background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ  

 
 
 

Wojciech Grzegorczyk 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wykonywanie instalacji grzewczych 723[05].Z3.03 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Recenzenci: 
mgr inż. Karlina Musiałek – Białek 
mgr inż. Małgorzata Karbowiak 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Wojciech Grzegorczyk 
 
 
 
Konsultacja: 
dr inż. Jacek Przepiórka 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[05].Z3.03 
„Wykonywanie  instalacji  grzewczych”,  zawartej  w  modułowym  programie  nauczania  dla 
zawodu monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

SPIS TREŚCI 

 
1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

12 

5.1.  Wymiana ciepła 

12 

5.1.1.  Ćwiczenia 

12 

5.2.  Armatura instalacji grzewczych 

14 

5.2.1.  Ćwiczenia 

14 

5.3.  Kotły na paliwo stałe 

16 

5.3.1.  Ćwiczenia 

16 

5.4.  Kotły gazowe i olejowe 

18 

5.4.1.  Ćwiczenia 

18 

5.5.  Grzejniki  

20 

5.5.1.  Ćwiczenia 

20 

5.6.  Ogrzewanie grawitacyjne 

22 

5.6.1.  Ćwiczenia 

22 

5.7.  Ogrzewanie pompowe 

24 

5.7.1.  Ćwiczenia 

24 

5.8.  Konserwacja instalacji 

27 

5.8.1.  Ćwiczenia 

27 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

29 

7.  Literatura 

42 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1.  WPROWADZENIE 

 
 

Przekazujemy  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocny  w  prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie:

 

monter–instalator  urządzeń 

technicznych w budownictwie wiejskim. 
 

W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania wstępne, 

 

wykaz umiejętności, które uczeń powinien opanować podczas zajęć, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

propozycje  ćwiczeń,  które  mają  na  celu  wykształcenie  u  uczniów  umiejętności 
praktycznych, 

 

ewaluację  osiągnięć  ucznia  –  przykładowe  zestawy  zadań  testowych,  które  pozwolą 
sprawdzić  opanowanie,  założonych  celów  kształcenia  z  zakresu  całej  jednostki 
modułowej, 

 

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki. 

 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami  ze 

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania: 

 

pokazu z objaśnieniem, 

 

tekstu przewodniego, 

 

ćwiczeń praktycznych. 

 

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej 

pracy uczniów do pracy zespołowej. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

723[05].Z3  

Instalacje stosowane 

w obiektach budownictwa 

wiejskiego 

723[05].Z3.03 

Wykonywanie 

instalacji 

grzewczych 

723[05].Z3.01 Wykonywanie 

prac poprzedzających montaż 

instalacji 

723[05].Z3.04 
Wykonywanie 

instalacji 

elektrycznych 

723[05].Z3.05 
Wykonywanie 

instalacji 

wentylacyjnych 

i klimatyzacyjnych 

723[05].Z3.02 

Wykonywanie 

instalacji 

wodociągowych 

i kanalizacyjnych 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinien umieć: 

 

odczytywać z dokumentacji technicznej rodzaj i zakres robót instalacyjnych, 

 

rozróżniać  rodzaje  i  określać  właściwości  materiałów  stosowanych  w  robotach 
budowlanych i instalacyjnych, 

 

planować  wykonanie  robót  przygotowawczych  i  pomocniczych  poprzedzających  montaż 
instalacji,  

 

organizować  stanowisko  pracy  do  montażu  instalacji  budowlanych,  zgodnie 
z wymaganiami ergonomii, 

 

dobierać materiały, narzędzia i sprzęt do wykonania robót przygotowawczych, 

 

sprawdzać  stan  techniczny  maszyn,  urządzeń,  sprzętu  i  narzędzi  do  wykonywania  robót 
instalacyjnych, 

 

wykonywać prace przygotowawcze i pomocnicze poprzedzające montaż instalacji, 

 

określać zasady montażu przewodów instalacji wykonanych z różnych materiałów, 

 

wyznaczać miejsca prowadzenia przewodów,  

 

wykonywać bruzdy w ścianach i otwory w ścianach i stropach, 

 

przygotowywać rury i kształtki do montażu, 

 

wykonywać i zabezpieczyć wykopy do wykonania przyłączy, 

 

układać przewody w wykopach, 

 

dobierać materiały do izolacji przewodów instalacyjnych,  

 

dobierać odzież i sprzęt ochrony indywidualnej do wykonywania prac przygotowawczych, 

 

stosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz 
ochrony środowiska podczas wykonywania prac przygotowawczych i instalacyjnych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3. CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:  

 

zdefiniować  pojęcia:  ciepło,  temperatura,  wartość  opałowa,  współczynnik  przenikania 
ciepła, 

 

określić sposoby rozchodzenia się ciepła, 

 

scharakteryzować czynniki powodujące straty ciepła w budynku, 

 

scharakteryzować sposoby ogrzewania pomieszczeń, 

 

scharakteryzować rodzaje instalacji grzewczych i ich elementy, 

 

wyjaśnić  zasadę  działania  ogrzewania  wodnego  grawitacyjnego  oraz  z  wymuszonym 
obiegiem wody, 

 

odczytać  dokumentację  techniczną  w  zakresie  niezbędnym  do  wykonania  instalacji 
grzewczej w określonej technologii, 

 

posłużyć  się  normami,  katalogami,  instrukcjami  i  warunkami  technicznymi  wykonania 
i odbioru robót instalacyjnych, 

 

zorganizować  stanowisko  pracy,  zgodnie  z zasadami  organizacji  pracy,  wymaganiami 
technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, 

 

dobrać materiały do wykonania instalacji oraz izolacji przewodów, 

 

dobrać przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do montażu instalacji grzewczych, 

 

zamontować lokalne źródło ciepła, 

 

wykonać  montaż  przewodów  instalacji  grzewczych  i uzbrojenia, zgodnie z dokumentacją 
techniczną, 

 

wykonać uszczelnienie oraz izolację przewodów instalacji, 

 

zamontować urządzenia grzewcze, 

 

zamontować urządzenia zabezpieczające, 

 

przygotować instalację do wykonania prób szczelności, 

 

wykonać regulację instalacji grzewczej,  

 

dokonać odbioru instalacji grzewczej, 

 

ocenić stan techniczny instalacji i dokonać naprawy usterek, 

 

wykonać konserwację instalacji grzewczej, 

 

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i

 

ochrony 

środowiska przy montażu i eksploatacji instalacji grzewczej. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca    

 

 

 

 

………………………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Monter 

– 

instalator 

urządzeń 

technicznych 

w budownictwie wiejskim 723[05] 

Moduł: 

Instalacje  stosowane  w  obiektach  budownictwa 

wiejskiego 723[05].Z3, 

Jednostka modułowa: 

Wykonywanie instalacji grzewczych 723[05].Z2.03  

Temat:  Montaż  kotła  na  paliwo  stałe  z  pompą  zamontowaną  na  zasilaniu,  zgodnie 

z załączoną dokumentacją zawartą w instrukcji. 

Cel  ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  wykonywania  montażu  kotłów  na  paliwo  stałe  wraz 

z armaturą. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

posłużyć się dokumentacją techniczną montażu kotła, 

 

zastosować wytyczne dotyczące montażu kotła, 

 

dobrać materiały i narzędzia do montażu kotła, 

 

dobrać  środki  ochrony  indywidualnej  i  zastosować  je  podczas  wykonywania  czynności 
monterskich, 

 

zorganizować  stanowisko  do  wykonywania  czynności  monterskich  podczas  montażu 
kotła, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, 

 

wykonać montaż kotła na paliwo stałe z pompą zamontowaną na zasilaniu, 

 

utrzymać ład i porządek podczas czynności monterskich, 

 

uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady i niewykorzystane materiały, 

 

ocenić jakość wykonanego montażu. 

