Przedmiot „Operacje i procedury bankowe”.

Tezy do wykładów (jako konspekt - skrót prezentacji)

z przedmiotu opracowane przez prowadzącego zajęcia Stanisława Biniędy -

do wyłącznego wykorzystania przez studentów III roku WSZiA

5 pojęć przedmiotu „OiPB”

1. Operacje bankowe - udokumentowane czynności bankowe (dla klienta i wewnętrzne dla banku).

2. Usługi bankowe - to operacje bankowe + inne czynności nie bankowe , nie zastrzeżone dla banków.

3. Czynności bankowe - to tylko te które wymienione są w ustawie - prawo bankowe. Czynności bankowe składają się w operacji bankowych.

4. Produkty bankowe - jednolity, wyraźnie wyodrębniony pod względem formalnym i cenowym składnik oferty bankowej. Przykład: „kredyt” (nie jest produktem) ale już „kredyt w rachunku bieżącym” - jest produktem.

5. Procedury bankowe - wszelkie, określone głównie przepisami wewnętrznymi banku, sposoby postępowania pracowników banku określające czynności pracowników banku

- od marketingowych, poprzez związane ze sprzedażą produktów, po administrowanie produktami aż do windykacji. Procedury dotyczą sprzedaży poszczególnych produktów.

Finanse

Finanse to zarówno zasoby pieniężne , jak i procesy realizowane za pomocą pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego oraz unormowania prawne w tym zakresie.

Znaczenie finansów w gospodarce określają spełniane przez nie liczne funkcje, z których podstawowe to:

System finansowy

 System finansowy to mechanizm współdziałania i przepływu siły nabywczej między nie finansowymi podmiotami gospodarczymi, w skład którego wchodzą ogniwa systemu finansowego .

Ogniwa systemu finansowego są następujące:

- instrumenty finansowe

- rynki finansowe

- instytucje finansowe

- zasady funkcjonowania

Instrumenty finansowe

  Instrumenty finansowe to zobowiązania finansowe, a więc roszczenia dotyczące majątku jednych podmiotów gospodarczych w stosunku do drugich. Instrumenty finansowe są więc obietnicami wypłacenia przez emitenta, z chwilą zaistnienia określonych przesłanek, określonych środków (zwrot kapitału, odsetki, dywidendy)

Wyróżnia się instrumenty w formie: umowy i papieru wartościowego

  

  W sensie materialnym papier wartościowy jest dokumentem, który inkorporuje zawarte w nim prawo w taki sposób, że wykonywanie tego prawa jest możliwe tylko w warunkach posiadania dokumentu (dług na okaziciela).

Źródłem prawa dla danego rodzaju papierów wartościowych jest ustawa, która dopuszcza ich wystawienie (emisję) oraz określa cechy i funkcje papieru wartościowego danego rodzaju.

Przepisy te mają pierwszeństwo przed unormowaniami Kodeksu cywilnego. Dlatego przepisy Kodeksu cywilnego stosuje się do zagadnień nie unormowanych w ustawach szczególnych.

Wybrane klasyfikacje rynków finansowych

I. Klasyfikacja rynków finansów ze względu na przeznaczenie kapitału.
Rynki pieniężne - to te wszystkie transakcje, operacje i miejsca, gdzie uzyskane środki przeznacza się na regulowanie bieżących płynności. Przedmiotem obrotu na tym rynku są instrumenty krótkoterminowe, ich termin realizacji nie przekracza 1 roku np. depozyty, pożyczki międzywalutowe, papiery kapitałowe dłużne, kredyty konsumpcyjne, kredyty przeznaczone na inwestycje, papiery wartościowe typu właścicielskiego, udziały
Rynek kapitałowy - wszystkie środki jakie uzyskuje zgłaszający popyt na kapitał (strona popytowa) przeznaczone są na inwestycje. Przedmiotem transakcji są instrumenty finansowe o terminie wykupu powyżej 1 roku np. zbywalne papiery wartościowe emitowane przez banki, rządy państw.

II. Klasyfikacja rynków finansowych ze względu na miejsce wykonywania operacji.
Rynek międzybankowy - są to pożyczki udzielane przez banki innym bankom. Wszelkie te operacje odbywają się poprzez rachunek tych banków w NBP. W ten sposób NBP spełnia funkcje kontrolera. Obie strony transakcji to banki. WIBOR - stopa procentowa po jakiej skłonne są duże banki udzielać pożyczek mniejszym. Bank pożycza środki na 1 dzień. WIBID - stopa procentowa po jakiej skłonne są banki brać depozyty od banków mniejszych.
Rynek międzynarodowy (eurowalutowy i eurodolarowy) - cechą odróżniającą międzynarodowe rynki od rynków narodowych jest brak kontroli władz monetarnych kraju-siedziby międzynarodowego centrum nad dokonywanymi tam operacjami.

III. Podział na rynki pierwotne i wtórne.
a. Rynek pierwotny. Podmioty transakcji na rynku pierwotnym to emitent i inwestor, który kupuje te papiery wartościowe. Cena rynku pierwotnego (emisyjna) nie może się dużo różnić od ceny rynku wtórnego. Uważa się, że papiery wartościowe są dobrze wycenione, jeżeli cena na rynku wtórnym nie wzrosła i nie spadła więcej niż o + 10%.
b. Rynek wtórny- występują tu tylko inwestorzy, którzy wcześniej kupili papiery wartościowe i teraz chcą je odsprzedać. Rynek wtórny papierów wartościowych sprzyja mobilizacji kapitału co oznacza, że w zależności od atrakcyjności poszczególnych lokat podejmujemy decyzje czy inwestujemy w papiery wartościowe czy lokujemy nasze pieniądze w inny dla nas atrakcyjny sposób.

Podział rynku finansowego i rodzaje instrumentów

INSTYTUCJE FINANSOWE

Instytucje finansowe to podmioty ekonomiczne, które charakteryzują się tym, że głównym przedmiotem ich działalności (źródłem zysku) jest utrzymywanie instrumentów finansowych i dokonywanie transakcji nimi, w konsekwencji, instrumenty finansowe są zazwyczaj dominującym składnikiem ich majątku (aktywów) .

1. Instytucje nie tworzące własnych instrumentów finansowych - to instytucje bezpośredniego rynku finansowego - bierne pośrednictwo, redystrybuowanie instrumentów finansowych. Podstawowym obszarem działania jest rynek wtórny (domy maklerskie, kantory, banki inwestycyjne) 

2. Instytucje tworzące instrumenty finansowe (instrumenty pośrednie) — instytucje pośredniego rynku finansowego. Aktywnie pośredniczą w przepływie siły nabywczej pomiędzy podmiotami gospodarczymi,  kreując pieniądz bankowy (kredytowy). Zaliczamy do nich bank centralny i banki komercyjne.

Bank centralny (NBP) który ma monopol na kreację pieniądza będącego prawnym środkiem płatniczym oraz Banki komercyjne kreują pieniądz bankowy (wkładowy), który mimo iż nie jest formalnie prawnym środkiem płatniczym traktowany jest jako jeden z podstawowych składników agregatu podaży pieniądza.

3. Pozostałe instytucje kreują instrumenty finansowe nie będące jednak pieniądzem, tzn. nie wykorzystywane do wzajemnych rozliczeń pomiędzy podmiotami. Wraz z instytucjami nie kreującymi instrumentów nazywane są nie depozytowymi instytucjami (pośrednikami) finansowymi. Zaliczamy do nich:

• firmy ubezpieczeniowe - specyficzna bo warunkowa forma realizacji instrumentu jakim są polisy

• fundusze inwestycyjne (powiernicze) -jednostki udziałowe, akcje reprezentujące część aktywów fundusze otwarte fundusze zamknięte

• fundusze emerytalne

• towarzystwa udziałowe podwyższonego ryzyka typu venture capital

• towarzystwa budowlane (kasy budowlano - oszczędnościowe) 

Spod powyższej systematyzacji wymykają się firmy takie jak faktoringowe czy leasingowe.

Obok instytucji finansowych (wg. definicji) mogą występować również instytucje, które pomimo iż kojarzone z finansami mogą być traktowane jedynie jako instytucje wspomagające funkcjonowanie instytucji finansowych jak (np. poczta) 

Zasady funkcjonowania systemów finansowych  są :

1. sformalizowane - zdefiniowane i egzekwowane z mocy prawa,

2. nieformalne - funkcjonują w formie zwyczajów, mają postać niepisaną, lub

pisemną ale nie obowiązującą powszechnie ( są to wewnętrzne regulaminy)

Funkcje (rola) systemu finansowego

• Rolą systemu finansowego jest współudział w kreowaniu siły nabywczej oraz umożliwienie jej przepływu miedzy nie finansowymi podmiotami ekonomicznymi.

• Rolą systemu finansowego jest obniżenie kosztów dokonywania transakcji powstających w procesie wymiany. Koszty transakcyjne to głównie koszty związane z pozyskaniem informacji potrzebnych do przeniesienia praw własności na skutek występowania zjawiska niepewności.

• Pojawienie się pieniądza spełniającego funkcję cyrkulacyjną pozwoliło na znaczne obniżenie kosztów transakcyjnych, które w przypadku wymiany towarowej wymagało zaistnienia podwójnej zgodności potrzeb.

Nadrzędna funkcja systemu finansowego: współuczestniczenie w tworzeniu powszechnie akceptowanego środka dokonywania transakcji (pieniądza) oraz umożliwianie jego przemieszczania się między nie finansowymi podmiotami gospodarczymi (ekonomicznymi).

Funkcje systemu finansowego - rozwinięcie tematu

Cały system finansowy (a więc: instrumenty, rynki, instytucje i regulacje) integruje działalność niezależnych podmiotów gospodarczych i ogranicza koszty transakcyjne spełniając funkcje:  monetarne, kapitałowe i kontrolne.

Funkcja monetarna - wiąże się z procesami:

 * kreowania pieniądza

  ** przepływu pieniądza

 Funkcja kapitałowa - wiąże się z umożliwieniem przepływu kapitału od jednostek nadwyżkowych do deficytowych.

W jej ramach można wyodrębnić:

- gromadzenie i pobudzanie oszczędności

- alokacja kapitału (oszczędności) w inwestycje (przedsięwzięcia gospodarcze)

- przy okazji alokacji instytucje finansowe (kreujące instrumenty) dokonują zmiany charakterystyki instrumentów aby dostosować je do potrzeb oszczędzających i pożyczających.

Dokonuje się przy tym transformacja: ryzyka, wielkości i terminów.

Funkcja kontrolna - wiąże się z realizowaniem funkcji kapitałowej. Dzięki rynkom finansowym użyczający swe oszczędności ma możliwość monitorowania i dyscyplinowania podmiotów zarządzających jego majątkiem.

Funkcje powyższe mogą być realizowane albo za pośrednictwem instytucji finansowych aktywnie uczestniczących w tym procesie, albo poprzez bezpośrednie transakcje na rynku kapitałowym.

Ogniwa systemu finansowego państwa

• System bankowy - zajmuje się tworzeniem i podziałem funduszy bankowych. Do podstawowych zadań systemu bankowego należą: emisja pieniądza, regulacja obiegu pieniądza, udzielanie kredytów, rozliczenia pieniężne między podmiotami gospodarczymi a ludnością, prowadzenie obrotu dewizami, gwarancje i poręczenia, prowadzenie lokat jednostek gospodarczych i ludności, obsługa pożyczek państwowych.

• System finansowy ludności - określa on gromadzone środki pieniężne przez ludzkość. Środki te pochodzą: z zarobków, rent, odszkodowań, stypendiów itp. Fundusze te ludność wydatkuje według własnych potrzeb, część pieniędzy jest tezauryzowane, czyli gromadzona.

