01. Zachowania uczestników ruchu drogowego

1. Miejsce i zakres obowiązywania ustawy Prawo o ruchu drogowym

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 1. 1. Ustawa reguluje zasady ruchu na drogach publicznych oraz w strefach zamieszkania, warunki dopuszczenia pojazdów do tego ruchu, wymagania w stosunku do osób kierujących pojazdami i innych uczestników ruchu oraz zasady kontroli ruchu drogowego.

2. Przepisy ustawy stosuje się również do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu.

Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086).

Art. 1. Drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie niniejszej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych.

Art. 2. 1. Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie:

1) drogi krajowe;

2) drogi wojewódzkie;

3) drogi powiatowe;

4) drogi gminne.

Art. 3. Drogi publiczne ze względu na ich dostępność dzielą się na:

1) drogi ogólnodostępne;

2) drogi o ograniczonej dostępności, w tym autostrady i drogi ekspresowe.

Art. 5. 1. Do dróg krajowych zalicza się:

1) autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach do czasu wybudowania autostrad i dróg ekspresowych;

2) drogi międzynarodowe;

3) drogi stanowiące inne połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych;

4) drogi dojazdowe do ogólnodostępnych przejść granicznych obsługujących ruch osobowy i towarowy bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów (zespołu pojazdów) lub wyłącznie ruch towarowy bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów (zespołu pojazdów);

5) drogi alternatywne dla autostrad płatnych;

6) drogi stanowiące ciągi obwodnicowe dużych aglomeracji miejskich;

7) drogi o znaczeniu obronnym.

2. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw administracji publicznej, spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej, po zasięgnięciu opinii właściwych sejmików województw, a w miastach na prawach powiatu - opinii rad miast, w drodze rozporządzenia, zalicza drogi do kategorii dróg krajowych, mając na uwadze kryteria zaliczenia określone w ust. 1.

3. Minister właściwy do spraw transportu po zasięgnięciu opinii właściwych zarządów województw, a w miastach na prawach powiatu - właściwych prezydentów miast, w drodze rozporządzenia, ustala przebieg istniejących dróg krajowych, w celu zapewnienia ciągłości dróg krajowych.

Art. 6. 1. Do dróg wojewódzkich zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1, stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie dla województwa, i drogi o znaczeniu obronnym niezaliczone do dróg krajowych.

2. Zaliczenie do kategorii dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały sejmiku województwa w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw transportu oraz obrony narodowej.

3. Ustalenie przebiegu istniejących dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały sejmiku województwa, po zasięgnięciu opinii zarządów powiatów, na obszarze których przebiega droga, a w miastach na prawach powiatu - opinii prezydentów miast.

Art. 6a. 1. Do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż określone w art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 1, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą.

2. Zaliczenie drogi do kategorii dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady powiatu w porozumieniu z zarządem województwa, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin, na obszarze których przebiega droga, oraz zarządów sąsiednich powiatów, a w miastach na prawach powiatu - opinii prezydentów miast.

3. Ustalenie przebiegu istniejących dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin, na obszarze których przebiega droga.

Art. 7. 1. Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych.

2. Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu.

3. Ustalenie przebiegu istniejących dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy.

Art. 8. 1. Drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami oraz pętle autobusowe, są drogami wewnętrznymi.

(…)

4. Oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi oraz utrzymanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu, związanych z funkcjonowaniem tych połączeń, należy do zarządcy drogi publicznej.

2. Wybrane pojęcia określone w art. 2 PRD

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) „droga” - wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt;

2) „droga twarda” - drogę z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej, klinkierowej lub brukowcowej oraz z płyt betonowych lub kamienno-betonowych, jeżeli długość nawierzchni przekracza 20 m; inne drogi są drogami gruntowymi;

5) „droga dla rowerów” - drogę lub jej część przeznaczoną do ruchu rowerów jednośladowych, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi;

6) „jezdnia” - część drogi przeznaczoną do ruchu pojazdów; określenie to nie dotyczy torowisk wydzielonych z jezdni;

8) „pobocze” - część drogi przyległą do jezdni, która może być przeznaczona do ruchu pieszych lub niektórych pojazdów, postoju pojazdów, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt;

9) „chodnik” - część drogi przeznaczoną do ruchu pieszych;

10) „skrzyżowanie” - przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze;

11) „przejście dla pieszych” - powierzchnię jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska przeznaczoną do przechodzenia przez pieszych, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi;

15) „obszar zabudowany” - obszar oznaczony odpowiednimi znakami drogowymi;

16) „strefa zamieszkania” - obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi;

17) „uczestnik ruchu” - pieszego, kierującego, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze;

18) „pieszy” - osobę znajdującą się poza pojazdem na drodze i niewykonującą na niej robót lub czynności przewidzianych odrębnymi przepisami; za pieszego uważa się również osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower, motorower, motocykl, wózek dziecięcy, podręczny lub inwalidzki, osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a także osobę w wieku do 10 lat kierującą rowerem pod opieką osoby dorosłej;

19) „kolumna pieszych” - zorganizowaną grupę pieszych prowadzoną przez kierownika lub dowódcę;

20) „kierujący” - osobę, która kieruje pojazdem lub zespołem pojazdów, a także osobę, która prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem albo pędzi zwierzęta pojedynczo lub w stadzie;

21) „kierowca” - osobę uprawnioną do kierowania pojazdem silnikowym;

22) „szczególna ostrożność” - ostrożność polegającą na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie;

25) „niedostateczna widoczność” - widoczność występującą od zmierzchu do świtu, a także w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza od świtu do zmierzchu;

26) „wymijanie” - przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku;

27) „omijanie” - przejeżdżanie (przechodzenie) obok nieporuszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody;

28) „wyprzedzanie” - przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku;

29) „zatrzymanie pojazdu” - unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż 1 minutę, oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z tych warunków lub przepisów;

30) „postój pojazdu” - unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające dłużej niż 1 minutę;

31) „pojazd” - środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszynę lub urządzenie do tego przystosowane;

32) „pojazd silnikowy” - pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu szynowego;

33) „pojazd samochodowy” - pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h; określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego;

38) „pojazd uprzywilejowany” - pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego;

41) „autobus” - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą;

45) „motocykl” - pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem - wielośladowy;

46) „motorower” - pojazd jednośladowy lub dwuśladowy zaopatrzony w silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h;

47) „rower” - pojazd jednośladowy lub wielośladowy poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem;

3.Wybrane ogólne zasady ruchu drogowego

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Zasada ostrożności,

Art. 3. 1. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga - szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby znajdującej się w pobliżu drogi, jeżeli jej zachowanie mogłoby pociągnąć za sobą skutki, o których mowa w tym przepisie.

3. Jeżeli uczestnik ruchu lub inna osoba spowodowała jednak zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest obowiązana przedsięwziąć niezbędne środki w celu niezwłocznego usunięcia zagrożenia, a gdyby nie mogła tego uczynić, powinna o zagrożeniu uprzedzić innych uczestników ruchu.

Zasada ograniczonego zaufania

Art. 4. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze mają prawo liczyć, że inni uczestnicy tego ruchu przestrzegają przepisów ruchu drogowego, chyba że okoliczności wskazują na możliwość odmiennego ich zachowania.

Hierarchia znaków i sygnałów drogowych

Art. 5. 1. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani stosować się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli, sygnałów świetlnych oraz znaków drogowych, nawet wówczas, gdy z przepisów ustawy wynika inny sposób zachowania niż nakazany przez te osoby, sygnały świetlne lub znaki drogowe.

2. Polecenia i sygnały dawane przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli mają pierwszeństwo przed sygnałami świetlnymi i znakami drogowymi.

3. Sygnały świetlne mają pierwszeństwo przed znakami drogowymi regulującymi pierwszeństwo przejazdu.

Art. 6. 1. Polecenia lub sygnały może dawać uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze:

1) policjant;

2) żołnierz Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego, zabezpieczający przemarsz lub przejazd kolumny wojskowej albo w razie akcji związanej z ratowaniem życia lub mienia;

3) funkcjonariusz Straży Granicznej;

3a) inspektor Inspekcji Transportu Drogowego;

3b) umundurowany inspektor kontroli skarbowej lub funkcjonariusz celny;

3c) strażnik gminny (miejski);

4) pracownik kolejowy na przejeździe kolejowym;

5) pracownik zarządu drogi lub inna osoba wykonująca roboty na drodze na zlecenie lub za zgodą zarządu drogi;

6) osoba nadzorująca bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię, w wyznaczonym miejscu;

7) kierujący autobusem szkolnym w miejscach postoju związanych z wsiadaniem lub wysiadaniem dzieci.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1 i ust. 4 pkt 2, powinny być łatwo rozpoznawalne i widoczne z dostatecznej odległości, zarówno w dzień, jak i w nocy.

3. Przepis ust. 2 w zakresie łatwej rozpoznawalności:

1) dotyczy osoby wymienionej w ust. 1 pkt 1 tylko poza obszarem zabudowanym;

2) nie dotyczy kierującego autobusem szkolnym, jeżeli sygnał do zatrzymania innych pojazdów dawany jest przez tę osobę bez wychodzenia z odpowiednio oznaczonego pojazdu.

4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu, uwzględniając potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w trakcie kierowania ruchem drogowym oraz sprawnego wykonywania czynności w tym zakresie:

1) określi, w drodze rozporządzenia, organizację i sposób kierowania ruchem drogowym;

2) może upoważnić, w drodze rozporządzenia, inne osoby do wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, oraz określić okoliczności, szczegółowe warunki i sposób wykonywania tych czynności.

4. Ułatwienia w ruchu dla osób niepełnosprawnych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 8. 1. Osoba niepełnosprawna o obniżonej sprawności ruchowej, kierująca pojazdem samochodowym oznaczonym kartą parkingową może nie stosować się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju, w zakresie określonym przepisami, o których mowa w art. 7 ust. 2.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do:

1) kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności ruchowej;

2) pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek.

3. Karta parkingowa powinna być umieszczona za przednią szybą pojazdu samochodowego w sposób umożliwiający jej odczytanie.

4. Kartę parkingową wydaje osobie niepełnosprawnej starosta. Za wydanie karty parkingowej pobiera się opłatę w wysokości ustalonej przez ministra właściwego do spraw transportu.

5. Kartę parkingową osobie, o której mowa w ust. 1, wydaje się na podstawie, wydanego przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, orzeczenia o zaliczeniu do znacznego, umiarkowanego, lub lekkiego stopnia niepełnosprawności o przyczynie niepełnosprawności z kodu R lub N lub na podstawie orzeczenia wydanego przez organy rentowe równoważnego na mocy przepisów szczególnych z orzeczeniami o niepełnosprawności.

5a. W przypadku osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenia zaliczające do stopnia lekkiego kartę parkingową wydaje się na podstawie orzeczenia, wraz ze wskazaniem, o którym mowa w art. 6b ust. 3 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.). W przypadku orzeczeń wydanych przez organy rentowe równoważnych z orzeczeniami o stopniu lekkim, w których nie określono przyczyny niepełnosprawności, kartę parkingową wydaje się na podstawie orzeczenia, wraz z zaświadczeniem lekarskim potwierdzającym ograniczenie sprawności ruchowej.

5b. Kartę parkingową placówkom zajmującym się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych wydaje starosta.

6. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w stosunku do kierujących pojazdami zaopatrzonymi w kartę parkingową wydaną za granicą.

7. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia:

1) wzór karty parkingowej, uwzględniając w szczególności konieczność ujednolicenia wzoru karty parkingowej z rozwiązaniami przyjętymi w krajach europejskich, w celu umożliwienia korzystania osobom niepełnosprawnym z ulg i przywilejów w ruchu drogowym, określonych w przepisach prawa krajowego;

1a) wzór oraz tryb wydania karty parkingowej dla placówek, o których mowa w ust. 2 pkt 2;

2) wysokość opłat za wydanie karty parkingowej, uwzględniając koszty związane z jej wydaniem i dystrybucją.

8. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego i ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych uprawnionych do uzyskania karty parkingowej oraz tryb wydawania tym placówkom karty parkingowej, mając na względzie zapewnienie wydawania karty właściwym placówkom.

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz.1393).

§ 33. 2. Uprawniona osoba niepełnosprawna o obniżonej sprawności ruchowej, kierująca pojazdem samochodowym, oraz kierujący pojazdem przewożący taką osobę mogą, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, nie stosować się do zakazów wyrażonych znakami: B-1, B-3, B-3a, B-4, B-10, B-35, B-37, B-38 i B-39.

5. Zasady umieszczania i obowiązywania znaków drogowych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 7. 1. Znaki i sygnały drogowe wyrażają ostrzeżenia, zakazy, nakazy lub informacje.

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz.1393).

§ 1. 1. Rozporządzenie określa znaki i sygnały obowiązujące w ruchu drogowym, ich znaczenie i zakres obowiązywania.

2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) drodze z pierwszeństwem - rozumie się przez to drogę oznakowaną jako droga z pierwszeństwem, na której kierujący zbliżający się do skrzyżowania ma pierwszeństwo w stosunku do kierujących zbliżających się do skrzyżowania drogą oznakowaną jako podporządkowana;

2) drodze podporządkowanej - rozumie się przez to drogę oznakowaną jako droga podporządkowana, na której kierujący zbliżający się do skrzyżowania jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa kierującym zbliżającym się do skrzyżowania drogą oznakowaną jako droga z pierwszeństwem;

3) ustawie - rozumie się przez to ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

3. Na drogach stosuje się następujące znaki i sygnały drogowe:

1) znaki pionowe w postaci tarcz, tablic z napisami lub symbolami, które występują również w postaci znaków świetlnych,

2) znaki poziome w postaci linii, napisów i symboli umieszczonych na nawierzchni drogi,

3) sygnały świetlne nadawane przez sygnalizatory,

4) sygnały dawane przez osoby do tego uprawnione,

5) sygnały dźwiękowe lub wibracyjne wysyłane przez urządzenia umieszczone na drodze.

4. Oprócz znaków, o których mowa w ust. 3 pkt 1, stosuje się znaki związane z oznaczeniem pasa drogowego, obiektów drogowych i oznaczenia w postaci urządzeń bezpieczeństwa ruchu, w szczególności w związku z zamknięciem drogi lub jej części dla ruchu, a w razie potrzeby - znaki z napisami wskazującymi sposób korzystania z drogi, jeżeli nie może on być wyrażony znakami określonymi w załączniku do niniejszego rozporządzenia.

§ 2. 1. Znak drogowy pionowy umieszczony po prawej stronie jezdni lub nad jezdnią dotyczy kierujących znajdujących się na wszystkich pasach ruchu; jeżeli jednak znaki są umieszczone nad poszczególnymi pasami ruchu, to znak dotyczy tylko kierujących znajdujących się na pasie, nad którym znak jest umieszczony. Znak drogowy umieszczony po lewej stronie jezdni lub pasów ruchu stanowi powtórzenie znaku umieszczonego po prawej stronie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

2. Kierujący jest obowiązany stosować się do znaku drogowego pionowego umieszczonego na wysyłającym żółte sygnały błyskowe pojeździe, który wykonuje na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne.

3. Znaki drogowe wyrażające zakazy lub nakazy odnoszące się do kierunku jazdy oraz znaki zakazu wjazdu pojazdów o określonych wymiarach, masie lub naciskach osi nie dotyczą kierującego pojazdem szynowym, poruszającego się po wyznaczonej dla niego trasie.

4. Napis lub symbol umieszczony na tabliczce pod znakiem drogowym stanowi integralną część znaku.

5. Jeżeli na znaku lub tabliczce jest podany układ dróg na skrzyżowaniu (schemat skrzyżowania) liniami o różnej szerokości, to linia szersza oznacza drogę z pierwszeństwem.

6. Znaki poziome odzwierciedlające znaki pionowe ostrzegawcze lub zakazu stanowią powtórzenie zastosowanych znaków pionowych.

7. Przepisy ust. 1 i 4 stosuje się odpowiednio do sygnałów świetlnych do kierowania ruchem.

8. Wzory znaków drogowych, sygnałów drogowych, wzory tabliczek oraz ich spis określa, z zastrzeżeniem ust. 9, załącznik do rozporządzenia.

9. Znaki i sygnały dotyczące organizacji ruchu oraz znaki określające prędkość, wymiary, masę i naciski osi pojazdu podane są przykładowo. Dotyczy to również tabliczek przedstawiających pojazdy, układ dróg na skrzyżowaniu i sytuacje na drodze.

§ 3. 1. Znaki ostrzegawcze uprzedzają o miejscach na drodze, w których występuje lub może występować niebezpieczeństwo, oraz zobowiązują uczestników ruchu do zachowania szczególnej ostrożności.

2. Odległość znaku ostrzegawczego od miejsca niebezpiecznego wynosi od 150 m do 300 m na drogach, na których dopuszczalna prędkość pojazdów przekracza 60 km/h, a do 100 m na pozostałych drogach.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do znaku A-7, który umieszcza się w odległości do 50 m od skrzyżowania na drogach, na których dopuszczalna prędkość pojazdów przekracza 60 km/h, oraz do 25 m od skrzyżowania na pozostałych drogach, z zastrzeżeniem § 5 ust. 5.

4. Umieszczona pod znakiem ostrzegawczym tabliczka T-1 wskazuje odległość znaku od miejsca niebezpiecznego.

5. Umieszczona pod znakiem ostrzegawczym tabliczka T-2 wskazuje długość odcinka drogi, na którym powtarza się lub występuje niebezpieczeństwo, jeżeli długość odcinka przekracza 500 m; umieszczona pod znakiem ostrzegawczym tabliczka T-3 oznacza koniec takiego odcinka.

§ 14. Znaki ostrzegawcze w postaci znaków świetlnych, na których symbole barwy białej znajdują się na czarnym tle, mają takie samo znaczenie, jak znaki w postaci tarcz z czarnymi symbolami. Przepis ten stosuje się odpowiednio do symboli i napisów na tabliczkach pod znakami.

§ 15. 1. Znaki zakazu obowiązują na drodze, na której są umieszczone, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

2. Zakaz wyrażony znakiem zakazu obowiązuje od miejsca jego ustawienia, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

3. Znak zakazu umieszczony pod znakiem E-17a oznacza, że zakaz obowiązuje na obszarze całej miejscowości, z wyjątkiem odcinka drogi, na którym został on zmieniony lub odwołany innym znakiem.

4. Znak zakazu umieszczony pod znakiem D-42 oznacza, że zakaz obowiązuje do znaku D-43 lub E-18a, z wyjątkiem odcinka drogi, na którym został on zmieniony lub odwołany innym znakiem.

5. Umieszczona pod znakiem zakazu tabliczka wskazuje:

1) T-20 - długość odcinka jezdni, na którym zakaz obowiązuje,

2) T-21 - odległość znaku od miejsca, od którego lub w którym zakaz obowiązuje.

6. Umieszczony na znaku zakazu albo tabliczce napis określający dni lub okres doby oznacza, że zakaz obowiązuje w tym czasie.

7. Umieszczone na jednej tarczy dwa lub trzy symbole znaków określonych w § 18 i 19 mają takie samo znaczenie jak znaki pojedyncze.

§ 33. 1. Kierujący pojazdem wykonującym na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne może nie stosować się do zakazów wyrażonych znakami B-1, B-3, B-5, B-6 i B-7 podczas wykonywania prac na drodze lub dojazdu do miejsca ich wykonywania znajdującego się na obszarze lub na drodze objętej zakazem, pod warunkiem używania żółtych sygnałów błyskowych i zachowania szczególnej ostrożności.

6. Wybrane znaki ostrzegawcze, zakazu i informacyjne

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz.1393).

Ostrzegawcze

§ 5. (…)5. Znak A-7 „ustąp pierwszeństwa” ostrzega o skrzyżowaniu z drogą z pierwszeństwem. Znak A-7 znajdujący się w obrębie skrzyżowania dotyczy tylko najbliższej jezdni, przed którą został umieszczony.

6. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio do znaku A-7 umieszczonego przed torowiskiem pojazdów szynowych lub w innych miejscach przecinania się kierunków ruchu.

7. Umieszczona pod znakiem A-7 tabliczka T-6c lub T-6d wskazuje rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem przez skrzyżowanie.

Zakazu

§ 18. (…)9. Znak B-8 „zakaz wjazdu pojazdów zaprzęgowych” oznacza zakaz ruchu pojazdów zaprzęgowych oraz jeźdźców i poganiaczy.

10. Znak B-9 „zakaz wjazdu rowerów” oznacza zakaz ruchu na jezdni i poboczu rowerów.

11. Znak B-10 „zakaz wjazdu motorowerów” oznacza zakaz ruchu motorowerów.

12. Znak B-11 „zakaz wjazdu wózków rowerowych” oznacza zakaz ruchu rowerów wielośladowych.

13. Znak B-12 „zakaz wjazdu wózków ręcznych” oznacza zakaz ruchu na jezdni i poboczu wózków ręcznych przeznaczonych do używania na jezdni, prowadzonych, ciągniętych lub pchanych.

§ 21. 1. Znak B-20 „stop” oznacza:

1) zakaz wjazdu na skrzyżowanie bez zatrzymania się przed drogą z pierwszeństwem,

2) obowiązek ustąpienia pierwszeństwa kierującym poruszającym się tą drogą.

2. Zatrzymanie powinno nastąpić w wyznaczonym w tym celu miejscu, a w razie jego braku - w takim miejscu, w którym kierujący może upewnić się, że nie utrudni ruchu na drodze z pierwszeństwem.

3. Znak B-20 umieszczony w obrębie skrzyżowania dotyczy tylko najbliższej jezdni, przed którą został ustawiony.

4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do znaku B-20 umieszczonego przed torowiskiem pojazdów szynowych lub w innych miejscach przecinania się kierunków ruchu.

5. Umieszczona pod znakiem B-20 tabliczka T-6c lub T-6d wskazuje rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem przez skrzyżowanie.

§ 22. 1. Znaki:

1) B-21 „zakaz skręcania w lewo”,

2) B-22 „zakaz skręcania w prawo”

zabraniają skręcania w kierunku wskazanym na znaku; ponadto znak B-21 zabrania zawracania.

2. Zakazy wyrażone znakami B-21 i B-22 obowiązują na najbliższym skrzyżowaniu, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Znaki B-21 i B-22 znajdujące się w obrębie skrzyżowania dotyczą tylko najbliższej jezdni, przed którą zostały umieszczone.

4. Umieszczona pod znakiem B-21 lub B-22 tabliczka T-22 wskazuje, że znak nie dotyczy rowerów jednośladowych skręcających na drogę dla rowerów lub wyznaczony na jezdni pas ruchu przeznaczony dla tych pojazdów.

