołania.

3. Jak postępować w chwilach wątpliwości?

Jak postępować w wypadku istnienia poważnych wątpliwości dotyczących powołania,
natchnienia Bożego? Zaznaczmy najpierw, że wątpliwości są czymś naturalnym w każdym
rodzaju powołania, w każdym rodzaju wezwania Bożego. Im ważniejsze i bardziej
odpowiedzialne powołanie, tym zwykle istnieją większe wątpliwości.

Pewien rodzaj wątpliwości odnośnie powołania wynika z realistycznego spojrzenia na
wymagania i zadania z nim związane. Byłoby rzeczą nadzwyczajną, gdyby człowiek mający
podjąć ważną decyzję życiową, nie żywił nigdy najmniejszych wątpliwości i wahań.
Wówczas rodziłoby się pytanie, skąd pochodzi ta niezwykła pewność siebie.

Co robić w sytuacji, kiedy rodzą się wątpliwości odnośnie natchnienia Bożego, powołania?

Najpierw   należy   zbadać   ich   częstotliwość   oraz   okoliczności,   w jakich   się   pojawiają.   Na
przykład wątpliwości rodzące się jedynie pod wpływem napotykanych trudności na drodze
realizacji   powołania   nie   są   wystarczającym   kryterium,   aby   móc   z niego   zrezygnować.
Wahania   i wątpliwości   w chwilach   trudności   mogą   świadczyć   jedynie   o braku   pewności
siebie lub też mogą być wyrazem niewiary w swoje własne możliwości. W takiej sytuacji

należy podjąć najpierw próbę pokonania ujawniających się trudności. Dopiero później można
pytać o autentyczność samego powołania.

Jeżeli wahania odnośnie powołania, natchnienia Bożego powtarzałyby się systematycznie
przez dłuższy okres, nie mogą być one lekceważone. Trzeba wówczas szukać prawdziwych
źródeł trwających wątpliwości. Nie powinno się podejmować ważnych i wiążących decyzji
życiowych w chwilach wielkich wątpliwości.

W takiej sytuacji konieczny byłby jednak głębszy wgląd w siebie i własną historię życia, aby
móc odkryć prawdziwe źródło tych wątpliwości. Wgląd ten dokonuje się nie tylko poprzez
autoanalizę, ale także poprzez kierownictwo duchowe, w którym odnajdujemy potwierdzenie
refleksji nad sobą.

W chwilach   wielkich   wątpliwości   należy   też   wstrzymać   się   z podejmowaniem   decyzji,
których   nie   można   odwołać,   np.   wyboru   stanu   życia:   małżeństwa,   kapłaństwa.   Jeżeli
powołanie   czy   natchnienie   Boże   jest   autentyczne,   to   wraz   z jego   rozwojem   i realizacją
wątpliwości zwykle ustępują. Jeżeli nawet nie ustępują całkowicie, to stopniowo zmienia się
ich natężenie i częstotliwość. Coraz większa dojrzałość emocjonalna i duchowa prowadzi do
coraz większej pewności wewnętrznej w odniesieniu do słuszności realizowanego pragnienia.

Podkreślmy jednak raz jeszcze, że istniejące wątpliwości, problemy, pewne odczucie lęku
czy też przymusu psychicznego nie oznacza bynajmniej, iż dane natchnienie, powołanie nie
pochodzi od Boga. W podejmowaniu ważnych decyzji życiowych, jak również w samym
przygotowywaniu się do nich, potrzebny jest pewien wewnętrzny spokój i równowaga. Stąd
też, aby rozeznać autentyczność swojego powołania, potrzebujemy najpierw wewnętrznego
uspokojenia. Polega ono między innymi na uwolnieniu się od tyranii własnych lęków,
przymusów i zdobyciu pewnego stopnia wolności wewnętrznej. Wejście we własne
problemy, przezwyciężanie ich rodzi większą wolność wewnętrzną.

W szukaniu, rozeznawaniu i pełnieniu woli Bożej należy unikać zbyt szybkiego
wartościowania i wydawania łatwych wyroków zarówno o swoich własnych, jak tym bardziej
o cudzych powołaniach i różnorakich pragnieniach wewnętrznych. Ostrożność i rozwaga
w ocenie natchnień wewnętrznych winna płynąć zarówno z uszanowania dla woli Bożej, jak
również dla ludzkiej wolności.

4. Człowiek znakiem woli Bożej

Szczególnym jednak znakiem działania Bożego dla człowieka będzie drugi człowiek,
ponieważ ze wszystkich stworzeń on jest najbardziej podobny do Boga. Bogu jest jakby
łatwiej dotrzeć do człowieka posługując się jego bliźnim.

W najbardziej ogólnym sensie każdy człowiek przychodzi do nas jako znak Boga. Każdy
bowiem nosi w sobie obraz i podobieństwo Boże. Często pozostaje to jednak bardziej
życzeniem niż doświadczaną rzeczywistością. Podobieństwo i obraz Boga są w nas nierzadko
bardzo zamazane i niejasne. Ale mimo wszystko każdy człowiek może naprowadzać nas na

Boga oraz Jego wolę. Aby to było możliwe trzeba przedrzeć się nieraz poprzez wszystkie
ludzkie zagubienia.

Możemy być znakiem Bożego działania dla drugich najpierw poprzez samą naszą obecność:
nasz styl życia, więzi emocjonalne, wykonywana praca, nasze życie duchowe, modlitwa —
wszystko to może być przepojone obecnością i działaniem Pana Boga.

Człowiek staje się znakiem działania Bożego także dzięki otrzymanemu powołaniu, jakiejś
szczególnej misji zleconej mu przez Boga. Funkcja patriarchy, proroka, króla, kapłana była
powierzana wybranym przez Boga ludziom. Byli to ludzie–znaki.

My także jesteśmy powołani do bycia znakiem woli Bożej poprzez wykonywaną funkcję
i różnorakie zadania życiowe, jakie Bóg stawia nam na drodze, np. kapłaństwo, małżeństwo,
życie zakonne, ojcostwo i macierzyństwo fizyczne lub duchowe, dziewictwo, życie
w ubóstwie, cierpienie, itd.

Człowiek przepojony wiarą staje się znakiem dla wszystkich, którzy z nim się stykają.
Wszyscy jesteśmy powołani, aby stać się takimi właśnie znakami dla drugich. W samym
powołaniu chrześcijańskim zawiera się powołanie do bycia świadkiem miłości Boga do
człowieka, świadkiem Jego woli.

5. Poznanie świata a znaki woli Bożej

Zewnętrzne znaki woli Bożej są wpisane w historię ludzkości, historię kultury, cywilizacji,
w której człowiek żyje. Bóg liczy się z naszym poznaniem i rozumieniem człowieka i świata.
W objawianiu swojej woli Bóg bierze pod uwagę stopień ludzkiego rozwoju. Głębsze
i pełniejsze rozumienie przez człowieka rzeczywistości duchowej i materialnej świata,
w którym on żyje, sprawia, iż Bóg może pełniej używać go dla objawienia swojej woli.

Oto przykład. W czasach Starego i Nowego Testamentu, a nawet nieco później, ludzkie sny
nierzadko były interpretowane jako znaki woli Bożej, na przykład sen Józefa Egipskiego, sen
Józefa, męża Marii, sen trzech Mędrców. Jeszcze w czasach średniowiecza, jak pisze J.
Green w książce Brat Franciszek, św. Franciszek z Asyżu i papież Innocenty III rozeznawali
i szukali woli Bożej odwołując się do własnych snów.

Chociaż w naszych czasach niektórzy nadal odwołują się do snów w szukaniu woli Bożej, to
jednak sny nie są już dzisiaj tak wyraźnymi znakami Bożego działania, jak było to może
w przeszłości. I chociaż my również możemy w szukaniu woli Bożej odwoływać się do
naszych snów, jak czyniło to wielu świętych, to jednak takie znaki wymagałyby głębokiego
rozeznania. Prorocze sny wymagają potwierdzenia przez inne znaki bardziej jednoznaczne
i budzące dziś większą wiarygodność.

A oto inny przykład, jak bardzo znaki woli Bożej wpisane są w zmieniający się świat oraz
w samo rozumienie rzeczywistości materialnej i duchowej człowieka. W przeszłości
człowiek miał ścisły kontakt z przyrodą. Żył bardzo blisko niej i był wobec niej bezbronny.

Często nie umiał interpretować podstawowych jej zjawisk: żywiołów, pór roku, gwałtownych
zmian   atmosferycznych,   potęgi   mórz   i gór.   W tych   czasach   przyroda   przemawiała   do
człowieka bardziej wyraziście. Była ona nieraz bardzo czytelnym znakiem działania Bożego.
Nierzadko  wielkie   zjawiska   przyrody,   np.   trzęsienia   ziemi   czy   zaćmienia   słońca,   były
znakami,  nosicielami  woli Bożej. Bóg objawiał się niekiedy wśród potężnych grzmotów,
trzęsienia ziemi lub też w łagodnym szumie wiatru. Nigdy jednak ani Żydzi, ani chrześcijanie
nie uważali zjawisk przyrody za bóstwa.

Dzisiejszy człowiek swoimi interpretacjami naukowymi odarł z tajemnicy zjawiska przyrody.
Uważa je za coś zwyczajnego. Nadal jednak nie jest w stanie nad nimi panować i pozostaje
wobec nich bezbronny. Dzisiejszemu człowiekowi trudno spontanicznie dopatrywać się
w nich cudów, znaków działania Bożego. Dzisiejszemu człowiekowi potrzebny byłby umysł
i serce dziecka odkrywającego świat pierwszy raz. Takie właśnie spojrzenie na świat miał św.
Franciszek z Asyżu. Człowiek współczesny musiałby przezwyciężyć naukowe myślenie, aby
na nowo mógł odkryć działanie i bliskość Boga w świecie przyrody. Przyroda jest przecież
dziełem Boga i dzięki temu jest także miejscem nieustannego Jego działania.

Człowiek ze swoimi osiągnięciami technicznymi stawia dzisiaj przed sobą jakby nowe pola
działania Bożego i nowy rodzaj znaków. Pan Bóg używa ich dla objawiania swojej woli. Bóg
posługuje się wszystkim, także naszą cywilizacją, aby nam odsłonić swój odwieczny plan
i swoje pragnienia wobec nas. Znakami działania Bożego mogą stać się dzisiaj niesamowite
osiągnięcia techniczne człowieka. Bóg przemawia do nas dzisiaj nie mniej wyraźnie i jasno
przez klęski ekologiczne, zagrożenia atomowe czy przez inne zagrożenia cywilizacyjne, niż
dawniej przemawiał przez zagrożenia wynikłe z trzęsienia ziemi czy nagłych i gwałtownych
zmian atmosferycznych.

Trzeba nam uczyć się odczytywać rzeczywistość świata zewnętrznego jako miejsce Bożej
obecności   i Bożego   działania.   Człowiek   wierzący   winien   jednak   strzec   się   pewnego
prymitywizmu   w rozeznawaniu   znaków   działania   Bożego   w świecie   materialnym.
Prymitywizm   ten   polega   głównie   na   utożsamianiu   doznań   emocjonalnych   wynikających
z zewnętrznego   oglądu   świata,   z doświadczeniem   obecności   Boga   i   z Jego   działaniem.
Doznania   estetyczne,   przeżycia   emocjonalne   mogą   naprowadzać   człowieka   na
doświadczenie działania Bożego, te jednak całkowicie je przekraczają.

XXIII. ROZEZNAWANIE WAŻNYCH DECYZJI ŻYCIOWYCH

1. Zweryfikować ludzki wymiar

Jeżeli chcemy podejmować rozsądne i dobre decyzje w ważnych ludzkich sprawach, trzeba
nam najpierw przyglądać się i oceniać naszą dojrzałość uczuciową. Musimy bowiem pytać

się czy posiadamy odpowiedni stopień dojrzałości, aby w sposób odpowiedzialny podjąć
daną decyzję i przyjąć wszystkie zadania i funkcje z nią związane.

Jednym z ważnych znaków dojrzałości jest świadomość swoich uczuć oraz wolność wobec
nich.

W rozeznawaniu duchowym trzeba nam także uwzględnić całą naszą dotychczasową historię
życia oraz wszystko to, co z niej wynosimy: stopień dojrzałości uczuciowej i duchowej,
wszystkie uwarunkowania wypływające z doświadczeń rodzinnych, środowiskowych. Cała
przeszłość człowieka wpływa na aktualną jego dojrzałość emocjonalną i duchową.