• System finansowy ubezpieczeń - fundusz ten tworzą składki wpłacane dobrowolnie i obowiązkowo przez ludność i podmioty gospodarcze. Do wydatków funduszu należą: wypłaty odszkodowań, pokrycia działalności i instytucji, finansowania działalności prewencyjnej. W systemie są dwie kategorie ubezpieczeń: gospodarcze i społeczne. Ubezpieczenia gospodarcze majątkowe i osobowe są obowiązkowe i dobrowolne do obowiązkowych należą i OC posiadaczy pojazdów, budynki w gospodarstwach rolnych od ognia i zdarzeń losowych. Minister finansów określa inne ubezpieczenia obowiązkowe. Do ubezpieczeń społecznych należą ubezpieczenia związkowe ze stosunkiem pracy, są one obowiązkowe. Ubezpieczenia te realizuje i reguluje ZUS.

• System finansowy podmiotów gospodarczych - głównym jego celem jest gromadzenie i dzielenie środków pieniężnych. Działanie komórek finansowych podmiotów gospodarczych regulowane jest przez normy prawne. Stopy procentowe, stawki podatkowe, kursy walut, prowadzenie ksiąg rachunkowych w systemie norm prawnych regulują samodzielność jednostek gospodarczych dążących do racjonalnego gospodarowania zasobami. Osiąganie maksymalnych wyników przy określonych nakładach albo obniżenie nakładów do minimum dla osiągnięcia danych wyników to właśnie zasada racjonalnego gospodarowania.

Pojęcie, rodzaje i funkcje pieniądza

• Pieniądz to szczególnego rodzaju towar, w którym wyrażana jest wartość dóbr, akceptowanym powszechnie jako środek płatniczy w transakcjach wymiany tych dóbr oraz w regulowaniu zobowiązań (np. podatkowych, kredytów).

• Pieniądz występuje w formie: gotówkowej i bezgotówkowej..

• Rola pieniądza w gospodarce wynika z pełnienia funkcji: miernika wartości, środka wymiany, środka płatniczego, środka tezauryzacji (przechowywania wartości).

• Prawo emisji pieniądza gotówkowego, określanie jego wzorów i wprowadzanie do obiegu należy wyłącznie do banku centralnego (w Polsce NBP).

• Podstawowym zadaniem polityki pieniężnej prowadzonej przez NBP jest sterowanie rozmiarami podaży pieniądza, a jej celem - utrzymanie równowagi na rynku pieniężnym.

• Narzędziami polityki pieniężnej NBP są : stopa redyskontowa, stopa lombardowa, rezerwy obowiązkowe, operacje otwartego rynku, oddziaływanie na kursy walutowe, limity kredytowania.

System bankowy w Polsce

System bankowy jest określony przez prawo bankowe. Między innymi ustala ono rodzaje banków i ich czynności, jak i rolę banku centralnego oraz nadzoru bankowego. Jest to ustawa Prawo bankowe z 29 sierpnia 1997 roku (Dz.U.1997, Nr 140 poz.939).

Klasyfikacja banków:

• Bank centralny - bank uprawniony do emisji banknotów, przechowywania rezerw walutowych państwa, ustalania kursów miejscowej waluty wobec innych walut, stopy kredytu refinansowego oraz sprawowania nadzoru nad działalnością banków komercyjnych.

• Bank inwestycyjny - instytucja finansowa lokująca kapitał w papierach oszczędnościowych, udzielająca kredytów długoterminowych, pośrednicząca w obrocie papierami wartościowymi oraz zarządzająca portfelami papierów wartościowych klientów.

• Bank komercyjny - instytucja finansowa, która korzystając z wkładów oszczędnościowych lub kredytu refinansowego, udziela kredytów lub pożyczek przedsiębiorstwom i osobom prywatnym, prowadzi ich rachunki bieżące i rozliczenia, wystawia książeczki czekowe.

Ze względu na formę własności banki można podzielić na trzy grupy:

• Banki państwowe - tworzone przez Skarb Państwa lub instytucje i przedsiębiorstwa państwowe

• Banki prywatne - mogą być zakładane przez osoby fizyczne (co najmniej 10 osób) lub osoby prawne (co najmniej 3 osoby). Aby uzyskać licencję w NBP na prowadzenie działalności bankowej, założyciele banku muszą spełnić szereg warunków m. in. zgromadzić kapitał założycielski o określonej wysokości, sporządzić plan finansowy, posiadać odpowiednie pomieszczenie i zgromadzić odpowiednią kadrę.

• Banki spółdzielcze - są to banki, które w pierwszej kolejności oferują usługi finansowe tym klientom, którzy są z nimi powiązani poprzez wkłady członkowskie. W Polsce należą do nich głównie rolnicy i podmioty działające w otoczeniu rolnictwa. W stosunkach z państwem i jego organami banki te reprezentowane są przez Bank Gospodarki Żywnościowej skupiający większość banków spółdzielczych.

Banki w Polsce oferują klientom trzy podstawowe grupy czynności:

• czynności depozytowe- polegają na pozyskiwaniu i gromadzeniu środków pieniężnych na rachunkach bankowych, lokatach terminowych oraz na lokatach na żądanie tzw. a vista;

• działalność kredytowa - polega na udzielaniu różnego rodzaju kredytów, pożyczek oraz gwarancji bankowych;

• czynności polegających na wykonywaniu usług pośrednictwa.

Polski system bankowy

Pojęcie banku

Bank - przedsiębiorstwo zajmujące się gromadzeniem pieniędzy, inwestowaniem ich, udzielaniem kredytów oraz prowadzeniem operacji finansowych.

Dochodami własnymi banku są odsetki od udzielanych kredytów oraz opłaty i prowizje za wykonywane usługi. Banki kumulują kapitały i drobne oszczędności pełniąc funkcje rozliczenia pomiędzy różnymi podmiotami. Udzielając kredytu banki kontrolują działalność gospodarczą kredytobiorcy oceniając jego zdolność do spłaty zadłużenia.

Bank - instytucja zaufania publicznego.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny zabezpiecza interesy klientów banku, ubezpiecza banki i pomaga im.

Arbiter Bankowy - zakres działania i możliwości arbitrażowe.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)

BFG to instytucja gwarantująca depozyty polskich banków. Realizuje także działalność pomocniczą w stosunku do instytucji bankowych zagrożonych upadłością. Powstała na mocy ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z dnia 14 grudnia 1994

I. Zadania Funduszu .

1. Gwarantowanie środków pieniężnych zgromadzonych w bankach objętych obowiązkowym systemem gwarantowania do wysokości określonej ustawą.

2. Udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności oraz wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami bankowymi.

3. Gromadzenie i analizowanie informacji o bankach objętych systemem gwarantowania

II. Podstawowymi źródłami finansowania BFG są:

1. obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez banki objęte systemem gwarantowania,

2. kwoty przekazane z Funduszu Ochrony Środków Gwarantowanych pochodzące od podmiotów objętych

systemem gwarantowania, tworzonego w razie konieczności wypłat środków gwarantowanych,

3. dochody z pożyczek udzielonych przez Fundusz,

4. środki uzyskane w ramach pomocy zagranicznej,

5. środki z dotacji udzielonych z budżetu państwa,

6. środki z kredytu udzielonego przez Narodowy Bank Polski

III. Celem działalności gwarancyjnej jest zapewnienie deponentom wypłaty, do wysokości określonej ustawą, środków gwarantowanych w razie ich niedostępności. Od 28 listopada 2008, BFG gwarantuje w 100% środki do 50 000 EUR (ustawa z 23 października 2008 o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. Nr 209, poz. 1315)).

IV. Zadania w ramach działalności pomocowej wynikają z obowiązku działania na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków

oraz wzrostu zaufania do systemu bankowego. Należą do nich:

1. udzielanie zwrotnej pomocy w postaci pożyczek, gwarancji lub poręczeń oraz nabywanie wierzytelności banków

zagrożonych niewypłacalnością,

2. kontrola nad realizacją programu naprawczego banku oraz prawidłowością wykorzystania pomocy,

3. określenie wysokości obowiązkowych rocznych wpłat wnoszonych przez banki na rzecz Funduszu.

Bankowy Arbitraż Konsumencki

• Działa przy Związku Banków Polskich i został powołany w celu rozstrzygania sporów pomiędzy konsumentami-klientami banków a bankami w zakresie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych lub innych czynności na rzecz konsumenta pozasądowe postępowanie rozjemcze).

• Za konsumenta uznawana jest  osoba fizyczna, która zawiera umowę z bankiem w celu nie związanym z działalnością gospodarczą.

• Przedmiotem postępowania przed Arbitrem Bankowym mogą być wyłącznie spory pomiędzy konsumentami i bankami - członkami Związku Banków Polskich powstałe po dniu 1 lipca 2001 r., których wartość przedmiotu sporu nie jest wyższa niż kwota 8000 zł.

• Wszczęcie postępowania przed Arbitrem Bankowym następuje na wniosek konsumenta. Wraz z wniesieniem wniosku konsument uiszcza opłatę w kwocie 50 zł przekazem na rachunek Arbitra Bankowego .

• W przypadku braku możliwości polubownego rozwiązania sporu poprzez zawarcie ugody pomiędzy konsumentem i bankiem, Arbiter Bankowy rozstrzyga spór na posiedzeniu niejawnym. Orzeczenia Arbitra Bankowego są dla banku ostateczne.

• Bank obowiązany jest wykonać orzeczenie Arbitra Bankowego nie później w terminie 14 dni od dnia otrzymania wypisu orzeczenia.

Sąd polubowny

• Sąd Polubowny (Arbitrażowy) przy Związku Banków Polskich w Warszawie został

powołany uchwałą Walnego Zgromadzenia Związku Banków Polskich dnia 6 marca 1992 r.

• Właściwość Sądu Polubownego (Arbitrażowego) przy Związku Banków Polskich zależy od istnienia tzw. zapisu na sąd polubowny. Zapis to pisemna umowa poddająca powstały spór lub spór mogący powstać w przyszłości między stronami, pod rozstrzygnięcie Sądu Polubownego (Arbitrażowego) przy Związku Banków Polskich.

• 
  Od czasu powołania Sąd rozpoznał około 100 sporów. Średni czas rozstrzygania sprawy wynosi 4 miesiące. Wśród zalet sądownictwa polubownego wskazać należy: szybkość postępowania, taniość, niejawność, orzekanie także na podstawie zasad słuszności.

• Sąd Polubowny rozstrzyga spory o prawa majątkowe lub o prawa niemajątkowe - mogące być przedmiotem ugody, z wyjątkiem spraw o alimenty. Właściwość Sądu Polubownego (Arbitrażowego) przy Związku Banków Polskich zależy od istnienia tzw. zapisu na sąd polubowny. Zapis to pisemna umowa poddająca powstały spór lub spór mogący powstać w przyszłości między stronami, pod rozstrzygnięcie Sądu Polubownego (Arbitrażowego) przy Związku Banków Polskich.

Podstawowe funkcje ekonomiczne banków

NBP kreuje pieniądz centralny będący ostatecznym środkiem płatniczym :
- banki komercyjne kreują zdecentralizowany pieniądz wkładowy jako instrument
kredytowy i środek płatniczy;

- banki i instytucje finansowe pośredniczą miedzy posiadaczami środków
pieniężnych a ich użytkownikami.

Mówiąc inaczej - banki spełniają następujące funkcje ekonomiczne:
- kreacja pieniądza gotówkowego, który jest prawnym środkiem płatniczym
w danym kraju (bank centralny)
- kreacja pieniądza bezgotówkowego (bankowego), który znajduje się w
postaci sald na rachunkach klientów banku (banki komercyjne)
- pośredniczenie w rozliczeniach pieniężnych. -
Banki gromadzą środki pieniężne jednostek gospodarczych, instytucji finansowych i publicznych oraz oszczędności ludności. Wykorzystując zgromadzone środki udzielają kredytów, a także lokują swoje nadwyżki w innych bankach. Banki wykonują dyspozycje płatnicze swoich klientów, przekazują środki pieniężne do innych banków.