5. Znak B-23 „zakaz zawracania” zabrania kierującym zawracania do najbliższego skrzyżowania włącznie.

6. Znak B-24 „koniec zakazu zawracania” oznacza odwołanie zakazu zawracania przed skrzyżowaniem.

§ 26. 1. Znak B-32 „stój - kontrola celna” oznacza obowiązek zatrzymania się. Zamiast napisu „Cło-Zoll” na znaku mogą być umieszczone napisy „Kontrola graniczna”, „Rogatka uszkodzona”, „Sygnalizacja uszkodzona”, „Wjazd na prom”, „Kontrola drogowa” lub „Pobór opłat” - odpowiednio do przyczyny zatrzymania.

2. Zatrzymanie powinno nastąpić w miejscu wyznaczonym w tym celu, a jeżeli nie jest ono wyznaczone - przed znakiem. Dalszy ruch może nastąpić za zgodą uprawnionej osoby lub po nadaniu sygnału zezwalającego na ruch.

§ 28. 1. Znak B-35 „zakaz postoju” oznacza zakaz postoju pojazdu; dopuszczalny czas unieruchomienia pojazdu dłuższy niż jedna minuta jest wskazany napisem na znaku albo na umieszczonej pod nim tabliczce.

2. Znak B-36 „zakaz zatrzymywania się” oznacza zakaz zatrzymania pojazdu.

3. Zakaz wyrażony znakiem B-35 lub B-36:

1) dotyczy tej strony drogi, po której znak się znajduje, z wyjątkiem miejsc, gdzie za pomocą znaku dopuszcza się postój lub zatrzymanie,

2) dotyczy również kolumn pieszych oraz jeźdźców i poganiaczy,

3) nie dotyczy pojazdów unieruchomionych ze względu na warunki lub przepisy ruchu drogowego.

4. Zakaz wyrażony znakiem B-36 obowiązuje, z zastrzeżeniem § 32 ust. 2, do odwołania lub do miejsca umieszczenia znaku B-35.

5. Umieszczona pod znakiem B-35 lub B-36 tabliczka T-24 wskazuje, że pojazd pozostawiony w miejscu, w którym obowiązuje zakaz wyrażony tym znakiem, zostanie usunięty z drogi na koszt właściciela.

6. Znaki:

1) B-37 „zakaz postoju w dni nieparzyste”,

2) B-38 „zakaz postoju w dni parzyste”

oznaczają zakaz postoju pojazdów odpowiednio w nieparzyste lub parzyste dni miesiąca; zakaz nie obowiązuje od godziny 21 do 24; przepisy ust. 1 i 3-5 stosuje się odpowiednio do tych znaków.

7. Umieszczone pod znakiem B-35, B-36, B-37 lub B-38 tabliczki wskazują:

1) T-25a - początek zakazu wyrażonego znakiem,

2) T-25b - kontynuację zakazu wyrażonego znakiem,

3) T-25c - odwołanie zakazu wyrażonego znakiem.

8. Znak B-35, B-36, B-37 lub B-38 wraz z tabliczką T-26, umieszczony na placu równolegle do krawędzi jezdni, oznacza, że zakaz wyrażony tym znakiem dotyczy strony placu, przy której został ustawiony.

§ 29. 1. Znak B-39 „strefa ograniczonego postoju” oznacza wjazd do strefy, w której obowiązuje zakaz postoju pojazdów na wszystkich drogach; dopuszczalny czas unieruchomienia pojazdu dłuższy niż jedna minuta jest wskazany napisem na znaku.

2. Znak B-39 nie dotyczy:

1) pojazdu komunikacji publicznej zatrzymującego się na wyznaczonym dla niego miejscu,

2) pojazdu zatrzymującego się w miejscu oznaczonym znakiem D-18, D-18a, D-18b lub D-44,

3) pojazdu unieruchomionego ze względu na warunki lub przepisy ruchu drogowego,

4) autobusu szkolnego.

3. Znak B-40 „koniec strefy ograniczonego postoju” oznacza wyjazd ze strefy ograniczonego postoju.

§ 30. Znak B-41 „zakaz ruchu pieszych” oznacza zakaz ruchu pieszych po tej stronie drogi, po której znak jest umieszczony.

§ 32. 1. Znak B-42 „koniec zakazów” oznacza odwołanie zakazów wyrażonych znakami: B-23, B-25, B-26, B-29 i B-33.

2. Jeżeli zakaz wyrażony przez znaki B-25, B-26, B-29, B-33, B-35, B-36, B-37 i B-38 nie jest uprzednio odwołany znakiem oznaczającym koniec zakazu, to obowiązuje on do najbliższego skrzyżowania; nie dotyczy to skrzyżowania na drodze dwujezdniowej, na którym wlot drogi poprzecznej znajduje się tylko z lewej strony i nie ma połączenia z prawą jezdnią.

Informacyjne

§ 43. 1. Znak D-1 „droga z pierwszeństwem” oznacza początek lub kontynuację drogi z pierwszeństwem.

2. Umieszczona pod znakiem D-1 tabliczka T-6a albo T-6b wskazuje odpowiednio rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem przez skrzyżowanie lub układ dróg podporządkowanych.

3. Znak D-2 „koniec drogi z pierwszeństwem” oznacza koniec drogi z pierwszeństwem.

§ 47. 1. Znak D-6 „przejście dla pieszych” oznacza miejsce przeznaczone do przechodzenia pieszych w poprzek drogi.

2. Znak D-6a „przejazd dla rowerzystów” oznacza miejsce przeznaczone do przejeżdżania rowerzystów w poprzek drogi.

3. Znak D-6b „przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów” oznacza występujące obok siebie miejsca, o których mowa w ust. 1 i 2.

4. Kierujący pojazdem zbliżający się do miejsca oznaczonego znakiem D-6, D-6a albo D-6b jest obowiązany zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszych lub rowerzystów znajdujących się w tych miejscach lub na nie wchodzących lub wjeżdżających.

5. Umieszczona pod znakiem D-6 lub D-6b tabliczka T-27 wskazuje, że przejście dla pieszych jest szczególnie uczęszczane przez dzieci.

§ 52. 1. Znak D-18 „parking” oznacza miejsce przeznaczone na postój pojazdów (zespołów pojazdów), z wyjątkiem przyczep kempingowych; umieszczona pod znakiem tabliczka T-23e oznacza, że na parkingu jest dopuszczony także postój przyczep kempingowych.

2. Umieszczona pod znakiem D-18 tabliczka T-30 wskazuje sposób ustawienia pojazdu względem krawędzi jezdni oznaczonej na tabliczce barwą szarą oraz że miejsce jest przeznaczone dla pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t.

3. Umieszczona pod znakiem D-18 tabliczka T-3a wskazuje koniec miejsca przeznaczonego na postój.

4. Znak D-18a „parking - miejsce zastrzeżone” oznacza miejsce przeznaczone na postój pojazdu uprawnionej osoby.

5. Znak D-18b „parking zadaszony” oznacza miejsce przeznaczone na postój pojazdów znajdujące się w budynku lub pod wiatą.

6. Umieszczona pod znakiem D-18 lub D-18b tabliczka T-29 informuje o miejscu przeznaczonym dla pojazdu samochodowego uprawnionej osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz dla kierującego pojazdem przewożącego taką osobę.

§ 58. 1. Znak D-40 „strefa zamieszkania” oznacza wjazd do strefy zamieszkania. Znak D-41 „koniec strefy zamieszkania” oznacza wyjazd ze strefy zamieszkania.

2. Znak D-40 informuje ponadto, że umieszczone w strefie zamieszkania urządzenia i rozwiązania wymuszające powolną jazdę mogą nie być oznakowane znakami ostrzegawczymi.

3. Znak D-42 „obszar zabudowany” oznacza wjazd na obszar zabudowany. Znak D-43 „koniec obszaru zabudowanego” oznacza wyjazd z obszaru zabudowanego.

(…)

5. Znak D-46 „droga wewnętrzna” oznacza początek ogólnodostępnej drogi niepublicznej; napis umieszczony na znaku wskazuje zarządcę tej drogi. Znak D-47 „koniec drogi wewnętrznej” oznacza wyjazd z takiej drogi na drogę publiczną.

7. Znaki nakazu

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz.1393).

§ 35. 1. Znaki:

1) C-1 „nakaz jazdy w prawo przed znakiem”,

2) C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem”,

3) C-3 „nakaz jazdy w lewo przed znakiem”,

4) C-4 „nakaz jazdy w lewo za znakiem”,

5) C-5 „nakaz jazdy prosto”,

6) C-6 „nakaz jazdy prosto lub w prawo”,

7) C-7 „nakaz jazdy prosto lub w lewo”,

8) C-8 „nakaz jazdy w prawo lub w lewo”,

9) C-9 „nakaz jazdy z prawej strony znaku”,

10) C-10 „nakaz jazdy z lewej strony znaku”,

11) C-11 „nakaz jazdy z prawej lub lewej strony znaku”

zobowiązują kierującego do ruchu w kierunku zgodnym ze strzałkami; znaki te mogą być umieszczone na przedłużeniu osi drogi (jezdni) lub na samej jezdni.

2. Znaki, o których mowa w ust. 1, obowiązują na najbliższym skrzyżowaniu lub w miejscu, gdzie występuje możliwość zmiany kierunku jazdy.

§ 36. 1. Znak C-12 „ruch okrężny” oznacza, że na skrzyżowaniu ruch odbywa się dookoła wyspy lub placu w kierunku wskazanym na znaku.

2. Znak C-12 występujący łącznie ze znakiem A-7 oznacza pierwszeństwo kierującego znajdującego się na skrzyżowaniu przed kierującym wjeżdżającym (wchodzącym) na to skrzyżowanie.

§ 37. 1. Znak C-13 „droga dla rowerów” oznacza drogę przeznaczoną dla kierujących rowerami jednośladowymi, którzy są obowiązani do korzystania z tej drogi.

2. Znak C-13a „koniec drogi dla rowerów” oznacza koniec drogi przeznaczonej dla kierujących rowerami jednośladowymi.

§ 38. 1. Znak C-14 „prędkość minimalna” oznacza, że kierujący, przy zachowaniu ograniczeń prędkości wynikających z przepisów szczegółowych, jest obowiązany jechać z prędkością nie mniejszą niż określona na znaku liczbą kilometrów na godzinę, chyba że warunki ruchu lub jego bezpieczeństwo wymagają zmniejszenia prędkości.

2. Znak C-15 „koniec minimalnej prędkości” oznacza miejsce, w którym prędkość minimalna określona znakiem C-14 przestaje obowiązywać.

§ 39. 1. Znak C-16 „droga dla pieszych” oznacza drogę lub jej część przeznaczoną dla pieszych, którzy są obowiązani z niej korzystać.

2. Znak C-16a „koniec drogi dla pieszych” oznacza koniec drogi przeznaczonej dla pieszych.

§ 40. 1. Umieszczone na jednej tarczy symbole znaków C-13 i C-16 oznaczają, że droga jest przeznaczona dla pieszych i kierujących rowerami jednośladowymi; ruch pieszych i rowerzystów odbywa się:

1) na całej powierzchni, jeżeli symbole oddzielone są kreską poziomą,

2) odpowiednio po stronach drogi wskazanych na znaku, jeżeli symbole oddzielone są kreską pionową.

2. Przepisy ust. 1 oraz § 37 ust. 2 i § 39 ust. 2 stosuje się odpowiednio dla oznaczania końca drogi przeznaczonej dla pieszych i kierujących rowerami jednośladowymi.