Nie możemy odczytać działania Bożego w naszym życiu nie uwzględniając wpływu, jaki
wywiera na nas cała nasza historia życia. Bóg nie tylko liczy się z naszą historią życia, ale
sam w niej działa i pracuje. To właśnie w naszej historii i poprzez naszą historię Bóg objawia
nam swoją wolę. To wszystko, co przeżyłem, czego doświadczyłem w moim życiu,
wszystkie moje aktualne słabości i zalety są punktem wyjścia dla rozeznawania duchowego.

Jako   ludzie   mamy   wiele   ograniczeń,   problemów.   Jeżeli   chcemy   dokonywać   uczciwie
rozeznawania   duchowego,   winniśmy   być   ich   świadomi   i uwzględniać   je   w procesie
podejmowania   decyzji.   Ograniczenia   i słabości   ludzkie   nie   są   przeszkodą   w szukaniu
i znajdowaniu   woli   Bożej,   o ile   jesteśmy   ich   świadomi   i pragniemy   je   pokonywać.
Gdybyśmy   szukając   woli   Bożej   nie   byli   świadomi   naszych   ograniczeń,   słabości   i wad,
wówczas bylibyśmy niezdolni do rozeznania duchowego.

Rozeznawanie duchowe wymaga zdolności powierzania swoich słabości, błędów i grzechów
Panu Bogu. Trzeba przyjąć całą naszą przeszłość, niezależnie od tego, jaka ona była, i oddać
ją bez reszty Bogu. Pan Bóg objawiając nam swoją wolę, liczy się z naszą ludzką słabością;
zarówno tą dzisiejszą jak i z przeszłości.

Lęk   przed   przeszłością,   ucieczka   od   niej   czyniłaby   nas   niezdolnymi   do   prawdziwego
rozeznania   duchowego.   W życiu   każdego   z nas   istnieje   ścisła   zależność   pomiędzy
przeszłością,   teraźniejszością   a przyszłością.   Rozeznawanie   duchowe   domaga   się   też
stawienia   czoła   wszystkim   naszym   problemom.   Przystępując   do   rozeznania   duchowego,
winniśmy   być   świadomi,   iż   sami   możemy   się   mylić   w odczytywaniu   naszych   odczuć
i emocji. Może w nas istnieć rozdźwięk pomiędzy motywacjami, jakie deklarujemy, a tymi,
które w nas naprawdę działają.

Bez uświadomienia sobie wszystkich naszych emocji, które w nas działają oraz bez nabrania
dystansu do nich, nie można dokonywać rozeznawania. Nieuświadomione reakcje uczuciowe
byłyby dla nas przeszkodą w odczytaniu duchowych poruszeń i pragnień.

Rozeznawanie duchowe jest analizą duchową, ale zawsze bardzo ściśle łączy się z naszą
emocjonalnością. Uczucia są nie tylko elementami naszego życia psychicznego, ale także
istotnymi elementami życia duchowego.

Otwartość i szczerość w poznawaniu naszych emocji jest jakimś wstępnym krokiem do
przyjęcia woli Bożej. Jeżeli brakowałoby nam zgody na naszą ludzką słabość, na ludzkie
ograniczenia, tym samym istniałaby w nas pewna niezdolność do przyjęcia woli Bożej.

Pierwszym krokiem do rzeczywistego przyjęcia woli Bożej jest przyjęcie siebie samego,
swojego życia, takim jakie ono jest w danej chwili. Jeżeli bylibyśmy bardzo zniewoleni
własnymi problemami, wówczas nie moglibyśmy dokonywać rozeznania duchowego,
ponieważ nie mielibyśmy potrzebnej nam wolności wewnętrznej dla przyjęcia woli Bożej.

Zgoda na siebie i swoją ludzką sytuację oznacza jednocześnie odejście od siebie. To właśnie
odejście   od   siebie   jest   warunkiem   przyjęcia   Boga   i Jego   woli.   Jeżeli   ludzkie   problemy
w rozeznaniu   duchowym   zostałyby   pominięte,   zaniedbane   lub   zlekceważone,   wówczas
ryzykowalibyśmy kształtowanie w sobie duchowości  bez ciała,  nie–ludzkiej, oderwanej od
ludzkiej osoby, ryzykowalibyśmy rozwijanie w nas iluzji.

Rozeznawanie   duchowe   wymaga   także   pewnego   uspokojenia   wewnętrznego.   Jeżeli
znajdowalibyśmy się w stanie jakiegoś zniechęcenia, depresji, smutku, wielkiego strapienia
duchowego,   nie   posiadając   jednocześnie   należytego   dystansu   do   tych   uczuć,   wówczas
winniśmy  uzbroić   się   w cierpliwość.   Trzeba   by  poczekać   na   bardziej   stosowny   czas   dla
rozeznania duchowego i podjęcia decyzji.

Aby stan smutku, zniechęcenia mógł stać się znakiem czasu w szukaniu woli Bożej, winien
zostać przezwyciężony. Życie pod wpływem strapienia stanowi przeszkodę dla rozeznawania
duchowego. Uniemożliwia bowiem obiektywne widzenie siebie oraz sytuacji, w jakiej się
znajdujemy.

Pośród wielu uwarunkowań rozeznania duchowego trzeba zwrócić także uwagę na zdrowie.
Nie możemy dokonywać rozeznania, zwłaszcza jeżeli chodzi o ważne decyzje, w jakimś
wielkim zmęczeniu psychicznym czy wyczerpaniu fizycznym.

2. Zweryfikować wymiar duchowy

Nie możemy też dokonywać rozeznania duchowego, jeżeli nie ma w nas rzeczywistego życia
duchowego. Bez mocnych fundamentów życia duchowego w szukaniu, rozeznawaniu
i pełnieniu woli Bożej łatwo ulegamy iluzji. Im pełniejsze i głębsze jest życie duchowe, tym
pełniejsza możliwość poznania woli Boga. Jakość życia duchowego gwarantuje jakość
rozeznawania duchowego.

Gdybyśmy   nie   szukali   Boga   i pełnienia   Jego   woli,   ale   tylko   siebie   samych,   to   próba
rozeznania duchowego byłaby pewną pomyłką. Nawet gdybyśmy znaleźli wolę Bożą, np.
w decyzji przełożonego, to i tak jej nie przyjmiemy. Ogarnie nas raczej wewnętrzna irytacja,
zniechęcenie   i smutek.   Nie   będzie   to   jednak   smutek  dla   wzrostu   duchowego.   Smutek
ewangelicznego  bogatego  młodzieńca nie zbliżył go do Jezusa,  ale wręcz  przeciwnie —
oddalił go od Niego.

Wejście w rozeznawanie duchowe wymaga od nas rzeczywistego pragnienia i otwartości na
wolę   Bożą.   Nie   chodzi   jednak   o otwartość   deklaratywną,   otwartość   we   własnych
subiektywnych   odczuciach.   Rozeznawanie   duchowe,   szukanie   i znajdowanie   woli   Bożej
rozpoczyna się od zakwestionowania tego, czego  ja  chcę i pragnę moją tylko ludzką wolą.
Rozeznanie duchowe stawia nam pytania: Czy moje pragnienia i plany kierują się wolą Bożą,
czy tylko tym, co jest we mnie? Czy wzrasta we mnie pragnienie dostosowywania mojego
życia do woli Bożej? Czy pragnę oddać moje życie w ręce Boga, aby wszystko było zgodne
z Jego wolą? Czy nie stawiam Panu Bogu warunków w przyjmowaniu Jego woli?

Ta   właśnie   zdolność   do   kwestionowania   siebie   jest   jednym   ze   znaków   gotowości   do
dokonywania   rzeczywistego   rozeznawania   duchowego.   W rozeznawaniu   duchowym   nie
chodzi   bowiem   najpierw   o zewnętrzną,   jakby   techniczną   aplikację   pewnej   metody,   ale
o proces   wewnętrznego   nawrócenia   dokonujący   się   w ludzkim   sercu.   Jednym   z ważnych
kryteriów rzeczywistego pragnienia szukania woli Bożej jest także zdolność człowieka do
modlitwy   przedłużonej;   zdolność   do   trwania   przed   Bogiem   i wsłuchiwania   się   w Jego
natchnienia.

3. Przyjęcie pomocy Kościoła

Podkreślmy z pewnym naciskiem rolę kierownictwa duchowego w rozeznawaniu woli Bożej.
Nie   chodzi   jednak   najpierw   o dobre   rady   roztropnego   i doświadczonego   człowieka.
W rozeznawaniu   duchowym   kierownik   duchowy   pełni   najpierw   rolę   świadka,   który
przygląda   się   i rozeznaje  osobistą   pracę   penitenta.   Odwołując   się   do   oceny   swojego
sumienia, kierownik duchowy potwierdza owoce osobistego rozeznania. Czyni to nie we
własnym imieniu, ale w imieniu Kościoła. Wierzymy, iż Duch Święty angażuje się poprzez
autentyczne kierownictwo duchowe, aby potwierdzić szukanie i pełnienie woli Bożej.

Wrażliwość na Boga tak u kierownika jak i u penitenta sprawia, iż wspólnie odkrywają wolę
Bożą. Odkryć mogą wspólnie, ale podjąć decyzję pełnienia woli Bożej może tylko sam
zainteresowany. Wyraźne namawianie i popychanie penitenta do podjęcia decyzji, zwłaszcza
wówczas, gdy czuje się bardzo niepewny i zagubiony, jest zawsze pewnym nadużyciem.

Im silniejszy byłby nacisk psychiczny, tym większe byłoby nadużycie. Dotyczy to zwłaszcza
takich decyzji, których nie można odwołać, np. zawarcie małżeństwa, przyjęcie święceń
kapłańskich, złożenie ślubów zakonnych, itp. Chwilowe uspokojenie człowieka niepewnego
siebie, który pod czyimś naciskiem wreszcie podjął decyzję, może być bardzo zwodnicze.
Nierozwiązane problemy i zagubienie zwykle wracają jak bumerang, nawet po kilku latach,
nieraz z jeszcze większą siłą.

Dlaczego potrzebujemy pomocy kierownika duchowego w szukaniu woli Bożej? Ponieważ
zamknięci w sobie łatwo ulegamy iluzji własnych namiętności i złego ducha działającego
w nich.   Działanie   naszych   namiętności   i złego   ducha   działającego   w nich,   jeżeli   ma   być
skutecznie   pokonane,   winno   być   ujawnione   przed   Kościołem:   przed   spowiednikiem,
kierownikiem duchowym lub — jak mówi św. Ignacy — jakąś osobą duchowną, która zna

podstępy złego ducha. Otwartość przed Kościołem pozwala nam jasno widzieć naszą
sytuację. Św. Ignacy mocno wierzył, że w szczerości człowieka przed przedstawicielem
Kościoła działa Pan Bóg.

Dobre kierownictwo duchowe daje nam tę wewnętrzną pewność, iż nie kierujemy się jakimiś
nieuporządkowanymi i nieświadomymi motywami wewnętrznymi, ale pragnieniem szukania
i pełnienia woli Bożej. Podstępy i namowy, które zły duch chce i pragnie, żeby zostały
przyjęte i zachowane w tajemnicy, są zawsze przeciwne woli Bożej, chociaż wydają się być
często do niej podobne.

4. Metoda rozeznawania duchowego

Rozeznawanie duchowe jest pewną funkcją życia duchowego, istniejącą obok innych funkcji,
np.   słuchania   Słowa   Bożego.   Dzięki   tym   funkcjom   życie   duchowe   człowieka   staje   się
przejrzyste i może się rozwijać. Możemy wzrastać duchowo, możemy wzrastać w miłości
i wolności tylko wówczas, kiedy jasno  widzimy  (nie tylko rozumem, ale przede wszystkim
sercem).  Uporządkowane — jasne  widzenie  otwiera drogę do uporządkowanego, jasnego
działania. Nie możemy działać w sposób uporządkowany,  po Bożemu, jeżeli  nie oglądamy
całej rzeczywistości w sposób uporządkowany — zgodny z wolą Bożą.

Widzenie   duchowe  jest   kontemplacją,   zaś   działanie,   konkretne   zaangażowanie   życiowe,
wcielaniem   w życie   owoców   kontemplacji.   Pomiędzy  widzeniem   duchowym,   czyli
kontemplacją  a działaniem,   czyli   zaangażowaniem   życiowym  leży   właśnie   rozeznawanie
duchowe.

Rozeznawanie duchowe zapewnia życiu duchowemu stałość i wierność. Nie możemy być
wierni Bogu bez rozeznawania duchowego. Wierność wymaga nasłuchiwania Boga, który
objawia nam swoją wolę.

Trzeba mieć jednak świadomość, że rozeznawanie duchowe nie polega na mechanicznym
stosowaniu jakiejś metody. Mechaniczne stosowanie metody nie rozwiąże nigdy naszych
osobistych problemów. Rozeznawanie duchowe, szukanie i znajdowanie woli Bożej jest
doświadczeniem wewnętrznego nawrócenia w tych okolicznościach i warunkach, w jakich
stawia nas sam Pan Bóg.