DZIAŁALNOŚĆ BANKU

Przedmiotem działalności Banku jest wykonywanie następujących czynności w obrocie krajowym i zagranicznym:
1) Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub terminowych,

2) Prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) Udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych,
4) Przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych w krajowych i międzynarodowych stosunkach bankowych,
5) Wykonywanie operacji wekslowych i czekowych,
6) Przyjmowanie i dokonywanie lokat w bankach krajowych i zagranicznych,
7) Udzielanie i potwierdzanie poręczeń i gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw,
8) Prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
9) Prowadzenie obsługi pożyczek państwowych i zarządzanie funduszami na zlecenie,
10) Emitowanie bankowych papierów wartościowych i dokonywanie obrotu tymi papierami oraz prowadzenie kont depozytowych papierów wartościowych,
11) Dokonywanie czynności zleconych związanych z emisją oraz obsługą finansową papierów wartościowych,
12) Przechowywanie przedmiotów, dokumentów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
13) Organizowanie i uczestniczenie w konsorcjach bankowych,
14) Dokonywanie obrotu i pośrednictwo w obrocie wierzytelnościami pieniężnymi,
15) Wykonywanie terminowych operacji finansowych,
16) Wykonywanie czynności powierniczych,
17) Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
18) Prowadzenie kasy mieszkaniowej,
19) Świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych,
20) Obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej nie będącej bankiem lub jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
21) Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych,
22) Dokonywanie obrotu i pośrednictwo w obrocie papierami wartościowymi,
23) Dokonywanie na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,
24) Nabywanie i zbywanie nieruchomości,
25) Dokonywanie obrotu instrumentami pochodnymi na rachunek własny i na zlecenie,
26) Prowadzenie działalności akwizycyjnej na podstawie przepisów ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
27) Organizowanie i świadczenie usług finansowych w zakresie leasingu i faktoringu,
28) Pośrednictwo w zbywaniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych,
29) Wykonywanie czynności z zakresu pośrednictwa ubezpieczeniowego,
30) Świadczenie usług w zakresie transportu wartości,
31) Prowadzenie rachunków papierów wartościowych,
32) Wykonywanie funkcji depozytariusza na podstawie przepisów ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i ustawy o funduszach inwestycyjnych,
33) Pośrednictwo w dokonywaniu przez rezydentów przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju z nierezydentami,

Jaka jest rola banków komercyjnych?

Najprostsza definicja mówi, że banki komercyjne to po prostu firmy handlujące pieniędzmi.

Bardziej złożona definicja powiada, że banki komercyjne to przedsiębiorstwa pośredniczące pomiędzy tymi, którzy mają nadmiar pieniędzy i tymi, którym pieniędzy akurat brakuje.

Od tych pierwszych przyjmują pieniądze w formie lokat (depozyty), po czym te pieniądze pożyczają tym drugim (kredyty i pożyczki).

Banki to zarazem przedsiębiorstwa nastawione na zysk. Dlatego jasne jest, że kupując pieniądze, chcą za nie płacić tanio, a odsprzedając je, chcą za nie dostać jak najwięcej. To dlatego oprocentowanie lokat jest niższe niż oprocentowanie kredytów. Ale konkurencja między bankami sprawia, że ta różnica w oprocentowaniu stale maleje.

Bankom można zaufać, gdyż coraz lepiej służą konsumentom, firmom i gospodarce, bo dzięki ich profesjonalizmowi ma miejsce bardziej efektywna alokacja kapitału, czyli trafia on tam, gdzie przynosi korzyści większe niż gdyby nadwyżka środków pieniężnych była

przechowywana w domu.

Dyskutować zaś można o roli banków w skali makro. Wiemy bowiem, że banki - jeśli

są zarządzane nieprofesjonalnie mogą szkodzić….. Wywołać nawet kryzys finansowy na całym świecie.

Rada Polityki Pieniężnej

RPP działa zgodnie z art.. 12 ustawy o NBP. Zadania Rady:

• - Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada Sejmowi w trakcie

• debaty nt. projektu ustawy budżetowej,

• - Składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej,

• - Ustala wysokość stóp procentowych NBP,

• - Ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,

• - Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania pożyczek i

• kredytów zagranicznych,

• - Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,

• - Ustala zasady operacji otwartego rynku.

• - Dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń

• polityki pieniężnej,

• - Uchwala zasady rachunkowości NBP,

Komisja Nadzoru Finansowego

KNF sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym, nadzór ubezpieczeniowy,

emerytalny oraz nadzór uzupełniający nad konglomeratami finansowymi.

Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego

funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości,

zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Do zadań Komisji należy ponadto:

1. Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego ,

2. Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności,

3. Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego,

4. Udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym,

Nadzór finansowy prowadzony przez KNF od 1.I.2008 r. obejmuje również nadzór bankowy oraz nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego - który dotychczas był sprawowany przez Komisję Nadzoru Bankowego.

FINANSE BANKÓW I INSTYTUCJI KREDYTOWYCH

realizowane są poprzez:

• strumienie materialne (przychody z tytułu sprzedaży składników majątkowych, prowizje od usług maklerskich, płace dla pracowników, zakup środków dla bieżącej działalności, rozbudowy infrastruktury przestrzenno-technicznej);

• 2. strumienie redystrybucyjne (procenty od kredytów, dywidendy, opłaty, prowizje z tytułu obrotu bezgotówkowego, procenty od depozytu, podatki i opłaty, dywidendy dla właścicieli banków);

• 3. strumienie kredytowe (otrzymane kredyty od banku centralnego i banków komercyjnych, zwrot zaciągniętych kredytów).
  

Specyfika finansów banku

• W odróżnieniu o sytuacji finansowej przedsiębiorstw (które swoją działalność opierają głownie na własnych kapitałach i środkach ( które stanowią 5 i więcej procent sumy bilansowej) , kapitały własne banku zwykle stanowią około 10% sumy bilansowej.

• Olbrzymia większość sum, którymi dysponują banki, pochodzi ze źródeł obcych, z zewnątrz.

• Pieniędzy należących do banku nie wystarcza nawet na dokonanie inwestycji w środki trwałe i utworzenie niezbędnych rezerw kasowych - trzeba w tym celu wykorzystać także pewne ilości środków obcych.

• Wszystkie inwestycje przynoszące bankowi zysk (kredyty, inwestycje w papiery wartościowe, lokaty międzybankowe) są w praktyce realizowane dzięki środkom obcym.

• Sytuacja taka może się utrzymywać tylko przy wysokiej dochodowości operacji bankowych.

• Niski udział kapitałów własnych w pasywach pozwala właścicielom banku na osiągnięcie

wyższej stopy zysku (dzięki efektowi dźwigni finansowej).

• Równocześnie jednak rośnie ryzyko operacji bankowych - wycofanie przez właścicieli depozytów nawet części ich środków jest dla banku bardzo groźne.

(… mechanizm upadku banku….)

Zysk banku
Głównym źródłem zysku banku komercyjnego jest działalność operacyjna w  zakresie sprzedaży tzw. produktów funduszowych, czyli produktów depozytowych i kredytowych.
Zgodnie z definicją banku zawartą w ustawie o prawie bankowym, działalność statutowa banku oparta jest na pozyskiwaniu z rynku pieniężnych środków obcych, głównie w formie depozytów i udostępnianie ich podmiotom potrzebującym, głównie w formie kredytów.
W  warunkach stosunkowo niskich podstawowych stóp procentowych, wynikających z otoczenia makroekonomicznego ,m.in. stopa inflacji, marża odsetkowa staje się dla banków wysychającym źródłem zysku.
Poszukując nowych źródeł zysku, albo inaczej dywersyfikacji źródła zysku, banki komercyjne prowadzają nowe lub zwiększają istniejące opłaty i prowizje od produktów i czynności bankowych.

   Marketing usług banku

Promocja usług bankowych

Promocja jest kolejnym elementem marketingu bankowego. Jest też chyba najbardziej widocznym jego elementem dla klienta. Spośród wszystkich narzędzi promocji w największym stopniu banki wykorzystują reklamę.

Banki korzystają z reklamy telewizyjnej, prasowej, radiowej i pocztowej, wykorzystywane są również do tego celu bilbordy. Początkiem działań w przygotowaniu skutecznej kampanii promocyjnej banku powinny być badania rynku.

Bank jak każda inna firma korzystająca z dobrodziejstw marketingu powinien zapoznać się ze strukturą i innymi cechami obsługiwanych przez siebie klientów. Powinien również poznać w wyniku takich badań potrzeby dotychczasowych klientów oraz potrzeby jakie w ogóle występują na rynku w zakresie usług bankowych. Kiedy bank zna już swoją klientelę i jej potrzeby może spokojnie przystępować do planowania działań promocyjnych.

 Reklama usług bankowych jest popularna, ale dobra reklama musi wyraźnie wskazywać korzyści płynące z nabycia danej usługi banku przez klienta.

Certyfikat jakości ISO

Nowym elementem budowania wizerunku banku, jest ostatnio staranie się przez nie o zdobycie certyfikatu jakości ISO.

W Polsce certyfikatem takim cieszą się trzy banki: Bank Komunalny w Gdyni, BRE Bank oraz I oddz. BGŻ w Warszawie. Na świecie banków z przyznanym certyfikatem jakości jest około 200. Certyfikaty obejmują zazwyczaj wydzielone obszary działalności banku.

Kanały dystrybucji usług bankowych

•      Następnym wymienionym składnikiem marketingu bankowego jest sposób dystrybuowania usług bankowych. Generalnie można powiedzieć, że są właściwie dwa jego rodzaje: osobistego kontaktu i coraz częściej przy pomocy urządzeń technicznych.

•      Kanał osobistego kontaktu realizowany jest poprzez sieć oddziałów, filii i ekspozytur bankowych.

• Do kanałów dystrybucyjnych wykorzystujących środki techniczne zaliczyć możemy bankomaty, terminale przy kasach w supermarketach do pobierania zapłaty za zakupy, wymieniony wyżej home-banking i e-banking czy usługi przez telefon.

Sieć małych placówek

Bezpośrednio na wybór kanałów dystrybucji może wpływać dokonana przez bank wcześniej segmentacja rynku. Przykładem na tendencje w rozwoju kanałów dystrybucji mogą być trzy sieci tzw. McBanków działających pod markami Millenium, Handlobank, Lukas Bank. Ich założeniem jest tworzenie dużej ilości niewielkich oddziałów banku.

Również połączenie banku internetowego - mBanku z dostępem do jego usług poprzez sieć jednoosobowych placówek ( kiosków) jest skuteczna formą promocji usług banku.

Wtórna kreacja pieniądza

•       Z wtórną kreacją pieniądza mamy do czynienia wówczas, gdy banki komercyjne udzielają kredytów swoim klientom. Ta kreacja wyznacza wielkość podaży pieniądza.

• W czasie stabilizacji gospodarczej banki nie muszą całej zgromadzonej w postaci wkładów gotówki trzymać w skarbcu. Klienci dokonują wpłat i wypłat na przemian i wystarczy tylko stosunkowo niewielka rezerwa gotówkowa, aby zrealizować wszystkie ich dyspozycje. Resztę środków banki mogą spożytkować udzielając kredytu przedsiębiorstwom lub indywidualnym osobom, zarabiając na tej transakcji.