 
Metody nauczania–uczenia się:  

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

indywidualna. 

 
Czas: 6 godzin dydaktycznych. 
 
Uczestnicy: 

 

uczniowie  kształcący  się  w  zawodzie  monter  –  instalator  urządzeń  technicznych 
w budownictwie wiejskim. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania, 

 

urządzenia – kocioł, pompa, 

 

armatura: zawór z kulą gumową, filtr, zawór zwrotny, zawór odcinający – 2 sztuki, 

 

materiały pomocnicze: kształtki, łączniki, konopie, taśma teflonowa, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

komplet wkrętaków płaskich i wkrętaków krzyżakowych, 

 

poziomnica, 

 

przymiar składany, 

 

młotek, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Sformułowanie tematu, omówienie celów zajęć. 
3.  Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia. 
4.  Wydanie uczniom materiałów do wykonywania ćwiczenia: pompa, zawór z kulą gumową, 

filtr,  zawór  zwrotny,  zawór  odcinający  –  2  sztuki,  kształtki,  łączniki,  konopie,  obranie 
przez uczniów materiałów do montażu armatury kotła. 

5.  Wykonanie ćwiczenia: 

 

każdy uczeń zabezpiecza się w środki ochrony indywidualnej, 

 

każdy uczeń sprawdza stan techniczny sprzętu i ocenia jakość materiału, 

 

uczeń sprawdza ustawienie kotła, zgodnie z dokumentacją, 

 

uczeń montuje na króćcu odpływowym z kotła kształtki, zgodnie z dokumentacją, 

 

uczeń  montuje  na  przewodzie  głównym  zawór  z  kulą  gumową,  zgodnie 
z dokumentacją, 

 

uczeń  montuje  na  przewodzie  obejściowym:  zawór  odcinający,  filtr,  pompę,  zawór 
zwrotny, zawór odcinający, zgodnie z dokumentacją, 

 

uczeń  łączy  przewód  główny  z  przewodem obejściowym instalacji kotłowej, zgodnie 
z dokumentacją, 

 

uczeń sprawdza poprawność wykonania połączeń, 

 

uczeń napełnia wodą instalację kotłową, 

 

uczeń sprawdza szczelność wykonanych połączeń, 

 

uczeń łączy naczynie wzbiorcze otwarte z kotłem, 

 

nauczyciel  nadzoruje  pracę  uczniów  i  pomaga  w  wykonaniu  montażu  instalacji 
kotłowej, sugeruje najlepsze rozwiązania. 

6.  Po  wykonaniu  wszystkich  czynności  uczeń  próbuje  dokonać  analizy  wykonanego 

ćwiczenia. 

7.  Uczeń wskazuje mocne i słabe strony swojej pracy. 
8.  Nauczyciel  analizuje  pracę  ucznia  i  stwierdza  czy wykonując  kolejne  połączenia  czyni on 

postępy. 

9.  Uczniowie prezentują swoje prace w kolejności wykonywania. 
10.  Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac. 
 
Zakończenie zajęć 
 
Praca domowa 

Odszukaj  w  literaturze  wiadomości  na  temat:  „Kotły  wiszące  dwufunkcyjne,  zasady 

montażu” Przeanalizuj je i napisz krótką notatkę na ten temat. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  nabyte 
umiejętności. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca    

 

 

 

 

 

…………………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Monter  –  instalator  urządzeń  technicznych 
w budownictwie wiejskim 723[05]   

Moduł:  

Instalacje  stosowane  w  obiektach  budownictwa 
wiejskiego 723[05].Z3 

Jednostka modułowa: 

Wykonywanie 

instalacji 

grzewczych 

723[05].Z2.03 

 

Temat:  Montaż  fragmentu  instalacji  centralnego  ogrzewania  z  rozdziałem  dolnym  z  rur 

tworzywowych  typu  PEX/AL./PEX,  zgodnie  z  dokumentacją  zawartą 
w instrukcji. 

Cel  ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  wykonywania  montażu  instalacji  centralnego 

ogrzewania z rozdziałem dolnym z rur tworzywowych typu PEX/AL./PEX.  

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

posłużyć się dokumentacją techniczną instalacji centralnego ogrzewania, 

 

zastosować  wytyczne  dotyczące  montażu  instalacji  centralnego  ogrzewania  z  rur 
tworzywowych, 

 

dobrać materiały i narzędzia do wykonania montażu instalacji, 

 

dobrać  środki  ochrony  indywidualnej  i  zastosować  je  podczas  wykonywania  czynności 
monterskich, 

 

zorganizować  stanowisko  do  wykonywania  czynności  związanych  z montażem  instalacji, 
zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, 

 

wykonać montaż instalacji centralnego ogrzewania, 

 

sprawdzić szczelność wykonanych połączeń, 

 

utrzymywać ład i porządek podczas czynności monterskich, 

 

uporządkować stanowisko pracy, zagospodarować odpady i niewykorzystane materiały, 

 

ocenić jakość wykonanego montażu. 

 

ocenić jakość swojej pracy. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne, 

 

tekstu przewodniego. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

indywidualna. 

 
Czas: 3 godziny dydaktyczne. 
 
Uczestnicy: 

 

uczniowie  kształcący  się  w  zawodzie  monter  –  instalator  urządzeń  technicznych 
w budownictwie wiejskim. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację techniczną, 

 

materiał: rura typu PEX/Al./PEX, kształtki zaciskowe, rura typy „peszel”, zawory kulowe 
– 4 sztuki,  

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

 

materiały pomocnicze: konopie, taśma teflonowa, uchwyty z kołkiem do mocowania rur, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich, 

 

komplet wkrętaków krzyżakowych, 

 

poziomnica, 

 

przymiar składany, 

 

młotek, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7. 

 
Przebieg zajęć: 
 
Zadanie dla ucznia 

Wykonaj  montaż  fragmentu  instalacji  centralnego  ogrzewania  z  rur  typu  PEX/Al./PEX, 

zgodnie z dokumentacją techniczną. 
 
FAZA WSTĘPNA 

Czynności  organizacyjno-porządkowe,  wyjaśnienie  tematu  zajęć  zaznajomienie  uczniów 

z pracą metodą tekstu przewodniego. 
 
FAZA WŁAŚCIWA 
 
INFORMACJE 
1.  W jaki sposób należy prowadzić przewody instalacji centralnego ogrzewania? 
2.  Jakie narzędzia służą do montażu instalacji? 
3.  W jakiej kolejności należy montować instalację? 
4.  W  jakie  środki  ochrony  indywidualnej  należy  wyposażyć  się  podczas  wykonywania 

otworów do mocowania kotła wiszącego? 

 
PLANOWANIE 
1.  Ustal, jakimi narzędziami dokonasz montażu instalacji. 
2.  Zaplanuj kolejność czynności montażowych. 
3.  Ustal miejsce prowadzenia przewodów instalacji. 
4.  Zaplanuj czynności końcowe po wykonaniu montażu instalacji. 
 
UZGODNIENIE 
1.  Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem. 
2.  Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela. 
 
