plik

OD AUTORA

Zmian w prawie nie da si unikn!". Mog! im przy-

#wieca" ró$ne cele – od tak prozaicznych jak ujednolicenie
terminologii,  po  istotne  zmiany  s%u$!ce  wdra$aniu  prawa
unijnego czy zwi kszeniu gwarancji dla obywatela (utrzy-
maniu  bezpiecze&stwa  i  higieny  pracy).  Dlatego  bie$!ce
monitorowanie stanu prawnego w tym zakresie przez pra-
codawc  jest tak wa$ne. W resorcie zdrowia ju$ od ponad
roku trwaj! prace nad nowym rozporz!dzeniem w sprawie
bada& pracowników – z istotniejszych zmian trzeba wymie-
ni" obowi!zkowe wizytacje stanowisk pracy przez lekarza
medycyny pracy w celu oceny wyst powania szkodliwych
i  uci!$liwych  warunków  u  pracodawcy  czy  nowy  wzór
skierowania  na  badania,  które  pracodawca  b dzie  musia%
wyda" w dwóch egzemplarzach.

Dlatego, aby rzetelnie i z pe%n! #wiadomo#ci! wykona"

obowi!zki gwaranta bezpiecznej pracy, pracodawca musi na
bie$!co #ledzi" zmiany w prawie pracy, w tym tak$e w prze-
pisach dotycz!cych bezpiecze&stwa i higieny pracy.

Niniejsza ksi!$ka powsta%a, aby u%atwi" pracodawcom

–  poprzez  wprowadzenie  ich  w  #wiat  przepisów  stoj!-
cych  na  stra$y  utrzymania  nale$ytego  stanu  bezpiecze&-
stwa i higieny pracy w firmie – samodzielne wype%nienie
obowi!zków  z  zakresu  bhp.  Z  uwagi  na  ró$norodno#"
podejmowanych  dzia%alno#ci  gospodarczych  nie  sposób
jednak  w  tego  typu  opracowaniu  uwzgl dni"  wszystkich
przepisów,  cz sto  wr cz  o  charakterze  specjalistycznym,
st!d podj cie pewnych szczególnych przedsi wzi " rodzi"
b dzie konieczno#" si gni cia ponadto do bran$owych roz-
porz!dze&. W niniejszym opracowaniu skupiono si  bowiem
w pierwszej kolejno#ci na ogólnych przepisach, dotycz!cych
wszystkich pracodawców, tak by zasygnalizowa" wielo#"
obowi!zków  pracodawcy  na  tym  polu.  W  tym  miejscu
nale$y podkre#li", $e ka$dy pracodawca powinien si gn!"
do tekstów 'ród%owych (w%a#ciwych ustaw, rozporz!dze&),
ma  on  bowiem  obowi!zek  zna"  przepisy  bhp  w  zakresie
niezb dnym do wykonywania ci!$!cych na nim obowi!z-
ków.  Dlatego  gor!co  zach cam  wszystkich  Pa&stwa  do
lektury  aktów  prawnych  –  mo$na  w  tym  celu  skorzysta"
z ich wykazu umieszczonego na ko&cu opracowania, cho"
nie  wyczerpuje  on  ca%okszta%tu  prawodawstwa  w  tym  za-
kresie i mo$e zaistnie" konieczno#" si gni cia po bardziej
szczegó%owe rozporz!dzenia resortowe.

ROZDZIA I

PODSTAWOWE OBOWI!ZKI PRACODAWCY

Przepisy prawne nak%adaj! na pracodawców ró$norodne

obowi!zki; spo#ród nich do#" szerok! grup stanowi! te,
które maj! by" wyrazem troski pracodawcy o $ycie i zdro-
wie swoich „podopiecznych”. To w%a#nie na nim, jako
gwarancie tych warto#ci, spoczywa odpowiedzialno ! za
stan bezpiecze"stwa i higieny w zak#adzie pracy.

Nieprzestrzeganie lub naruszenie tych obowi!zków

nara$a pracodawc na odpowiedzialno#" cywiln!, wykrocze-
niow!, a nawet karn!. Uchybienie obowi!zkom w zakresie
bhp stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika
zagro$one grzywn! od 1.000 z% do 30.000 z%.