• Pożyczone sumy wracają do banków, w postaci wpłat na rachunki i mogą służyć do udzielenia kolejnej pożyczki, i tak dalej, i tak dalej. W ten sposób z pewnej kwoty przyjętych na początku depozytów powstała znacznie większa suma pieniądza bankowego w postaci kredytów. Banki zazwyczaj starają się udzielić jak najwięcej kredytów, aby powiększyć swoje zyski. Bank komercyjny tylko do pewnej wielkości może udzielać kredytów. Kreacja pieniądza bankowego postępuje aż do momentu tworzenia wkładów pochodnych przez banki tzn. do momentu kiedy relacja między wkładem pierwotnym a sumą wkładów pochodnych osiągnie granicę poniżej której nie może zejść ze względu na konieczność zachowania minimum płynności płatniczej.

•      Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych w danym banku lub w innym banku, na którego konto zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu.

•      Ograniczenie kreacji pieniądza przez bank komercyjny wynika z konieczności utrzymywania płynności. Każde udzielenie kredytu oznacza, że część tego kredytu może być wypłacona w gotówce bądź też przekazana na rachunek innym bankom tzn. że tylko część środków z udzielonego kredytu pozostanie na rachunku w banku. Te czynniki powodują, że bank komercyjny musi posiadać odpowiednią wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego, żeby móc bez ograniczeń pokryć wypłaty gotówkowe swoich klientów oraz pokryć ujemne dla siebie saldo rozliczeń z innymi bankami.

 

• KREACJA WTÓRNA realizowana przez banki komercyjne, które udzielają kredytów swoim klientom. W procesie kreacji pieniądza przez banki komercyjne możemy wyróżnić praktycznie dwa etapy:

• -etap wkładu pierwotnego - załóżmy że klient wpłaca do banku gotówkę np. 1000 zł. Bank otwiera mu rachunek na tę kwotę, którym ten klient może dysponować. Dokonany wkład jest to właśnie wkład pierwotny. W wyniku tej operacji następuje przekształcenie pieniądza gotówkowego (banknotów) w pieniądz bezgotówkowy, jakim jest wkład klienta na rachunku bankowym. Zmiana ta nie wpływa na ilość pieniądza w obiegu, gdyż nastąpiła jedynie zamiana formy pieniądza. Wkład ten ma pełne pokrycie w rezerwie gotówkowej banku.

• - etap wkładu pochodnego - w wyniku uzyskanego przez bankowców doświadczenia okazało się że tylko niewielka część zdeponowanych w bankach wkładów jest podejmowana w gotówce. Pozostała część służy do rozliczeń bezgotówkowych albo przez długi czas nie jest podejmowana. Uznano zatem, że nie ma potrzeby utrzymywania 100% - go pokrycia wkładu pierwotnego w postaci gotówki w banku. Wystarczy utrzymanie jedynie określonej części wkładu w postaci rezerwy gotówkowej. Pozostałą część można wykorzystać na udzielenie pożyczki innemu klientowi w postaci otwarcia na jego rzecz rachunku bieżącego z wkładem, którym ten klient może swobodnie dysponować. Taką transakcję polegającą na udzieleniu pożyczki klientowi w formie rachunku bieżącego nazywa się tworzeniem wkładu pochodnego a sam wkład - wkładem pochodnym.

Proces tworzenia pieniądza określa się mianem kreacji pieniądza.

Kreacja pieniądza - symboliczny, niewymienialny na złoto pieniądz jest kreowany przez banki przede wszystkim w trybie operacji kredytowych.

Powstaje przy udziale banków.

Największy udział w kreacji pieniądza ma bank centralny.

Bank centralny kreuje pieniądz w formie emisji pieniądza, czyli drukowania banknotów (za pośrednictwem wytwórni papierów wartościowych).

Funkcje Banku Centralnego:

• Bank Emisyjny - jako bank emisyjny dokonuje emisji pieniądza, jest zawsze wypłacalny, jeśli ponosi straty dodrukowuje pieniądza

• Bank Banków - jako bank banków jest bankiem rezerwowym dla banków komercyjnych, tworzy pieniądz gotówkowy, reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza gotówkowego, reguluje płynność systemu bankowego, kształtuje potencjał kredytowy banków komercyjnych poprzez stosowanie instrumentów pieniężnych.

• Bank Gospodarki Narodowej - jako bank gospodarki narodowej jest egzekutorem obiegu pieniężnego oraz bilansu płatniczego.

• Bank Państwa - jako bank państwa zajmuje się obsługą płatności zagranicznych, realizuje politykę państwa w stosunku do kursu walut i zajmuje się utrzymywaniem rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.

• W Polsce Bankiem Centralnym jest NBP.

• NBP nie podlega wpisom do rejestru przedsiębiorstw państwowych, jego działalność uregulowana jest Ustawą z 29.08.1997 r. NBP działa na terenie RP, jego siedzibą jest Warszawa, NBP ma osobowość prawną. Działalnością NBP kieruje prezes, którego powołuje Sejm na wniosek prezydenta, kadencja trwa 6 lat. Zarząd NBP składa się z prezesa, wiceprezesów, członków zarządu. NBP, w którym publikuje: zarządzenia prezesa NBP, bilanse NBP, obwieszczenia o oprocentowaniu kredytów refinansowych, lombardowych, podstawowe stopy procentowe.

Rezerwa obowiązkowa

• Określa wielkość środków pieniężnych jakie banki komercyjne muszą utrzymywać na rachunku w banku centralnym.

• W warunkach polskich r.o. wynosi 3,5% od kwot lokat bankowych

• Głównym celem rezerwy obowiązkowej jest ograniczenie płynności banków komercyjnych i uniemożliwienie im nadmiernej kreacji pieniądza kredytowego. Bank centralny tworzy rezerwę płynności dla każdego banku komercyjnego, która może być uruchomiona w trudnej sytuacji finansowej za zgodą banku centralnego . Nie oprocentowana rezerwa obowiązkowa jest także źródłem potencjalnego zysku banku centralnego.

• Wpływ obowiązkowej rezerwy na kreację pieniądza kredytowego. Bank „ A” po odjęciu  obowiązkowej rezerwy udziela kredytu bankowi B , który jest w tym banku złożony w formie depozytu w związku z czym bank B musi odprowadzić do banku centralnego określony % do banku centralnego w formie obowiązkowej rezerwy, i jednocześnie pozostałą kwotę może przeznaczyć np. na kredyt dla banku C i sytuacja się powtarza.

 
R e p o
Skrót od ang. repurchase agreement - umowa odkupu. Operacja polegająca na zakupie przez bank centralny od banków komercyjnych papierów wartościowych, zobowiązując je jednocześnie do odkupienia tych papierów po określonej cenie i w określonym terminie.

 Rewers Repo

Operacja polegająca na sprzedaży przez bank centralny

papierów wartościowych bankom komercyjnym, przy

czym bank centralny ma zagwarantowane prawo ich

wykupu w określonym terminie i określonym czasie.

Instrumenty polityki kursowej

Podstawowym i jedynym jej instrumentem w Polsce jest kurs walutowy.

Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażona w innej walucie.

Miejscem transakcji, na którym przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną.

Polityka kursowa jest prowadzona w taki sposób, aby zapewnić odpowiednie warunki dla skutecznej polityki stóp procentowych i realizacji celu inflacyjnego.

Czynniki oddziałujące na wysokość i zmiany kursu walutowego
Ekonomiczne
podaż walut obcych na krajowym rynku
popyt na waluty obce
różnice stóp procentowych oraz stóp inflacji na rynku obcym i krajowym
stopień reglamentacji waluty
polityka walutowa
stan gospodarki kraju oraz jego partnerów gospodarczych
Polityczne
sytuacja międzynarodowa
napięcia polityczne
Psychologiczne
związane z oczekiwaniami dotyczącymi
przyszłego stanu gospodarki

Usługi bankowe

Usługi banków to czynności banków - wymienione e- numerycznie w prawie UE i polskim prawie bankowym - polegające na wykonywaniu, odpłatnie i na zlecenie klientów bądź na ich rachunek :

- operacji gotówkowych, bezgotówkowych , czekowych, przelewowych i inkasowych,

• zleceń dotyczących obrotów z zagranicą,

• zleceń kupna-sprzedaży papierów wartościowych.

Usługi bankowe mają najczęściej postać umowy banku z klientem.

Cechy usług bankowych

Jedną z głównych cech usług bankowych jest ich niematerialny charakter. Usługi te są przeważnie dokonywane w drodze operacji finansowych, a więc mają charakter pieniężny a nie rzeczowy.

Innymi cechami są: brak możliwości magazynowania oraz indywidualny charakter. Poza tym w przeciwieństwie do produktów w usługach bankowych dominują ludzie a nie technologie. Ponadto produkcja i konsumpcja występują jednocześnie.

Podział usług bankowych

I. Najbardziej znany podział usług bankowych dzieli te usługi na operacje aktywne, pasywne i pośredniczące.

• Ten tradycyjny podział występuje z punktu widzenia zasad księgowania. Wadą jego jest to, że transakcje aktywne i pasywne mają odzwierciedlenie w bilansie, lecz wiele innych usług nie znajduje w nim odzwierciedlenia, np. operacja transferu środków pieniężnych.

• Operacje bierne (pasywne) - są to operacje pozyskiwania pieniędzy przez bank. Chodzi w nich o powiększenie stanu środków pieniężnych znajdujących się w posiadaniu banku.

• Operacje te polegają na: gromadzeniu wkładów od klientów, emitowaniu własnych papierów wartościowych, przyjmowaniu lokat od innych banków, zaciągania kredytów refinansowych w banku centralnym.

• Operacje czynne (aktywne) - polegają na inwestowaniu zgromadzonych środków pieniężnych. W szczególności operacje te polegają na wykorzystywaniu zgromadzonych środków pieniężnych do udzielania kredytów i lokowaniu ich w korzystne przedsięwzięcia np. zakup papierów wartościowych, zakup nieruchomości.

• Zarówno operacje czynne jak i bierne banki przeprowadzają na własny rachunek i na własne ryzyko.

• Natomiast operacje pośredniczące (rozliczeniowe) wykonywane są na zlecenie, rachunek i ryzyko klientów. W operacjach pośredniczących bank odgrywa rolę pośrednika między różnymi podmiotami życia gospodarczego, zaś angażowanie przez niego pieniędzy ma znaczenie drugorzędne.

• Do operacji pośredniczących należą przede wszystkim: prowadzenie rachunków bankowych, rozliczanie pieniężne, obsługa emisji papierów wartościowych i ich zarządzanie, skup i sprzedaż dewiz, wynajem skrytek i sejfów, świadczenie usług konsultingowych.

II. Biorąc pod uwagę znaczenie produktów banków dla klientów, rolę jaką pełnią banki na rynku usług finansowych i pozycję rynkową banku, usługi bankowe dzieli się na:

• Usługi finansowe - są to wszystkie operacje, które prowadzą do zwiększenia środków płatniczych klienta (operacje udzielania kredytu, poręczenia, gwarancje, operacje związane z emisją papierów wartościowych)

• Usługi depozytowe - polegają na przyjmowaniu depozytów oraz gospodarowaniu nimi.

• Usługi polegające na operacjach płatniczych i rozliczeniowych - są to usługi związane z transferem i transportem wartości pieniężnych.

• Usługi wymiany walut.

• Usługi zarządzania aktywami klientów i doradztwo finansowe (np. fundusze powiernicze)

Produkt bankowy

Produktem bankowym nazywamy jednolity i wyraźnie wyodrębniony pod względem formalnym i cenowym (odpowiedni %) składnik oferty bankowej, np. kredyt hipoteczny, kredyt na rachunku bieżącym.