WYKONANIE 
1.  Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy. 
2.  Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność swojej pracy. 
3.  Wyznacz osie przewodów instalacji. 
4.  Wyznacz miejsce montażu punktów mocowania rur. 
5.  Zamocuj uchwyty do mocowania rur, zgodnie z dokumentacją. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

6.  Przygotuj odcinki rur do montażu. 
7.  Wykonaj połączenie rur z pionami instalacji centralnego ogrzewania. 
8.  Zamontuj rurę osłonową typu „peszel”. 
9.  Ułóż i zamocuj rury w uchwytach, 
10.  Zamontuj zawory odcinające na końcach rur. 
11.  Sprawdź poprawność wykonanych połączeń. 
12.  Napełnij wodą odcinek instalacji . 
13.  Sprawdź szczelność wykonanych połączeń. 
14.  Uporządkuj stanowisko pracy. 
15.  Zagospodaruj odpady i nieużyte materiały. 
16.  Przygotuj się do zaprezentowania wyników swojej pracy. 
 
SPRAWDZANIE 
1.  Czy poprawnie wyznaczono osie przewodów instalacji? 
2.  Czy prawidłowo zostały dobrane narzędzia? 
3.  Czy prawidłowo posługiwano się narzędziami? 
4.  Czy poprawnie wykonano połączenia rur?  
5.  Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy? 
6.  Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia? 
 
ANALIZA 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  ćwiczenia  sprawiły  im  najwięcej 

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne umiejętności 
zostały ukształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości. 
 
FAZA KOŃCOWA 
 
Zakończenie zajęć 
 
Praca domowa 

Odszukaj  w  literaturze  wiadomości na  temat:  „Ogrzewanie grawitacyjne”. Przeanalizuj je 

i napisz krótką notatkę na ten temat. 

 

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas 
realizowania zadania i nabyte umiejętności. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

5.  ĆWICZENIA 

 

5.1.  Wymiana ciepła  

 

5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Przedstaw  graficznie  rozkład  temperatury  przy  przepływie  ciepła  przez  zewnętrzną 

przegrodę budowlaną. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  narysować przekrój przez przegrodę budowlaną, 
3)  narysować  przewidywany  rozkład  temperatury  przy  przenikaniu  ciepła  przez  przegrodę 

budowlaną, 

4)  zaprezentować efekty swojej pracy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania, 

 

arkusz papieru formatu A4, długopis, ołówek, gumka, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca przepływu ciepła. 

 
Ćwiczenie 2 

Przedstaw  na  rzucie  budynku  jednorodzinnego  przepływ  ciepła  przez  przegrody 

budowlane. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  wrysować  kierunki  przepływu  ciepła  przez  przegrody  budowlane  uwzględniając 

temperaturę w pomieszczeniach i temperaturę na zewnątrz budynku, 

3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca plan budowlany budynku jednorodzinnego 
z naniesionymi temperaturami w pomieszczeniach, temperaturą zewnętrzną, 

 

arkusz papieru formatu A4, 

 

długopis, ołówek, przybory kreślarskie, gumka, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca przepływu ciepła. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

5.2.  Armatura instalacji grzewczych 

 

5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

Zamontuj zawór bezpieczeństwa w instalacji kotłowej, zgodnie z dokumentacją techniczną 

zawartą w instrukcji. 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować dokumentację techniczną zadania, 
3)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami zadania, 
4)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
5)  skompletować narzędzia i sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
6)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
7)  zamontować zawór bezpieczeństwa, zgodnie z dokumentacją zawartą w instrukcji, 
8)  uporządkować stanowisko pracy, 
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
10)  ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania, 

 

zawór bezpieczeństwa ½”, kształtki, rura ½”, 

 

materiały pomocnicze: konopie lniane, pasta uszczelniająca, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca instalacji kotłowych. 

 
Ćwiczenie 2 

Zamontuj przeponowe naczynie wzbiorcze w instalacji kotłowej, zgodnie z dokumentacją 

techniczną zawartą w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia, 
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną zadania, 
3)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami zadania, 
4)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
5)  skompletować narzędzia i sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
6)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej 
7)  zamontować  przeponowe  naczynie  wzbiorcze,  zgodnie  z  dokumentacją  zawartą  

w instrukcji, 

8)  uporządkować stanowisko pracy, 
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
10)  ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania, 

 

przeponowe naczynie wzbiorcze, zawór odcinający ½”, kształtki, rura ½”, 

 

materiały pomocnicze: konopie lniane, pasta uszczelniająca, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca naczyń wzbiorczych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

5.3.  Kotły na paliwo stałe  

 

5.3.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj  inwentaryzację  instalacji  kotłowej  w  budynku  jednorodzinnym.  Porównaj 

wykonany  szkic  inwentaryzacyjny  z  istniejącą  dokumentacją  instalacji  kotłowej.  Wskaż 
ewentualne różnice i określ, co może być przyczyną zaistniałych nieścisłości. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować dokumentację techniczną zadania, 
3)  wykonać szkice inwentaryzacyjne istniejącej instalacji kotłowej, 
4)  porównać wykonaną dokumentację inwentaryzacyjną z istniejącą, 
5)  wskazać ewentualne różnice, 
6)  wyjaśnić  przyczynę  istniejących  rozbieżności  w  dokumentacji  inwentaryzacyjnej 

i istniejącej dokumentacji powykonawczej, 

7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja  do  wykonania  ćwiczenia  zawierająca  dokumentację  projektową  istniejącej 
instalacji kotłowej, 

 

arkusz papieru formatu A4, 

 

długopis, ołówek, przybory kreślarskie, gumka, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca kotłów. 

 
Ćwiczenie 2 

Zamontuj  kocioł  na  paliwo  stałe  z  pompą  zamontowaną  na  zasilaniu  instalacji,  zgodnie 

z załączoną dokumentacją zawartą w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp, 
2)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

3)  skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
4)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
5)  sprawdzić ustawienie kotła, zgodnie z dokumentacją, 
6)  zamontować na króćcu odpływowym z kotła kształtki, zgodnie z dokumentacją, 
7)  zamontować na przewodzie głównym zawór z kulą gumową, zgodnie z dokumentacją, 
8)  zamontować na przewodzie obejściowym: zawór odcinający, filtr, pompę, zawór zwrotny, 

zawór odcinający, zgodnie z dokumentacją, 

9)  połączyć  przewód  główny  z  przewodem  obejściowym  instalacji  kotłowej,  zgodnie 

z dokumentacją, 

10)  połączyć przewód powrotny instalacji centralnego ogrzewania z kotłem, 
11)  sprawdzić poprawność wykonanych połączeń, 
12)  napełnić wodą instalację kotłową, 
13)  sprawdzić szczelność wykonanych połączeń, 
14)  połączyć z kotłem naczynie wzbiorcze otwarte, 
15)  uporządkować stanowisko pracy, 
16)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
17)  ocenić poprawność i estetykę wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania, 

 

urządzenia – kocioł, pompa, 

 

armatura: zawór z kulą gumową, filtr, zawór zwrotny, zawór odcinający – 2 szt., 

 

materiały pomocnicze: kształtki, łączniki, konopie, taśma teflonowa, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich, 

 

komplet wkrętaków krzyżakowych, 

 

poziomnica, 

 

przymiar składany, 

 

młotek, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca kotłów. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

5.4.  Kotły gazowe i olejowe  

 

5.4.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Zamontuj  gazowy  dwufunkcyjny  kocioł  wiszący,  zgodnie  z  załączoną  dokumentacją 

zawartą w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp, 
2)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
3)  skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
4)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
5)  zamontować kocioł na ścianie kotłowni, 
6)  wykonać  połączenie  kotła  z  przewodem  powrotnym  instalacji  centralnego  ogrzewania, 

zgodnie z załączoną dokumentacją, 

7)  wykonać  połączenie  kotła  z  przewodem  zasilającym  instalacji  centralnego  ogrzewania, 

zgodnie z załączoną dokumentacją, 

8)  wykonać  połączenie  kotła  z  instalacją  zimnej  wody  zasilającą  wymiennik  ciepłej  wody, 

zgodnie z załączoną dokumentacją, 

9)  wykonać połączenie kotła z instalacją ciepłej wody, 
10)  sprawdzić poprawność wykonania połączeń, 
11)  napełnić wodą instalację kotłową, 
12)  sprawdzić szczelność wykonanych połączeń, 
13)  uporządkować stanowisko pracy, 
14)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
15)  ocenić poprawność i estetykę wykonanego ćwiczenia. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

 

dokumentacją techniczna zawarta w instrukcji, 

 

urządzenia – kocioł gazowy wiszący dwufunkcyjny, 

 

armatura: filtr do wody – 2 sztuki, zawór zwrotny – 2 sztuki, zawór odcinający – 4 sztuki,  

 

materiały pomocnicze: kształtki, łączniki, konopie, taśma teflonowa, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich i wkrętaków krzyżakowych, 

 

poziomnica, 

 

przymiar składany, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

 

młotek, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca kotłów dwufunkcyjnych. 