U WAGA!!!
Z

ODPOWIEDZIALNO CI

TEJ

NIE

ZWALNIA

PRACODAWCY

POWIERZENIE

OBOWI!ZKÓW

ZWI!ZANYCH

BHP

INNEJ

OSOBIE

. N

ZAKRES

TEJ

ODPOWIEDZIALNO CI

NIE

MAJ!

TAK"E

WP#YWU

OBOWI!ZKI

PRA

COWNIKÓW

ZAKRESIE

BHP

. O

DPOWIEDZIALNO $

PRACODAWCY

JEST

ZAWSZE

PE#NA

NIEOGRANICZONA

Co istotne, wszelkie koszty podejmowanych dzia-

#a" oraz zastosowanych rodków i rozwi$za" na rzecz
bezpiecze"stwa i higieny pracy ponosi pracodawca, bez
mo$liwo#ci przerzucenia ich na osoby trzecie, zw%aszcza
nie mog! one w $aden sposób obci!$a" pracowników.

1. Ochrona zdrowia i "ycia pracowników

Przede wszystkim pracodawca zobowi!zany jest chro-

ni!  zdrowie  i  %ycie  pracowników  poprzez  zapewnienie
bezpiecznych  i  higienicznych  warunków  pracy,  wyko-
rzystuj!c  do  tego  dost pne  osi!gni cia  nauki  i  techniki.
Powinien  przy  tym  uwzgl dni"  nie  tylko  ogólnie  obo-
wi!zuj!ce  normy,  ale  tak$e  indywidualne  predyspozycje
pracownika,  np.  przeciwwskazania  zwi!zane  ze  stanem
zdrowia. Obowi!zek ten nie mo$e by" uchylony w drodze
regulacji zak%adowych czy te$ wol! stron.

Jako organizator pracy w swoim zak%adzie pracy, praco-

dawca ma dba" o zapewnienie warunków nie zagra$aj!cych
pracownikom, a zatem sam podejmowa" potrzebne dzia%ania,
jak równie$ stworzy" atmosfer przestrzegania przepisów
bhp przez wszystkich w zak%adzie pracy (sprawowa" nale-
$yte kierownictwo w tym kierunku). Prawid%owe spe%nienie
tego obowi!zku nast puje w szczególno#ci poprzez:

(

organizowanie pracy w sposób zapewniaj!cy bezpieczne
i higieniczne warunki pracy,

(

zapewnienie przestrzegania w zak%adzie pracy prze-

pisów oraz zasad bhp, wydawanie polece& usuni cia
uchybie& w tym zakresie oraz kontrolowanie wykonania
tych polece&,

(

reagowanie na potrzeby w zakresie zapew nienia bezpie-
cze&stwa i higieny pracy oraz dostosowywanie #rodków
podejmowanych w celu doskonalenia istniej!cego po-
ziomu ochrony zdrowia i $ycia pracowników, bior!c pod
uwag zmieniaj!ce si warunki wykonywania pracy,

(

zapewnienie  rozwoju  spójnej  polityki  zapobie gaj!cej
wypadkom  przy  pracy  i  chorobom  zawodowym
uwzgl dniaj!cej  zagadnienia  techniczne,  organizacj
pracy, warunki pracy, stosunki spo%eczne oraz wp%yw
czynników #rodowiska pracy,

(

uwzgl dnienie ochrony zdrowia m%odocianych, pra-
cownic w ci!$y lub karmi!cych dziecko piersi! oraz
pracowników niepe%nosprawnych w ramach podejmo-
wanych dzia%a& profilak tycz nych,

(

zapewnienie wykonania nakazów, wyst!pie&, decyzji
i zarz!dze& wydawanych przez organy nadzoru nad
warunkami pracy,

(

zapewnienie wykonania zalece& spo%ecznego inspektora
pracy.

Pracodawca ma zapewni! w#a ciwe warunki pracy

nie tylko w bezpo rednim otoczeniu miejsca pracy
danego pracownika, ale na terenie ca#ego zak#adu
pracy.

Obowi!zek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy dotyczy tak$e:

(

osób wykonuj!cych prac na podstawie innej ni$ umowa
o prac , np. na podstawie umowy zlecenia czy umowy
o dzie%o,

(

osób prowadz!cych w zak%adzie pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawc dzia%alno#" gospo-
darcz! na w%asny rachunek,

(

studentów lub uczniów odbywaj!cych zaj cia w zak%a-
dzie pracy, nie b d!cych pracownikami.