Dla przykładu - produktem nie będzie produkt opisany ogólnie ale np. konkretny kredyt, jak kredyt w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstwa czy konkretna lokata, jak lokata 3-letnia. bądź rachunek oszczędnościowo- rozliczeniowy. Produktami będą także: książeczka mieszkaniowa, faktoring, prowadzenie rachunku bankowego, skup i sprzedaż walut, prowadzenie skrytek sejfowych ,

Banki oferują grupy produktów, często w pakietach. Kierowane są one do poszczególnych (wyodrębnionych, pogrupowanych w segmenty) grup klientów kredytowych, depozytowych, rozliczeniowych.

Bankowe rozliczenia pieniężne

Bankowe rozliczenia pieniężne są to operacje bankowe polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków na rachunku bankowym na zlecenie klienta lub w wyniku czynności, które z mocy prawa powodują takie zmiany.

Formy rozliczeń pieniężnych:

1. Gotówkowe rozliczenia pieniężne mają miejsce wtedy, gdy następuje jednoczesne rozliczenie towary lub usługi i pieniądza. Prowadzone są przez operację w kasie banku bądź przy wykorzystaniu czeków gotówkowych.

2. Bezgotówkowe rozliczenia pieniężne - mówimy o nich wtedy, gdy zapłata następuje po otrzymaniu towaru, albo otrzymanie towaru wyprzedza zapłatę.

Bezgotówkowe rozliczenia pieniężne mogą być prowadzone przy pomocy:

• polecenia przelewu,

• polecenia zapłaty

• bankowego inkasa faktur

• akredytywy

• czeku rozrachunkowego

• weksla własnego

• weksla trasowanego

• okresowego rozliczenia saldami

• rozliczeń planowych

• karty płatniczej

Specyfikacja głównych produktów bądź operacji bankowych

……..Operacje bankowe dzielimy na: aktywne, pasywne i pośredniczące.

A. Do operacji pasywnych należą, m.in:

Depozyty czyli lokaty stanowią główną pozycję pasywów banku, przeważają

depozyty gospodarstwa domowych , stanowią one główne źródło środków na operacje

pasywne banków. Do rozliczeń depozytów klient zakłada konto bankowe (rk depozytowy).

Funkcjonują dwa rodzaje kont (rachunków): lokat bieżących i depozytów terminowych.

Depozyty mogą być czynione w walutach , głownie w USD, EUR, CHF, GBP.

Lokaty bieżące to pieniądze pozostawione do dyspozycji klienta przechowywane są

na rachunku bieżącym, środki są na nim bardzo nisko oprocentowane. Dla banku to

źródło „taniego pieniądza”.

Depozyty terminowe to takie które dysponent zobowiązuje się przechować przez okres ustalony w umowie z bankiem. Depozyty terminowe są oprocentowane wyżej od lokat bież. Lokaty międzybankowe - to wtórne źródło zasilania banków w środki pieniężne.

B. Operacje pośredniczące banków - to głównie : rozliczenia pieniężne, pośrednictwo w obrocie papiery wartościowe , operacje kasowo skarbcowe, gwarancje bankowe, zagraniczne operacje pośredniczące i transakcje pochodnymi instrumentami finansowymi:

1. Operacje kasowo-skarbowe - większość z nich stanowią operacje wewnętrzne banku. Część z nich to operacje pośredniczące, gdzie bank pobiera prowizje od wymiany walut czy wynajmowania skrytek bądź wrzutni nocnych.

2. Rozliczenia gotówkowe odbywają się za pośrednictwem kas i bankomatów, nadal dominują.

3. Rozliczenia bezgotówkowe prowadzone są przy pomocy polecenia przelewu (dyspozycji obciążenia r-ku) ,polecenia pobrania oraz czeków i kart płatniczych. Dokonywane są coraz częściej przy pomocy, internetu, tel. komórkowego. Prowizje bankowe za te operacje są kwotowo znaczne. Rośnie ranga polecenia zapłaty. Czeki to polecenia (na specjalnych blankietach) wydawane bankowi wypłaty określonej kwoty. Karty płatnicze - debetowe, z opóźnionym terminem płatności (charge) i kredytowe umożliwiają na dokonywanie płatności bezgotówkowych, są formą rozliczeń I kredytów. Ustala się dwa limity: czasowy i kwotowy. Systemy kart: Polcard, Visa, Eurocard/Master Card ale też banki same. Honorowane są w całym świecie. Rozliczenia przez bankowe centra operacji kartowych,

4. Rozliczenia międzybankowe krajowe dokonywane są za pośrednictwem KIR (Krajowej Izby Rozliczeniowej i BRIR), drogą elektroniczną (ELIXIR). Saldo banku jest znane codziennie i NBP (prowadzący konta banków) uzupełnia konta banku doraźnym kredytem, do kwoty bezpiecznej.

5. Pośrednictwo przy zarządzaniu papierami wartościowymi przy pomocy bankowych domów maklerskich, bankowych przedsiębiorstwa i doradców w oddziałach. Dwa typy pośrednictwa: bankowe inwestycje w papiery wartościowe i operacje dokonywane na polecenie klienta, zwane „doradztwem inwestycyjnym”. Głównym zadaniem doradców bankowych jest tworzenie pakietów papierów wartościowych by móc uzyskać możliwie największy zysk przy najmniejszym ryzyku klienta, Na razie dominują operacje (zlecenia klientów) zakupu konkretnych papierów wartościowych.

C. Podział operacji aktywnych (na nich głównie banki zarabiają) to: działalność kredytowa, inwestycje w papiery wartościowe, lokaty międzybankowe i przechowywanie środków pieniężnych - to są aktywa pracujące - ale też operacje zwiększające własny majątek trwały. Banki (w świetle polskiego prawa) są jedynymi czynnikami życia gospodarczego mającymi prawo udzielać kredytów, głównego źródła dochodów bankowych.

Papiery wartościowe można też podzielić na dwie grupy: własnościowe i dłużne.

a. Papiery dłużne (bony, KWITy) są uznaniem wierzytelności przez emitenta, głównie na okaziciela, o gwarantowanym wykupie i w terminie oznaczonym, o stałej lub zmiennej stopie procentowej.

b. W Polsce znaczenia nabierają papiery dłużne emitowane przez samorządy - to głównie obligacje komunalne. Subemitentem są banki. One przygotowują emisję. Za operację emisji biorą wysokie prowizje a niższe od kredytu odsetki. Kupujący obligacje otrzymują więcej niż lokat bankowych. (niskie oprocentowanie obligacji ale wyższe niż lokat).

c. Bony i obligacje skarbowe to papiery dłużne skarbu państwa. Sprzedawane w dużych pakietach, kupowane głownie przez bank ale niektóre też osobom fizycznym, w wybranych BDM czy oddziałach banków które wygrały przetarg), są oprocentowane wyżej niż lokaty i stanowią dług publiczny państwa u obywateli, służą likwidowaniu bieżącego deficytu budżetowego.

d. Pośrednictwo w zakresie emisji akcji przedsiębiorstw na GPW- podobnie jak przy emisji obligacji dla samorządów banki mają zlecenie obowiązków subemitenta (badają rynek, przygotowują prospekt emisyjny, promują emisję, sprzedają p.w .-akcje, rozliczają emisję, udzielają gwarancji sukcesu emisji.

2. Gwarancje bankowe - nieodwołalne zobowiązanie banku do wypłacenia beneficjentowi gwarancji określonej kwoty pieniężnej w przypadku gdyby zleceniodawca gwarancji nie wypełnił świadczenia, do wykonania którego był zobowiązany. Trzy strony gwarancji: klient - bank - beneficjent gwarancji. Typy gwarancji: kredytowe, przetargowe (wadialne), zabezpieczające zapłatę za zakupione towary lub usługi, zapłaty za cła, rat leasingowych, dobrego wykonania umowy. itd. Ryzyko banku jak przy kredycie a dochód tylko w postaci prowizji.

• Zagraniczne operacje pośredniczące prowadzone są w postaci transferów (rozliczeń zagranicznych, operacji walutowych (wymiany walut), akredytywy dokumentowej, inkasa dokumentowego i innych operacji związanych z finansowaniem handlu zagranicznego.

4. Obsługa bankowa handlu zagranicznego odbywa się też w postaci operacji aktywnych, w rodzaju kredyty zagraniczne.

5. Akredytywa dokumentowa jest pisemnym zobowiązaniem banku importera do wypłacenia eksporterowi należności w zamian za złożenie dokumentów reprezentujących towar.

6. Inkaso dokumentowe polega na wydaniu przez bank dokumentów importerowi w zamian za zapłatę lub jej zabezpieczenie.

1. Kredyt bankowy polega na postawieniu przez bank do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, który zobowiązuje się zwrócić je wraz z odsetkami w umownym terminie.
Podstawowe cechy kredytu to:
· Celowość, oznacza finansowanie przy użyciu kredytu bankowego konkretnego przedsięwzięcia,
· Zwrotność, oznacza zobowiązanie do spłaty kwoty kredytu wraz z odsetkami w ustalonym terminie,
· Oprocentowanie, oznacza wynagrodzenie za użyczenie kapitału

Różne są kryteria podziału kredytów. Popularnym jest podział na : kredyty gotówkowe i bezgotówkowe, złotowe i dewizowe, komercyjne i preferencyjne, dla ludności i gospodarcze( przedsiębiorców i samorządów) oraz mieszkaniowe, w rachunku bieżącym i kredytowym, obrotowe i inwestycyjne.

Odróżnić trzeba pożyczkę od kredytu - ona może być nieodpłatna, niecelowa, nie bankowa.

2. Faktoring - czyli skup wierzytelności z terminem płatności do 3 miesięcy.

Bank-faktor płaci swojemu klientowi za jego nie zapłacone należności. Produkt podobny do kredytu krótko terminowego - droższy (wyższe oprocentowanie+ prowizja) ale z prawem regresu. W transakcjach zagranicznych usługa nazywana jest faktoringiem eksportowym.

Ten sam produkt stosowany do transakcji zagr. płatnych dłużej niż 3 miesiące i najczęściej z firmami leasingowymi nazywamy - forfaitingiem.

3. Weksel to p.w. dłużny na okaziciela. Skup weksli. Przykład : otrzymałem fakturę za towar na 1000 zł. płacę gotówką 8000zł a na resztę 2250 zł (+ 5% stopa dyskonta) wystawiam weksel z terminem płatności - pół roku. Weksel mój dostawca może zrealizować wcześniej w banku lub odsprzedać komuś albo po pół roku ja odkupię ten weksel.

Jeśli klienci są znani, wypłacalni to banki mogą na skupie weksli dobrze zarabiać, kupując weksle i wystawiając poręczenia wekslowe zwane awalem.

4. Emisja przez banki papierów wartościowych , takich jak : bony bankowe, certyfikaty depozytowe i obligacji bankowych, jest kolejnym źródłem pozyskiwania pieniędzy.

5. Bony bankowe ( lokacyjne, progresywne, rentierskie i depozytowe) mogą być na okaziciela i materialne. Można je zrealizować przed terminem i zarobić. Wystawiane są na określoną wartość nominalną a sprzedawane taniej

(z dyskontem). Mogą mieć oprocentowanie stałe albo zmienne.

6. Obligacje bankowe - p.w. dłużne o trwaniu dłużej niż jeden rok. Mogą być obligacje zamienne na akcje emitenta. Emitując obligacje na rynku międzynarodowym, gdzie cena pieniądza jest niższa, banki mogą obniżyć koszty pozyskania pieniądza.

Odpowiedzi na pytania

„ Jak wybrać dobry bank i jak wykorzystać dla siebie najpełniej swoją pozycję klienta banku „ „
„ Jak współpracować z bankiem…”

Kryteria wyboru banku

Bezpieczeństwo pieniędzy powierzonych bankowi

Analiza finansowa banku

Dane z bilansu i rachunku zysków i strat dają słabą orientację o sytuacji analizowanego banku. Pogłębiony obraz daje analiza wskaźnikowa. Jest ona przydatna szczególnie w porównaniach dynamicznych i ocenie banku na tle innych banków. Analiza wskaźnikowa to ocena relacji pomiędzy wielkościami. Analizy wskaźnikowej można dokonać jeżeli istnieje baza odniesienia taka jak wskaźniki osiągane przez inne banki w ubiegłym okresie czy w planie.