 

Ćwiczenie 2 

Zamontuj  aparaturę  kontrolno-pomiarową  kotła  gazowego,  stojącego,  zgodnie 

z załączoną dokumentacją zawartą w instrukcji. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp, 
2)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
3)  skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
4)  wyposażyć się w środki ochrony indywidualnej, 
5)  zamontować termometr, zgodnie z dokumentacją, 
6)  zamontować manometr, zgodnie z dokumentacją, 
7)  zamontować  przylgowy  czujnik  temperatury  na  przewodzie  zasilającym  kocioł,  zgodnie 

z dokumentacją, 

8)  sprawdzić poprawność montażu, 
9)  napełnić wodą instalację kotłową, 
10)  sprawdzić szczelność wykonanych połączeń, 
11)  uporządkować stanowisko pracy, 
12)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
13)  ocenić poprawność wykonania ćwiczenia. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne, 

 

 

Środki dydaktyczne: 

 

dokumentacją techniczna zawarta w instrukcji, 

 

armatura 

kontrolno-pomiarowa: 

termometr, 

manometr, 

termometr 

przylgowy  

z czujnikiem, 

 

materiały pomocnicze: kształtki, łączniki, konopie, taśma teflonowa, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich i wkrętaków krzyżakowych, 

 

urządzenie do próby ciśnieniowej, 

 

przymiar składany, 

 

młotek, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura rozdziału 7, dotycząca aparatury kontrolno-pomiarowej. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

5.5.  Grzejniki  

 

5.5.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dobierz  i  usytuuj  grzejnik  w  pomieszczeniu,  zgodnie  z  załączoną  dokumentacją  zawartą 

w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  zaopatrzyć się w notatnik oraz przybory do pisania i rysowania, 
3)  przeanalizować sposób doboru grzejnika, 
4)  dobrać grzejnik oraz usytuować go w pomieszczeniu, 
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
6)  ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda projektu, 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania, 

 

katalog grzejników, 

 

arkusz papieru formatu A4, długopis, ołówek, gumka, 

 

przybory do pisania i rysowania, kalkulator, 

 

literatura z rozdziału 7 (pozycja nr 3 i 5). 

 
Ćwiczenie 2 
 

Wymień  grzejnik  centralnego  ogrzewania,  zgodnie  z  dokumentacją  techniczną  zawartą 

w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować dokumentację techniczną, 
3)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia, 
4)  skompletować narzędzia i sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
5)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

6)  przeanalizować dokumentację techniczną instalacji centralnego ogrzewania, 
7)  zakręcić  zawory  odcinające  na  pionie  zasilającym  i  powrotnym  instalacji  centralnego 

ogrzewania, 

8)  spuścić wodę z pionu instalacji do poziomu demontowanego grzejnika, 
9)  zdemontować grzejnik, 
10)  wyposażyć grzejnik w : zawór termostatyczny, zawór powrotny, odpowietrznik, 
11)  zamontować nowy grzejnik, 
12)  ustawić nastawę wstępną na zaworze termostatycznym, zgodnie z dokumentacją, 
13)  zamontować głowicę termostatyczną, 
14)  odkręcić zawory odcinające na pionie zasilającym i powrotnym, 
15)  uzupełnić instalację wodą do wymaganego ciśnienia, 
16)  odpowietrzyć pion centralnego ogrzewania, 
17)  odpowietrzyć grzejniki przyłączone do tego pionu, 
18)  sprawdzić szczelność wykonanych połączeń, 
19)  uporządkować stanowisko pracy, 
20)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
21)  ocenić poprawność wykonania ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne:

 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania, 

 

dokumentacją techniczna instalacji centralnego ogrzewania, 

 

grzejnik centralnego ogrzewania, 

 

wyposażenie grzejnika: zawór termostatyczny, głowica termostatyczna, zawór powrotny,  

 

odpowietrznik ręczny, 

 

materiały pomocnicze : konopie, pakuły lniane, taśma teflonowa, pasta uszczelniająca, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich i krzyżakowych, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

5.6.  Ogrzewanie grawitacyjne 

 

5.6.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Narysuj  schemat  instalacji grawitacyjnej centralnego ogrzewania z rozdziałem dolnym dla 

budynku jednorodzinnego, zgodnie z wytycznymi umieszczonymi w instrukcji ćwiczenia. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  wrysować grzejniki centralnego ogrzewania na rzucie kondygnacji, 
3)  narysować schemat instalacji grawitacyjnej, 
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda projektu. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

podkład budowlany budynku jednorodzinnego, 

 

arkusz papieru formatu A4, 

 

długopis, linijka, ołówek, gumka, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca ogrzewania grawitacyjngo. 

 
Ćwiczenie 2 

Zamontuj naczynie wzbiorcze otwarte do instalacji kotłowej, w której źródłem ciepła jest 

kocioł na paliwo stałe, zgodnie z dokumentacją zawartą w instrukcji. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować dokumentację techniczną zadania, 
3)  zgromadzić materiały do wykonania ćwiczenia, 
4)  skompletować narzędzia i sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
5)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
6)  zaplanować miejsce usytuowania naczynia wzbiorczego otwartego, 
7)  zamontować naczynie wzbiorcze otwarte, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

8)  połączyć naczynie wzbiorcze otwarte z instalacją kotłową, 
9)  sprawdzić poprawność wykonanego montażu, 
10)  napełnić wodą instalację kotłową, 
11)  sprawdzić szczelność wykonanych połączeń, 
12)  uporządkować stanowisko pracy, 
13)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
14)  ocenić poprawność i estetykę wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania, 

 

naczynie wzbiorcze otwarte, rury stalowe, kształtki, 

 

materiały pomocnicze: konopie lniane, pasta uszczelniająca, kołki rozporowe ze śrubami, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

wiertarka udarowa z kompletem wierteł, 

 

gwintownica, 

 

imadło do rur, 

 

piłka do metalu, 

 

komplet wkrętaków, 

 

młotek, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca montażu naczyń wzbiorczych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

5.7.  Ogrzewanie pompowe 

 

5.7.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Zmontuj  fragment  instalacji  centralnego  ogrzewania  z  rozdziałem  dolnym  z  rur 

miedzianych wraz z wyposażeniem, zgodnie z załączoną dokumentacją zawartą w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować dokumentację zadania, 
3)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp, 
4)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
5)  skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
6)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
7)  wyznaczyć  osie  przewodów  fragmentu  instalacji  centralnego  ogrzewania  z  rozdziałem 

górnym, 

8)  wyznaczyć miejsce montażu punktów mocowania rury miedzianej, 
9)  zamocować uchwyty do mocowania rury, 
10)  przygotować odcinki rur miedzianych do montażu, 
11)  zamocować rury w uchwytach, zgodnie z dokumentacją, 
12)  połączyć rury za pomocą lutowania lutem miękkim, 
13)  uporządkować stanowisko pracy, 
14)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
15)  dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania, 