Rozeznawanie duchowe nie może też być jakąś spontaniczną, odruchową oceną ludzkich
sytuacji;   oceną  nieustannie   improwizowaną.   Rozeznanie  duchowe   tworzy  pewien   proces.
Proces   ten   winien   być   dobrze   przygotowany.   Przygotowanie   to   jest   konieczne   zarówno
wtedy, gdy chodzi o ważne i wielkie decyzje życiowe, jak również wówczas, kiedy chodzi
o codzienne, zdawać by się mogło małe decyzje. Te małe decyzje są nieraz bardzo ważne dla
życia duchowego. Nasze życie duchowe  składa się zwykle z takich właśnie codziennych
małych decyzji.

Podobnie jak nie można się modlić bez przyjęcia jakiejś choćby najprostszej metody
modlitwy, tak też nie można dokonywać rozeznania duchowego bez określonej metody.

A oto pewna propozycja metody indywidualnego rozeznawania duchowego. Może być ona
dostosowywana do osobistych potrzeb i możliwości każdego z nas.

a) Pierwszy ważny etap rozeznania duchowego to zbieranie informacji. Przed przystąpieniem
do rozeznawania duchowego w jakiejś sprawie, trzeba najpierw zebrać wszystkie informacje
mogące w nim odgrywać jakąś rolę. Jeżeli nie ma wszystkich informacji koniecznych do
podjęcia decyzji, wówczas decyzja zawsze będzie w jakiś sposób przypadkowa.

Poprzez osobistą refleksję, modlitwę, skupienie trzeba samemu popatrzeć na rozeznawaną
sprawę z różnych punktów widzenia. Nieraz trzeba uwzględnić całą dotychczasową historię
życia oraz wszystko to, co z niej się wynosi: stopień dojrzałości ludzkiej, życie duchowe,
zranienia, lęki. Trzeba umieć dostrzec, jaką rolę w decyzji będą odgrywały nasze cechy
charakteru, przyzwyczajenia, słabości i wady itd. Zbieranie informacji polega także na
umiejętności przewidywania trudności, które możemy spotkać w realizacji decyzji.

Zbieranie informacji jest to ludzka praca, w której praca Ducha Świętego nie jest nieobecna.
Jeżeli brakowałoby nam podstawowych informacji o naszej sytuacji życiowej,
uwarunkowaniach wynikających z naszej historii życia czy też informacji o powołaniu, które
pragniemy realizować, wówczas ryzykowalibyśmy podejmowanie z własnej winy
fałszywych decyzji. Zbieranie informacji wymaga nieraz wielkiego trudu, ale jest to cena,
jaką trzeba zapłacić za dobre decyzje życiowe.

b) Drugi ważny etap, element rozeznania duchowego to osobista modlitwa i refleksja nad
decyzją. W rozeznawaniu duchowym modlitwa i osobista refleksja winny iść w parze. Są one
konieczne. Rozeznawanie polega między innymi na zadawaniu sobie pytania: Jakie są racje,
aby przyjąć i realizować rodzące się we mnie pragnienie — natchnienie? Jakie mogą być
racje, aby je odrzucić?

Modlitwa nie służy tylko temu, aby przeżuwać racje zdobyte poprzez ludzkie rozumowanie.
W czasie modlitwy możemy otrzymywać nowe racje — nowe motywacje, które przychodzą
jako   owoc   działania   Ducha   Świętego   w nas.   Modlitwa   może   rozjaśniać   to,   co   dla   nas
w czasie   ludzkiego   rozważania   pozostaje   może   niejasne   i dwuznaczne.   Racje  za  i racje
przeciw  jakiejś   decyzji   lub   wyborowi   nie   mają   być   przejawem   potrzeb   czysto   ludzkich,
nieuporządkowanych pragnień i uczuć. Nasze najgłębsze motywacje wyboru winny wyrażać
pragnienie szukania i znalezienia woli Boga.

W rozeznaniu duchowym nawet to, co wydaje się być oczywiste i po ludzku jasne, winno być
przez nas zakwestionowane i poddane próbie. Być może po rozeznaniu decyzja będzie taka
sama jak przed rozeznaniem. W szukaniu woli Bożej liczy się nie tylko sama decyzja, ale
także motywacje, dla których bywa ona podjęta. Już przez samo zakwestionowanie
istniejących decyzji i ich motywacji, zostają one pogłębione. I chociaż decyzja nie musi się
zmienić, to jednak może zostać ona oczyszczona z jakichś nieuporządkowanych ludzkich
potrzeb.

c)   Trzeci   ważny   element   rozeznania   duchowego,   to   analiza   wewnętrznych   poruszeń.
Modlitwie  i refleksji  winna  towarzyszyć  analiza  naszych  stanów duchowych.  Rozeznanie
uczuć,   które   nam   towarzyszą,   jest   jednym   z podstawowych   kryteriów   dla   poznania
autentyczności naszych pragnień, poruszeń i wezwań. Aby podjąć dobrą decyzję, trzeba mieć
świadomość swoich uczuć: z jakich źródeł one w nas pochodzą i do jakich celów prowadzą.
Przypomnijmy,   iż   ogromną   pomocą   w analizowaniu   naszych   uczuć   jest   zawsze
wypowiadanie ich przed kierownikiem duchowym.

Analiza poruszeń wewnętrznych jest pracą, w którą angażuje się zarówno nasza ludzka
emocjonalność jak i nasza duchowość.

d) Czwarty element rozeznania duchowego to podjęcie decyzji. Podjęcie decyzji jest zawsze
zaangażowaniem się wobec Boga i przed Bogiem. Chociaż ja sam moją wolnością
podejmuję decyzję, to jednak w pewnym sensie nie jest to mój wybór, ale wybór Boga dla
mnie, Jego wola dla mojego życia.

W naszej decyzji spotykają się w jakiś tajemniczy sposób nasze zaangażowanie i nasza
osobista wolność z działaniem Pana Boga w nas. Dobra decyzja sprowadza się zawsze do
spotkania woli Boga z wolą człowieka, spotkania wolności człowieka z wolnością Pana
Boga.

To, co Pan Bóg chce i pragnie dla nas, nie jest podyktowane jakimś kaprysem, ale wypływa
z Jego pragnienia większego dobra dla człowieka.

Wiele naszych decyzji może być po ludzku bardzo trudnych. Możemy mieć świadomość, że
to, na co się decydujemy, jest bolesne. Możemy jednak wewnętrznie doświadczać, iż nie
możemy zdecydować inaczej, ponieważ wiemy, że tak właśnie chce Bóg.

Jeżeli decyzje są podejmowane z wielką uczciwością wewnętrzną, to wraz z trudem i bólem
decyzji, z czasem przychodzi pokój. Pokój ten nie jest błogim odpoczynkiem, ale
doświadczeniem miłości Pana Boga. Cały proces rozeznawania duchowego —
podejmowania decyzji wieńczymy ofiarowaniem naszego wyboru Panu Bogu.

e) Wiele naszych decyzji, odnoszących się do działania apostolskiego, życia wspólnotowego,
rodzinnego winno znaleźć potwierdzenie w decyzji przedstawiciela Kościoła: w decyzji
przełożonego, kierownika duchowego, proboszcza, biskupa itp. Osobiste rozeznanie
duchowe jest zawsze dla przedstawiciela Kościoła pomocą w jego rozeznawaniu woli Bożej.

Podjęta decyzja nie polega na programowaniu maszyny. Gdyby decyzja nie potwierdzała się
w życiu, to trzeba by od nowa rozeznać jej słuszność. Człowiek może się pomylić w swoim
wyborze.

Błędy w rozeznawaniu nie są jednak stratą czasu i energii ludzkich. W ten sposób nabieramy
stopniowo doświadczenia w rozeznawaniu duchowym. Osobiste doświadczenie będzie także
punktem wyjścia w pomocy w rozeznawaniu, jakiej będziemy udzielać innym.

Ale, co robić, kiedy dojdziemy do przekonania, iż w jakiejś ważnej decyzji kierowaliśmy się
nieczystymi motywami, np. lękami o siebie, wygodnictwem czy niezdrowymi ambicjami?

W takiej sytuacji św. Ignacy radzi: żeby ten, co dokonał wyboru w sposób nienależyty
i nieuporządkowany, tj. nie bez wpływu uczuć i przywiązań nieuporządkowanych, żeby
żałował za to i starał się wieść życie dobre w ramach tego swego wyboru (ĆD, 172).

Rozważanie   błędów   popełnionych   w przeszłości,   poddawanie   się   niesmakowi,
podtrzymywanie   żalu   i pretensji   do   siebie   lub   innych   osób,   jest   działaniem   bezpłodnym
i jałowym.   Takie   postępowanie   nie   odmieni   sytuacji   człowieka.   Św. Ignacy   zachęca   do
wyrażenia żalu wobec Boga. Zachęca także do modlitwy o akceptację przyjętego wyboru.

Zdarza się, że pod wpływem przeżywanych trudności w obranym stanie życia, wracamy
(nieraz wprost obsesyjnie) do myśli, iż byłoby lepiej, gdybyśmy wybrali inną drogę życia.
Takie myśli są nierzadko pokusą ucieczki od trudności życia związanych ze swoim stanem,
którego już odmienić nie można.

5. Zaangażowanie i czas

Rozeznawanie duchowe, szukanie i znajdowanie woli Bożej nie może ograniczyć się do
pojedynczych decyzji w ważnych chwilach życia, ale winno być pewnym procesem
dokonującym się w życiu duchowym. Decyzje podejmowane w przełomowych momentach
życia osobistego powinny być naturalną konsekwencją nieustannego szukania woli Bożej we
wszystkich doświadczeniach życiowych. Oczywiście tak rozumiane rozeznawanie wymaga
od człowieka ogromnego wewnętrznego zaangażowania i czasu.

Najpierw zaangażowania. Uczeń Jezusa winien nieustannie mobilizować się do szukania
Boga i Jego woli poprzez środki ludzkie i duchowe, jakie posiada do swojej dyspozycji:
modlitwę osobistą, refleksję, kierownictwo duchowe czy też inne duchowe rozmowy.

Rozeznanie duchowe wymaga także czasu. Bóg dał nam czas na szukanie, rozeznawanie
i pełnienie swojej woli. My winniśmy ofiarować sobie cierpliwość. Dzieła Boże dokonują się
w czasie określonym przez Niego. Czas Boga jest zawsze dostosowany do czasu człowieka
— do jego wzrostu wewnętrznego. Pan Bóg nie stworzył wszystkiego w ostatecznym,
ukończonym i nienagannym stanie, ale dał nam moc wzrastania i czas do wzrastania.

Być stworzeniem na ziemi, to wejść w czas — w dojrzewanie dokonujące się w czasie. Życie
duchowe człowieka ma swój rytm. Trzeba ten rytm uszanować i wejść w niego w wolności.
W szukaniu woli Bożej trzeba jasno rozróżniać duchowe pragnienia od pragnień ludzkiej
pożądliwości, która natychmiast chce wszystko rozwiązać tylko dlatego, iż nie jest w stanie
zgodzić się na własną słabość i na trud walki z nią związany.

Zauważmy także, iż rozeznawania duchowego nie można utożsamiać z oceną wynikającą
z ludzkiej roztropności. Szukanie i znajdowanie woli Bożej choć liczy się z ludzką
roztropnością, to jednak nie ogranicza się do niej.

W rozeznawaniu chodzi przede wszystkim o szukanie samego Boga i Jego woli. Nierzadko
rozeznanie duchowe przekracza ludzką roztropność, ponieważ Bóg powołuje człowieka także
do dokonywania dzieł, które wydają się być głupstwem dla mędrców tego świata: Skoro
bowiem świat przez mądrość nie poznał Boga w mądrości Bożej, spodobało się Bogu przez
głupstwo głoszenia słowa zbawić wierzących (1 Kor 1,21).

Rozeznawanie duchowe jest wyrazem dorastania do dojrzałej wiary. Rozeznanie wśród tylu
różnych głosów głosu Boga, wymaga od nas dojrzałości ludzkiej i duchowej. Tylko ten, kto
wiernie i wytrwale wsłuchuje się w Słowo Boże, kto ciągle szuka Boga, będzie zdolny
rozpoznać działanie i wolę Boga w swoim życiu.