Wskaźniki przyjmowane do analizy banków można podzielić według różnych kryteriów. Jednym z nich jest klasyfikacja według charakteru:
· Stymulanty - czyli takie, których wyższa wartość świadczy o lepszej pracy banku np. wskaźnik rentowności,
· Destymulanty - czyli takie mierniki, których wyższa wartość stanowi o negatywnej ocenie banku np. udział kredytów zagrożonych,
· Dominanty - takie wskaźniki, które bank powinien osiągnąć lub które powinny być w określonych granicach. Wskaźniki osiągnięte poza tym normatywem są ocenione negatywnie np. współczynnik wypłacalności.

Rachunek zysków i strat banku

• Rachunek zysków i strat jest integralną częścią sprawozdania finansowego, w którym ujmuje się:
  · Przychody i koszty dotyczące działalności bankowej,
  · Pozostałe przychody i koszty operacyjne,
  · Odpisy na rezerwy i rozwiązanie rezerw,
  · Zyski i straty nadzwyczajne,
  · Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego.

• W bankach rachunek zysków i strat należy analizować z punktu widzenia kształtowania się:
  · Aktywów - generujących przychody;
  · Pasywów - generujących koszty.

• W rachunku zysków i strat, obok porównania wartości bezwzględnej, wyliczamy poszczególne źródła jego pochodzenia według rodzajów operacji. Istotne są trzy udziały:
  1) Udział dochodów odsetkowych (przychody - koszty odsetek),
  2) Udział dochodów poza odsetkowych (prowizje + opłaty + pozostałe przychody +/- saldo strat i zysków +/- z pozycji wymiany),
  3) Zysk netto w dochodach brutto.
  

Dominanty - wskaźniki płynności

Wskaźniki płynności:

Kondycja banku zależy od posiadanej zdolności do regulowania należności i zobowiązań bieżących i przyszłych.

W tym kontekście wypłacalność banku może być w uproszczeniu postrzegana jako płynność finansowa banku

Utrzymywanie płynności przez bank jest podstawowym jego obowiązkiem, z czego bezpośrednio wynika

konieczność zapewnienia bezpieczeństwa depozytów i systemu bankowego.

Płynność jest określana jako zdolność do terminowego czyli bezzwłocznego regulowania zobowiązań.

Jest to niezbędny warunek funkcjonowania banku i warunek zachowania wiarygodności.

W związku z tym niezbędne jest monitorowanie ryzyka utraty płynności przez system sprawozdawczości oraz

wskaźniki NBP.

Płynność liczy się dla określonego przedziału czasowego. Do oceny płynności banku wykorzystuje się między

innymi:

Aktywa płynne szybkie (a vista i do 1 miesiąca

• 1. Wskaźnik płynności szybkiej = -------------------------------------------------------------------

Pasywa wymagalne do jednego miesiąca

Aktywa płynne do trzech miesięcy

• 2. Wskaźnik płynności bieżącej = ---------------------------------------------------------

Pasywa wymagalne do trzech miesięcy
Płynność - obliczana przy pomocy tego wskaźnika uznawana jest za: dobrą, jeżeli wskaźnik ma wartość nie mniejszą niż 0,9 , - średnią, jeżeli wskaźnik kształtuje się między 0,7 - 0,9,- złą, jeżeli wskaźnik ma wartość poniżej 0,7

Stymulanty - współczynniki rentowności

Rentowność jest miarą efektywności rozumianą jako nadwyżka przychodów nad kosztami.

Budowa wskaźników rentowności opiera się na relacji określonej jako stopa zysku (zysk : inne wielkości).

Szczegółowe wskaźniki rentowności:

Zysk brutto
1. Wskaźnik rentowności brutto = -----------------------------------------
Koszty działalności ogółem

Wskaźnik rentowności brutto jest syntetyczną miarą zyskowności ponoszonych nakładów, przedstawia relację zysku do kosztów.

Zysk brutto

2. Rentowność zaangażowanego kapitału = ---------------------------------------------------------
Kapitał ogółem (kapitał własny + obcy)

Zysk brutto

3. Wskaźnik zwrotu z kapitału = ----------------------------------

Kapitał własny

Dwa ostatnie wskaźniki są określane jako wskaźniki rentowności zainwestowanego kapitału, wskaźniki zwrotu lub zyskowności kapitału (ROI)

Zysk netto ·
4. Zyskowność aktywów = ------------------------------------
Średni stan aktywów

Wskaźnik ten informuje, ile zysku przypada na złotówkę aktywów.

Inaczej określany stopa zysku z aktywów (ROA).

Zysk netto

5 .Współczynnik zysku z kapitału= ---------------------------------------------------

Kapitał własny

Współczynnik ten jest określany również jako stopa zysku z kapitału (ROE).Wartości poznawcze tego współczynnika: efektywność zainwestowanego kapitału informuje, ile zysku uzyskaliśmy na jednostce kapitału. Daje możliwość porównania uzyskiwanych

dochodów z alternatywnymi metodami ulokowania kapitału w innych bankach, w tym również w postaci depozytów.

Pokazuje możliwość odtworzenia kapitału przez porównanie ze współczynnikiem inflacji.

Destymulanty - wskaźnik wypłacalności

Pojęcie płynności finansowej banków bywa utożsamiane z ich wypłacalnością, czyli zdolnością do spłaty bieżących zobowiązań.

Jest ona mierzona współczynnikiem wypłacalności.

Współczynnik wypłacalności jest stosunkiem kapitałów własnych netto banku do jego aktywów i zaangażowania pozabilansowego w zależności od wagi ryzyka:

Kapitały własne netto Współczynnik wypłacalności = ----------------------------------------------------------------------

Aktywa i pozycje pozabilansowe obciążone ryzykiem

Kapitały własne brutto obejmują: kapitały podstawowe i rezerwy (fundusze własne podstawowe I kategorii), fundusze własne II kategorii, zasoby stałe III kategorii

Kapitały własne netto ustala się następująco:

Kapitały własne brutto - kwota brakujących rezerw celowych - kwota brakujących rezerw celowych - strata z poprzedniego okresu sprawozdawczego - strata z bieżącego okresu sprawozdawczego - udziały w podmiotach finansowych = kapitały własne netto.

Kapitały własne netto są odnoszone stosunkiem procentowym do tzw. aktywów i pozycji bilansowych ryzykownych. Aktywa ryzykowne są iloczynem kwot aktywów i stopy procentowej reprezentującej tzw. wagi ryzyka.
Wskaźnik wypłacalności banku nie może być niższy niż 8 %.

Dostępność i jakość usług internetowych

Trudno obecnie wyobrazić sobie prowadzenie własnego przedsiębiorstwa bez wykorzystania internetu. Dotyczy to również bankowości.

Możliwość wykonania przelewu bez konieczności odwiedzania banku oraz mnogość narzędzi dodatkowych, udostępnianych przez banki w swoich serwisach internetowych pozwalają w sposób rzeczywisty ograniczyć koszty i czas, poświęcone na regulowanie płatności.

Dlatego przy wyborze banku należy zapoznać się z udostępnionym przez niego systemem bankowości internetowej. Służą do tego dostępne wersje demo i opisy na stronach banków. Postaraj się zweryfikować w praktyce opowieści handlowców przekonujących Cię do założenia rachunku w ich banku

Specjalizacja banków

Sektor bankowy w Polsce w dalszym ciągu znajduje się na początkowym etapie swojego rozwoju.

Dają się już jednak zauważyć pewne oznaki postępu - specjalizacja i segmentacja rynku. Coraz więcej banków tworzy osobne departamenty do obsługi przedsiębiorstw z sektora MŚP.

Część powołuje nawet wyspecjalizowane podmioty. Na rynku małych i średnich przedsiębiorstw zaczyna się pomiędzy bankami konkurencja.

I jako początkujący przedsiębiorca masz obowiązek to wykorzystać. Szukaj banku, który specjalizuje się w obsłudze podmiotów takich jak Twój oraz który prawidłowo i z wyprzedzeniem  będzie potrafił rozpoznać Twoje potrzeby. 

Podobnie specjalizują się banki w obsłudze klientów detalicznych.

KREDYTY

KREDYTY to aktywa finansowe posiadane przez bank, który pożyczył pieniądze innym podmiotom.

Kredyt jest przeciwieństwem depozytu.

Kredytów udzielają głównie banki komercyjne, które pośredniczą między oszczędzającymi (czyli tymi, którzy mają nadmiar pieniędzy i są skłonni ich część zaoszczędzić), a tymi, którzy potrzebują w danym momencie kapitału (zazwyczaj ponieważ potrzebują więcej pieniędzy niż posiadają), gdyż np. budują nowe zakłady pracy, modernizują istniejące już fabryki (kredyt inwestycyjny) lub szukają środków na pokrycie bieżących wydatków, takich jak np. zaopatrzenie, sprzedaż, świadczenie usług, wypłata wynagrodzeń, rozliczenia z kontrahentem (kredyt obrotowy).

Kredyty umożliwiają powstanie większości mieszkań i zakup dóbr trwałego użytku, takich jak np. samochody. Zakup „na raty” jest niczym innym jak zakupem na kredyt.

Bez kredytów rozwój współczesnych gospodarek nie byłby możliwy, gdyż inwestorzy i konsumenci musieliby zgromadzić środki równe kosztowi całej inwestycji albo cenie dobra trwałego użytku. To często trwałoby bardzo długo. Kredyt umożliwia zatem oderwanie w czasie konsumpcji i inwestycji od posiadanych środków.

Poziom kredytu w gospodarce, mierzony jego relacją do PKB, rośnie zazwyczaj wraz ze wzrostem produkcji. Na poziom kredytów w gospodarce oddziałują stopy procentowe, czyli koszt, który ponosi podmiot zaciągający kredyt, oraz zasady przyznawania kredytów (np. zabezpieczenie zwrotu kredytu, którego może się domagać bank).

Nadmierny wzrost kredytu, kiedy stopy procentowe są niskie, może być niebezpieczny dla gospodarki, jeżeli banki nie przestrzegają kryteriów ostrożności ustalanych przez nadzór bankowy i rozluźniają oceny ryzyka. Istnieje wtedy groźba, że część odsetek od kredytów lub samych kredytów nie będzie spłacana, gdy gospodarka wejdzie w stan recesji. W okresie recesji firmy mają niższe zyski lub ponoszą straty, a konsumenci dysponują mniejszymi dochodami lub w ogóle tracą pracę. Te złe kredyty mogą pogorszyć sytuacją finansową banków i w krańcowej sytuacji doprowadzić do zapaści całego systemu finansowego. Dlatego banki centralne starannie obserwują jak rozwija się akcja kredytowa w gospodarce i starają się nie dopuszczać do nadmiernie szybkiego wzrostu akcji kredytowej (ale nie zawsze im się to udaje).

Kredyty można kwalifikować według różnych kryteriów.

Pożyczka

- to użyczenie innej osobie pieniędzy lub rzeczy.     

Kredyt kasowy

Dopuszczalne przekroczenie stanu konta (saldo debetowe) - bank może zezwolić klientowi na pobranie z konta większej sumy, niż klient na nim zdeponował, w ramach ustalonego limitu.

Kredyt odnawialny

Rodzaj kredytu w rachunku bieżącym. Polega na tym, że kolejne spłaty powodują zmniejszenie zadłużenia bieżącego firmy i umożliwiają ponowne zadłużanie się do ustalonego limitu.