 

rury miedziane o średnicach zgodnych z dokumentacją zadania, 

 

kształtki miedziane, łączniki ze stopów miedzi, zgodnie z dokumentacją, 

 

uchwyty z kołkiem do mocowania rur, 

 

materiały pomocnicze: cyna do lutowania miękkiego, topnik, taśma teflonowa, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich, 

 

komplet wkrętaków krzyżakowych, 

 

poziomnica, 

 

przymiar składany, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

 

młotek, 

 

przecinarka krążkowa, 

 

kalibrowniki, 

 

wiertarka udarowa z kompletem wierteł, 

 

komplet palników do lutowania miękkiego, butla z gazem, 

 

sprzęt gaśniczy, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 2 

Zmontuj  fragment  instalacji  centralnego  ogrzewania  z  rozdziałem  dolnym  z  rur 

tworzywowych  typu  PEX/Al/PEX  wraz  z  wyposażeniem,  zgodnie  z  załączoną  dokumentacją 
zawartą w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp, 
2)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
3)  skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
4)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
5)  wyznaczyć osie przewodów fragmentu instalacji, 
6)  wyznaczyć miejsce montażu punktów mocowania rury typu PEX/Al/PEX, 
7)  zamocować uchwyty do mocowania rury, 
8)  przygotować odcinki rur z PEX/Al/PEX do montażu, 
9)  wykonać połączenie rur PEX/Al/PEX z pionem zasilającym i powrotnym, 
10)  zamontować rurę osłonową typu „peszel”, 
11)  ułożyć i zamocować w uchwytach rury, zgodnie z dokumentacją, 
12)  zamontować zawory odcinające na końcach rur, 
13)  uporządkować stanowisko pracy, 
14)  ocenić jakość wykonanego ćwiczenia, 
15)  ocenić poprawność i estetykę wykonanego ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

film  dydaktyczny  prezentujący  technologię  montażu  instalacji  centralnego  ogrzewania  
z rur typu PEX/Al/PEX, 

 

rury typu PEX/Al/PEX o średnicach zgodnych z dokumentacją zadania, 

 

zawory kulowe ½”, 

 

kształtki do połączeń zaciskowych, zgodnie z dokumentacją, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

 

rura typu „peszel”, zgodnie z dokumentacją, 

 

uchwyt z kołkiem do mocowania rur, 

 

materiały pomocnicze: taśma teflonowa, kołki plastikowe, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

komplet wkrętaków płaskich i krzyżakowych, 

 

poziomnica, 

 

przymiar składany, 

 

młotek, 

 

wiertarka udarowa z kompletem wierteł, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

literatura z rozdziału 7. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

5.8.  Konserwacja instalacji 

 

5.8.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj  przegląd  instalacji  centralnego  ogrzewania,  zgodnie  z  załączoną  dokumentacją 

zawartą w instrukcji. Ćwiczenie należy przeprowadzić w budynku szkolnym. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować instrukcję wykonania ćwiczenia, 
2)  przeanalizować schemat instalacji centralnego ogrzewania, 
3)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia, 
4)  dokonać przeglądu instalacji centralnego ogrzewania, 
5)  opisać zauważone usterki instalacji centralnego ogrzewania, 
6)  przeanalizować sposób ich usunięcia, 
7)  opisać sposób usunięcia zauważonych usterek, 
8)  ocenić nakład pracy, potrzebny do usunięcia usterek instalacji centralnego ogrzewania, 
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia wraz z dokumentacją zadania, 

 

schemat instalacji centralnego ogrzewania, 

 

notatnik, 

 

przybory do pisania, 

 

przybory do rysowania, 

 

gumka, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

literatura z rozdziału 7, dotycząca eksploatacji instalacji centralnego ogrzewania. 

 
Ćwiczenie 2 

Wykonaj  naprawę  nieszczelnego  połączenia  gwintowanego,  zgodnie  z  załączoną 

dokumentacją zawartą w instrukcji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres 

i technikę wykonania, z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 

 

Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko pracy, zgodnie z wymogami bhp, 
2)  zgromadzić materiały do wykonania zadania, 
3)  skompletować narzędzia, sprzęt, sprawdzając jednocześnie ich stan techniczny, 
4)  zaopatrzyć się w środki ochrony indywidualnej, 
5)  odciąć  dopływ  czynnika  grzewczego  do  odcinka  instalacji,  na  którym  znajduje  się 

uszkodzone połączenie gwintowane, 

6)  rozkręcić połączenie, 
7)  oczyścić nagwintowane odcinki rur, 
8)  nawinąć na długości gwintu konopie lniane, 
9)  nanieść na nawinięte konopie pastę uszczelniającą, 
10)  skręcić połączenie gwintowane, 
11)  uruchomić odcinek instalacji, na którym dokonano naprawy, 
12)  sprawdzić szczelność wykonanego połączenia gwintowanego, 
13)  uporządkować stanowisko pracy, 
14)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
15)  ocenić poprawność wykonania ćwiczenia. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się:  

 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

 

dokumentacją techniczna wraz z instrukcją, 

 

materiał uszczelniający – konopie, pakuły lniane, pasta uszczelniająca, 

 

komplet kluczy płaskich, 

 

komplet kluczy oczkowych, 

 

komplet kluczy hydraulicznych, 

 

szczotka druciana, 

 

komplet pilników, 

 

młotek, 

 

apteczka pierwszej pomocy, 

 

środki ochrony indywidualnej, 

 

literatura  z  rozdziału  7,  dotycząca  napraw  połączeń  gwintowanych  w  instalacjach 
grzewczych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Wykonywanie  instalacji 
grzewczych” 

Test składa się z 20 zadań, z których: 

 

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego, 

 

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego, 

 

Klucz  odpowiedzi:  1.  c,  2.  d,  3.  c,  4.  c,  5.  c,  6.  a,  7.  c,  8.  a,  9. a, 10. a, 11. b, 
12. 
d, 13. c, 14. a, 15. c, 16. d, 17. c, 18. a, 19. d, 20. c. 

 

Plan testu 

 

Nr 
zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Określić jaki typ kotła możemy 
zamontować w pomieszczeniu łazienki 

Określić miejsce montażu kotła gazowego 
stojącego 

Rozpoznać urządzenie zabezpieczające 
kocioł na paliwo stałe 

Rozpoznać urządzenie zabezpieczające 
kocioł na paliwo gazowe, pracujący  
w systemie zamkniętym 

Rozpoznać urządzenie zabezpieczające 
kocioł na olej opałowy, pracujący  
w systemie zamkniętym 

Określić miejsce montażu rury 
bezpieczeństwa 

Określić w jaki osprzęt powinna być 
wyposażona pompa 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

Określić miejsce montażu zaworu 
bezpieczeństwa  

Rozróżnić jednostkę ciśnienia 

10 

Rozróżnić przyrząd, którym dokonujemy 
pomiaru ciśnienia 

11 

Określić jaki parametr regulujemy 
zaworem trójdrogowym 

12 

Określić warunki, jakie muszą zaistnieć 
aby przeprowadzić próbę ciśnienia  

13 

Ustalić wartość ciśnienia próbnego 
podczas próby szczelności instalacji 

14 

Wyjaśnić zasady bieżącej konserwacji 

15 

Ustalić rodzaj

 

materiału uszczelniającego 

połączenie gwintowane 

16 

Scharakteryzować w jaki sposób 
przygotowujemy instalację centralnego 
ogrzewania do odbioru 

PP 

17 

Zaplanować czynności związane  
z likwidacją przecieku na połączeniu 
kołnierzowym  

PP 

18 

Scharakteryzować regulację pompy 

PP 

19 

Scharakteryzować skutki 
niedostatecznego napełnienia instalacji 
centralnego ogrzewania wodą 

PP 

20 

Scharakteryzować skutki zapowietrzenia 
grzejnika 

PP 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  co  najmniej  jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania sprawdzianu dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie 

będą w teście. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 
7.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na 

udzielanie odpowiedzi. 