XXIV. DROGA ŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO

Miłość w życiu człowieka może realizować się zarówno poprzez małżeństwo, jak poprzez
celibat. Wybór stanu życia jest jednym z najważniejszych wyborów człowieka. Celem
drugiego tygodnia Ćwiczeń duchownych, szczególnie dla ludzi młodych, jest między innymi
przygotowanie się do podjęcia dojrzałej decyzji w sprawie wyboru stanu życia. Dla ludzi zaś,
którzy dokonali takiego wyboru, drugi tydzień może być okazją do reformy w zakresie
realizacji swojego stanu życia.

1. Miłość aż do śmierci

Miłość małżeńska jest wielką naturalną potrzebą człowieka. Nigdy nie da się jej zastąpić
najsilniejszymi i najpiękniejszymi przyjaźniami. W żadnej bowiem przyjaźni nie ma
całkowitego oddania się ani wyłączności, które cechują miłość narzeczeńską i małżeńską.

Do zbudowania dojrzałej więzi narzeczeńskiej i małżeńskiej potrzeba dobrej znajomości
siebie i osoby kochanej, potrzeba też dobrej znajomości praw, którymi się rządzi męskość
i kobiecość. Bardzo wiele trudności przeżywanych najpierw przez narzeczonych, a później
małżonków wynika nierzadko z braku zrozumienia wzajemnych odniesień do siebie: swoich
wzajemnych potrzeb, pragnień i oczekiwań. Chodzi o potrzeby i pragnienia na wszystkich
płaszczyznach: duchowej, uczuciowej i fizycznej.

Nie jesteśmy w stanie omówić tutaj wszystkich problemów dotyczących życia
narzeczeńskiego, małżeńskiego i rodzinnego. Napisano na ten temat wiele dobrych książek.
Możemy z nich skorzystać. Chcemy jedynie podkreślić, że poznanie praw i potrzeb, którymi
rządzi się własna emocjonalność i emocjonalność osoby kochanej, jest jakimś podstawowym
obowiązkiem dla obu stron.

Tylko znając dobrze siebie i drugiego można świadomie i z przekonaniem powiedzieć:
ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską aż do śmierci. Wyrażenie aż do śmierci

zakreśla nie tylko fizyczny czas miłości, tzn. śmierć fizyczną. Wyrażenie aż do śmierci
oznacza także śmierć duchową, czyli całkowite zaparcie się siebie dla osoby kochanej na
wzór Chrystusa. Małżonkowie mają się kochać tak, jak Chrystus nas umiłował.

Ludzie przygotowujący się do życia w małżeństwie winni kształtować w sobie zdolność
rozumienia i przeżywania w sobie uczuć, pragnień i potrzeb drugiego. Tylko wówczas
małżeństwo może być związkiem stałym i szczęśliwym.

Rozumienie drugiego, współ–odczuwanie wymaga od nas pewnej dojrzałości emocjonalnej
i duchowej; wymaga też nabierania dystansu do siebie: do swoich pragnień i potrzeb oraz
zdolności ponoszenia ofiar na rzecz osoby kochanej.

Miarą   autentycznej   miłości   pomiędzy   narzeczonymi   czy   małżonkami   jest   nie   tylko
doświadczenie   zauroczenia   emocjonalnego,   ale   także   gotowość   umierania   dla   siebie,   dla
swoich potrzeb i pragnień, by móc  pełniej  żyć dla drugiego. Prawdziwa  miłość wymaga
współ–odczuwania z kochaną osobą. Doświadczenie pokazuje niezbicie, iż zakochanie jest
uczuciem zmiennym i niestałym. Budowanie związku małżeńskiego tylko na zakochaniu nie
gwarantuje mu żadnej trwałości.

2. Małżeństwo drogą do Boga

Jeżeli usiłujemy kochać innych ofiarnie i z całym oddaniem, szybko dochodzimy do granic
naszych możliwości. Granice te zakreślają między innymi zmienność nastrojów i uczuć,
osobiste zranienia nabyte w ciągu życia, nasz egoizm i inne słabości. Dość szybko
odkrywamy w nas jakąś fundamentalną niezdolność do całkowitego oddania się w miłości;
odkrywamy ją szczególnie wówczas, kiedy nie spotykamy się z pełną wzajemnością.

Uświadamiając sobie tę naszą niezdolność, doświadczamy potrzeby otwarcia się na Kogoś
większego; na Kogoś kto mógłby nas uzdolnić do pełnej miłości. Prawdziwe trwanie w Bogu
gwarantuje nam dopiero prawdziwe trwanie w miłości. Sam Bóg jest bowiem źródłem każdej
autentycznej miłości.

Dotykanie granic ludzkiej miłości prowadzi nas często do rozczarowania miłością kochanej
osoby, z którą wiązaliśmy nadzieje na pełne szczęście. Jest to doświadczenie bardzo bolesne.

Trudno pogodzić się z faktem, iż człowiek, którego kocham, nie może do końca spełnić
moich pragnień i oczekiwań. Ale bolesne jest i to, że ja sam nie mogę zrealizować
wszystkich pragnień i potrzeb osoby, która mnie kocha.

Właśnie bolesne doświadczenie ma jednak swoje ogromne znaczenie dla małżonków. Dzięki
niemu mogą odkryć ograniczoność ludzkiej miłości oraz potrzebę otwarcia się na
nieskończoną Miłość — miłość samego Boga. Angielski myśliciel, C. S. Lewis stwierdza, że
przyrodzone miłości nie mogą osiągnąć zbawienia o własnych siłach.

Tak więc z jednej strony doświadczenie Boga prowadzi małżonków do pełniejszej miłości
małżeńskiej, z drugiej zaś strony doświadczenie ich wzajemnej miłości małżeńskiej otwiera
ich na Boską miłość.

Małżonkowie żyjący prawdziwą miłością, w miarę wewnętrznego duchowego rozwoju,
dochodzą do przekonania, że ponad troskę o wypełnienie ich wzajemnych pragnień winni
razem starać się wypełniać pragnienia Boga.

Bóg, który jest źródłem i gwarantem ludzkiej miłości, wzywa małżonków, aby razem zdążali
do Niego. Według Bożego zamiaru, małżeństwo stanowi drogę do Boga. Dążenie do Boga
i do pełnienia Jego woli dokonuje się w życiu małżeńskim poprzez wzajemne oddanie się
sobie. Żona szuka Boga nie tylko wspólnie ze swoim mężem, ale także w swoim mężu.
I odwrotnie. Mąż szuka Pana Boga nie tylko razem ze swoją żoną, ale także w swojej żonie.
Im prawdziwsza jest ich miłość, tym pełniej i głębiej prowadzi ich ona do miłości Boga
odkrywanego w sobie nawzajem.

Małżeństwo   to   jedyny   związek   międzyludzki,   który   został   przez   Boga   uświęcony
sakramentalnym  znakiem:  sakramentem małżeństwa.  Poprzez  sakrament  małżeństwa  Bóg
wyraża  swoje  pragnienie,  by  małżonkowie,  złączeni   wspólną  miłością,  zdążali   do  Niego
razem. Mąż dany jest żonie jako towarzysz i pomocnik w drodze do Boga, tak samo żona jest
dana mężowi jako pomoc w szukaniu Stwórcy. Szukanie Boga i wypełnianie Jego pragnień
dokonuje się w życiu małżonków poprzez ich życie wspólne.

To   wspólne   zmierzanie   do   Boga   winno   wyrażać   się   również   w konkretnych   znakach.
Z pewnością jednym z takich znaków ich małżeńskiej wierności Bogu może być wspólna
modlitwa. Jeżeli małżonkowie wspólnie żyją, wspólnie się martwią, cieszą, smucą, cierpią, to
przecież jest rzeczą bardzo naturalną, że także wspólnie się modlą. Wspólnota modlitwy
może   złączyć   ich   bardziej   niż   jakiekolwiek   inne   wspólne   doświadczenie.   Wewnętrzna
kruchość człowieka sprawia, że nawet najbardziej kochający się ludzie łatwo ranią siebie
nawzajem.   Nieporozumienia,  konflikty,  różnice  zdań  są  codziennym  chlebem  najbardziej
udanych   małżonków.   Modlitwa   jest   w takich   momentach   wzajemnym   zaproszeniem   do
przebaczenia, jedności i zgody.

Ale co robić, kiedy dostrzega się pewną rozbieżność małżonków w poglądach i w postawie
w sprawach religijnych? Co robić, kiedy mąż nie akceptuje religijności żony czy też
odwrotnie?

Z pewnością małżonkowie nie mogą zmuszać siebie do wykonywania praktyk, które byłyby
sprzeczne z ich sumieniem.  Każdy człowiek odpowiada sam,  i tylko sam,  przed Bogiem.
Nawet   najbardziej   kochający   się   małżonkowie   nie   mogą   siebie   zastępować   i wyręczać
w odpowiedzialności   wobec  własnego   sumienia.   Każdy  człowiek   umiera  sam  i sam  staje
przed Bogiem.

Ale nawet wówczas, kiedy istnieją rozbieżności religijne, nie oznacza to, iż małżonkowie
przestają kroczyć do Boga razem. Św. Paweł pisze, że mąż niewierzący uświęca się dzięki

swojej żonie, a niewierząca żona osiąga świętość przez wierzącego męża (por. 1 Kor 7, 12–
14).

3. Płodność apostolskim wymiarem małżeństwa

Wzajemne oddanie się sobie staje się w małżeństwie źródłem nowego życia. Nowe życie
rodzi się jako owoc miłości i staje się nieustannym świadkiem wzajemnej miłości. Płodność
fizyczna ma swój głęboki sens tylko wówczas, kiedy łączy się z płodnością psychiczną
i duchową.

Płodność fizyczna przypadkowa i niechciana może stać się źródłem wielu cierpień i zranień.
Jest to cierpienie nie tylko dla samych rodziców, ale przede wszystkim dla ich dziecka.
W psychologii rozwojowej podkreśla się, że zaburzenia w rozwoju dzieci i młodzieży mają
swoje źródło w braku miłości i bezpieczeństwa w rodzinie. Dziecko uczy się kochać i cenić
swoje życie poprzez uczestnictwo we wzajemnej miłości swoich rodziców. Dziecko uczy się
trudzić i ponosić ofiary dla drugich, naśladując wzajemne trudzenie się i ofiarność swoich
rodziców.

Trzeba podkreślić wagę wspólnej miłości obu rodziców do dziecka. Miłość do dziecka ojca
i matki,   którzy   żyją   w konflikcie   pomiędzy   sobą,   nie   tylko   nie   zaspokaja   jego   potrzeby
miłości   i bezpieczeństwa,   ale   niekiedy   może   nawet   głęboko   je   ranić.   Ma   to   miejsce
szczególnie wówczas, kiedy rodzice skłóceni ze sobą rywalizują o uczucia dziecka. Rodzice
wychowują   swoje   dzieci   przede   wszystkim   poprzez   wzajemną   miłość.   Ona   staje   się   dla
dziecka   świadectwem   prawdziwej   miłości   i miejscem   wzrostu   w miłości.   Na   tym   polega
apostolski wymiar miłości małżeńskiej.

Dziecko potrzebuje wzajemnej miłości rodziców nie tylko w okresie dzieciństwa, ale także
w okresach późniejszych, zwłaszcza w okresie dorastania i młodości. Młody człowiek
z niemałym trudem szuka autentycznych wartości. Przechodzi różne wewnętrzne kryzysy,
nierzadko także załamania. We wzajemnej miłości rodziców może odnaleźć dla siebie mocne
oparcie. Z pomocą ich miłości może stawić czoła wszystkim niebezpieczeństwom
związanym z trudnym okresem życia.

Podkreślana przez młodego człowieka potrzeba niezależności wyraża nie tyle chęć
rzeczywistego oderwania się od miłości rodziców, ale raczej potrzebę samodzielnego
potwierdzenia się w życiu. Potwierdzenie to dokonuje się poprzez nawiązywanie nowych
pozarodzinnych relacji.

W miarę dorastania zależność dziecka od rodziców winna przekształcać się stopniowo
w coraz bardziej samodzielne i odpowiedzialne decydowanie o sobie. Władza rodziców nad
dzieckiem winna przeradzać się w dobrze rozumiane partnerstwo. Jeżeli relacje pomiędzy
samymi rodzicami ulegają zakłóceniom, to zawsze w jakiś sposób cierpią na tym także
relacje pomiędzy dziećmi a rodzicami.

Poprzez wzajemną miłość rodzice przekazują dziecku nie tylko ludzkie wartości, ale także
uczą je postawy głębokiego zaufania i powierzania się Bogu. Wzajemna miłość rodziców jest
pierwszym fundamentem prawdziwej miłości człowieka do Boga. Zranienie w zaufaniu do
własnych rodziców rzuca cień na zaufanie człowieka do Boga. Sam Bóg objawiając swoją
miłość do człowieka odwołuje się do ludzkiej miłości, zwłaszcza do miłości rodzicielskiej.
Biblia wiele razy mówi, że Bóg kocha nas jak matka i jak ojciec. Jezus każe nam nazywać
Boga naszym Ojcem.