      

Kredyt obrotowy   

Kredyt udzielany przedsiębiorstwom na finansowanie bieżącej działalności, na przykład na zakup surowców niezbędnych do rozpoczęcia lub kontynuowania produkcji.

Kredyt odnawialny     

Rodzaj kredytu w rachunku bieżącym.

Polega na tym, że kolejne spłaty powodują zmniejszenie zadłużenia bieżącego firmy i umożliwiają ponowne zadłużanie się do ustalonego limitu.

Kredyt rewolwingowy   

Kredyt, w którym kredytobiorca w okresie umownym wykorzystuje środki do wysokości ustalonego limitu (plafonu) z jednoczesną możliwością wcześniejszej spłaty i ponownego wykorzystania do wysokości wspomnianego limitu. Inaczej kredyt odnawialny.

Linia kredytowa       

Element kredytu o podobnym działaniu do kredytu rewolwingowego: kwoty można pobierać w miarę upływu czasu do ustalonej w umowie kredytowej kwoty sumarycznej, nie ma jednak możliwości ponownego pobrania raz spłaconych środków.

Kredyt hipoteczny    

Długoterminowy kredyt zwykle wykorzystywany do sfinansowania zakupu mieszkania lub budowy domu, zabezpieczony hipoteką, czyli zastawem na nieruchomości. To znaczy, że w przypadku odmowy spłaty kredytu bank, który go udzielił, może przejąć i sprzedać zastawioną nieruchomość.  

Kredyt hipoteczny

Długoterminowy kredyt zwykle wykorzystywany do sfinansowania zakupu mieszkania lub budowy domu, zabezpieczony hipoteką, czyli zastawem na nieruchomości. To znaczy, że w przypadku odmowy spłaty kredytu bank, który go udzielił, może przejąć i sprzedać zastawioną nieruchomość.

Kredyt kupiecki

Kredyt udzielany przez przedsiębiorstwo - dostawcę, przedsiębiorstwu - odbiorcy w formie odroczenia zapłaty za dostarczone towary.

Kredyt lombardowy    

Krótkoterminowy kredyt udzielany pod zastaw ruchomości.

Bank przejmuje nieruchomość, a jeśli kredytobiorca nie spłaci długu, uzyskuje prawo do jej sprzedaży.

W przypadku banku centralnego kredyt lombardowy

oznacza kredyt pod zastaw papierów wartościowych udzielany bankom komercyjnym.

Zabezpieczenia osobiste i rzeczowe

Zabezpieczeniami osobistymi nazywamy te, w odniesieniu do których dłużnik lub osoba trzecia ponosi osobistą odpowiedzialność za spłatę długu. Oznacza to, że gwarantuje on całym swoim obecnym i przyszłym majątkiem wywiązanie się ze zobowiązań wobec banku.

Co to jest zdolność kredytowa?

• Zdolność kredytowa to inaczej mówiąc zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi opłatami. Od zdolności kredytowej zależy wysokość udzielanego kredytu. Im większa zdolność kredytowa tym bank może udzielić wyższego kredytu.

• Jeżeli ktoś nie ma zdolności kredytowej nie uzyska pieniędzy w ogóle.

• Ten sam klient w podobnej sytuacji finansowej w każdym banku dostanie inną kwotę kredytu. Zasady określania zdolności kredytowej nie są określone w przepisach prawa. Dlatego też banki stosują różne kryteria oceny zdolności kredytowej.

Jak banki obliczają koszty utrzymania?

Kredyt dla korzystających ze środków unijnych

• Kredyt przeznaczony dla przedsiębiorców korzystających ze środków unijnych jest specyficzną odmianą kredytu inwestycyjnego

• Szczegóły jego konstrukcji są dopasowane do zasad, jakie obowiązują przy współfinansowaniu inwestycji przez UE. Dlatego w jednym kredycie tak naprawdę skomasowane są dwa produkty finansowe. Pierwszy - to kredyt pomostowy, udzielany na kwotę odpowiadającą wydatkom, na które inwestor otrzyma dofinansowanie. Ta część kredytu jest spłacana właśnie środkami unijnymi - jednorazowo lub w transzach, zależnie od tego, jaki model wypłat przewidziano w danym programie pomocowym. Resztę inwestycji przedsiębiorca musi sfinansować wkładem własnym i te pieniądze mogą oczywiście pochodzić z kredytu bankowego. Część kredytu przeznaczoną na sfinansowanie wkładu własnego firma oddaje bankowi już w zwykły sposób, a więc w ratach, a spłata w niektórych bankach może być rozłożona nawet na dziesięć lat.

• We własnym mniej formalności. Gdyby kierować się przede wszystkim wygodą, pierwszym miejscem, w którym warto starać się o unijny kredyt, jest bank, z którym przedsiębiorca współpracuje - na przykład prowadzi w nim rachunek bieżący i korzysta z innych form kredytowania. Historia współpracy znacznie upraszcza formalności.

• Decyduje indywidualna ocena

• Gdy firma chce skorzystać z usług innego banku, musi liczyć się z tym, że porównywanie ofert nie będzie proste. Jeśli nawet w bankowych cennikach są zapisane standardowe stawki, stosuje się je tylko wobec najmniejszych klientów, korzystających z niewysokich dotacji i w związku z tym potrzebujących odpowiednio niewysokiego wsparcia. Im firma jest większa, tym bardziej indywidualne podejście zastosuje wobec niej bank. Na ostateczne parametry kredytu wpływ będzie miał m.in. rodzaj firmy i prowadzonej przez nią działalności, to, czy branża w której działa, odznacza się wysokim ryzykiem, wyniki finansowe przedsiębiorstwa, zaproponowane zabezpieczenia kredytu, okres, na jaki jest zaciągany, udział środków własnych czy wreszcie prawdopodobieństwo uzyskania przez wnioskodawcę unijnej dotacji.

Kredytowanie przedsiębiorców

• Taki sposób postępowania nie jest jedynym możliwym. Część przedsiębiorców trafia do banku z założeniem, że inwestycję zrealizują niezależnie od tego, czy uda się na nią otrzymać wsparcie z unijnych programów. W takiej sytuacji od razu wnioskują o kredyt. Bank może ich dodatkowo wesprzeć promesą kredytową, by mogli szybciej skompletować dokumenty niezbędne do złożenia wniosku o dofinansowanie, a także uzależnić ostateczną cenę kredytu od tego, czy uda się pozyskać wsparcie z UE. Jeszcze inna możliwość to podpisanie z bankiem warunkowej umowy kredytowej, która zaczyna obowiązywać dopiero w momencie przyznania dotacji.

• Mały w Unii, większy w banku

• Programami pomocowymi dla małych i średnich firm są objęte podmioty zatrudniające mniej niż 250 pracowników. Tymczasem w bankach granica między segmentem MSP i segmentem korporacji jest wyznaczona w inny sposób - na podstawie rocznych przychodów firm. Każdy bank ustala tę wartość niezależnie, na wybranym przez siebie poziomie. I tak np. w ING progiem jest równowartość 800 tys. euro, w BPH i Pekao SA - 10 mln zł, w Kredyt Banku - 16 mln zł zł, a w BGŻ - nawet 60 mln zł. W efekcie wiele firm obsługiwanych jak korporacje - zwłaszcza w tych bankach, które ustaliły próg na niskim poziomie - może się starać o unijne pieniądze z programów dla małych i średnich podmiotów. Bankowcy zgodnie przyznają, że klientom z obu segmentów, korporacyjnego i MSP, proponują dokładnie ten sam kredyt unijny. Zapewniają też, że i mniejsi, i więksi klienci mogą liczyć na taki sam standard obsługi. Klienci korporacyjni mają za to jedną przewagę - łatwiej jest im negocjować indywidualne warunki kredytowania, w tym przede wszystkim cenę.

Analiza wskaźnikowa i credit-scoring

Dokumentacja złożona przez klienta zostanie następnie uzupełniona przez inspektora kredytowego, który dołączy do niej dodatkowe informacje, a także przeprowadzi analizę wskaźnikową na podstawie zebranych dokumentów. Trzeba pamiętać, że analiza wskaźnikowa jest pożytecznym elementem analizy

kredytu, jest ona jednak daleka od doskonałości. Wielkość większości stosowanych wskaźników zależy od gałęzi gospodarki, rozmiarów przedsiębiorstwa, stopy inflacji etc.

Analiza wskaźnikowa stanowi podstawę do przeprowadzenia tzw. credit - scoringu, czyli punktowej analizy sytuacji klienta. Bank przydaje określonym cechom kredytobiorcy pewną liczbę punktów (np. 8 punktów za wysoki wskaźnik płynności, 5 - za średni, 2 - za zadowalający i 0 za zły). Punkty mogą być przyznawane także np. za rentowność, poziom zadłużenia, wskaźniki sprawności działania. Kierownictwo banku zwykle stosuje skalę czterostopniową, czyli w uproszczeniu dzieli kredytobiorców na dobrych, przeciętnych, słabych i złych, stosownie do sumy uzyskanych punktów. Jeś1i inne czynniki nie podważają rezultatów credit-scoringu, dobrzy kredytobiorcy otrzymają kredyt bez większych zastrzeżeń (Co wcale nie znaczy, że otrzymają automatycznie kredyt w podanej przez siebie wysokości i przy proponowanych zabezpieczeniach). Klienci przeciętni otrzymają go, jeśli przedstawią dobre zabezpieczenie, słabi

SKORING

• SKORING UŻYTKOWY:
  Jest procesem oceny pojedynczego wniosku o kredyt lub inny produkt. Ma na celu określenie prawdopodobieństwo sumiennego wywiązania się kredytobiorcy ze zobowią-zań. W skrócie polega to na ocenie złożonych przez kredytobiorcę odpowiedzi na szereg py-tań zamieszczonych we wniosku. Z każdą odpowiedzią kojarzone są punkty, których suma decyduje o udzieleniu kredytu lub odrzuceniu.
  Model ten rozpowszechniony został na początku lat osiemdziesiątych i należy do najpopularniejszych technik na świecie.
  
  III.1.2. SKORING BEHAWIORALNY
  To technika oceniając, która pozwala kredytodawcy podjąć trafną decyzję do-tyczącą stałego klienta poprzez prognozowanie jego przyszłych wyników działalności. Jest szeroko rozpowszechniony przy wyznaczaniu na przykład nowego limitu kredytowego, czy modyfikowaniu poprzedniego, przy udostępnianiu nowych produktów.
  Ocenę behawioralna uznaje się za bardziej wiarygodną i kompleksową ze względu na wykorzystanie w niej danych historycznych zebranych przez bank w trakcie ob-sługi klienta, a także ze względu na jej periodyczny charakter.
  Wyróżnia się dwa podejścia do oceny behawioralnej. Pierwsze wykorzystuje metody credit-scoringu wzbogacone o dodatkowe zmienne, drugie polega na budowie modeli prawdopodobieństwa określonych zachowań klientów w przyszłości.
  Pomimo prawie trzydziestoletniego zastosowania wydaje się słabo rozwinięta i zaniedbana, jednak należy do tych obszarów, które będą się rozwijać w najbliższej przyszło-ści.
  
  III.1.3. SKORING ZYSKU
  Jego idea wyrosła z przekonania, że to zysk a nie współczynniki określające ryzyko w spłacie zadłużenia jest kryterium pozwalającym trafniej podjąć decyzję o przyzna-niu kredytu. To taki system punktowej oceny, który stawia sobie za główny cel maksymaliza-cje zysku, jeśli może być wypracowany w związku z obsługą danego klienta a nie minimali-zację ryzyka nie wywiązania się z umowy.
  Ocena zysku jest technika nową i ciągle rozwijającą, ale brakuje modeli na tyle efektywnych, aby mogły być one bez problemu wykorzystywane.
  