8.  Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru  
9.  dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 
10.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się 

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

11.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
12.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 
13.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które 

sprawiły uczniom największe trudności. 

14.  Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 
15.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań  dotyczących  wykonywania  i  eksploatacji  instalacji  grzewczych. 

Pytania  w  teście  są  zadaniami  wielokrotnego  wyboru  i  tylko  jedna  odpowiedź  jest 
prawidłowa. 

5.  Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi:  w  pytaniach  wielokrotnego 

wyboru  zaznacz  prawidłową  odpowiedź  X  (w  przypadku  pomyłki  należy  błędną 
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową), 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie Ci  sprawiało trudność,  odłóż  rozwiązanie  na później 

i wróć  do  pytania,  gdy  zostanie  wolny  czas.  Trudności  mogą  przysporzyć  Ci  pytania:  
16 – 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 35 minut. 
 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia:

 

 

instrukcja, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  W pomieszczeniu łazienki możemy zamontować kocioł 

a)  na paliwo stałe. 
b)  gazowy stojący. 
c)  gazowy wiszący. 
d)  kocioł olejowy. 

 
2.  Kocioł stojący na paliwo gazowe montujemy 

a)  na środku pomieszczenia kotłowni. 
b)  10cm od ściany kotłowni. 
c)  50cm od ściany kotłowni. 
d)  w odległości pozwalającej na dostęp do osprzętu kotła. 

 
3.  Kocioł na paliwo stałe zabezpiecza 

a)  zawór bezpieczeństwa. 
b)  przeponowe naczynie wzbiorcze. 
c)  naczynie wzbiorcze otwarte. 
d)  zawór zwrotny. 

 
4.  Kocioł gazowy pracujący w systemie zamkniętym zabezpiecza 

a)  zawór bezpieczeństwa i zawór zwrotny. 
b)  przeponowe naczynie wzbiorcze. 
c)  przeponowe naczynie wzbiorcze i zawór bezpieczeństwa. 
d)  naczynie wzbiorcze otwarte. 

 
5.  Kocioł olejowy pracujący w systemie zamkniętym zabezpiecza 

a)  zawór bezpieczeństwa i zawór zwrotny. 
b)  przeponowe naczynie wzbiorcze. 
c)  przeponowe naczynie wzbiorcze i zawór bezpieczeństwa. 
d)  naczynie wzbiorcze otwarte i zawór bezpieczeństwa. 

 
6.  Rurę bezpieczeństwa należy przyłączyć 

a)  bezpośrednio do rury zasilającej instalację centralnego ogrzewania. 
b)  do przewodu powrotnego z instalacji do kotła. 
c)  za zaworem odcinającym kocioł od instalacji. 
d)  za pompą centralnego ogrzewania. 

 
7.  Pompę należy wyposażyć w 

a)  zawór odcinający i zawór zwrotny. 
b)  zawór odcinający i zawór bezpieczeństwa. 
c)  filtr i zawór zwrotny. 
d)  filtr i zawór bezpieczeństwa. 
 

8.  Zawór bezpieczeństwa montujemy 

a)  bezpośrednio na kotle centralnego ogrzewania. 
b)  na powrocie instalacji centralnego ogrzewania. 
c)  bezpośrednio na przeponowym naczyniu wzbiorczym. 
d)  za zaworem odcinającym kocioł od instalacji centralnego ogrzewania. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

9.  Jednostką ciśnienia jest 

a)  MPa. 
b) 

°

C. 

c)  W. 
d)  dżul. 

 
10.  Do pomiaru ciśnienia służy 

a)  manometr. 
b)  termometr. 
c)  wodomierz. 
d)  wodowskaz. 

 
11.  Zawór trójdrogowy służy do regulacji 

a)  ciśnienia w kotle. 
b)  temperatury w instalacji centralnego ogrzewania. 
c)  ciśnienia w instalacji centralnego ogrzewania. 
d)  wydajności cieplnej kotła. 

 
12.  Próbę ciśnienia instalacji centralnego ogrzewania wykonujemy 

a)  wraz z armaturą zabezpieczającą. 
b)  po zakończeniu wszystkich prac montażowych. 
c)  po zakryciu przewodów instalacji centralnego ogrzewania. 
d)  przed zakryciem przewodów instalacji centralnego ogrzewania. 

 
13.  Wartość ciśnienia próbnego dla instalacji centralnego ogrzewania wynosi 

a)  ciśnienie robocze, lecz nie mniej niż 5 bar. 
b)  ciśnienie robocze + 2 bary, lecz nie mniej niż 6 bar. 
c)  ciśnienie robocze + 2 bary, lecz nie mniej niż 4 bary. 
d)  ciśnienie robocze + 2 bary. 
 

14.  Bieżąca konserwacja instalacji centralnego ogrzewania polega na 

a)  likwidacji przecieków na połączeniach kołnierzowych. 
b)  remoncie planowanym. 
c)  remoncie kapitalnym. 
d)  wymianie wymiennika ciepła. 

 
15.  Połączenie gwintowane należy uszczelnić 

a)  tylko konopiami. 
b)  tylko pastą uszczelniającą. 
c)  konopiami i pastą uszczelniająca. 
d)  uszczelką z klingerytu. 

 
16.  Przygotowanie instalacji centralnego ogrzewania do odbioru polega na wykonaniu 

a)  próby szczelności instalacji z wynikiem pozytywnym. 
b)  pomiaru temperatury w pomieszczeniu. 
c)  pomiaru ciśnienia w instalacji. 
d)  próby szczelności instalacji i pomiaru temperatury w pomieszczeniu. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34 

17.  W celu zlikwidowania przecieku na połączeniu kołnierzowym należy 

a)  zmniejszyć ciśnienie w instalacji. 
b)  zwiększyć ciśnienie w instalacji. 
c)  wymienić uszczelkę pomiędzy kołnierzami. 
d)  wymienić zawór wraz z uszczelką. 

 
18.  Zmieniając bieg pompy na wyższy uzyskujemy 

a)  większą wysokość podnoszenia pompy. 
b)  mniejszą wysokość podnoszenia pompy. 
c)  taką samą wysokość podnoszenia pompy. 
d)  mniejszą wydajność pompy. 

 
19.  Niedostateczne napełnienie instalacji centralnego ogrzewania wodą spowoduje 

a)  przyrost temperatury wody w instalacji centralnego ogrzewania. 
b)  przyrost ciśnienia w instalacji centralnego ogrzewania. 
c)  obniżenie ciśnienia w instalacji centralnego ogrzewania. 
d)  brak krążenia wody w niektórych częściach instalacji centralnego ogrzewania. 

 
20.  Zapowietrzenie grzejnika centralnego ogrzewania spowoduje 

a)  przyrost temperatury w pomieszczeniu. 
b)  przyrost ciśnienia wody w grzejniku. 
c)  obniżenie temperatury w pomieszczeniu. 
d)  podniesienie temperatury wody w grzejniku. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35 

KARTA ODPOWIEDZI

 

 
Imię i nazwisko ……………………………………………………. 
 