§ 41. Znak C-17 „nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecznymi” oznacza obowiązujący, wskazany znakami C-2, C-4, C-5, C-6, C-7 lub C-8, kierunek jazdy na skrzyżowaniu pojazdów przewożących materiały niebezpieczne określone w § 19 ust. 2.

§ 42. 1. Znak C-18 „nakaz używania łańcuchów przeciwpoślizgowych” oznacza, że na drodze, na której znak został umieszczony, kierujący pojazdem silnikowym jest obowiązany stosować łańcuchy przeciwpoślizgowe na co najmniej dwóch kołach napędowych; umieszczona pod znakiem tabliczka, o której mowa w § 23 ust. 2, oznacza, że znak dotyczy pojazdów określonych na tabliczce.

2. Znak C-19 „koniec nakazu używania łańcuchów przeciwpoślizgowych” oznacza miejsce, w którym nakaz określony znakiem C-18 przestaje obowiązywać.

8. Znaki poziome

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz.1393).

§ 85. 1. Znakami drogowymi poziomymi są umieszczone na nawierzchni linie ciągłe lub przerywane, pojedyncze lub podwójne, strzałki, napisy, symbole i inne linie związane z oznaczaniem określonych miejsc na drodze oraz punktowe elementy odblaskowe.

2. Znaki drogowe poziome są barwy białej lub żółtej, z zastrzeżeniem ust. 4.

3. Jeżeli na drodze są umieszczone znaki barwy białej i żółtej wskazujące różny sposób zachowania, to kierujący jest obowiązany stosować się do znaków barwy żółtej.

4. Umieszczone na jezdni punktowe elementy odblaskowe barwy czerwonej wyznaczają prawą krawędź jezdni. Lewa krawędź jezdni oraz pasy ruchu mogą być oznaczone punktowymi elementami odblaskowymi barwy białej lub żółtej; przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio.

§ 86. 1. Znak P-1 „linia pojedyncza przerywana”, w którym kreski są krótsze od przerw lub równe przerwom, wyznacza pasy ruchu.

2. Znak P-1 o podwójnej szerokości, w którym kreski i przerwy są równe, informuje ponadto, że wyznaczony pas ruchu jest pasem:

1) ruchu powolnego,

2) zanikającym albo

3) przeznaczonym wyłącznie dla pojazdów wyjeżdżających na inną drogę lub jezdnię.

3. Znak P-2 „linia pojedyncza ciągła” oddziela pasy ruchu o tym samym kierunku i oznacza ponadto zakaz przejeżdżania przez tę linię i najeżdżania na nią.

4. Znak P-3 „linia jednostronnie przekraczalna” oznacza zakaz przejeżdżania przez tę linię od strony linii ciągłej i najeżdżania na nią, z wyjątkiem powrotu po wyprzedzaniu na położony przy linii przerywanej pas ruchu zajmowany przed wyprzedzaniem.

5. Znak P-4 „linia podwójna ciągła” rozdziela pasy ruchu o kierunkach przeciwnych i oznacza zakaz przejeżdżania przez tę linię i najeżdżania na nią.

6. Znak P-5 „linia podwójna przerywana”, znajdująca się między skrzyżowaniami po obu stronach pasa ruchu, oznacza pas o zmiennym kierunku ruchu otwieranym i zamykanym sygnałami świetlnymi nadawanymi przez sygnalizator S-4.

7. Znak P-6 „linia ostrzegawcza”, w której kreski są dłuższe od przerw, rozdziela pasy ruchu i uprzedza o zbliżaniu się do linii, przez którą przejeżdżanie jest zabronione, lub do miejsca niebezpiecznego.

8. Umieszczone przy krawędzi jezdni znaki:

1) P-7a „linia krawędziowa przerywana”,

2) P-7b „linia krawędziowa ciągła”

wyznaczają krawędź jezdni; znak P-7b oznacza ponadto zakaz wjazdu na pobocze kierującemu pojazdem samochodowym.

§ 87. 1. Znaki:

1) P-8a „strzałka kierunkowa na wprost”,

2) P-8b „strzałka kierunkowa do skręcania”,

3) P-8c „strzałka kierunkowa do zawracania”

oznaczają, że jazda z pasa ruchu, na którym są umieszczone, jest dozwolona tylko w kierunku wskazanym strzałką; połączone symbole znaków P-8a, P-8b lub P-8c oznaczają zezwolenie na ruch w kierunkach wskazanych strzałkami kierunkowymi.

2. Strzałka kierunkowa zezwalająca na skręcanie w lewo, umieszczona na skrajnym lewym pasie ruchu, oznacza także zezwolenie na zawracanie, chyba że jest to zabronione znakiem pionowym B-23 lub ruch jest kierowany sygnalizatorem S-3.

3. Znak P-9 „strzałka naprowadzająca” oznacza nakaz wjazdu na sąsiedni pas ruchu wskazany strzałką; nie dotyczy to kierujących pojazdami, dla których jest przeznaczony dalszy odcinek pasa ruchu.

§ 88. 1. Znak P-10 „przejście dla pieszych” oznacza miejsce przejścia dla pieszych.

2. Znak P-11 „przejazd dla rowerzystów” oznacza miejsce przejazdu dla rowerzystów.

§ 89. 1. Znak P-12 „linia bezwzględnego zatrzymania - stop” wskazuje miejsce zatrzymania pojazdu w związku ze znakami pionowymi B-20 lub B-32.

2. Znak P-13 „linia warunkowego zatrzymania złożona z trójkątów” wskazuje miejsce zatrzymania pojazdu w celu ustąpienia pierwszeństwa wynikającego ze znaku pionowego A-7.

3. Znak P-14 „linia warunkowego zatrzymania złożona z prostokątów” wskazuje miejsce zatrzymania pojazdu na skrzyżowaniu, przed przejściem dla pieszych lub przed sygnałem świetlnym.

4. Znaki P-15 „trójkąt podporządkowania” i P-16 „napis stop” potwierdzają oznakowanie wlotu na skrzyżowanie znakami pionowymi odpowiednio A-7 i B-20.

§ 90. 1. Znak P-17 „linia przystankowa” wyznacza na jezdni miejsce przystanku pojazdów określonych w § 51 i oznacza, że zakaz zatrzymywania się innych pojazdów na przystanku obowiązuje na całej długości linii.

2. Znak P-18 „stanowisko postojowe” wyznacza miejsce przeznaczone do postoju pojazdów.

3. Znak P-19 „linia wyznaczająca pas postojowy” wyznacza pas przeznaczony na postój pojazdów wzdłuż krawędzi jezdni lub oddziela od niej zatokę postojową.

4. Znak P-20 „koperta” wyznacza stanowisko postojowe zastrzeżone dla określonego rodzaju pojazdów.

5. Znak P-21 „powierzchnia wyłączona” oznacza powierzchnię drogi, na którą wjazd i zatrzymanie są zabronione.

§ 91. 1. Znak P-22 „BUS” oznacza pas ruchu przeznaczony dla ruchu pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach.

2. Znak P-23 „rower” oznacza drogę lub jej część (pas ruchu) przeznaczoną dla ruchu rowerów jednośladowych.

3. Na pasie ruchu mogą być umieszczone inne niż określone w ust. 1 i 2 napisy lub symbole oznaczające jego przeznaczenie.

§ 92. Znak P-24 „miejsce dla pojazdu osoby niepełnosprawnej” oznacza, że stanowisko postojowe, na którym znak umieszczono, jest przeznaczone dla pojazdu samochodowego uprawnionej osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz dla kierującego pojazdem przewożącego taką osobę.

§ 93. Znak P-25 „próg zwalniający” oznacza wypukłość na jezdni zastosowaną w celu spowolnienia ruchu pojazdów.

§ 94. Przepisy § 85-87, 89 i 90 stosuje się odpowiednio do kolumn pieszych, jeźdźców i poganiaczy.

9. Sygnalizacja świetlna (S-1,S-2,S-3,S-5,S-6)

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz.1393).

§ 95. 1. Sygnały świetlne nadawane przez sygnalizator S-1 oznaczają:

1) sygnał zielony - zezwolenie na wjazd za sygnalizator,

2) sygnał żółty - zakaz wjazdu za sygnalizator, chyba że w chwili zapalenia tego sygnału pojazd znajduje się tak blisko sygnalizatora, że nie może być zatrzymany przed nim bez gwałtownego hamowania; sygnał ten oznacza jednocześnie, że za chwilę zapali się sygnał czerwony,

3) sygnał czerwony - zakaz wjazdu za sygnalizator,

4) sygnały czerwony i żółty, nadawane jednocześnie - zakaz wjazdu za sygnalizator; sygnały te oznaczają także, że za chwilę zapali się sygnał zielony.

2. Sygnał zielony nie zezwala na wjazd za sygnalizator, jeżeli:

1) ruch pojazdu utrudniłby opuszczenie jezdni pieszym lub rowerzystom,

2) ze względu na warunki ruchu na skrzyżowaniu lub za nim opuszczenie skrzyżowania nie byłoby możliwe przed zakończeniem nadawania sygnału zielonego.

3. Sygnalizator używany poza skrzyżowaniem do kierowania ruchem na zwężonym odcinku drogi może nadawać sygnały o dwóch barwach - zielonej i czerwonej.

4. Kierujący pojazdem szynowym skręcający na skrzyżowaniu o ruchu kierowanym sygnałami świetlnymi może je opuścić, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 2-4, pod warunkiem ustąpienia pierwszeństwa uczestnikom ruchu poruszającym się na wprost. Przepisu nie stosuje się na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym oznaczonym znakami C-12.

§ 96. 1. Nadawany przez sygnalizator S-2 sygnał czerwony wraz z sygnałem w kształcie zielonej strzałki oznacza, że dozwolone jest skręcanie w kierunku wskazanym strzałką w najbliższą jezdnię na skrzyżowaniu, z zastrzeżeniem ust. 3.

2. Sygnał w kształcie zielonej strzałki, nadawany przez sygnalizator S-2, zezwalający na skręcanie w lewo, zezwala również na zawracanie z lewego skrajnego pasa ruchu, chyba że jest to zabronione znakiem B-23.

3. Skręcanie lub zawracanie, o których mowa w ust. 1 i 2, jest dozwolone pod warunkiem, że kierujący zatrzyma się przed sygnalizatorem i nie spowoduje utrudnienia ruchu innym jego uczestnikom.

§ 97. 1. Sygnały świetlne nadawane przez sygnalizator kierunkowy S-3 dotyczą kierujących jadących w kierunkach wskazanych strzałką (strzałkami).

2. Przepisy § 95 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sygnałów nadawanych przez sygnalizator kierunkowy S-3.

3. Sygnał zielony nadawany przez sygnalizator kierunkowy S-3 oznacza, że podczas jazdy we wskazanym kierunku nie występuje kolizja z innymi uczestnikami ruchu.

4. Sygnalizatory kierunkowe S-3 nadające sygnały przeznaczone tylko dla pojazdów skręcających w lewo mogą nie być umieszczone po prawej stronie drogi.

§ 98. (…)

2. Sygnały świetlne dla pieszych nadawane przez sygnalizator S-5 oznaczają:

1) sygnał zielony - zezwolenie na wejście na przejście dla pieszych, przy czym sygnał zielony migający oznacza, że za chwilę zapali się sygnał czerwony i pieszy jest obowiązany jak najszybciej opuścić przejście,

2) sygnał czerwony - zakaz wejścia na przejście.