Przy realizacji tego obowi!zku pracodawca musi prze-

strzega" m.in. wymaga& dotycz!cych

(

rodzajów prac wymagaj!cych szczególnej sprawno#ci
psychofizycznej (okre#lonych w rozporz!dzeniu Mini-
stra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r.,
Dz. U. z 1996 r., nr 62, poz. 287),

(

prac wykonywanych w ró$nych ga% ziach pracy, okre-
#lonych w bran$owych rozporz!dzeniach w%a#ciwych
ministrów,

(

prac na wysoko#ci (ka$da praca wykonywana powy$ej
1 m od pod%o$a, chyba $e powierzchnia pracy os%oni ta
jest ze wszystkich stron do wysoko#ci co najmniej
1,5 m pe%nymi #cianami lub #cianami z oknami osz-
klonymi albo wyposa$ona jest w inne sta%e konstrukcje
lub urz!dzenia chroni!ce pracownika przed upadkiem
z wysoko#ci),

(

zatrudnienia m%odocianych (warunki zatrudnienia,
szczególna ochrona zdrowia, urlopy),

OZDZIA#

I. P

ODSTAWOWE

OBOWI!ZKI

PRACODAWCY

(

zatrudnienia kobiet (zakaz zatrudniania przy pracach
szczególnie uci!$liwych lub szkodliwych dla zdrowia,
ochrona kobiet w ci!$y i karmi!cych piersi!).

2. Znajomo#$ przepisów i zasad bhp

Wype%nienie roli gwaranta bezpiecze&stwa i higieny

pracy  wymaga  od  pracodawcy  (jak  i  osób  kieruj!cych
pracownikami)  znajomo ci  w  stopniu  niezb&dnym  do
wykonywania obowi$zków, przepisów o ochronie pracy,
w  tym  przepisów  oraz  zasad  bezpiecze"stwa  i  higieny
pracy. )ród%em przepisów bhp jest przede wszystkim kodeks
pracy  oraz  akty  wykonawcze  wydane  na  jego  podstawie.
Przepisem  bhp  mog!  by"  równie$  postanowienia  z  tego
zakresu,  zawarte  w  uk%adzie  zbiorowym  pracy  lub  regu-
laminie pracy, obowi!zuj!cym w danym zak%adzie pracy.
Natomiast  zasady  bhp  to  nieunormowane  w  przepisach
sposoby lub metody post powania, maj!ce na celu ochron
zdrowia lub $ycia pracowników, np. zasada wchodzenia na
drabin   przodem,  a  nie  ty%em.  Mog!  one  tak$e  wynika"
z instrukcji czy wskaza& technologicznych.

3. Zawiadomienie inspektora pracy o dzia%alno#ci

gospodarczej

Pracodawca rozpoczynaj!cy dzia%alno#" gospodarcz!

ma obowi!zek, w terminie 30 dni od dnia rozpocz cia
dzia%alno#ci, zawiadomi! pisemnie w#a ciwego okr&-

gowego  inspektora  pracy  i  w#a ciwego  pa"stwowego
inspektora  sanitarnego  o  miejscu,  rodzaju  i  zakresie
prowadzonej dzia#alno ci. Obowi!zek ten aktualizuje si
te$ w razie zmiany miejsca, rodzaju lub zakresu prowadzo-
nej dzia%alno#ci, zw%aszcza zmiany technologii lub profilu
produkcji, powoduj!cej zwi kszenie zagro$enia dla zdrowia
pracowników.  Ponadto  w%a#ciwi  inspektorzy  mog!  zobo-
wi!za" pracodawc , prowadz!cego dzia%alno#" gospodarcz!
powoduj!c!  szczególne  zagro$enie  dla  zdrowia  lub  $ycia
pracowników  (np.  prace  na  wysoko#ciach),  do  okresowej
aktualizacji takiej informacji.

UWAGA!!!
O

BOWI!ZEK

ZAWIADOMIE%

POWSTAJE

WOBEC

PRACODAWCY

NIE

OSOBY

ROZPOCZYNAJ!CEJ

DZIA#ALNO $

GOSPODARCZ!

ZATEM

DOPIERO

CHWIL!

ZATRUDNIENIA

PRZEZ

TAK!