Kochający się wzajemnie rodzice dają dzieciom nie tylko świadectwo miłości ludzkiej, ale
także świadectwo miłości samego Boga: są oni dla dziecka obrazem miłości Boga. W taki
oto sposób realizują się w ich życiu słowa Księgi Rodzaju: stworzył Bóg człowieka na swój
obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę (Rdz 1, 27).

XXV. POWOŁANIE DO CELIBATU

1. Bezżenni dla Królestwa niebieskiego

Powołanie człowieka do życia w miłości realizuje się nie tylko w małżeństwie, ale także
w celibacie, czyli w stanie bezżennym. Celibat można określić jako formę miłości, która
wyklucza jednak miłość erotyczną i seksualną.

Jeżeli człowiek rezygnuje z tej tak bardzo naturalnej formy kochania, jaką jest małżeństwo,
to jego decyzja może być usprawiedliwiona tylko ze względu na miłość pełniejszą. Czystość
rodzi się nie z braku miłości, ale z nadmiaru miłości — mówi Rabindranath Tagore. Życie
w celibacie nie może być wyrazem egoizmu człowieka, który boi się trudów życia
małżeńskiego i rodzinnego.

Celibat obrany jako pełniejsza forma kochania jest charyzmatem, jest darem samego Boga,
jest powołaniem. Nie wszystkim ten charyzmat jest dany. Jezus powie, że są tacy bezżenni,
którzy dla Królestwa niebieskiego sami zostali bezżenni. Kto może pojąć, niech pojmuje (Mt
19, 12). Celibat sam w sobie, jako stan bezżenności, jest rezygnacją z ludzkiej miłości
małżeńskiej i rodzicielskiej. Jest więc pewnym brakiem. Jego wartość wypływa przede
wszystkim z motywacji, dla której zostaje wybrany: dla Królestwa niebieskiego.

Aby żyć autentycznie celibatem, nie wystarczy przyjąć go tylko jako warunku koniecznego
do kapłaństwa czy życia zakonnego. Kapłan, kleryk, osoba zakonna winni odkryć w celibacie
wartość, której pragną ze względu na Królestwo Boże. Jeżeli celibat przyjmuje się tylko jako
konieczność życiową, wówczas w sytuacji trudności łatwo dochodzi do niewierności.

Niewierność w celibacie wypływa zwykle z braku głębszej motywacji w przyjęciu tego
stanu. Tylko silna motywacja religijna daje człowiekowi możliwość stawiania czoła
nieustannie odradzającym się pragnieniom związanym z miłością erotyczną i seksualną.

2. Samotność w celibacie

Z celibatem w sposób nierozłączny wiąże się samotność. Nieraz bywa ona bardzo bolesna.
Ale właśnie ta bolesna samotność może stać się miejscem szczególnego spotkania człowieka
z Bogiem.

O ile dla małżonków szczególnym miejscem spotkania z Bogiem jest ich miłość małżeńska
i rodzicielska, to dla człowieka żyjącego w celibacie tym szczególnym miejscem jest właśnie
wewnętrzna samotność. Celibat ma bowiem wartość wówczas, kiedy w pustą przestrzeń, jaka
powstaje po rezygnacji z zawarcia małżeństwa, człowiek wprowadza Boga: Człowiek
bezżenny troszczy się o sprawy Pana, o to, jak by się przypodobać Panu — mówi św. Paweł
(1 Kor 7, 32).

W celibacie dobrowolnie wyrzekamy się przynależności do jednej osoby, do jednej kobiety,
do jednego mężczyzny, aby móc należeć tylko do Boga. Kiedy dwoje ludzi mówi sobie przed
Bogiem: Biorę sobie ciebie za męża, za żonę i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość
małżeńską, to tym samym wyrażają pełne oddanie się sobie. Odtąd nic ich nie może oddzielić
aż do śmierci.

Podobnie celibat dla Królestwa niebieskiego wyraża pragnienie bezwarunkowego oddania się
Chrystusowi: aż do śmierci. To aż do śmierci w celibacie również nie oznacza tylko śmierci
fizycznej. Jest to także śmierć dla swoich potrzeb i pragnień związanych z ludzką miłością.
Dokonuje się to jednak za cenę ofiary z siebie: ukrzyżowania siebie z Chrystusem. Dawniej
dobrze wyrażał to symboliczny obrzęd nakrycia czarnym całunem osób składających
wieczystą profesję zakonną.

Wspólnota oraz mocne przyjaźnie mogą okazać się wielką pomocą w zachowaniu czystości.
Ale i one nie usuwają do końca samotności. Człowiek żyjący w celibacie winien kierować
swoimi potrzebami uczuciowymi i ofiarować je Bogu. W ten sposób samotność, nieraz
trudna, staje się szkołą miłości Boga.

3. Potrzeba rozwoju w celibacie

Celibat podjęty dobrowolnie ze względu na Królestwo Boże nie krępuje i nie zubaża miłości
człowieka. Wprost przeciwnie, czyni go bardziej wolnym. Sobór Watykański II stwierdza, że
czystość w sposób szczególny daje wolność ludzkiemu sercu, by bardziej rozgorzało miłością
do Boga.

Celibat nie niszczy jednak w człowieku naturalnych potrzeb związanych z męskością
i kobiecością. Nie eliminuje pragnienia wzajemnego dopełniania się z osobą płci odmiennej
we wszystkich płaszczyznach: duchowej, psychicznej i fizycznej.

W celibacie energie związane z ludzką seksualnością nie powinny być dławione, spychane
do podświadomości, ale świadomie akceptowane i angażowane na płaszczyźnie duchowej.
Dzięki nim człowiek może rozgorzeć pełniejszą miłością do Boga i do bliźniego.

Celibat nie został nam jednak ofiarowany jako dojrzały owoc. Jest dany raczej jako ziarno,
które podlega rozwojowi. Jest darem, który podlega nieustannemu rozwojowi. Osoba
przyjmująca ten dar, winna go pielęgnować i doskonalić. Proces doskonalenia daru czystej
miłości w celibacie domaga się ofiarnej pracy nad swoimi ludzkimi potrzebami
i pragnieniami. W ten sposób stopniowo oczyszcza się serce ludzkie (por. Dekrety XXXI
Kongregacji Generalnej Towarzystwa Jezusowego).

Celibat,   będąc   wartością   realizowaną   w ludzkiej   kruchości,   naznaczony   jest   nierzadko
ułomnością i słabością. Realizowany przez konkretnych ludzi nieraz poważnie oddala się od
ideału.   Decyzja   życia   w celibacie   dla   Królestwa   niebieskiego   nie   rozwiązuje   bowiem
automatycznie   wszystkich   problemów   związanych   z emocjonalnością   i seksualnością
człowieka.

Zmaganie się o oczyszczenie serca, jak pokazuje nam doświadczenie, nie zawsze jest wolne
od pewnych upadków. Człowiek żyjący w celibacie nie przestaje bowiem podlegać takim
samym pokusom, jakim podlegają inni mężczyźni i kobiety: przede wszystkim pokusie
koncentracji na sobie i ulegania swoim nieuporządkowanym potrzebom. Celibat jako dar
samego Boga jest szansą głębokiego rozwoju osobowego. Jeżeli jednak szansa ta nie zostaje
wykorzystana, zwykle staje się wielkim niebezpieczeństwem. Człowiek wówczas pogrąża się
w sobie i swoich egoistycznych pragnieniach i dążeniach.

Egoizm   ten   może   wyrażać   się   między   innymi   w rozwijaniu   pragnień   i wyobrażeń
seksualnych,   w nawiązywaniu   więzi   erotycznych,   w powrocie   do   niedojrzałych   form
autoerotyzmu.   Słabość   i ułomność   w dziedzinie   celibatu   przeżywa   się   tym   boleśniej,   iż
zdarza się ona najczęściej wbrew dobrej woli i pragnieniu pełniejszego oddania się Bogu.
W przypadku trudności w celibacie nie wystarczy odwołać się tylko do własnej dobrej woli,
zwłaszcza wówczas, kiedy mają one przewlekły charakter.

4. Pomoce w zachowaniu celibatu

Pamiętając   o naszej   ułomności   towarzyszącej   nieodłącznie   rozwojowi   czystej   miłości   od
młodych   lat   aż   do   późnej   starości   nie   możemy   zapomnieć   o zasadach   ascetycznych
ustalonych przez Kościół. Stosowanie tych zasad wymagają dzisiaj nie mniej niż dawniej
niebezpieczeństwa grożące czystości — pisze o. P. Arrupe.

Ułomność towarzysząca rozwojowi czystej miłości nie może stać się powodem do
zniechęcenia, jak to nierzadko ma miejsce. Każda ułomność winna być traktowana jako
wyzwanie do wierniejszego korzystania z zasad ascetycznych Kościoła.

Pierwszym środkiem w rozwoju czystej miłości jest głębokie życie modlitwy. Bez zażyłej,
oblubieńczej więzi z Bogiem zachowanie i rozwój czystości staje się zadaniem
przekraczającym siły człowieka.

Doświadczenie pokazuje, iż nic poza Bogiem i Jego miłością nie może ukoić serca, które
dobrowolnie pozbawia się miłości małżeńskiej. Do dojrzałego zachowania celibatu
niewystarczająca okazuje się nawet najbardziej idealistycznie pojęta przyjaźń, miłość
bliźniego czy jakaś aktywność społeczna i duszpasterska. To właśnie dzięki więzi z Bogiem
człowiek żyjący w celibacie jest w stanie przekraczać odradzające się nieustannie pragnienia
związane z ludzką miłością.

Innym   bardzo   ważnym   środkiem   do   zachowania   celibatu   jest   kierownictwo   duchowe.
W przypadku   przeżywanych   trudności   w celibacie   jest   ono   wprost   konieczne.   W okresie
przygotowania do kapłaństwa i życia zakonnego młody człowiek często nie umie jeszcze
nabierać   odpowiedniego   dystansu   do   własnych   przeżyć,   potrzeb   i pragnień   w dziedzinie
erotycznej   i seksualnej.   Dyskretna   i szczera   rozmowa   z kierownikiem   duchowym   może
uchronić młodego człowieka przed lękami lub też iluzjami, które tak łatwo wkradają się w tę
delikatną dziedzinę ludzkiego życia.

Bardzo pomocnym środkiem w rozwoju czystej miłości od młodych lat aż do późnej starości
jest także trud wiernego wypełniania powierzonych obowiązków oraz przyjmowanie
z pokorą ciężarów, które niesie samo życie. Wymaga to niewątpliwie od nas dużej
wewnętrznej dyscypliny. Ale właśnie ta dyscyplina pozwala nam ukierunkowywać wszystkie
zasadnicze ludzkie energie ku służbie Bogu i człowiekowi.

Szczególnie ważnym środkiem do zachowania i rozwoju czystości jest pielęgnowanie życia
wspólnotowego i głębokich przyjaźni. Sobór podkreśla, że łatwiej zachować czystość, gdy
wśród członków wspólnoty kapłańskiej czy zakonnej panuje prawdziwa miłość braterska
i pielęgnuje się dobre przyjaźnie.

Przyjaźń w celibacie winna być jednak pojmowana właściwie. Nie mogą cechować ją
znamiona posesywności emocjonalnej. W przyjaźni nie należy się do jednego człowieka.
Prawdziwa przyjaźń nie jest relacją miłości wyłącznej, ale otwiera się na innych. Miłość
wyłączna w relacjach międzyludzkich zarezerwowana jest tylko dla miłości małżeńskiej.
W celibacie miłość wyłączną ofiaruje się tylko Bogu.

Człowiek żyjący w celibacie pozostaje wolny wobec wszystkich. Nikogo nie chce posiadać
wyłącznie dla siebie. Nie pozwala też nikomu się zniewolić. Jest wolny od uczuciowego
związania się z jedną osobą, aby być pełniej dla wszystkich. Może z wielką wolnością, bez
lęku i ciasnoty nawiązywać dojrzałe więzi ze wszystkimi, tak z mężczyznami jak i
z kobietami.

Kieruje się przy tym nie tylko własnymi pragnieniami i potrzebami, ale także dobrem
bliźniego. Człowiek żyjący dojrzałym celibatem wolny jest również od złudzeń, które tak
bardzo łatwo zakradają się w dziedzinę ludzkiej miłości.