3. Sygnały świetlne dla rowerzystów nadawane przez sygnalizator S-6 oznaczają:

1) sygnał zielony - zezwolenie na wjazd na przejazd dla rowerzystów, przy czym sygnał zielony migający oznacza, że za chwilę zapali się sygnał czerwony i rowerzysta jest obowiązany jak najszybciej opuścić przejazd,

2) sygnał czerwony - zakaz wjazdu na przejazd.

§ 99. 1. Zatrzymanie pojazdu wynikające z nadawanego sygnału powinno nastąpić przed linią zatrzymania, a w razie jej braku - przed sygnalizatorem.

2. Jeżeli sygnalizator jest umieszczony nad jezdnią, to zatrzymanie pojazdu wynikające z nadawanego sygnału powinno nastąpić przed linią zatrzymania, a w razie jej braku - przed jezdnią, nad którą sygnalizator został umieszczony.

§ 100. Sygnały świetlne, o których mowa w § 95-97 i § 98 ust. 1, 4 i 5, dotyczą także kolumn pieszych, jeźdźców i poganiaczy.

10. Ogólne zasady ruchu pojazdów

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 16. 1. Kierującego pojazdem obowiązuje ruch prawostronny.

2. Kierujący pojazdem, korzystając z drogi dwujezdniowej, jest obowiązany jechać po prawej jezdni; do jezdni tych nie wlicza się jezdni przeznaczonej do dojazdu do nieruchomości położonej przy drodze.

3. Kierujący pojazdem, korzystając z jezdni dwukierunkowej co najmniej o czterech pasach ruchu, jest obowiązany zajmować pas ruchu znajdujący się na prawej połowie jezdni.

4. Kierujący pojazdem jest obowiązany jechać możliwie blisko prawej krawędzi jezdni. Jeżeli pasy ruchu na jezdni są wyznaczone, nie może zajmować więcej niż jednego pasa.

5. Kierujący pojazdem zaprzęgowym, rowerem, motorowerem, wózkiem ręcznym oraz osoba prowadząca pojazd napędzany silnikiem są obowiązani poruszać się po poboczu, chyba że nie nadaje się ono do jazdy lub ruch pojazdu utrudniałby ruch pieszych.

6. Kierujący pojazdem znajdującym się na części jezdni, po której jeżdżą pojazdy szynowe, jest obowiązany ustąpić miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi szynowemu.

Prędkość i hamowanie

Art. 19. 1. Kierujący pojazdem jest obowiązany jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa, a w szczególności: rzeźby terenu, stanu i widoczności drogi, stanu i ładunku pojazdu, warunków atmosferycznych i natężenia ruchu.

2. Kierujący pojazdem jest obowiązany:

1) jechać z prędkością nieutrudniającą jazdy innym kierującym;

2) hamować w sposób niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia;

3) utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.

3. Poza obszarem zabudowanym, na jezdniach dwukierunkowych o dwóch pasach ruchu, kierujący pojazdem objętym indywidualnym ograniczeniem prędkości albo pojazdem lub zespołem pojazdów o długości przekraczającej 7 m jest obowiązany utrzymywać taki odstęp od pojazdu silnikowego znajdującego się przed nim, aby inne wyprzedzające pojazdy mogły bezpiecznie wjechać w lukę utrzymywaną między tymi pojazdami. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli kierujący pojazdem przystępuje do wyprzedzania lub gdy wyprzedzanie jest zabronione.

Art. 20. 1. Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w godzinach 5.00-23.00 wynosi 50 km/h, z zastrzeżeniem ust. 2.

1a. Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w godzinach 23.00-5.00 wynosi 60 km/h, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów w strefie zamieszkania wynosi 20 km/h.

3. Prędkość dopuszczalna poza obszarem zabudowanym, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, wynosi w przypadku:

1) samochodu osobowego, motocykla lub samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t:

a) na autostradzie - 130 km/h,

b) na drodze ekspresowej dwujezdniowej 110 km/h,

c) na drodze ekspresowej jednojezdniowej oraz na drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu - 100 km/h,

d) na pozostałych drogach - 90 km/h;

2) zespołu pojazdów lub pojazdu niewymienionego w pkt 1:

a) na autostradzie, drodze ekspresowej lub drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu - 80 km/h,

b) na pozostałych drogach - 70 km/h.

4. Dopuszczalna prędkość autobusu spełniającego dodatkowe warunki techniczne określone w przepisach, o których mowa w art. 66 ust. 5, na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h.

5. 6. Prędkość dopuszczalna niektórych pojazdów, z zastrzeżeniem ust. 2, wynosi:

1) ciągnika rolniczego (również z przyczepą) - 30 km/h;

2) pojazdu z urządzeniem wystającym do przodu więcej niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego - 30 km/h na obszarze zabudowanym i 60 km/h poza obszarem zabudowanym;

3) motocykla (również z przyczepą) i motoroweru, którymi przewozi się dziecko w wieku do 7 lat - 40 km/h.

Art. 21. 1. Organ zarządzający ruchem na drogach może zmniejszyć lub zwiększyć, za pomocą znaków drogowych, prędkość dopuszczalną pojazdów obowiązującą na obszarze zabudowanym.

2. Prędkość dopuszczalna, o której mowa w ust. 1, może być:

1) zmniejszona - jeżeli warunki bezpieczeństwa ruchu na drodze lub jej odcinku za tym przemawiają;

2) zwiększona - jeżeli warunki ruchu na drodze lub jej odcinku zapewniają zachowanie bezpieczeństwa ruchu.

3. Organ zarządzający ruchem na drogach może zmniejszyć, za pomocą znaków drogowych, prędkość dopuszczalną pojazdów obowiązującą poza obszarem zabudowanym, jeżeli warunki bezpieczeństwa ruchu na drodze lub jej odcinku za tym przemawiają.

4. Organ rejestrujący pojazd może ustalić dla indywidualnego pojazdu dopuszczalną prędkość niższą niż określona w art. 20, jeżeli jest to uzasadnione konstrukcją lub stanem technicznym pojazdu. Ograniczenie prędkości należy uwidocznić na znaku umieszczonym z tyłu pojazdu.

Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu

Art. 22. 1. Kierujący pojazdem może zmienić kierunek jazdy lub zajmowany pas ruchu tylko z zachowaniem szczególnej ostrożności.

2. Kierujący pojazdem jest obowiązany zbliżyć się:

1) do prawej krawędzi jezdni - jeżeli zamierza skręcić w prawo;

2) do środka jezdni lub na jezdni o ruchu jednokierunkowym do lewej jej krawędzi - jeżeli zamierza skręcić w lewo.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli wymiary pojazdu uniemożliwiają skręcenie zgodnie z zasadą określoną w tym przepisie lub dopuszczalna jest jazda wyłącznie w jednym kierunku.

4. Kierujący pojazdem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas z prawej strony.

5. Kierujący pojazdem jest obowiązany zawczasu i wyraźnie sygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po wykonaniu manewru.

6. Zabrania się zawracania:

1) w tunelu, na moście, wiadukcie lub drodze jednokierunkowej;

2) na autostradzie;

3) na drodze ekspresowej, z wyjątkiem skrzyżowania lub miejsca do tego przeznaczonego;

4) w warunkach, w których mogłoby to zagrozić bezpieczeństwu ruchu na drodze lub ruch ten utrudnić.

Wymijanie, omijanie i cofanie

Art. 23. 1. Kierujący pojazdem jest obowiązany:

1) przy wymijaniu zachować bezpieczny odstęp od wymijanego pojazdu lub uczestnika ruchu, a w razie potrzeby zjechać na prawo i zmniejszyć prędkość lub zatrzymać się;

2) przy omijaniu zachować bezpieczny odstęp od omijanego pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody, a w razie potrzeby zmniejszyć prędkość; omijanie pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia w lewo może odbywać się tylko z jego prawej strony;

3) przy cofaniu ustąpić pierwszeństwa innemu pojazdowi lub uczestnikowi ruchu i zachować szczególną ostrożność, a w szczególności:

a) sprawdzić, czy wykonywany manewr nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia,

b) upewnić się, czy za pojazdem nie znajduje się przeszkoda; w razie trudności w osobistym upewnieniu się kierujący jest obowiązany zapewnić sobie pomoc innej osoby.

2. Zabrania się cofania pojazdem w tunelu, na moście, wiadukcie, autostradzie lub drodze ekspresowej.

Wyprzedzanie

Art. 24. 1. Kierujący pojazdem jest obowiązany przed wyprzedzaniem upewnić się w szczególności, czy:

1) ma odpowiednią widoczność i dostateczne miejsce do wyprzedzania bez utrudnienia komukolwiek ruchu;

2) kierujący, jadący za nim, nie rozpoczął wyprzedzania;

3) kierujący, jadący przed nim na tym samym pasie ruchu, nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu.

2. Kierujący pojazdem jest obowiązany przy wyprzedzaniu zachować szczególną ostrożność, a zwłaszcza bezpieczny odstęp od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu. W razie wyprzedzania pojazdu jednośladowego lub kolumny pieszych odstęp ten nie może być mniejszy niż 1 m.

3. Kierujący pojazdem jest obowiązany przy wyprzedzaniu przejeżdżać z lewej strony wyprzedzanego pojazdu, z zastrzeżeniem ust. 4, 5 i 10.

4. Pojazd szynowy może być wyprzedzany tylko z prawej strony, chyba że położenie torów uniemożliwia takie wyprzedzanie lub wyprzedzanie odbywa się na jezdni jednokierunkowej.

5. Wyprzedzanie pojazdu lub uczestnika ruchu, który sygnalizuje zamiar skręcenia w lewo, może odbywać się tylko z jego prawej strony.

6. Kierującemu pojazdem wyprzedzanym zabrania się w czasie wyprzedzania i bezpośrednio po nim zwiększania prędkości. Kierujący pojazdem wolnobieżnym, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem bez silnika jest obowiązany zjechać jak najbardziej na prawo i - w razie potrzeby - zatrzymać się w celu ułatwienia wyprzedzania.

7. Zabrania się wyprzedzania pojazdu silnikowego jadącego po jezdni:

1) przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia;

2) na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi;

3) na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany.

8. Dopuszcza się wyprzedzanie w miejscach, o których mowa w ust. 7 pkt 1 i 2, na jezdni:

1) jednokierunkowej;

2) dwukierunkowej na odcinku z wyznaczonymi pasami ruchu, pod warunkiem że kierujący nie wjeżdża na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym - w miejscu, gdzie jest to zabronione znakami na jezdni.

9. Dopuszcza się wyprzedzanie w miejscu, o którym mowa w ust. 7 pkt 3, pojazdu sygnalizującego zamiar skręcenia, pod warunkiem że kierujący nie wjeżdża na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym.

10. Dopuszcza się wyprzedzanie z prawej strony na odcinku drogi z wyznaczonymi pasami ruchu, przy zachowaniu warunków określonych w ust. 1 i 7:

1) na jezdni jednokierunkowej;

2) na jezdni dwukierunkowej, jeżeli co najmniej dwa pasy ruchu na obszarze zabudowanym lub trzy pasy ruchu poza obszarem zabudowanym przeznaczone są do jazdy w tym samym kierunku.

11. Zabrania się wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym.

11. Przepisy regulujące ruch pieszych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 11. 1. Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku - z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, pieszy może korzystać z jezdni, pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi.

2. Pieszy idący po poboczu lub jezdni jest obowiązany iść lewą stroną drogi.

3. Piesi idący jezdnią są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu, w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych może iść obok siebie.

