1939 sierpień

23, Moskwa

Pakt o nieagresji mi

ę

dzy Niemcami a ZSRR

Rz

ą

d ZSRR i Rz

ą

d Niemiecki kieruj

ą

c si

ę

pragnieniem utrwalenia sprawy pokoju mi

ę

dzy ZSRR a

Niemcami oraz wychodz

ą

c z podstawowych zało

ż

e

ń

paktu o neutralno

ś

ci, zawartego mi

ę

dzy ZSRR a

Niemcami w kwietniu 1926 r., wyraziły zgod

ę

na nast

ę

puj

ą

ce porozumienie.

Art. I
Obie umawiaj

ą

ce si

ę

Strony zobowi

ą

zuj

ą

si

ę

do powstrzymania si

ę

od wszelkiej przemocy, od wszelkich

aktów agresji i wszelkich napa

ś

ci we wzajemnych stosunkach zarówno oddzielnie, jak i ł

ą

cznie z innymi

pa

ń

stwami.

Art. II
W przypadku gdy jedna z umawiaj

ą

cych si

ę

Stron stanie si

ę

obiektem działa

ń

wojennych ze strony

pa

ń

stwa trzeciego, druga umawiaj

ą

ca si

ę

Strona nie oka

ż

e temu pa

ń

stwu poparcia w

ż

adnej formie.

Art. III
Rz

ą

dy obydwu umawiaj

ą

cych si

ę

Stron pozostaj

ą

w przyszlo

ś

ci we wzajemnym kontakcie dla konsultacji

w celu wzajemnego informowania si

ę

w kwestiach, dotycz

ą

cych ich wspólnych interesów.

Art. IV

ś

adna z umawiaj

ą

cych si

ę

Stron nie we

ź

mie udziału w jakimkolwiek ugrupowaniu pa

ń

stw, które

bezpo

ś

rednio lub po

ś

rednio jest skierowane przeciwko drugiej Stronie.

Art. V
W razie powstania sporów lub konfliktów mi

ę

dzy umawiaj

ą

cymi si

ę

Stronami w sprawach tego lub innego

rodzaju obie Strony b

ę

d

ą

rozstrzyga

ć

te spory lub konflikty wył

ą

cznie przez przyjazn

ą

wymian

ę

pogl

ą

dów

albo w razie potrzeby przez ustanowienie komisji dla uregulowania konfliktu.

Art. VI
Pakt niniejszy zostaje zawarty na lat dziesi

ęć

, z tym,

ż

e o ile jedna z umawiaj

ą

cych si

ę

Stron nie wypowie

go na rok przed upływem terminu, termin mocy obowi

ą

zuj

ą

cej tego paktu uwa

ż

a

ć

si

ę

b

ę

dzie za

przedłu

ż

ony automatycznie na nast

ę

pne pi

ęć

lat.

Art. VII
Pakt niniejszy podlega ratyfikacji w mo

ż

liwie najkrótszym terminie. Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych

powinna nast

ą

pi

ć

w Berlinie. Pakt wchodzi w

ż

ycie niezwłocznie po jego podpisaniu.

Sporz

ą

dzony w dwóch oryginałach w j

ę

zyku rosyjskim i niemieckim, w Moskwie, 23 sierpnia 1939 r.

Z upowa

ż

nienia Rz

ą

du ZSRR

(-) W. Mołotow
W imieniu Rz

ą

du Rzeszy Niemieckiej

(-) J. Ribbentrop

Ź

ródło:

Polska w polityce mi

ę

dzynarodowej 1939-1945, oprac. W. T. Kowalski, t. 1, Warszawa 1989, s. 462-463.

TAJNY PROTOKÓŁ DODATKOWY z 23 VIII 1939
Przy okazji podpisania Paktu o Nieagresji pomi

ę

dzy Rzesz

ą

Niemieck

ą

i Zwi

ą

zkiem Socjalistycznych

Republik Rad, podpisani pełnomocnicy obu stron przedyskutowali w naj

ś

ci

ś

lej tajnych rozmowach spraw

ę

granicy ich obopólnych stref interesów w Europie Wschodniej. Rozmowy te doprowadziły do
nast

ę

puj

ą

cych wniosków:

W wypadku nast

ą

pienia terytorialnych lub politycznych zmian na terenach nale

żą

cych do pa

ń

stw

bałtyckich(Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa) północna granica Litwy stanowi

ć

b

ę

dzie granic

ę

pomi

ę

dzy

strefami interesów Niemiec i ZSSR. W zwi

ą

zku z tym obie strony uznaj

ą

interesy Litwy w rejonie Wilna.

W razie zmian terytorialnych i politycznych na obszarach nale

żą

cych do pa

ń

stwa polskiego, strefy

interesów Niemiec i ZSSR b

ę

d

ą

rozgraniczone mniej wi

ę

cej wzdłu

ż

linii rzek Narwi, Wisły i Sanu.

Zagadnienie, czy interesy obu stron czyni

ą

po

żą

danym utrzymanie odr

ę

bnego pa

ń

stwa polskiego i jakie

maj

ą

by

ć

granice tego pa

ń

stwa, mo

ż

e by

ć

ostatecznie rozstrzygni

ę

te dopiero w toku wydarze

ń

politycznych. W ka

ż

dym razie oba rz

ą

dy rozwa

żą

t

ę

spraw

ę

w drodze przyjaznego porozumienia.

Je

ż

eli idzie o Europ

ę

południowo-wschodni

ą

to strona radziecka podkre

ś

la swoje zainteresowanie

Besarabi

ą

. Ze strony niemieckiej stwierdza si

ę

zupełne desinterressement odno

ś

nie tego terytorium.

Protokół niniejszy traktowany b

ę

dzie przez obie strony jako

ś

ci

ś

le tajny.

Za rz

ą

d Rzeszy Niemieckiej J.J. Ribbentrop

Za rz

ą

d ZSSR W. Mołotow

Ź

ródło:

Polska w polityce mi

ę

dzynarodowej 1939-1945, oprac. W. T. Kowalski, t. 1, Warszawa 1989, s. 464.

Moskwa, 23 sierpnia 1939 rok

W celu u

ś

ci

ś

lenia pierwszego akapitu punktu drugiego "Tajnego protokołu dodatkowego" z 23 sierpnia

1939 r. niniejszym wyja

ś

nia si

ę

,

ż

e akapit ten nale

ż

y odczytywa

ć

w nast

ę

puj

ą

cej ostatecznej redakcji, a

mianowicie:

"2. W wypadku terytorialno-politycznej przebudowy obszarów nale

żą

cych do pa

ń

stwa polskiego granica

sfer interesów Niemiec i ZSRR b

ę

dzie przechodzi

ć

mniej wi

ę

cej wzdłu

ż

linii rzek: Pisa, Narew, Wisła,

San".

Z upowa

ż

nienia Rz

ą

du ZSRR

/-/ W. Mołotow
Za Rz

ą

d Rzeszy Niemieckiej

/-/ F. W . Schulenburg


Tłum. z ros.E. Kozłowski

Ź

ródło:

Agresja sowiecka na Polsk

ę

17 wrze

ś

nia 1939 r. w

ś

wietle dokumentów. Red. nauk. E. Kozłowski , t. 1,

Geneza i skutki agresji, Warszawa 1994,s.94-95