Człowiek żyjący w celibacie winien być świadom najpierw swoich uczuć, jakie rodzą się
w nim w relacjach międzyludzkich. Winien jednak również rozeznawać uczucia osób, pośród
których żyje, aby nie stwarzać pozorów wiązania się z nimi i ofiarowania im swoich uczuć.
Osoby pragnące żyć w celibacie krzywdzą niekiedy innych, ponieważ nie są świadome
uczuć, jakie budzą w innych swoim niedojrzałym zachowaniem.

Stwarzanie pozorów ofiarowania komuś stałego uczucia, zwłaszcza wówczas, gdy ten ktoś
głęboko go potrzebuje, może być nieświadomym, ale bardzo bolesnym ranieniem drugiego.
Zawód i niespełnianie oczekiwań staje się wówczas źródłem wielkiego nieraz cierpienia.
Stąd też osobie żyjącej w celibacie potrzeba ogromnej przejrzystości we wszystkich relacjach
przyjaźni, aby nie stwarzać złudnych oczekiwań zarówno u siebie jak i u innych.

Ażeby żyć sam na sam z Bogiem w celibacie — pisze T. Merton — musisz naprawdę umieć
żyć   w samotności.   A nie   zniesiesz   jej   z pewnością,   jeżeli   tęsknota   za   nią   zrodziła   się
z zawiedzionego pragnienia ludzkiej miłości. Mówiąc bez ogródek próba spędzenia życia
w celibacie — musi okazać się beznadziejna, jeżeli masz tam gryźć się myślą, że nikt cię nie
kocha. Musisz umieć pomijać całą tę dziedzinę ludzkich uczuć i po prostu ukochać cały świat
w Bogu. Wszystkich bliźnich zaś musisz objąć tą samą czystą miłością. Nie możesz żądać od
nich żadnych dowodów przywiązania. Nie możesz też troszczyć się o to, czy ich kiedykolwiek
doznasz. Jeżeli sądzisz, że to jest łatwe, zapewniam cię, że się bardzo mylisz.

XXVI. EWANGELICZNE UBÓSTWO

1. Wezwanie do ewangelicznego ubóstwa

Słowa Jezusa: Idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, (...) potem przyjdź i choć za Mną
(Mt 19, 21) — skierowane są nie tylko do zakonników. Jezus kieruje je do wszystkich, którzy
chcieliby więcej Go kochać i odznaczyć się w służeniu Mu. Jezusowe zaproszenie do
ewangelicznego ubóstwa w przeszłości było rezerwowane niemal wyłącznie dla zakonników.
Jednakże zarówno w przeszłości jak i dzisiaj, wiele osób świeckich i duchownych pragnie
żyć ideałem ewangelicznego ubóstwa. Pragnienie to rodzi się w uczniach Jezusa w miarę ich
coraz większej zażyłości z Mistrzem. Uczeń zakochany w swoim Mistrzu spontanicznie
zadaje sobie pytanie: Jak mogę upodobnić się do Jezusa ubogiego?

Pragnienie ewangelicznego ubóstwa nie jest tylko owocem wysiłku człowieka. Płynie przede
wszystkim z zaproszenia Jezusa, jest owocem działania Jezusa w duszy człowieka.

Ewangeliczne ubóstwo jest osobistym wyborem, ale zawsze w odpowiedzi na wezwanie
Chrystusa. Nie można siłą woli przymusić się do ubóstwa. Ubóstwo podjęte pod przymusem
byłoby jedynie krępującym ciężarem. Ciężar ten nie ubogacałby wewnętrznie człowieka i nie
zbliżałby go do Jezusa.

2. Sens ewangelicznego ubóstwa dzisiaj

Sens i istotę ewangelicznego ubóstwa dobrze ukazuje nam przypowieść o bogaczu. Bogacz
zgromadziwszy wiele dóbr powiedział do siebie:  Masz wielkie zasoby dóbr, na długie lata
złożone;   odpoczywaj,   jedz,   pij   i używaj!  Jezus   zaraz   dodaje:  Lecz   Bóg   rzekł   do   niego:
Głupcze, jeszcze tej nocy zażądają twojej duszy od ciebie  (Łk 12, 19–20). Słowa bogacza
skierowane do niego samego w przypowieści są przeciwstawione Słowu Bożemu.

Bogacz — odwołując się do swojego bogactwa — pragnie decydować sam o swoim losie.
Ale to przecież Bóg ostatecznie decyduje o losie człowieka. Przypowieść przestrzega nas
przed próbą zabezpieczania swojego życia przy pomocy dóbr materialnych.

Pan Jezus nie kwestionuje w tej przypowieści znaczenia samego bogactwa, ale jedynie
zniewolenie ludzkiego serca bogactwem. Człowiek, który nie nagromadził wielkich dóbr
materialnych, nie staje się ubogim w sensie ewangelicznym przez ich brak.

Doświadczając biedy materialnej, przeżywając różne braki, człowiek może jednocześnie
mieć serce chciwego bogacza. Może go bowiem trawić wewnętrzna chciwość i zazdrość.
Niemal wszystkie rewolucje społeczne rodziły się z nienawiści klasowej biednych do
bogatych. Opierały się przy tym na ich zazdrości, zachłanności i chęci zemsty.

Wprawdzie tyran dobrobytu trzyma nas wszystkich mocno w szponach  — stwierdza P. van
Breemen —  to jednak biedacy są jego największymi ofiarami. Reklama telewizyjna działa
dużo skuteczniej w środowisku biednych niż bogatych. Ludzie bogaci na podstawie własnych
przeżyć dobrze wiedzą, że każdy dzień nie może być usłany różami. Mają świadomość, że
mogą korzystać z luksusów i jednocześnie cierpieć z powodu różnych nieszczęść. Najczęściej
człowiek biedny, zaślepiony żądzą posiadania, nie uświadamia sobie tego. Marzy o większej
ilości pieniędzy, aby mieć dostęp do większych przyjemności. Sądzi bowiem, że one przyniosą
mu szczęście.

Dobrowolne ubóstwo ewangeliczne może ukazać także ludziom biednym materialnie, jak
niewiele potrzeba, aby być prawdziwie szczęśliwym. Tylko ubóstwo wybrane dobrowolnie,
może być dla człowieka źródłem wolności wewnętrznej.

3. Ubogacenie się przez ubóstwo

Jezus dobrowolnie wybrał ubóstwo ze względu na nas. Naszą odpowiedzią może być
dobrowolne ubóstwo wybrane dla Niego. Motywem tej wymiany jest tylko miłość i oddanie.
Bez miłości do Jezusa ubóstwo stałoby się bezsensownym i dokuczliwym brakiem, którego

należałoby się pozbyć za wszelką cenę. Gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność, lecz
miłości bym nie miał, nic bym nie zyskał (1 Kor 13, 3) — powie św. Paweł.

Ewangeliczne ubóstwo ma prowadzić nas do ubogacenia wewnętrznego. Jezus będąc
bogatym, dla nas stał się ubogim, aby nas ubóstwem swoim ubogacić (2 Kor 8, 9).

W niektórych środowiskach społecznych można wyraźnie zaobserwować pewną zależność:
im większe ubóstwo duchowe, tym większy nacisk kładzie się na bogactwo materialne.
Posiadanie ma podkreślać wielkość i niezależność osoby. Celem otaczania się materialnym
bogactwem i luksusem jest często nie tyle chęć wygodnego życia, ile pragnienie pokazania
swojej siły i władzy.

Pierwszym motywem ewangelicznego ubóstwa ma być przede wszystkim pragnienie
naśladowania Chrystusa ubogiego i upodobnienie się do Niego. Wzorem ubóstwa jest sam
Jezus Chrystus, który dla nas stał się ubogi, aby nas ubóstwem swoim ubogacić.

Upodobnienie się do Jezusa nie polega jednak najpierw na zewnętrznym upodobnieniu się.
W ewangelicznym ubóstwie chodzi o całkowite oddanie serca Bogu i oparcie swojego życia
tylko na Nim, na wzór Jezusa oddanego swojemu Ojcu.

Ubogacenie się przez ubóstwo rozpoczyna się od zdobywania coraz większej wolności
wobec wszystkiego, co krępuje i zniewala człowieka. Chciwość, zazdrość i inne namiętności
związane z posiadaniem, mogą być źródłem wielkiego niepokoju i cierpienia. Człowiek,
nawet bardzo bogaty, owładnięty żądzą posiadania, potrafi zatruć sobie życie także wówczas,
kiedy opływa we wszystko.

Ubogacenie przez ubóstwo polega więc między innymi na uwolnieniu się od zbytniej troski
o siebie, zdobyciu wewnętrznego pokoju, radości życia, pełniejszym zawierzeniu Bogu.
Wolność wobec rzeczy materialnych sprawia również, iż człowiek może radośnie i bez
najmniejszego poczucia winy korzystać z dóbr ziemskich.

Doświadczenie ewangelicznego ubóstwa tworzy w nas jakby szerszą przestrzeń, tworzy
więcej miejsca w naszym sercu na sprawy duchowe. Jeżeli całą energię życiową
poświęcalibyśmy na pogoń za dobrami oraz na ich konsumowanie, zatracalibyśmy wówczas
stopniowo wrażliwość duchową. Nie można dwom panom służyć — mówi Jezus. Ubogacenie
się przez ubóstwo to przyjęcie Jezusa jako jedynego Pana naszego życia.

Ubogacenie   się   przez   ubóstwo   to   także   uwolnienie   się   od   dręczących   człowieka   lęków.
Ubóstwo   uczy   nas,   iż   bogactwo   nie   jest   żadnym   lekarstwem   na   lęk   przed   bezradnością
i zagubieniem.   Nie   można   bogactwem   uspokoić   lęku   przed   cierpieniem   i śmiercią.   Nie
można za pieniądze kupić sobie życzliwości i miłości innych. Przy pomocy pieniędzy nie da
się uspokoić stanów zniechęcenia i depresji.

Ubogacenie przez ubóstwo to odkrycie zaufania do Boga jako jedynego Lekarza i jedynego
lekarstwa na wszystkie najtrudniejsze sytuacje ludzkie. Powierzenie się człowieka Bogu
wyprowadza nas ze zbytniego lęku o nas i nasze życie.

Poprzez zaufanie Bogu pokonujemy naszą bezradność. Wyjście z każdej sytuacji znajdujemy
w Nim. On staje się dla nas źródłem wewnętrznej mocy, która pozwala stawić czoła nawet
największym zagrożeniom. Człowiek żyjący ewangelicznym ubóstwem zdobywa beztroskę
ptaków niebieskich, wewnętrzny spokój i piękno lilii polnych.

4. Sposoby praktykowania ewangelicznego ubóstwa

Podstawą rozważań o sposobach praktykowania ubóstwa jest soborowy Dekret
o przystosowanej odnowie życia zakonnego (Perfectae caritatis). I choć nauka ta odnosi się
najpierw do zakonników, to jednak poprzez nich zaproszenie do praktykowania ubóstwa
Sobór kieruje do wszystkich chrześcijan. Zakonnicy nie żyją dla siebie, lecz dla innych.

Sobór stwierdza, iż dobrowolne ubóstwo wybrane ze względu na Chrystusa zakonnicy
powinni gorliwie praktykować. Winni też szukać nowych form wyrażania go we
współczesnym świecie. Ewangeliczne ubóstwo — stwierdza także Sobór — jest dziś bardzo
cenionym znakiem.

Oto najważniejsze przejawy ewangelicznego ubóstwa, które wymienia Sobór:

po pierwsze: poddanie się powszechnemu prawu pracy, która staje się źródłem utrzymania
siebie i źródłem pomagania innym;

po drugie: odrzucenie nadmiernej troski o sprawy materialne a powierzenie się Opatrzności;

po trzecie: dzielenie się tym, co się posiada z ludźmi ubogimi oraz szukanie kontaktu
i solidarności z nimi;

po czwarte: unikanie wszelkiego pozoru zbytku, niegromadzenie majątku i wystrzeganie się
nieumiarkowanego zysku;

po piąte: zależność od innych w korzystaniu z dóbr materialnych.

Przejdźmy teraz do bardziej szczegółowego omówienia form ewangelicznego ubóstwa
zaproponowanych przez Sobór.

a) Poddanie się powszechnemu prawu pracy zostaje wymienione jako pierwszy przejaw
ewangelicznego ubóstwa.

Podstawową formą wyrażania ubóstwa w wiekach przeszłych — zwłaszcza przez
zakonników — było żebranie. Wielkie wspólnoty zakonne, jak np. franciszkańskie,
nazywano zakonami żebrzącymi.

Tę formę ubóstwa praktykowali jednak nie tylko zakonnicy, ale także wielu świeckich. Sam
Ignacy Loyola tuż po swoim nawróceniu przez długi czas utrzymywał się z żebrania.