4. Korzystanie przez pieszego z drogi dla rowerów jest dozwolone tylko w razie braku chodnika lub pobocza albo niemożności korzystania z nich. Pieszy, z wyjątkiem osoby niepełnosprawnej, korzystając z tej drogi, jest obowiązany ustąpić miejsca rowerowi.

5. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się w strefie zamieszkania. W strefie tej pieszy korzysta z całej szerokości drogi i ma pierwszeństwo przed pojazdem.

Art. 12. 1. Kolumna pieszych, z wyjątkiem pieszych w wieku do 10 lat, może się poruszać tylko prawą stroną jezdni.

2. Do kolumny pieszych w wieku do 10 lat stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 1 i 2.

3. Liczba pieszych idących jezdnią w kolumnie obok siebie nie może przekraczać 4, a w kolumnie wojskowej - 6, pod warunkiem że kolumna nie zajmuje więcej niż połowy szerokości jezdni.

4. Piesi w wieku do 10 lat mogą iść w kolumnie tylko dwójkami pod nadzorem co najmniej jednej osoby pełnoletniej.

5. Długość kolumny pieszych nie może przekraczać 50 m. Odległość między kolumnami nie może być mniejsza niż 100 m.

6. Jeżeli przemarsz kolumny pieszych odbywa się w warunkach niedostatecznej widoczności:

1) pierwszy i ostatni z idących z lewej strony są obowiązani nieść latarki:

a) pierwszy - ze światłem białym, skierowanym do przodu,

b) ostatni - ze światłem czerwonym, skierowanym do tyłu;

2) w kolumnie o długości przekraczającej 20 m idący po lewej stronie z przodu i z tyłu są obowiązani używać elementów odblaskowych odpowiadających właściwym warunkom technicznym, a ponadto idący po lewej stronie są obowiązani nieść dodatkowe latarki ze światłem białym, rozmieszczone w taki sposób, aby odległość między nimi nie przekraczała 10 m;

3) światło latarek powinno być widoczne z odległości co najmniej 150 m.

7. Zabrania się:

1) ruchu po jezdni kolumny pieszych w czasie mgły; zakaz ten nie dotyczy kolumny wojskowej lub policyjnej;

2) ruchu po jezdni kolumny pieszych w wieku do 10 lat w warunkach niedostatecznej widoczności;

3) prowadzenia po jezdni kolumny pieszych przez osobę w wieku poniżej 18 lat.

Art. 13. 1. Pieszy, przechodząc przez jezdnię lub torowisko, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, korzystać z przejścia dla pieszych. Pieszy znajdujący się na tym przejściu ma pierwszeństwo przed pojazdem.

2. Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych jest dozwolone, gdy odległość od przejścia przekracza 100 m. Jeżeli jednak skrzyżowanie znajduje się w odległości mniejszej niż 100 m od wyznaczonego przejścia, przechodzenie jest dozwolone również na tym skrzyżowaniu.

3. Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, o którym mowa w ust. 2, jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów. Pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom i do przeciwległej krawędzi jezdni iść drogą najkrótszą, prostopadle do osi jezdni.

4. Jeżeli na drodze znajduje się przejście nadziemne lub podziemne dla pieszych, pieszy jest obowiązany korzystać z niego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

5. Na obszarze zabudowanym, na drodze dwujezdniowej lub po której kursują tramwaje po torowisku wyodrębnionym z jezdni, pieszy przechodząc przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany korzystać tylko z przejścia dla pieszych.

6. Przechodzenie przez torowisko wyodrębnione z jezdni jest dozwolone tylko w miejscu do tego przeznaczonym.

7. Jeżeli wysepka dla pasażerów na przystanku komunikacji publicznej łączy się z przejściem dla pieszych, przechodzenie do i z przystanku jest dozwolone tylko po tym przejściu.

8. Jeżeli przejście dla pieszych wyznaczone jest na drodze dwujezdniowej, przejście na każdej jezdni uważa się za przejście odrębne. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przejścia dla pieszych w miejscu, w którym ruch pojazdów jest rozdzielony wysepką lub za pomocą innych urządzeń na jezdni.

Art. 14. Zabrania się:

1) wchodzenia na jezdnię:

a) bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych,

b) spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi;

2) przechodzenia przez jezdnię w miejscu o ograniczonej widoczności drogi;

3) zwalniania kroku lub zatrzymywania się bez uzasadnionej potrzeby podczas przechodzenia przez jezdnię lub torowisko;

4) przebiegania przez jezdnię;

5) chodzenia po torowisku;

6) wchodzenia na torowisko, gdy zapory lub półzapory są opuszczone lub opuszczanie ich rozpoczęto;

7) przechodzenia przez jezdnię w miejscu, w którym urządzenie zabezpieczające lub przeszkoda oddzielają drogę dla pieszych albo chodnik od jezdni, bez względu na to, po której stronie jezdni one się znajdują.

Art. 15. Przepisów art. 11-14 nie stosuje się w razie zamknięcia ruchu pojazdów na drodze.

12. Przepisy dotyczące rowerzystów, motorowerzystów, jeźdźców i poganiaczy oraz kierujących pojazdami zaprzęgowymi

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 33. 1. Kierujący rowerem jednośladowym jest obowiązany korzystać z drogi dla rowerów lub z drogi dla rowerów i pieszych. Kierujący rowerem, korzystając z drogi dla rowerów i pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustępować miejsca pieszym.

1a. W razie braku drogi dla rowerów lub drogi dla rowerów i pieszych kierujący rowerem jednośladowym jest obowiązany korzystać z pobocza, z zastrzeżeniem art. 16 ust. 5, a jeżeli nie jest to możliwe - z jezdni.

2. Dziecko w wieku do 7 lat może być przewożone na rowerze, pod warunkiem że jest ono umieszczone na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę.

3. Kierującemu rowerem lub motorowerem zabrania się:

1) jazdy po jezdni obok innego uczestnika ruchu;

2) jazdy bez trzymania co najmniej jednej ręki na kierownicy oraz nóg na pedałach lub podnóżkach;

3) czepiania się pojazdów.

4. Na przejeździe dla rowerzystów, kierującemu rowerem zabrania się:

1) wjeżdżania bezpośrednio przed jadący pojazd;

2) zwalniania lub zatrzymywania się bez uzasadnionej przyczyny.

5. Korzystanie z chodnika lub drogi dla pieszych przez kierującego rowerem jednośladowym jest dozwolone wyjątkowo, gdy:

1) opiekuje się on osobą w wieku do lat 10 kierującą rowerem lub

2) szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h, wynosi co najmniej 2 m i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów.

6. Kierujący rowerem, korzystając z chodnika lub drogi dla pieszych, jest obowiązany jechać powoli, zachować szczególną ostrożność i ustępować miejsca pieszym.

7. Kierujący rowerem może jechać lewą stroną jezdni na zasadach określonych dla ruchu pieszych w przepisach art. 11 ust. 1-3, jeżeli opiekuje się on osobą kierującą rowerem w wieku do lat 10.

Art. 34. 1. Do zaprzęgu może być używane tylko zwierzę niepłochliwe, odpowiednio sprawne fizycznie i dające sobą kierować.

2. Kierujący pojazdem zaprzęgowym jest obowiązany utrzymywać pojazd i zaprzęg w takim stanie, aby mógł nad nimi panować.

3. Bezpośrednio jeden za drugim może jechać nie więcej niż 5 pojazdów zaprzęgowych. Odległość między piątym pojazdem a następnym nie może być mniejsza niż 200 m.

4. Kierujący pojazdem zaprzęgowym przy wjeżdżaniu na drogę twardą w miejscu, gdzie nie ma dostatecznej widoczności drogi, jest obowiązany prowadzić zwierzę za uzdę.

5. Kierującemu pojazdem zaprzęgowym zabrania się:

1) przeciążania zwierzęcia;

2) jazdy obok innego uczestnika ruchu na jezdni;

3) pozostawiania pojazdu nie zabezpieczonego przed ruszeniem;

4) jazdy pojazdem na płozach bez dzwonków lub grzechotek.

Art. 35. 1. Jazda wierzchem i pędzenie zwierząt powinny się odbywać po drodze przeznaczonej do pędzenia zwierząt. W razie braku takiej drogi jazda wierzchem i pędzenie zwierząt mogą odbywać się po poboczu, a jeżeli brak jest pobocza - po jezdni.

2. Do jazdy wierzchem i pędzenia zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy art. 34 ust. 1 i 2 oraz przepisy o ruchu pojazdów.

Art. 36. 1. Zabrania się jazdy wierzchem:

1) bez uzdy;

2) obok innego uczestnika ruchu na jezdni;

3) po drodze oznaczonej znakami z numerem drogi międzynarodowej oraz po drodze, na której obowiązuje zakaz ruchu pojazdów zaprzęgowych;

4) po drodze twardej w okresie niedostatecznej widoczności;

5) po drodze twardej osobie w wieku poniżej 17 lat.

2. Jeździec może prowadzić luzem tylko jedno zwierzę po swojej prawej stronie.

Art. 37. 1. Zwierzęta w stadzie mogą być pędzone po drodze tylko pod odpowiednim nadzorem. Zwierzę pojedyncze może być prowadzone tylko na uwięzi.

2. Poganiacz zwierząt jest obowiązany:

1) iść po lewej stronie pędzonych zwierząt;

2) w okresie niedostatecznej widoczności nieść latarkę z widocznym z odległości co najmniej 150 m światłem białym.

3. Zwierzęta mogą być prowadzone luzem przy pojeździe zaprzęgowym z jego prawej strony, w liczbie nie większej niż 2 sztuki.

4. Zabrania się:

1) pędzenia zwierząt po drodze oznaczonej znakami z numerem drogi międzynarodowej, a po innej drodze twardej - w okresie od zmierzchu do świtu;

2) pędzenia zwierząt po drodze twardej osobie w wieku poniżej 13 lat;

3) pędzenia zwierząt w poprzek drogi w miejscu niewidocznym na dostateczną odległość;

4) zatrzymywania zwierząt na jezdni;

5) zajmowania przez zwierzęta więcej niż prawej połowy jezdni albo drogi dla pieszych lub rowerów.

5. Rada powiatu może wprowadzić zakaz pędzenia zwierząt na określonych drogach lub obszarach oraz w określonym czasie.

13. Przypadki włączania się do ruchu

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 17. 1. Włączanie się do ruchu następuje przy rozpoczynaniu jazdy po postoju lub zatrzymaniu się niewynikającym z warunków lub przepisów ruchu drogowego oraz przy wjeżdżaniu:

1) na drogę z nieruchomości, z obiektu przydrożnego lub dojazdu do takiego obiektu, z drogi niebędącej drogą publiczną oraz ze strefy zamieszkania;

2) na drogę z pola lub na drogę twardą z drogi gruntowej;

3) na jezdnię z pobocza, z chodnika lub z pasa ruchu dla pojazdów powolnych;

3a) na jezdnię lub pobocze z drogi dla rowerów, z wyjątkiem wjazdu na przejazd dla rowerzystów;

4) pojazdem szynowym - na drogę z zajezdni lub na jezdnię z pętli.

2. Kierujący pojazdem, włączając się do ruchu, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz ustąpić pierwszeństwa innemu pojazdowi lub uczestnikowi ruchu.

Art. 18. 1. Kierujący pojazdem, zbliżając się do oznaczonego przystanku autobusowego (trolejbusowego) na obszarze zabudowanym, jest obowiązany zmniejszyć prędkość, a w razie potrzeby zatrzymać się, aby umożliwić kierującemu autobusem (trolejbusem) włączenie się do ruchu, jeżeli kierujący takim pojazdem sygnalizuje kierunkowskazem zamiar zmiany pasa ruchu lub wjechania z zatoki na jezdnię.