Wykonywanie instalacji grzewczych 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36 

Test „próba pracy” 

 
Zadanie:  Wymień  grzejnik  centralnego  ogrzewania,  zgodnie  z  załączoną  dokumentacją 

techniczną zawartą w instrukcji. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

Za  każdą  prawidłowo  wykonaną  czynność  uczeń  otrzymuje  1  punkt.  Za  źle  wykonaną 

czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

-

  dopuszczający  –  za  wykonanie  prawidłowo  czynności  nr  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9  oraz 

czynności 19, 20, 21i uzyska 12 punktów, 

-

  dostateczny – z a wykonanie prawidłowo czynności nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 19, 20, 21 

oraz czynności 10, 11, 12, i uzyska 15 punktów, 

-

  dobry – za prawidłowe wykonanie czynności nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 19, 20, 

21 oraz czynności 13, 14, 15 i uzyska 18 punktów, 

-

  bardzo  dobry  –  za  wykonanie  wszystkich  czynności  nr  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9,  10,  11, 

12,13, 14, 15, 19, 20, 21 oraz czynności 16, 17 i uzyska 20 punktów, 

 

Kryteria oceny 

Klucz punktowania 

Obszar 
wymagań 

N

u

m

er 

cz

ynno

ści

 

Sprawdzana czynność 

Kryterium 

wykonania 

czynności 

Punktacja 
0 – 1 

Uczeń 

zapoznaje 

się 

z dokumentacją zadania 

Zapoznał się z dokumentacją 
zadania 

0 lub 1 

Organizacja 
stanowiska 
pracy 

Uczeń 

organizuje 

stanowisko pracy 

Zorganizował 

stanowisko 

pracy,  zgodnie  z wymogami 
bhp i ergonomii 

0 lub 1 

Uczeń 

dobiera 

grzejnik 

wraz  z  osprzętem:  zawór 
termostatyczny, 

zawór 

powrotny, 

odpowietrznik 

ręczny 

Z  zestawu  dobrał,  zgodnie 
z dokumentacją: 

grzejnik, 

zawór 

termostatyczny, 

zawór 

powrotny, 

odpowietrznik 

0 lub 1 
 

Uczeń 

zakręca 

zawory 

odcinające 

na 

pionie 

zasilającym i powrotnym 

Zakręcił  zawory  odcinające 
na 

pionie 

zasilającym 

powrotnym  

0 lub 1 

Uczeń 

spuszcza 

wodę 

z pionu 

do 

poziomu 

demontowanego grzejnika  

Spuścił  wodę  z  pionu  do 
poziomu 

demontowanego 

grzejnika 

0 lub 1 

Uczeń demontuje grzejnik 

Zdemontował grzejnik 

0 lub 1 

Wykonywanie 
zadania 

zachowaniem 
przepisów  bhp 
i wymagań 
ergonomii 

Uczeń 

montuje 

zawór 

termostatyczny 

do 

grzejnika 

Zamontował  termostatyczny 
zawór grzejnikowy 

0 lub 1 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

37 

Uczeń 

montuje 

zawór 

powrotny do grzejnika 

Zamontował 

zawór 

powrotny do grzejnika 

0 lub 1 

Uczeń 

montuje 

zawór 

odpowietrzający 

Zamontował 

zawór 

odpowietrzający 

0 lub 1 

10 

Uczeń  montuje  grzejnik  na 
wspornikach,  sprawdzając 
jego wypoziomowanie. 

Zamontował 

grzejnik 

na 

wspornikach i sprawdził jego 
poziome ustawienie 

0 lub 1 

11 

Uczeń 

ustawia 

nastawę 

wstępną 

na 

zaworze 

termostatycznym,  zgodnie 
z dokumentacją techniczną 

Ustawił  nastawę  wstępną  na 
zaworze 

termostatycznym, 

zgodnie 

dokumentacją 

techniczną 

0 lub 1 

12 

Uczeń  montuje  głowicę 
termostatyczną 

Zamontował 

głowicę 

termostatyczną 

0 lub 1 

13 

Uczeń 

odkręca 

zawory 

odcinające 

na 

pionie 

zasilającym i powrotnym 

Odkręcił  zawory  odcinające 
na 

pionie 

zasilającym  

i powrotnym 

0 lub 1 

14 

Uczeń  uzupełnia  instalację 
centralnego 

ogrzewania 

wodą 

do 

wymaganego 

ciśnienia 

Uzupełnił 

instalację 

centralnego 

ogrzewania 

wodą 

do 

wymaganego 

ciśnienia 

0 lub 1 

15 

Uczeń sprawdza szczelność 
wykonanych połączeń 

Sprawdził 

szczelność 

wykonanych połączeń 

0 lub 1 

16 

Uczeń  odpowietrza  pion 
centralnego ogrzewania 

Odpowietrzył 

pion 

centralnego ogrzewania  

0 lub 1 

17 

Uczeń 

odpowietrza 

grzejniki  przyłączone  do 
tego pionu  

Odpowietrzył 

grzejniki 

przyłączone do tego pionu 

0 lub 1 

18 

Uczeń  sprawdza  wartość 
wymaganego 

ciśnienia 

w instalacji 

centralnego 

ogrzewania, 

przy 

nieodpowiednim  ciśnieniu, 
podnosi  poziom  ciśnienia 
w instalacji 

do 

wymaganego  

Sprawdził 

wartość 

wymaganego 

ciśnienia 

w instalacji 

centralnego 

ogrzewania, 

przy 

nieodpowiednim 

ciśnieniu, 

podniósł  poziom  ciśnienia  
w instalacji do wymaganego. 

0 lub 1 

19 

Uczeń 

utrzymuje 

ład 

i porządek 

podczas 

wykonywania ćwiczenia 

Podczas 

wykonywania 

ćwiczenia  uczeń  utrzymywał 
ład i porządek na stanowisku 
pracy 

0 lub 1 

20 

Uczeń 

porządkuje 

stanowisko pracy  

Uporządkował 

stanowisko 

pracy 

po 

wykonaniu 

ćwiczenia  

0 lub 1 

Prezentowanie 
i ocena 
wykonanego 
ćwiczenia 

21 

Uczeń  prezentuje  i ocenia 
wykonane ćwiczenie 

Ocenił  jakość  swojej  pracy, 
wskazał 

ewentualne 

nieprawidłowości 

0 lub 1 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

38 

KARTA OBSERWACJI 

 
Imię i nazwisko ……………………………………………………. 
 

Wymień 

grzejnik 

centralnego 

ogrzewania, 

zgodnie 

załączoną 

dokumentacją techniczną zawartą w instrukcji 

 

 
Obszar 
wymagań 

Czynności oceniane i kryteria wykonania 

L

icz

b

punk

tów

 

Czynność 1. Zapoznawanie się z dokumentacją zadania 
Kryterium  wykonania:  uczeń  zapoznał  się  z  dokumentacją 
zadania 

 

Czynność 2. Organizowanie stanowiska pracy 

Organizacja 
stanowiska 
pracy 

Kryterium  wykonania:  uczeń  zorganizował  stanowisko  pracy, 
zgodnie z wymogami bhp i ergonomii 

 

Czynność  3.  Dobieranie:  grzejnika,  zaworu  termostatycznego, 
zaworu powrotnego, odpowietrznika ręcznego 
Kryterium  wykonania:  uczeń  dobrał:  grzejnik  płytowy,  zawór 
termostatyczny, zawór powrotny, odpowietrznik ręczny 

 
 
 
 

Czynność  4.  Zakręca  zawory  odcinające  na  pionie  zasilającym  
i powrotnym 
Kryterium  wykonania:  uczeń  zakręcił  zawory  odcinające  na 
pionie zasilającym i powrotnym 

 

Czynność 

5. 