Kościół nie rezygnuje z żebrania jako przejawu ubóstwa. W wielu wspólnotach kościelnych,
także dzisiaj sięga się po tę tradycyjną formę praktykowania ubóstwa. W naszym zachodnim
świecie dobrobytu i wolności człowieka, żebranie jako forma ewangelicznego ubóstwa jest
może bardziej wymagające i znacznie trudniejsze niż w przeszłości.

Jezus praktykował obie formy ubóstwa. W Nazarecie ciężko pracował na swoje utrzymanie
i na utrzymanie swoich najbliższych. W czasie publicznej działalności On sam i Jego
uczniowie utrzymywali się z ofiar otrzymanych od ludzi. Była to forma żebrania.

Kościół   zachęca   nas   dziś   do   wyrażania   naszego   podobieństwa   do   Chrystusa   ubogiego
najpierw   poprzez   pracę   na   swoje   własne   utrzymanie.   Codzienna   praca   pozwala   także
naśladować   Chrystusa   ubogiego,   który   całe   życie   ciężko   pracował;   pracował   jako
rzemieślnik, jako rolnik czy też jako wędrowny nauczyciel. Człowiek ubogi musi ciężko
pracować na swój chleb. Tylko bogaty może sobie pozwolić na luksus bezczynności i na
korzystanie z dóbr nie zdobytych w pocie czoła.

Poddanie się powszechnemu prawu pracy jest także formą współpracy ze Stwórcą.
W szczególny sposób możemy współpracować z Bogiem przez pracę apostolską. Poprzez nią
wypełniamy polecenie Chrystusa: Odtąd ludzi łowić będziesz. Zadajmy sobie kilka pytań
odnoszących się do tej formy naszego ubóstwa:

Czy praca nie jest dla nas złem koniecznym?

Czy nie uciekamy od pracy? Czy nie zrzucamy jej na naszych najbliższych? Czy praca jest
dla nas formą służenia bliźnim?

Ale z drugiej strony pytajmy także, czy nie uciekamy w zapracowanie? Czy nie ma w nas
pokusy pracoholika, który wszystkie swoje problemy dławi poprzez przepracowywanie się?

Na ile naszą codzienną pracę traktujemy jako formę współpracy z Bogiem, jako sposób
naśladowania Chrystusa? Czy nasza praca staje się miejscem naszego życia duchowego,
naszego codziennego spotkania z Bogiem?

b) Odrzucenie nadmiernej troski o sprawy materialne i powierzenie się Opatrzności — oto
drugi przejaw praktykowania ewangelicznego ubóstwa. Jezus nie tylko wzywał uczniów do
zaufania Bogu w trosce o zaspokajanie potrzeb materialnych, ale sam doświadcza ubóstwa
i nieustannie powierza się swojemu Ojcu.

Zarówno samo życie Jezusa, jak i Jego męka i śmierć są świadectwem całkowitego
powierzenia się Opatrzności. Męka i śmierć Jezusa są szczytem Jego ubóstwa. Są też
najwyraźniejszym zaproszeniem nas do naśladowania Jego ubogiego życia. Jezus poprzez
mękę i śmierć stopniowo obnaża się ze wszystkiego, co posiada.

Odrzucenie zbytniej troski oznacza przezwyciężanie rodzącego się odruchowo niepokoju
związanego z niepewnością ekonomiczną jutra. Człowiek ubogi jest przyzwyczajony do tego,
iż doświadcza wielu, nieraz bardzo dokuczliwych braków.

Szczególnym   wyrazem   ubóstwa   jest   powierzenie   się   Opatrzności   w każdej   sytuacji:
w dostatku  i  w niedostatku,   w obfitości  i  w brakach.  Pięknie   świadectwo  powierzenia  się
Opatrzności daje nam św. Paweł: Ja bowiem nauczyłem się wystarczać sobie w warunkach,
w jakich jestem. Umiem cierpieć biedę, umiem i obfitować. Do wszystkich w ogóle warunków
jestem zaprawiony: i być sytym i głód cierpieć, obfitować i doznawać niedostatku. Wszystko
mogę w Tym, który mnie umacnia  (Flp 4, 11–13). Ta postawa św. Pawła, pełna wolności
wewnętrznej, była owocem jego całkowitego powierzenia się Opatrzności.

Inną   cechą   tego   powierzenia   się   Opatrzności   jest   wdzięczność   wobec   Boga   i ludzi   za
wszystko. Ducha wdzięczności odkrywamy również u św. Pawła:  Stwierdzam, że wszystko
mam i to w obfitości: jestem w całej pełni zaopatrzony, otrzymawszy (...) od was wdzięczną
woń, ofiarę przyjemną, miłą Bogu. (...) Bogu zaś i Ojcu naszemu chwała na wieki wieków.
Amen  (Flp 4, 18–20). Pomoc otrzymaną od Filipian św. Paweł nazywa wdzięczną wonią.
Sam też wyraża wdzięczność Bogu za otrzymaną pomoc.

Człowiek ubogi wie, że sam z siebie nic nie posiada, ale wszystko otrzymuje od Boga. Każdy
najmniejszy dar przyjmuje jako wyraz hojności i dobroci Boga.

Również ludzka dobroć, życzliwość budzi u człowieka ubogiego wdzięczność. Ubogi uznaje
z pokorą swoją zależność od ludzi. Ale nie czuje się nią bynajmniej zniewolony. Zdaje sobie
bowiem sprawę, że człowiek jest tylko pośrednikiem, a nie źródłem dobroci. Ostatecznie
wszystko otrzymujemy od Boga.

Tylko człowiek, który zaufał swojemu bogactwu, jest pełen pychy, wyniosłości. Ta pycha
rodzi się z oparcia się o swoje bogactwo. Człowiek bogaty nie umie być wdzięcznym,
ponieważ sądzi, iż wszystko zawdzięcza tylko sobie: swojej pracy, przemyślności,
zapobiegliwości. Bogactwo może stać się przeszkodą do wejścia do Królestwa, ponieważ
skłania do opierania się na sobie, a odwodzi od zaufania Bogu.

W kontekście tych rozważań możemy sobie zadać kilka pytań dotyczących naszego stosunku
do pieniędzy i innych rzeczy materialnych:

Czy mógłbym za św. Pawłem powtórzyć, iż umiem cierpieć biedę? Czy umiem znosić
cierpliwie jakieś braki materialne lub inne niedogodności związane z codziennym życiem?

Czy umiem obfitować w dobra materialne? Czy umiem korzystać z nich spontanicznie i
w wolności i cieszyć się nimi? Czy mam świadomość, iż dobra materialne są darem Pana
Boga i darem ludzi? Czy umiem być za te dobra wdzięczny Bogu i ludziom?

c) Dzielenie się tym, co się posiada, z ludźmi ubogimi, szukanie łączności w solidarności
z nimi — oto inny przejaw ewangelicznego ubóstwa.

Wolność od przywiązania do dóbr sprawia, iż możemy chętnie dzielić się tym, co posiadamy
z uboższymi i bardziej potrzebującymi od nas. Im większe byłoby nasze przywiązanie do
rzeczy i pieniędzy, z tym większym oporem dzielilibyśmy się z innymi.

Dzielenie   się   z bardziej   potrzebującymi   od   nas   nie   powinno   być   traktowane   jako   zło
konieczne.   Możliwość   dzielenia   się   z innymi   jest  darem   samego   Jezusa.   Dzieląc   się
z uboższymi,   dzielimy   się   z Jezusem.  Wszystko,   co   uczyniliście   jednemu   z tych
najmniejszych, Mnieście uczynili  (Mt 25. 40). Sprzeciwialibyśmy się naszemu powołaniu
chrześcijan, gdybyśmy odmawiali pomocy człowiekowi, który prosi nas o nią. Jezus mówi:
Daj temu, kto cię prosi, i nie odwracaj się od tego, kto chce pożyczyć od ciebie (Mt 5, 42).

Sobór zwraca nam uwagę, że nie tylko powinniśmy dzielić się z ubogimi tym, co posiadamy,
ale także szukać z nimi kontaktu. Celem takiego kontaktu jest solidaryzowanie się z nimi.

Ale możemy zapytać, z jakimi ubogimi ludźmi winniśmy się solidaryzować? Z pewnością
nie chodzi tylko o ludzi, którzy z wyciągniętą ręką proszą o materialną zapomogę. Wobec
takich ubogich łatwiej jest okazać się dobrym. Pojęcie ubogiego trzeba nam rozszerzyć na
ludzi zagubionych psychicznie, znerwicowanych, upośledzonych, uzależnionych od alkoholu
czy narkotyków.

Wychodzenie do tych ludzi i solidaryzowanie się z nimi sprawia często tym więcej trudności,
że w pierwszym zetknięciu się z nimi odrzucają oni wszelkie gesty okazywanej im pomocy
i zainteresowania. Trzeba wówczas pokonać ich uprzedzenia i nieufność wobec ludzi.

Zwróćmy uwagę, iż nie tylko ubodzy potrzebują naszej solidarności. Także i nam samym jest
ona potrzebna. Ubodzy odsłaniają bowiem dobrze to, kim my sami jesteśmy. Ludzie ubodzy,
upośledzeni umysłowo, znerwicowani, z którymi mamy jakiś kontakt, zwykle czują nasz lęk
wobec nich. Nieraz uciekamy od takich ludzi, ponieważ obawiamy się, iż odsłonią oni
prawdę o naszym wewnętrznym ubóstwie. Nasza wyniosłość czy paternalizm wobec ubogich
jest próbą postawienia się ponad nimi.

Kiko Arguello na obrazie Dobrego Pasterza, który wręczył Janowi Pawłowi II, umieścił
napis: Strzeżcie się, abyście nie gardzili kimkolwiek z moich najmniejszych. Za nich bowiem
sam wyciągnąłem ręce swoje na krzyżu.

O. Romano w książce Mój Chrystus połamany pisze: Powinniście mieć więcej Chrystusów
połamanych. Niech krzyczą do was zawsze swoimi połamanymi członkami i swoją
bezkształtną twarzą; niech krzyczą o bólu i tragedii mojej drugiej męki w moich braciach,
w ludziach.

W ubogich Chrystus jest połamany. Ale jeżeli naprawdę zbliżymy się do Chrystusa, to
odkryjemy, jak bardzo sami wewnętrznie jesteśmy połamani. Doświadczymy też
wewnętrznej potrzeby Jego pomocy.

Ta właśnie łączność z ubogimi może stać się szczególnym świadectwem dla dzisiejszego
świata. Dziś nie możemy nikogo zadziwić wielkimi osiągnięciami naukowymi, kompetencją.
Dzisiaj możemy zadziwić świat bezinteresowną, czystą i ofiarną miłością; miłością, która
oddaje wszystko, niczego w zamian nie żądając. Tym właśnie zadziwiła świat prosta
zakonnica, Matka Teresa z Kalkuty. Tym także zadziwił świat Jean Vanier zamieszkując pod
jednym dachem z upośledzonymi umysłowo.

A teraz zadajmy sobie kilka pytań na temat naszego stosunku do ludzi ubogich i biednych:

Czy jestem wrażliwy na ludzką biedę, cierpienie, poniżenie? Czy dostrzegam ludzi ubogich
i potrzebujących pomocy wokół siebie? Czy nie uciekam od nich? Czy usiłuję wychodzić im
naprzeciw? Czy staram się im w jakiś sposób pomagać? ? Czy szukam jakiejś formy
kontaktu i solidarności z nimi? Czy dzielę się posiadanymi dobrami z uboższymi ode mnie?

Czy bliskie są mi słowa Jezusa: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych najmniejszych,
Mnieście uczynili (Mt 25, 40)? Czy doświadczam, iż Jezus objawia się w sposób szczególny
w ludziach biednych i ubogich?

d) Unikanie wszelkiego pozoru zbytku, niegromadzenie majątku oraz wystrzeganie się
nieumiarkowanego zysku — oto dalsze przejawy ewangelicznego ubóstwa. W unikaniu
zbytku, niegromadzeniu majątku przejawia się przede wszystkim pokora człowieka. Zbytek,
przepych, luksus służy nie tylko użyciu zmysłowemu, ale przede wszystkim ludzkiej pysze.

W naszej współczesnej cywilizacji sposobem obrony przed bezradnością i lekceważeniem
innych jest nieraz dążenie do posiadania. Bogactwo zapewnia władzę i szacunek innych.
Irracjonalna pogoń za bogactwem jest u nas tak powszechna  — mówi K. Horney —  że
jedynie dokonując porównań z innymi kulturami zdajemy sobie sprawę z tego, że nie jest to
instynkt  ogólnoludzki.  Stan  posiadania  chroni  człowieka  przed  obawą,  że  może   zubożeć,
popaść w nędzę i być uzależnionym od innych. Strach przed takimi sytuacjami może działać
jako bicz zmuszający człowieka do bezustannej pogoni za pieniądzem.