2. Kierujący autobusem (trolejbusem), o którym mowa w ust. 1, może wjechać na sąsiedni pas ruchu lub na jezdnię dopiero po upewnieniu się, że nie spowoduje to zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Art. 18a. 1. Kierujący pojazdem, zbliżając się do miejsca postoju autobusu szkolnego, jest obowiązany:

1) zatrzymać się, o ile kierujący tym autobusem podał sygnał zatrzymania;

2) zmniejszyć prędkość, a w razie potrzeby zatrzymać się, aby umożliwić kierującemu tym autobusem wjazd na jezdnię lub sąsiedni pas ruchu, o ile sygnalizuje on zamiar wykonania takiego manewru.

2. Kierujący autobusem szkolnym w sytuacji, o której mowa w ust. 1, może wjechać na sąsiedni pas ruchu lub jezdnię dopiero po upewnieniu się, że nie spowoduje to zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego.

14. Pierwszeństwo przejazdu

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 25. 1. Kierujący pojazdem, zbliżając się do skrzyżowania, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z prawej strony, a jeżeli skręca w lewo - także jadącemu z kierunku przeciwnego na wprost lub skręcającemu w prawo.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do pojazdu szynowego, który ma pierwszeństwo w stosunku do innych pojazdów, bez względu na to, z której strony nadjeżdża.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w razie przecinania się kierunków ruchu poza skrzyżowaniem.

4. Kierującemu pojazdem zabrania się:

1) wjeżdżania na skrzyżowanie, jeżeli na skrzyżowaniu lub za nim nie ma miejsca do kontynuowania jazdy;

2) rozdzielania kolumny pieszych.

5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio podczas jazdy po placu, na którym ze względu na brak wyodrębnienia jezdni i chodników ruch pieszych i pojazdów odbywa się po tej samej powierzchni.

Art. 27. 1. Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejazdu dla rowerzystów, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerowi znajdującemu się na przejeździe.

2. 3. Kierujący pojazdem, przejeżdżając przez drogę dla rowerów poza jezdnią, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa rowerowi.

4. Kierującemu pojazdem zabrania się wyprzedzania pojazdu na przejeździe dla rowerzystów i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem przejazdu, na którym ruch jest kierowany.

15. Zasady używania świateł zewnętrznych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 51. 1. Kierujący pojazdem jest obowiązany używać świateł mijania podczas jazdy w warunkach normalnej przejrzystości powietrza.”,

2. W czasie od świtu do zmierzchu w warunkach normalnej przejrzystości powietrza, zamiast świateł mijania, kierujący może używać świateł do jazdy dziennej.

3. W czasie od zmierzchu do świtu, na nieoświetlonych drogach, zamiast świateł mijania lub łącznie z nimi, kierujący pojazdem może używać świateł drogowych, o ile nie oślepi innych kierujących albo pieszych poruszających się w kolumnie. Kierujący pojazdem, używając świateł drogowych, jest obowiązany przełączyć je na światła mijania w razie zbliżania się:

1) pojazdu nadjeżdżającego z przeciwka, przy czym jeżeli jeden z kierujących wyłączył światła drogowe - drugi jest obowiązany uczynić to samo;

2) do pojazdu poprzedzającego, jeżeli kierujący może być oślepiony;

3) pojazdu szynowego lub komunikacji wodnej, jeżeli poruszają się w takiej odległości, że istnieje możliwość oślepienia kierujących tymi pojazdami.

4. Kierujący motocyklem, motorowerem lub pojazdem szynowym jest obowiązany używać podczas jazdy świateł mijania, z zastrzeżeniem ust. 3.

5. Na drodze krętej, oznaczonej odpowiednimi znakami drogowymi, kierujący pojazdem może używać przednich świateł przeciwmgłowych od zmierzchu do świtu, również w warunkach normalnej przejrzystości powietrza.

6. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do kierującego pojazdem, który nie jest wyposażony w światła mijania, drogowe lub światła do jazdy dziennej. Kierujący takim pojazdem w czasie od zmierzchu do świtu lub w tunelu jest obowiązany używać świateł stanowiących obowiązkowe wyposażenie pojazdu.

7. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio podczas zatrzymania pojazdu, wynikającego z warunków lub przepisów ruchu drogowego. Jeżeli zatrzymanie trwa ponad 1 minutę, dopuszcza się wyłączenie świateł zewnętrznych pojazdu, o ile na tym samym pasie ruchu, przed tym pojazdem i za nim, stoją inne pojazdy.

Art. 52. 1. Kierujący pojazdem silnikowym lub szynowym, w warunkach niedostatecznej widoczności, podczas zatrzymania niewynikającego z warunków ruchu lub przepisów ruchu drogowego oraz podczas postoju, jest obowiązany używać świateł pozycyjnych przednich i tylnych lub świateł postojowych. W pojeździe niezłączonym z przyczepą oraz w zespole pojazdów o długości nieprzekraczającej 6 m dopuszcza się włączenie świateł postojowych jedynie od strony środka jezdni.

2. Podczas zatrzymania lub postoju, w miejscu oświetlonym w stopniu zapewniającym widoczność pojazdu lub znajdującym się poza jezdnią i poboczem, wszystkie światła pojazdu mogą być wyłączone. Przepis ten nie dotyczy pojazdu szynowego oraz pojazdu, na którym znajduje się urządzenie lub ładunek, wystające poza pojazd i wymagające oznaczenia odrębnymi światłami.

3. Światło oświetlające przedmioty przydrożne (szperacz) może być włączone tylko podczas zatrzymania lub postoju, pod warunkiem że nie oślepi innych uczestników ruchu. Ograniczenie to nie dotyczy pojazdu uprzywilejowanego.

16. Przepisy regulujące postój i zatrzymanie pojazdów

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 46. 1. Zatrzymanie i postój pojazdu są dozwolone tylko w miejscu i w warunkach, w których jest on z dostatecznej odległości widoczny dla innych kierujących i nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub jego utrudnienia.

2. Kierujący pojazdem, zatrzymując pojazd na jezdni, jest obowiązany ustawić go jak najbliżej jej krawędzi oraz równolegle do niej.

3. W czasie postoju na drodze poza obszarem zabudowanym pojazd powinien znajdować się, jeżeli to tylko możliwe, poza jezdnią.

4. Kierujący pojazdem jest obowiązany stosować sposób zatrzymania lub postoju wskazany znakami drogowymi.

5. Kierujący pojazdem jest obowiązany w czasie postoju zabezpieczyć pojazd przed możliwością jego uruchomienia przez osobę niepowołaną oraz zachować inne środki ostrożności niezbędne do uniknięcia wypadku.

Art. 47. 1. Dopuszcza się zatrzymanie lub postój na chodniku kołami jednego boku lub przedniej osi pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t, pod warunkiem że:

1) na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymania lub postoju;

2) szerokość chodnika pozostawionego dla pieszych jest taka, że nie utrudni im ruchu i jest nie mniejsza niż 1,5 m;

3) pojazd umieszczony przednią osią na chodniku nie tamuje ruchu pojazdów na jezdni.

2. Dopuszcza się, przy zachowaniu warunków określonych w ust. 1 pkt 2, zatrzymanie lub postój na chodniku przy krawędzi jezdni całego samochodu osobowego, motocykla, motoroweru lub roweru. Inny pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t może być w całości umieszczony na chodniku tylko w miejscu wyznaczonym odpowiednimi znakami drogowymi.

Art. 48. Art. 49. 1. Zabrania się zatrzymania pojazdu:

1) na przejeździe kolejowym, na przejeździe tramwajowym, na skrzyżowaniu oraz w odległości mniejszej niż 10 m od przejazdu lub skrzyżowania;

2) na przejściu dla pieszych, na przejeździe dla rowerzystów oraz w odległości mniejszej niż 10 m przed tym przejściem lub przejazdem; na drodze dwukierunkowej o dwóch pasach ruchu zakaz ten obowiązuje także za tym przejściem lub przejazdem;

3) w tunelu, na moście lub na wiadukcie;

4) na jezdni wzdłuż linii ciągłej oraz w pobliżu jej punktów krańcowych, jeżeli zmusiłoby to innych kierujących pojazdami wielośladowymi do najeżdżania na tę linię;

5) na jezdni obok linii przerywanej wyznaczającej krawędź jezdni oraz na jezdni i na poboczu obok linii ciągłej wyznaczającej krawędź jezdni;

6) w odległości mniejszej niż 10 m od przedniej strony znaku lub sygnału drogowego, jeżeli zostałyby one zasłonięte przez pojazd;

7) na jezdni przy jej lewej krawędzi, z wyjątkiem zatrzymania lub postoju pojazdu na obszarze zabudowanym na drodze jednokierunkowej lub na jezdni dwukierunkowej o małym ruchu;

8) na pasie między jezdniami;

9) w odległości mniejszej niż 15 m od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, a na przystanku z zatoką - na całej jej długości;

10) w odległości mniejszej niż 15 m od punktów krańcowych wysepki, jeżeli jezdnia z prawej jej strony ma tylko jeden pas ruchu;

11) na drodze dla rowerów.

2. Zabrania się postoju:

1) w miejscu utrudniającym wjazd lub wyjazd, w szczególności do i z bramy, garażu, parkingu lub wnęki postojowej;

2) w miejscu utrudniającym dostęp do innego prawidłowo zaparkowanego pojazdu lub wyjazd tego pojazdu;

3) przed i za przejazdem kolejowym, po obu stronach drogi, na odcinku od przejazdu kolejowego do słupka wskaźnikowego z jedną kreską;

4) w strefie zamieszkania w innym miejscu niż wyznaczone w tym celu;

5) na obszarze zabudowanym, pojazdu lub zespołu pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 16 t lub o długości przekraczającej 12 m, poza wyznaczonymi w tym celu parkingami.

3. Zabrania się zatrzymania lub postoju pojazdu na autostradzie lub drodze ekspresowej w innym miejscu niż wyznaczone w tym celu. Jeżeli unieruchomienie pojazdu nastąpiło z przyczyn technicznych, kierujący pojazdem jest obowiązany usunąć pojazd z jezdni oraz ostrzec innych uczestników ruchu.

4. Zakaz zatrzymania lub postoju pojazdu nie dotyczy unieruchomienia pojazdu wynikającego z warunków lub przepisów ruchu drogowego.

Art. 50. 1. Kierujący pojazdem jest obowiązany sygnalizować postój pojazdu silnikowego lub przyczepy z powodu uszkodzenia lub wypadku:

1) na autostradzie lub drodze ekspresowej - w każdym przypadku;

2) na pozostałych drogach twardych:

a) poza obszarem zabudowanym - w razie postoju na jezdni w miejscu, w którym jest to zabronione, a na poboczu, jeżeli pojazd nie jest widoczny z dostatecznej odległości,

b) na obszarze zabudowanym - w razie postoju na jezdni w miejscu, w którym zatrzymanie jest zabronione.