Spuszcza 

wodę 

pionu 

do 

poziomu 

demontowanego grzejnika 
Kryterium  wykonania: uczeń spuścił wodę z pionu do poziomu 
demontowanego grzejnika 

 

Czynność 6. Demontuje grzejnik 
Kryterium wykonania: uczeń zdemontował grzejnik 

 

Czynność 7. Montaż termostatycznego zaworu grzejnikowego 
Kryterium  wykonania:  uczeń  zamontował  termostatyczny 
zawór grzejnikowy 

 

Czynność 8. Montaż zaworu powrotnego 
Kryterium wykonania: uczeń zamontował zawór powrotny 

 

Czynność 9. Montaż ręcznego zaworu odpowietrzającego 
Kryterium  wykonania:  uczeń  zamontował  ręczny  zawór 
odpowietrzający 

 

Czynność  10.  Montaż  grzejnika  na  uchwytach, ze  sprawdzeniem 
poziomego zawieszenia grzejnika 
Kryterium  wykonania:  uczeń  zamontował  grzejnik,  sprawdził 
jego poziome zamocowanie 

 

Wykonywanie 
zadania 
z zachowaniem 
przepisów  bhp 

wymagań 

ergonomii 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Czynność  11.  Ustawienia  nastawy  wstępnej  na  zaworze 
termostatycznym 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

39 

Kryterium  wykonania:  uczeń  ustawił  nastawę  wstępną  na 
zaworze termostatycznym 
Czynność 12. Montaż głowicy termostatycznej 
Kryterium 

wykonania: 

uczeń 

zamontował 

głowicę 

termostatyczną 

 

Czynność  13.  Odkręcenie  zaworów  odcinających  na  pionie 
zasilającym i powrotnym  
Kryterium  wykonania:  
uczeń  odkręcił  zawory  odcinające  na 
pionie zasilającym i powrotnym  

 

Czynność 

14. 

Uzupełnienie  wodą  instalacji  centralnego 

ogrzewania do wymaganego ciśnienia 
Kryterium  wykonania:  
uczeń  uzupełnił  wodę  w  instalacji 
centralnego ogrzewania do wymaganego ciśnienia 

 

Czynność 15. Sprawdzenie szczelności wykonanych połączeń 
Kryterium  wykonania: uczeń sprawdził szczelność wykonanych 
połączeń 

 

Czynność 16. Odpowietrzenie pionu centralnego ogrzewania 
Kryterium  wykonania:  uczeń  odpowietrzył  pion  centralnego 
ogrzewania 

 

Czynność 

17. 

Odpowietrzenie 

grzejników 

centralnego 

ogrzewania  
Kryterium wykonania: uczeń odpowietrzył grzejniki centralnego 
ogrzewania 

 

Czynność  18.  Sprawdzenie  wartości  wymaganego  ciśnienia 
w instalacji  centralnego  ogrzewania,  przy  nieodpowiednim 
ciśnieniu podnosi wartość ciśnienia do wymaganego 
Kryterium  wykonania:  uczeń  sprawdził  wartość  wymaganego 
ciśnienia 

instalacji 

centralnego 

ogrzewania, 

przy 

nieodpowiednim  ciśnieniu,  podniósł  poziom  ciśnienia  do 
wymaganego  

 

Czynność 19. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku pracy 
Kryterium  wykonania:
  uczeń  utrzymywał  ład  i  porządek  na 
stanowisku pracy 

 

Czynność 20. Porządkowanie stanowiska pracy 

 

Kryterium  wykonania:  uczeń  po  zakończeniu  zadania 
uporządkował stanowisko pracy 

 

Czynność  21.  Prezentacja  i  ocena  przez  ucznia  wykonanego 
zadania 

 

Prezentowanie 

ocena 

wykonanego 
zadania 

 

Kryterium  oceny:  uczeń  zaprezentował  swoja  prace,  ocenił  jej 
jakośćwskazał ewentualne nieprawidłowości 

 

Łączna liczba uzyskanych punktów 

 

Uzyskana 
liczba punktów  Uzyskana ocena szkolna 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

40 

Przebieg testowania

 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  co  najmniej  jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: „próba pracy” oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź z uczniami próbę oceny czynności wykonywanych w teście. 
5.  Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu „próba pracy”, 
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 
7.  Rozdaj  uczniom  Instrukcje  do  wykonania  zadania  wraz  z  dokumentacją,  określ  czas 

przeznaczony na wykonanie zadania. 

8.  Rozdaj uczniom komplety niezbędnych materiałów, narzędzi. 
9.  Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru 

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 

10.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się 

czasie zakończenia wykonania ćwiczenia. 

11.  Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania. 
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  czynności,  które 

sprawiły uczniom największe trudności. 

13.  Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 
14.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 

Instrukcja dla ucznia

 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Zapoznaj się z dokumentacją zadania. 
3.  Test  „próba  pracy”  oceniany  jest  według  punktacji  określającej  zarówno  czynności 

wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość. 

4.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
5.  Zorganizuj stanowisko do wykonania ćwiczenia. 
6.  Zapoznaj się z dokumentacją zadania. 
7.  Wykonaj czynności związane z wymianą grzejnika. 
8.  Sprawdź poprawność wymiany grzejnika. 
9.  Skoryguj ewentualne błędy. 
10.  Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy. 
11.  Po zakończonym zadaniu uporządkuj stanowisko pracy. 
12.  Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia. 
13.  Na wykonanie zadania masz 120 minut. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

– 

instrukcja z dokumentacją zadania, 

– 

grzejnik płytowy z zasilaniem bocznym, 

– 

grzejnikowy zawór termostatyczny, 

– 

grzejnikowy zawór powrotny, 

– 

odpowietrznik ręczny ½”, 

– 

komplet kluczy płaskich, 

– 

komplet kluczy oczkowych, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

41 

– 

komplet kluczy hydraulicznych, 

– 

komplet wkrętaków płaskich, 

– 

komplet wkrętaków krzyżakowych, 

– 

poziomnica, 

– 

przymiar składany, 

– 

młotek, 

– 

apteczka pierwszej pomocy, 

– 

środki ochrony indywidualnej, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

42 

7.  LITERATURA 

 
1.  Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne cz. 1. WSiP, Warszawa 1998 
2.  Krygier K., Cieślowski S.: Instalacje sanitarne cz. 2. WSiP, Warszawa 1998 
3.  Krygier  K.,  Klinke  T.,  J.  Sewerynik:  Ogrzewnictwo,  wentylacja,  klimatyzacja.  WSiP, 

Warszawa 2002 

4.  Murator – Wydanie specjalne 3/2000 
5.  Płuciennik M.: Warunki techniczne wykonywania i odbioru instalacji ogrzewczych. COB – 

RTI „INSTAL”, Warszawa 2003 

6.  Rozporządzenie  Min.  Infrastruktury  z  dnia  07.04.2004  r.  w  sprawie  warunków 

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr6 z 2004r.) 

7.  Rubik  M.:  Centralne  ogrzewanie,  wentylacja,  ciepła i zimna woda oraz instalacje gazowe 

budynkach 

jednorodzinnych. 

Ośrodek 

Informacji 

„Technika 

instalacyjna 

w budownictwie”, Warszawa 2000 

8.  Sękowski K. : Poradnik projektanta i wykonawcy systemu Kan – therm; KAN 2003 
9.  Spaethe/Mast: 

Ogrzewanie 

– 

praktyczny 

poradnik 

instalatora 

pytaniach 

i odpowiedziach, Instalator Polski, Warszawa 1998 

10.  Wasilewski Z.: Rysunek zawodowy – Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe. WSiP, 

Warszawa 1993