OSOB&

PIERWSZEGO

PRACOWNIKA

4. Pierwsza pomoc oraz ochrona przeciwpo"arowa

w zak%adzie pracy

Pracodawca ma obowi!zek:

(

zapewni" #rodki niezb dne do udzielania pierwszej
pomocy w nag%ych wypad kach, zwalczania po$arów
i ewakuacji pracowników,

(

wyznaczy" pracowników do udzielania pierwszej pomo-
cy oraz pracowników do wykonywania dzia%a& w za-
kresie zwalczania po$arów i ewakuacji pracowników,

ASADY

BHP

PRAKTYCE

zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpo$arowej
(ich liczba, szkolenie oraz wyposa$enie po winny by"
uzale$nione od rodzaju i poziomu wyst puj!cych za-
gro$e&),

(

zapewni" %!czno#" ze s%u$bami zew n trznymi, wyspe-
cjalizowanymi w szcze gólno#ci w zakresie udzielania
pierwszej pomocy w nag%ych wypadkach, ratow nictwa
medycznego oraz ochrony prze ciwpo$arowej.
Dzia%ania pracodawcy w powy$szym zakresie powinny

by" dostosowane do rodzaju i zakresu pro wadzonej
dzia#alno ci, liczby zatrudnio nych pracowników i innych
osób przebywa j$cych na terenie zak#adu pracy oraz
rodzaju i poziomu wyst&puj$cych zagro%e".

UWAGA!!!
P

RACOWNIK

WYZNACZONY

WYKONYWANIA

DZIA#A%

ZAKRESIE

ZWALCZANIA

PO"ARÓW

EWAKUACJI

PRACOWNIKÓW

MUSI

MIE$

UKO%CZONE

SZKOLENIE

DZIEDZINIE

BHP

PROGRAMIE

KTÓREGO

UWZGL&DNIONO

ZAGADNIENIA

OCHRONY

PRZECIWPO"AROWEJ

RACODAWCA

ZATRUDNIAJ!CY

WY#!CZNIE

OSOBY

M#ODOCIANE

LUB

NIEPE#NOSPRAWNE

MO"E

SAMODZIELNIE

WYKONYWA$

DZIA#ANIA

ZAKRESIE

UDZIELANIA

PIERWSZEJ

POMOCY

ZWALCZANIA

PO"ARÓW

EWAKUACJI

PRACOWNIKÓW

Pracodawca jest obowi!zany przekazy wa! pracow-

nikom informacje o:

(

zagro$eniach dla zdrowia i $ycia wy st puj!cych w za-
k%adzie pracy, na po szczególnych stanowiskach pra-

cy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach
post powania w przypad ku awarii i innych sytuacji
zagra$a j!cych zdrowiu i $yciu pracowników,

(

dzia%aniach ochronnych i zapobiegaw czych, podj tych
w celu wyeliminowa nia lub ograniczenia zagro$e&,

(

pracownikach wyznaczonych do:
–

udzielania pierwszej pomocy,

–

wykonywania dzia%a& w zakresie zwalczania po-
$arów i ewa kuacji pracowników.

Informacja o tych pracownikach obejmuje:

(

imi i nazwisko,

(

miejsce wykonywania pracy,

(

numer telefonu s%u$bowego lub innego #rodka komu-
nikacji elektronicznej.

UWAGA!!!
O

MAWIANE

OBOWI!ZKI

DOTYCZ!

PRACODAWCY

ZATEM

SPOCZYWAJ!

TYCH

PRZEDSI&BIORCACH

KTÓRZY

ZATRUDNIAJ!

PRZYNAJMNIEJ

JEDNEGO

PRACOWNIKA

W sytuacji, gdy wyst!pi mo$liwo#" zagro $enia dla

zdrowia lub $ycia pracodawca jest obowi!zany niezw#ocznie
poinformowa!  pracowni ków  o  takim  zagro%eniu  oraz
podj$!  dzia#ania  w  celu  zapewnienia  im  odpo wiedniej
ochrony.  Niezw%ocznie  dostarcza  te%  pracownikom  in-
strukcje umo%liwiaj$ce, w przypadku wyst!pienia bezpo-
#redniego  zagro$enia,  przerwanie  pracy  i  oddalenie  si&
z miej sca zagro%enia w miejsce bezpieczne.

OZDZIA#

I. P

ODSTAWOWE

OBOWI!ZKI

PRACODAWCY