MONARCHIA STANOWA -ANGLIA

1. Szlachta wyższa

• Baronowie więksi(hrabiowie ) i mniejsi

• Różnica była w stanie posiadanej ziemi

• Tych pierwszych król powoływał do rady królewskiej imiennie a drugich za pośrednictwem szeryfa

• Wraz z powstaniem parlamentu o przynależności do baronów decydowało zasiadanie w Izbie Lordów

• Zaczęto ich nazywać lordami albo parami

2. Szlachta niższa

• Rycerstwo nigdy nie stało się stanem zamkniętym

• 1290r- Edward I wprowadza swobodę sprzedaży lenn

• Młodsi synowie szlachty nie mogąc dziedziczyć ziem zajmowali się administracją i kupiectwem

3. Chłopi

• Poddaństwo prawie zanikło po powstaniu Wata Taylera pod koniec XIV wieku

• Nastąpiło oczynszowanie i nadanie wolności za wykupem

• Chłopi stali się dzierżawcami z pewnymi obowiązkami na rzecz pana

• Copyholders-chłopi dzierżawiący ziemię pana na podstawie kopii protokułu sądowego.Płacili rentę pieniężną

• Freeholders- wolni posiadacze .Praktycznie posiadacze ziemi gdyż opłaty były symboliczne (brali udział w wyborach do parlamentu)

4. Konstrukcja korony królestwa

• Pojęcie powstało w Anglii w XII w.

• Państwo nabrało charakteru publicznoprawnego

• Korona została oderwana od władcy i związana z pańśtwem

• Państwo ma suwerenność wewnętrzną a suwerenności zewnętrznej przeszkadzają koncepcje uniwesalistyczne

• Juryści francuscy : „ Król jest cesarzem w swym państwie”

• Spory doktrynalne straciły rację bytu w skutek rozpadu Rzeszy w XIII w ,kryzysu kościoła oraz kocyliaryzmu głoszącego zwierzchność soboru nad papieżem

• Pojęcie to wiązało się z likwidacją resztek rozdrobnienia feudalnego

• Sprzyjało to wytworzeniu administracji centralnej i lokalnej

• Przywileje zaczęto opatrywać klauzulami dopuszcząjącymi czynne prawo oporu wobec króla (Wielka Karta Wolności , Złota Bulla Andrzeja II , Privilegio General -Aragon -1283r)

5. Władza królewska

• Uległa ograniczeniom wskutek wydania Wielkiej Karty Wolności

• Doszło na tle jej przestrzegania do wewnętrznych walk między monarch a a baronami

• XIII w - Henryk Bracton - teza iż król nie stoi ponad prawem ale jest nim także związany

• XIV w - królowie zobowiązali się w przysiędze koronacyjnej do przestrzegania i podleglości prawom uchwalanym przez Parlament pod groźbą pozbawienia tronu (zrealizowane w przypadku Edwarda II I Ryszarda II)

• Następca tronu (zasada primogenitury) od 1301r nosił też tytuł księcia Walii

• W razie niepełnoletności władzę sprawował matka lub rada regencyjna

• Z czasem wyłączne prawo ustanawiania regenta otrzymał Parlament

6. Administracja centralna - Rada Królewska

• Skoncentrowana w Radzie Ścisłej

• Jej skład określał król -czasem możnowładcy i parlament

• Kompetencje administracyjne , ustawodawcze i sądownicze -poźniej odebrane

7. Parlament Angielski - geneza

• Nazwa po raz pierwszy zastosowana w XIII wieku przez Henryka III i odnosiła się do zebrań dzierżawców królewskich zasiadających z członkami kurii królewskiej

• W 1213 r. Jan bez Ziemi polecił szeryfom wydelegowanie do kurii po 4 rycerzy z każdego hrabstwa

• W połowie XIII wieku do Parlamentu ( rozszerzonej Rady Wielkiej ) wchodzili możni świeccy i duchowni oraz 2-4 rycerzy z poszczególnych hrabstw (wybieranych)

• Do połowy XIV wieku nie ma podziału na 2 izby

8. Parlament Angielski - struktura

• 1332r - kler niższy nie wchodzi w skład Parlamentu

• System bikameralny ustalił się w połowie XIV w.

- Izba Lordów - możnowładctwo

-Izba Gmin - rycerstwo i mieszczaństwo

• Izba Lordów

- arcybiskupi

-biskupi

-opaci

-przeorowie

-bezpośredni lennicy króla ( mający lenna w wysokości 13,5 x zwykłe lenno)

-od schyłku XIV wieku także możni mający imienne zaproszenia od króla

- z czasem także Ci co uzyskali tytuł para

• Izba Gmin ( przyczyny zasiadania rycerstwa i mieszczaństwa razem)

-wspólne zasiadanie za sesjach sądowych podczas zgromadzeń hrabstw

-nieoficjalne zebrania przed sesjami Parlamentu

- osiedlanie się młodych synów rycerstwa w bractwach

• Liczba członków izby gmin się nieustannie zmieniała

• Model utrwalił się w 1295 r w czasie istnienia Parlamentu Wzorcego

- po 2 rycerzy z 37 hrabstw

-po 2 przedstawicieli z uprzywilejowanych miast

-przewodniczącym był przedstawiciel rycerstwa

• Pierwotnie rycerzy desygnował szeryf a potem wybierani byli przez wolnych właścicieli ziemskich z hrabstwa

• Od 1413r musiały być to osoby na stałe osiadłe w hrabstwie

• Później wprowadzono cenzus majątkowy prawa wyborczego

• Bierne prawo wyborcze mieli ( od 1445r) tylko rycerze i szlachcice z urodzenia

• Miasta uprawnione określał szeryf -od 1382 r nie może na liście pomijać miast już wcześniej reprezentowanych

• Parlament początkowo zwoływał król - od połowy XIV wieku stałym miejscem obram jest stołeczne opactwo westminsterskie

• Zazwyczaj Parlament zwoływano raz na rok

9. Parlament Angielski - kompetencje

• Kompetencje ustawodawcze

-wzieły się z prawa gmin do przedstawiania królowi petycji o wydanie ustawy rozstrzygającej podniesioną kwestie

- w XV wieku Izba Gmin zaczęła sama redagować odpowiedzi na petycje - projekt ustawy -BILL

-podobną incjatywę ustawodawczą uzyskała Izba Lordów i król

- od 1414r król zobowiązał się do niezmieniania propozycji Izby Gmin

• Komptencje sądownicze

-Izba Lordów była najwyższą instancją oraz sądem równych dla przestępstw popełnionych przez Lordów

- Z czasem zaczęła rozstrzygać najważniejsze przestępstwa urzędnicze - impeachment

-Impeachment = skarga wnoszona przez Izbę Gmin przeciw oskarżonym o nadużycie władzy

-1376r - pierwszy przypadek impeachmentu

-Act of attainder - ustawa Parlamentu skazująca określonego urzędnika na karę śmierci lub wygnania bez procesu ale na podstawie głosowania

• Kompetencje finansowe

- po raz piewrszy sformułowane w 1297 r , kiedy to Edward I zobowiązał się do nienakładania podatków bez zgody Parlamentu

-od XV wieku Izba Gmin wnosi projekty ustaw skarbowych zaś przwodniczący referował do przedstawienia królowi