  III.2. MODELE SKORINGOWE
  Dużym dylematem w praktycznym wykorzystaniu skoringu jest wybór metody w parciu o którą będą klasyfikowane podmioty. W rozwiniętych systemach pośrednictwa fi-nansowego można wyróżnić kilka dominujących metod.
  − analiza dyskryminacjyjna,
  − analiza regresji (regresja liniowa i logistyczna),
  − drzewo klasyfikacyjne (algorytm RP),
  − metoda ”najbliższego sąsiedztwa”,
  − programowanie matematyczne,
  − sieć neuronowa,
  − systemy eksperckie,
  − algorytmy genetyczne.
  Większość systemów skoringowych posługuje się albo jedną albo kombinacją tych technik.
  
  Co jeszcze wpływa na zdolność finansową? 

• Jest także bardzo istotny czynnik wpływający na zdolność kredytową. Chodzi o poręczenie kredytu. W większości banków rata poręczonego kredytu w pełni wpływa na zdolność kredytową tej osoby w taki sam sposób, jak rata kredytu spłacanego. W niektórych bankach można odciążyć swoją zdolność kredytową przedstawiając zaświadczenie, że poręczony kredyt jest obsługiwany terminowo.

• Na oceny wpływają także zasądzone alimenty, fakt posiadania samochodu, a także polisy na życie. W przypadku posiadaczy samochodu brana jest pod uwagę stawka zryczałtowana, a posiadaczowi ubezpieczenia na życie dolicza się do jego obciążeń finansowych miesięczną składkę.

 

• Jak banki oceniają? 

• Banki stosują dwa podstawowe systemy oceny zdolności kredytowej:

• indywidualny na podstawie wymienionych wyżej kryteriów

• oraz bardziej zautomatyzowany system scoringowy, który określa prawdopodobieństwo zaprzestania spłaty kredytu.

• W przypadku produktów masowych, np. kredytów gotówkowych, scoring ma duży udział w ostatecznej ocenie zdolności kredytowej.

• W przypadku kredytów mieszkaniowych ma on mniejsze znaczenie, ponieważ każdy wniosek jest rozpatrywany indywidualnie.

• Banki nie opierają się wyłącznie na dokumentach dostarczonych przez klienta. Sprawdzają nie tylko jego obecną sytuację finansową, ale także historię kredytową. Ważny jest także fakt, czy płacił terminowo inne rachunki, np. za gaz czy za telefon. To wszystko składa się na ocenę jego wiarygodności.

•  

Jak samemu sprawdzić zdolność kredytową?

• Sposobem na sprawdzenie swojej sytuacji kredytowej jest uzyskanie takiej wiadomości z Biura Informacji Kredytowej.

• Raz na sześć miesięcy taki raport można otrzymać bezpłatnie. Trzeba wypełnić wniosek o udostępnienie Raportu Standard, który dostępny jest w biurze obsługi klienta lub na stronie internetowej BIK, a następnie złożyć osobiście lub wysłać listem poleconym (w takim przypadku opłata wynosi 10 zł).

• Takie informacje są przydatne dla osób, które mają zamiar zaciągnąć kredyt, a także dla poręczycieli, którzy chcą się dowiedzieć, czy poręczony przez nich kredyt jest spłacany regularnie. Każda osoba, która chce zamówić raport, może przesłać odpowiednie zamówienie do BIK lub skontaktować się z biurem telefonicznie.

• Jeśli dane na temat zadłużenia bądź historii kredytowej są nieprawdziwe, trzeba się zwrócić do banku, z którego pochodzą, bo tylko tam mogą być skorygowane lub zaktualizowane.

Zabezpieczenia kredytów

Wielkość i typy zabezpieczeń

• Podstawowym warunkiem otrzymania przez kredytobiorcę kredytu gospodarczego jest

przedstawienie odpowiednich zabezpieczeń (nie musi to dotyczyć kredytu w rachunku bieżącym). Najczęściej bank chciałby, aby wartość zabezpieczeń co najmniej dwukrotnie przekraczała kapitał kredytu. Wynika to z faktu, że sprzedaż przez bank zabezpieczeń nie spłacanego kredytu bardzo często przynosi znacznie mniej niż ich pełną wartość, a do tego znaczna część produktu sprzedaży jest przeznaczana na zapłatę podatków, koszty komornika i inne koszty; w rachunku należy uwzględnić także naliczane przez bank oprocentowanie kredytu.

• W momencie, gdy klient zalega ze spłatą rat odsetkowych lub kapitałowych, bank może zacząć naliczanie tzw. odsetek umownych (zwanych odsetkami karnymi), często przekraczających 40% rocznie. Rzeczywiste wpływy banku ze sprzedaży zabezpieczeń są często znacznie niższe niż kapitał udzielonego kredytu, m.in. dlatego że część zabezpieczeń nie ma praktyce żadnej wartości. Moż1iwość ponoszenia przez bank strat zwiększa uprzywilejowanie wpisanych na hipotekę lub do rejestru zastawów roszczeń Skarbu Państwa wynikających m.in. z za1eglości podatkowych, bowiem najczęściej

przedsiębiorstwo, które nie spłaca kredytów ma też zaległości podatkowe.

• Wymagane przez banki zabezpieczenia kredytów mogą być bardzo zróżnicowane. Zwykle dzielone są one na dwie grupy:

1) zabezpieczenia osobiste,

2) zabezpieczenia rzeczowe.

Przewłaszczenie

• Pod pojęciem rozumiemy przeniesienie własności zabezpieczenia na rzecz banku, z

zastrzeżeniem, że po zwrocie całego długu własność wróci do kredytobiorcy. W odniesieniu do kredytu gospodarczego dotyczy ono najczęściej pojazdów, dóbr trwałego użytku i towarów w magazynie.

• Właściciel ma zwykle prawo do użytkowania rzeczy przewłaszczonej, w przypadku niespłacenia kredytu bank ma ułatwione przejęcie tego zabezpieczenia ponieważ formalnie jest już jego właścicielem.

• Zastawem rzeczowym nazywamy prawo do dochodzenia roszczeń z pierwszeństwem przed

wierzycielami osobistymi. Ustanawiając zastaw, bank zgłasza go do sądowego Centralnego Rejestru Zastawów.

• Utrudnia to dawną praktykę wielokrotnego dokonywania zastawu na tej samej rzeczy, ale

jednocześnie stwarza pewien problem: z wpisem do rejestru wiążą się znaczne opłaty sądowe (dlatego też obecnie nie opłaca się ustanawiać zastawu na rzeczach o mniejszej wartości).

• Hipoteką nazywamy wpis roszczeń do księgi wieczystej nieruchomości (tzw. księgi hipotecznej).

• Wpisany ma prawo pierwszeństwa przed nie wpisanym do dochodzenia roszczeń w stosunku do nieruchomości. Nieruchomość obciążona hipoteką może zostać sprzedana nawet bez zgody i wiedzy banku, nadal pozostanie ona jednak obciążona tą hipoteką. W przypadku, gdyby kredyt nie został spłacony, nieruchomość taką przejmie bank, a nabywca może dochodzić swoich praw na drodze sądowej w stosunku do poprzedniego właściciela.

Roszczenia państwa mogą być zabezpieczone hipoteką przymusową, która ma pierwszeństwo przez hipoteką zwykłą - w praktyce jednak dzieje się tak dosyć rzadko.

Analiza wniosku kredytowergo

Inspektor kredytowy ma obowiązek dokładnej weryfikacji złożonego wniosku. Pierwszym etapem jest weryfikacja dokumentacji, w tym sprawdzenie podpisów, dat, obliczeń etc. Następnie inspektor kredytowy wizytuje przedsiębiorstwo, czyli przeprowadza tzw. inspekcję kredytową. Instrukcja kredytowa zwykle dokładnie określa obowiązki inspektora kredytowego w tym zakresie.

Dzięki inspekcji kredytowej można zweryfikować część danych z dokumentacji kredytowej klienta; najczęściej inspektor kredytowy ocenia też jakość zabezpieczeń (np. sprawdza stan towarów w magazynie, budynków, usytuowanie nieruchomości etc.).

Wnioski z weryfikacji dokumentacji kredytowej, wizyt i przeprowadzonych rozmów pozwalają mu na sformułowanie wstępnej opinii o ryzyku kredytowym banku.

Coraz częściej banki korzystają też z usług instytucji zajmujących się informacją kredytową (np. biura informacji kredytowej), które - odpłatnie - przygotowują raporty o potencjalnych klientach.

Szczególnie cenne są informacje o spłacaniu przez tego klienta kredytów zaciąganych w innych bankach w przeszłości.

Analiza wskaźnikowa i credit-scoring

Dokumentacja złożona przez klienta zostanie następnie uzupełniona przez inspektora

kredytowego, który dołączy do niej dodatkowe informacje, a także przeprowadzi

analizę wskaźnikową na podstawie zebranych dokumentów.

Trzeba pamiętać, że analiza wskaźnikowa jest pożytecznym elementem analizy

kredytu, jest ona jednak daleka od doskonałości. Wielkość większośc stosowanych

wskaźników zależy odgałęzi gospodarki, rozmiarów przedsiębiorstwa, stopy inflacji

etc.

Analiza wskaźnikowa stanowi podstawę do przeprowadzenia tzw. credit - scoringu,

czyli punktowej analizy sytuacji klienta. Bank przydaje określonym cechom

kredytobiorcy pewną liczbę punktów (np. 8 punktów za wysoki wskaźnik płynności, 5 -

za średni, 2 - za zadowalający i 0 za zły). Punkty mogą być przyznawane także np. za

rentowność, poziom zadłużenia, wskaźniki sprawności działania. Kierownictwo banku

zwykle stosuje skalę czterostopniową, czyli w uproszczeniu dzieli kredytobiorców na

dobrych, przeciętnych, słabych i złych, stosownie do sumy uzyskanych punktów.

Jeśli inne czynniki nie podważają rezultatów credit-scoringu, dobrzy kredytobiorcy

otrzymają kredyt bez większych zastrzeżeń (Co wcale nie znaczy, że otrzymają

automatycznie kredyt w podanej przez siebie wysokości i przy proponowanych

zabezpieczeniach). Klienci przeciętni otrzymają go,jeśli przedstawią dobre

zabezpieczenie, słabi

Instrukcja kredytowa

• Instrukcja kredytowa zawiera opis czynności wykonywanych przez pracowników banku od momentu pierwszej wizyty klienta do zakończenia spłaty kredytu. Są w niej omówione wymagania banku w stosunku do klienta (np. załączniki do wniosku kredytowego), forma sprawozdań z czynności inspektora kredytowego, sposób dokonywania wyliczeń pokazujących sytuację kredytobiorcy etc. Ponieważ instrukcje kredytowe są często bardzo skomplikowane, w niektórych bankach (np. w PKO BP) szeregowi pracownicy otrzymują tylko podstawowe fragmenty tych instrukcji, wskazujące na czynności, które muszą oni wykonywać osobiście.

• Procedury kredytowe są bardzo zróżnicowane; są one względnie proste przy udzielaniu większości kredytów dla 1udności, natomiast znacznie bardziej złożone w odniesieniu do kredytów gospodarczych. Ponieważ jednak na kredyty gospodarcze przypada ponad 60% ogólnej masy kredytów udzielanych przez banki i zapewniają one gros zysków, musimy poświęcić im najwięcej uwagi (poniższe informacje dotyczą właśnie procedur udzielania kredytów gospodarczych). Podstawowym celem procedur kredytowych jest segmentacja i selekcja klientów. Na większości etapów następuje eliminacja części klientów - dotyczy to przede wszystkim tych, z którymi związane jest zbyt wielkie ryzyko kredytowe. Segmentacja, czyli podział klientów na grupy, ułatwia selekcję i umożliwia prowadzenie racjonalnej polityki w zakresie

Procedura operacji faktoringowej

---