Źródłem owego nerwicowego dążenia do bogactwa w dzisiejszym świecie jest lęk przed
bezradnością, przed lekceważeniem innych, przed zubożeniem, przed zależnością od innych.

Właśnie dlatego, że lęki popychają dzisiejszego człowieka do pogoni za posiadaniem, Sobór
stwierdza, że ewangeliczne ubóstwo jest znakiem cenionym dziś w sposób szczególny.
Dobrowolne ubóstwo ma pokazać ludziom żyjącym w lękach, że można przezwyciężać
w nas owo chore dążenie do posiadania.

Zdobycie bogactwa nie uspakaja bynajmniej ludzkich lęków. Wręcz przeciwnie. Jeszcze je
potęguje. Do istniejących już lęków dochodzi lęk przed utratą tego, co się posiada.

A teraz zadajmy sobie kilka pytań na temat naszego stosunku do rzeczy materialnych:

Czy nie ulegam jakiejś formie chciwości pieniędzy lub innych rzeczy materialnych? Czy nie
ulegam pokusie gromadzenia majątku? Czy w mojej pracy i działalności nie szukam
nieumiarkowanego zysku?

Czy nie poddaję się lękom związanym z brakami materialnymi? Czy nie próbuję
zabezpieczać się przez gromadzenie dóbr materialnych? Czy jestem wolny wobec pieniędzy
i innych rzeczy, z których korzystam na co dzień? Czy unikam wszelkiego pozoru zbytku?

e) I jeszcze jedna forma praktykowania ubóstwa, na którą wskazuje Sobór: zależność od
innych   w korzystaniu   z dóbr   materialnych.   W życiu   zakonnym,   w którym   zasady
praktykowania   ubóstwa   ściśle   określa   prawo,   będzie   to   zależność   od   przełożonych.
Zależność od innych w korzystaniu z dóbr wyraża pokorne poddanie się Bogu. Zakonnik
prosi o wszystko przełożonego, ponieważ wie, że wszystko jest darem Bożym. Przełożony
jest   świadkiem   Boga,   który   obdarza   nas   wszystkimi   swoimi   darami.   Ale   także   w życiu
małżeńskim i rodzinnym istnieje podobna zależność od innych w korzystaniu z dóbr, choć
ma  ona nieco inny charakter. Polega ona nie tyle na jakiejś zależności prawnej, ale jest
sposobem   szukania   jedności   i wzajemnego   obdarzania   się   tym,   co   się   posiada.   Wspólne
dzielenie się dobrami materialnymi staje się wówczas symbolem daru serca.

Zapytam siebie, czy doświadczam w jakiejś formie zależności od innych w korzystaniu
z dóbr materialnych? Czy nie marnotrawię dóbr materialnych? Czy nie żądam dla siebie
jakichś przywilejów materialnych we wspólnocie, w której żyję?

Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy Królestwo niebieskie (Mt 5, 3).
Jakże daleki jest nasz świat od zrozumienia, że ten tylko jest szczęśliwy, kto jest ubogi
w duchu — mówi P. van Breemen.

Nie tylko światu jest trudno zrozumieć błogosławieństwo dotyczące ubogich w duchu.
Również nam przychodzi to z trudem. Lekceważenie ubóstwa lub też formalizm, z jakim go
praktykujemy, sprawia, że trudno nam dostrzec ukryte w nim błogosławieństwo.

Naśladowanie Jezusa wymaga wyzbywania się tego wszystkiego, co nie może nas zbawić.
Wymaga pokornego przyjęcia prawdy, że sami przy pomocy stworzeń, nie możemy ocalić
swego życia, ponieważ życie człowieka nie jest zależne od jego mienia (Łk 12, 15). Wszyscy,
którzy czują się uczniami Jezusa, zaproszeni są do ubóstwa. Jest ono bowiem konsekwencją
przyjęcia Jego Osoby i Jego nauki. Z Chrystusem i dla Niego rezygnujemy z opierania się na
posiadaniu materialnym i na posiadaniu władzy, aby móc oprzeć się tylko na woli naszego
Ojca, który jest w niebie.

JAK MOŻNA WYKORZYSTAĆ PROPONOWANE ROZWAŻANIA?

1. Dla odprawienia drugiego tygodnia Ćwiczeń

a) Warunki odprawienia ośmiodniowych rekolekcji ignacjańskich drugiego tygodnia

Niniejszymi rozważaniami można posłużyć się do odprawienia pełnych ośmiodniowych
rekolekcji ignacjańskich drugiego tygodnia.

Jeżeli rekolektant pragnie uczynić Ćwiczenia duchowne szkołą życia wewnętrznego, dobrze
jest kolejne tygodnie odprawiać w odstępach mniej więcej jednego roku. Czas pomiędzy
kolejnymi tygodniami Ćwiczeń trzeba wówczas wypełnić stopniowym pogłębianiem
przeżytych treści przyjętych w trakcie dni rekolekcyjnych. Podstawą odprawienia drugiego
tygodnia jest uprzednie przeżycie pierwszego tygodnia, w którym dokonało się rzeczywiste
doświadczenie własnego grzechu oraz miłosierdzia Bożego

Pierwszym   warunkiem   odprawienia   rekolekcji   ignacjańskich   jest   odejście   od   swojego
codziennego zaangażowania przez zmianę miejsca. Św. Ignacy zachęca, aby na czas ćwiczeń
udać się do innego domu lub też przynajmniej zamieszkać w innym pokoju. W ten sposób
możemy   oderwać   się   od   swojej   codzienności   życiowej   i pełniej   oddać   się   modlitwie
rekolekcyjnej.   Drugim   ważnym   warunkiem   jest   nawiązanie   kontaktu   z doświadczonym
kierownikiem   duchowym,   który   towarzyszyłby   odprawiającemu   drugi   tydzień   poprzez
codzienne rozmowy indywidualne. Usilnie zachęca się, aby nie odprawiać ośmiodniowych
rekolekcji   ignacjańskich   (z   pełnym   milczeniem   i wyciszeniem   wewnętrznym)   bez
kierownictwa duchowego. Dotyczy to szczególnie osób, które posiadają głębsze problemy
emocjonalne czy też psychiczne. Wchodzenie w siebie domaga się gruntownego rozeznania
swoich stanów duchowych poprzez kierownictwo duchowe. Trzecim warunkiem jest wejście
w pełne milczenie i wyciszenie wewnętrzne połączone z hojnym zaangażowaniem się w cały
program rekolekcji.

b) Szczegółowy program ośmiodniowych rekolekcji

Dla   tych,   którzy   chcieliby   w oparciu   o niniejszą   książkę   odprawić   8–dniowe   rekolekcje
drugiego   tygodnia  Ćwiczeń  z pełnym   milczeniem   oraz   z indywidualnych   kierownictwem,
podajemy   poniżej   szczegółowy  plan  korzystania   z proponowanych   rozważań.   Jest   on
odzwierciedleniem programu proponowanego w domach rekolekcyjnych, w których udziela
się Ćwiczeń duchownych św. Ignacego Loyoli.

DZIEŃ ROZPOCZĘCIA:
po południu I. ISTOTA I CEL KONTEMPLACJI
II. METODA KONTEMPLACJI EWANGELICZNEJ
wieczorem III. MODLITWA OFIAROWANIA SIEBIE JEZUSOWI

DZIEŃ 1
rano IV. RABBI, GDZIE MIESZKASZ?
w południe XX. ŚWIADOMOŚĆ WŁASNYCH UCZUĆ
wieczorem V. WCIELENIE

DZIEŃ 2
rano VI. NARODZENIE JEZUSA
w południe XXI. DAR WOLI BOŻEJ
wieczorem VII. DWUNASTOLETNI JEZUS

DZIEŃ 3
rano VIII. ŻYCIE UKRYTE
w południe XXII. ROZEZNAWANIE DUCHOWE SZUKANIEM WOLI BOŻEJ
wieczorem IX. DWA SZTANDARY

DZIEŃ 4
rano X. TRZY PARY LUDZI
w południe XXIII. ROZEZNAWANIE WAŻNYCH DECYZJI ŻYCIOWYCH
wieczorem XI. CHRZEST JEZUSA

DZIEŃ 5
rano XII. BŁOGOSŁAWIENI JESTEŚCIE — BIADA WAM
w południe XXIV. DROGA ŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO lub
XXV. POWOŁANIE DO CELIBATU
wieczorem XIII. ODWAGI, JA JESTEM!

DZIEŃ 6
rano XIV. WIERZĘ, ZARADŹ MEMU NIEDOWIARSTWU!
w południe XXVI. EWANGELICZNE UBÓSTWO
wieczorem XV. BURZA NA JEZIORZE

DZIEŃ 7
rano XVI. WOLNOŚĆ JEZUSA
w południe XVII. DAJ MI PIĆ
wieczorem XVIII. POŻEGNANIE W BETANII

DZIEŃ 8
rano XIX. PRZEMIENIENIE NA GÓRZE
w południe ZAKOŃCZENIE REKOLEKCJI

c) Propozycja programu dnia rekolekcyjnego

Poniżej podajemy także program dnia w czasie 8–dniowych rekolekcji ignacjańskich
odprawianych w pełnym milczeniu. Program zawiera trzy kontemplacje, które poprzedzone
zostają przygotowaniem i zakończone tzw. refleksją po kontemplacji. Czwarta kontemplacja
na zakończenie dnia, (bez przygotowania i bez refleksji) jest pewnym podsumowaniem dnia
w bezpośredniej rozmowie z Bogiem. Jeżeli to możliwe, zachęca się do odprawiania czwartej
kontemplacji przed Najświętszym Sakramentem.

Zachęca się także, aby — o ile to możliwe — uczestniczyć codziennie w Eucharystii oraz
korzystać codziennie z rozmowy indywidualnej z kierownikiem duchowym.

Proponowany program nie powinien być traktowany w sposób sztywny. Może być
dostosowywany do osobistych okoliczności. Długość kontemplacji oraz cały sposób
realizacji programu winien być rozeznany z kierownikiem duchowym.

7.00 kontemplacja I
9.00 lektura wprowadzenia do kontemplacji
— przygotowanie osobiste do kontemplacji
— kontemplacja II
— refleksja po kontemplacji
12.00 lektura rozważania rekolekcyjnego
15.00 kontemplacja powtórkowa
— przygotowanie osobiste do kontemplacji
— kontemplacja III (powtórkowa)
— refleksja po kontemplacji
19.00 kontemplacja IV (powtórkowa)
(bez przygotowania i bez refleksji)
20.00 lektura wprowadzenia do kontemplacji porannej
przed snem — rachunek sumienia
— przygotowanie osobiste do kontemplacji porannej

2. Dla odprawienia drugiego tygodnia w życiu codziennym

Z pomocą niniejszych rozważań można również odprawić drugi tydzień  Ćwiczeń  w życiu
codziennym.   Ten   sposób   odprawienia  Ćwiczeń  nie   wymaga   odejścia   od   codziennego
zaangażowania   w życie   zawodowe,   rodzinne,   wspólnotowe.   Pozostając   w codziennych
warunkach możemy  odprawiać kolejne tygodnie  Ćwiczeń. Takie  Ćwiczenia  domagają się
jednak   zapewnienia   sobie   stałego   czasu   ma   modlitwę.   Rytm   modlitwy   rekolekcyjnej
w Ćwiczeniach   duchownych  w życiu   codziennym  winien   być   dobrze   przemyślany
i uzgodniony z kierownikiem duchowym. Jednorazowy blok czasu poświęcony na skupienie,
refleksję,   lekturę   i modlitwę   rekolekcyjną   winien   trwać   od   jednej   do   dwóch   godzin,
w zależności   od   możliwości   czasowych   oraz   intensywności   odprawiania  Ćwiczeń.   Także
w tym sposobie odprawiania drugiego tygodnia konieczne byłoby kierownictwo duchowe.
Spotkania z kierownikiem mogą jednak odbywać się rzadziej, np. raz w tygodniu. I chociaż
wyciszenie wewnętrzne miałoby nieco inny charakter niż z rekolekcjach ośmiodniowych, to
jednak   na   czas  Ćwiczeń  w życiu   codziennym   należałoby   również   szukać   większego
skupienia wewnętrznego, np. poprzez rezygnację z oglądania programów telewizyjnych.

3. Jako wprowadzenie do przedłużonej modlitwy indywidualnej

Niniejsze rozważania mogą również być potraktowane jako wprowadzenia do przedłużonej
modlitwy osobistej lub wspólnotowej. Nie jest wówczas rzeczą konieczną tworzenie

Document Outline