2. Postój pojazdu, o którym mowa w ust. 1, należy sygnalizować w sposób następujący:

1) na autostradzie lub drodze ekspresowej - przez:

a) włączenie świateł awaryjnych pojazdu, a jeżeli pojazd nie jest w nie wyposażony, należy włączyć światła pozycyjne,

b) umieszczenie ostrzegawczego trójkąta odblaskowego w odległości 100 m za pojazdem; trójkąt ten umieszcza się na jezdni lub poboczu, odpowiednio do miejsca unieruchomienia pojazdu;

2) na pozostałych drogach:

a) poza obszarem zabudowanym - przez umieszczenie w odległości 30-50 m za pojazdem ostrzegawczego trójkąta odblaskowego i włączenie świateł awaryjnych; w razie gdy pojazd nie jest wyposażony w światła awaryjne, należy włączyć światła pozycyjne,

b) na obszarze zabudowanym - przez włączenie świateł awaryjnych, a jeżeli pojazd nie jest w nie wyposażony, należy włączyć światła pozycyjne i umieścić ostrzegawczy trójkąt odblaskowy za pojazdem lub na nim, na wysokości nie większej niż 1 m.

3. Sygnalizowanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, obowiązuje przez cały czas postoju pojazdu.

17. Dokumenty jakie kierujący jest obowiązany posiadac w czasie kontroli i okazywać na żądanie uprawnionego organu.

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 38. Kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu wymagane dla danego rodzaju pojazdu lub kierującego:

1) dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem;

2) dokument stwierdzający dopuszczenie pojazdu do ruchu;

3) dokument stwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzający opłacenie składki tego ubezpieczenia;

4) zaświadczenie, o którym mowa w art. 95a ust. 1 pkt 2,

5) inne dokumenty, jeżeli obowiązek taki wynika z odrębnej ustawy.

Art. 95. 1. Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania tramwajem jest pozwolenie.

Art. 95a. 1. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym może być osoba, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, która:

1) ukończyła 21 lat;

2) posiada zaświadczenie wydane przez pracodawcę, potwierdzające jej zatrudnienie oraz spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, i psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

2. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez dowódcę jednostki wojskowej, potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

3. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym Policji może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez odpowiedni organ Policji, potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

Art. 122.(…) 2. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego, instruktor, egzaminator oraz kierujący tramwajem podlegają kontrolnym badaniom lekarskim:

1) w wieku do 55 lat - co 5 lat;

2) w wieku od 55 lat do 65 - co 2 lata;

3) powyżej 65 roku życia - corocznie.

Art. 124.(…) 2. Instruktor, egzaminator, kierowca pojazdu uprzywilejowanego oraz kierujący tramwajem podlegają kontrolnym badaniom psychologicznym co 5 lat do ukończenia 65 roku życia i następnie corocznie.

18.Używanie pasów bezpieczeństwa i hełmów ochronnych oraz przewożenie dziecka w pojazdach samochodowych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 39. 1. Kierujący pojazdem samochodowym oraz osoba przewożona takim pojazdem wyposażonym w pasy bezpieczeństwa są obowiązani korzystać z tych pasów podczas jazdy, z zastrzeżeniem ust. 3.

2. Obowiązek korzystania z pasów bezpieczeństwa nie dotyczy:

1) osoby mającej orzeczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów;

2) kobiety o widocznej ciąży;

3) kierującego taksówką osobową podczas przewożenia pasażera;

4) instruktora lub egzaminatora podczas szkolenia lub egzaminowania;

5) policjanta, funkcjonariusza Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Inspektora Kontroli Skarbowej, funkcjonariusza celnego i Służby Więziennej, żołnierza Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - podczas przewożenia osoby (osób) zatrzymanej;

6) funkcjonariusza Biura Ochrony Rządu podczas wykonywania czynności służbowych;

7) zespołu medycznego w czasie udzielania pomocy medycznej;

8) konwojenta podczas przewożenia wartości pieniężnych;

9) osoby chorej lub niepełnosprawnej przewożonej na noszach lub w wózku inwalidzkim.

3. W pojeździe samochodowym wyposażonym w pasy bezpieczeństwa dziecko w wieku do 12 lat, nieprzekraczające 150 cm wzrostu, przewozi się w foteliku ochronnym lub innym urządzeniu do przewożenia dzieci, odpowiadającym wadze i wzrostowi dziecka oraz właściwym warunkom technicznym.

4. Przepis ust. 3 nie dotyczy przewozu dziecka taksówką osobową, pojazdem pogotowia ratunkowego lub Policji.

Art. 40. 1. Kierujący motocyklem lub motorowerem oraz osoba przewożona takimi pojazdami są obowiązani używać w czasie jazdy hełmów ochronnych odpowiadających właściwym warunkom technicznym.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w odniesieniu do motocykli fabrycznie wyposażonych w pasy bezpieczeństwa.

Art. 45. 2. Kierującemu pojazdem zabrania się:

4) przewożenia w foteliku ochronnym dziecka siedzącego tyłem do kierunku jazdy na przednim siedzeniu pojazdu samochodowego wyposażonego w poduszkę powietrzną dla pasażera;

5) przewożenia, poza specjalnym fotelikiem ochronnym, dziecka w wieku do 12 lat na przednim siedzeniu pojazdu samochodowego.

19. Oznakowanie osób wykonujących czynności na drodze

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 41. Osoba wykonująca roboty lub inne czynności na drodze jest obowiązana używać w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu elementów odblaskowych odpowiadających właściwym warunkom technicznym.

20. Poruszanie się dzieci na drogach publicznych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 43. 1. Dziecko w wieku do 7 lat może korzystać z drogi tylko pod opieką osoby, która osiągnęła wiek co najmniej 10 lat. Nie dotyczy to strefy zamieszkania.

2. Dziecko w wieku do 15 lat, poruszające się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym, jest obowiązane używać elementów odblaskowych w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą drogi przeznaczonej wyłącznie dla pieszych.

21. Obowiązki uczestnika wypadku drogowego

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 44. 1. Kierujący pojazdem w razie uczestniczenia w wypadku drogowym jest obowiązany:

1) zatrzymać pojazd, nie powodując przy tym zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego;

2) przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku;

3) niezwłocznie usunąć pojazd z miejsca wypadku, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego;

4) podać swoje dane personalne, dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku.

2. Jeżeli w wypadku jest zabity lub ranny, kierujący pojazdem jest obowiązany ponadto:

1) udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać pogotowie ratunkowe i Policję;

2) nie podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku;

3) pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie pogotowia lub Policji wymaga oddalenia się - niezwłocznie powrócić na to miejsce.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do innych osób uczestniczących w wypadku.

22. Nietrzeźwość uczestników ruchu drogowego

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 45. 1. Zabrania się:

1) kierowania pojazdem, prowadzenia kolumny pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt osobie w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;

2) holowania pojazdu kierowanego przez osobę, o której mowa w pkt 1;

2. Kierującemu pojazdem zabrania się:

2) przewożenia osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 1, na rowerze lub motorowerze albo motocyklu, chyba że jest przewożona w bocznym wózku;

23. Ruch pojazdów uprzywilejowanych

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 8a. Art. 9. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się.

Art. 24. 11. Zabrania się wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym.

Art. 53. 1. Pojazdem uprzywilejowanym w ruchu drogowym może być pojazd samochodowy:

1) jednostek ochrony przeciwpożarowej;

2) pogotowia ratunkowego;

3) Policji;

4) jednostki ratownictwa chemicznego;

5) Straży Granicznej;

6) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;

7) Agencji Wywiadu;

7a) Centralnego Biura Antykorupcyjnego;

7b) Służby Kontrwywiadu Wojskowego;

7c) Służby Wywiadu Wojskowego;

8) Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

9) Służby Więziennej;

10) Biura Ochrony Rządu;

10a) kontroli skarbowej;

10b) Służby Celnej;

11) Inspekcji Transportu Drogowego;

12) jednostki niewymienionej w pkt 1-11, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego - na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

1a. Minister właściwy do spraw wewnętrznych stwierdza wygaśnięcie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 12, gdy ustaną okoliczności uzasadniające wykorzystanie pojazdu jako uprzywilejowanego.

2. Kierujący pojazdem uprzywilejowanym może, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, nie stosować się do przepisów o ruchu pojazdów, zatrzymaniu i postoju oraz do znaków i sygnałów drogowych tylko w razie, gdy:

1) uczestniczy:

a) w akcji związanej z ratowaniem życia, zdrowia ludzkiego lub mienia albo koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa lub porządku publicznego albo

b) w przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejowanych,

c) w wykonywaniu zadań związanych bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, którym na mocy odrębnych przepisów przysługuje ochrona;

2) pojazd wysyła jednocześnie sygnały świetlny i dźwiękowy; po zatrzymaniu pojazdu nie wymaga się używania sygnału dźwiękowego;

3) w pojeździe włączone są światła drogowe lub mijania.

3. Kierujący pojazdem uprzywilejowanym jest obowiązany stosować się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub upoważnione do jego kontroli.

4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, uwzględniając w szczególności konieczność zapewnienia porządku, sprawności i bezpieczeństwa ruchu drogowego, określi, w drodze rozporządzenia, okoliczności, w jakich używane są pojazdy uprzywilejowane w kolumnach.

Art. 95a. 1. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym może być osoba, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, która:

1) ukończyła 21 lat;

2) posiada zaświadczenie wydane przez pracodawcę, potwierdzające jej zatrudnienie oraz spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, i psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

2. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez dowódcę jednostki wojskowej, potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

3. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym Policji może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez odpowiedni organ Policji, potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

24. Rodzaje dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami oraz kategorie praw jazdy i wynikające z nich zakres uprawnień

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 88. 1. Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym jest prawo jazdy określonej kategorii.

2. Prawo jazdy uprawnia do kierowania:

1) kategorii A - motocyklem;

2) kategorii A1 - motocyklem o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3 i mocy nieprzekraczającej 11 kW;

3) kategorii B:

a) pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu lub motocykla,

b) pojazdem, o którym mowa w lit. a), z przyczepą a dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 3,5 t,

c) ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym;

4) kategorii B1 - trójkołowym lub czterokołowym pojazdem samochodowym o masie własnej nieprzekraczającej 550 kg, z wyjątkiem motocykla;

5) kategorii C - pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym;

6) kategorii C1 - pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nieprzekraczającej 7,5 t, z wyjątkiem autobusu, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym;

7) kategorii D - autobusem, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym;

8) kategorii D1 - autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą, a także ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym;

9) kategorii T - ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym;

10) kategorii B+E, C+E lub D+E - pojazdem określonym odpowiednio w kategorii B, C lub D, łącznie z przyczepą;

11) kategorii C1+E - zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii C1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego;

12) kategorii D1+E - zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 12 t, składającym się z pojazdu ciągnącego określonego w kategorii D1 i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego.

3. Prawo jazdy:

1) kategorii B i C+E lub B i D+E - uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii B+E;

2) kategorii C+E i D - uprawnia do kierowania zespołem pojazdów określonych w kategorii D+E;

3) kategorii A, B, B1, C, C1, D lub D1 - uprawnia do kierowania pojazdem w nich wymienionym z przyczepą lekką;

4) kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E - uprawnia do kierowania ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami).

Art. 92. Prawo jazdy może zawierać ograniczenie wynikające ze stanu zdrowia kierowcy lub możliwości prowadzenia określonego pojazdu.

Art. 95. 1. Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania tramwajem jest pozwolenie.

Art. 96. 1. Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania przez osobę, która nie ukończyła 18 lat:

1) rowerem - jest karta rowerowa, motorowerowa lub prawo jazdy;

2) motorowerem - jest karta motorowerowa lub prawo jazdy;

3) pojazdem zaprzęgowym - jest prawo jazdy, karta motorowerowa lub rowerowa, jeżeli osoba uprawniona ukończyła 15 lat.

2. Kartę rowerową lub motorowerową może uzyskać osoba, która wykazała się niezbędnymi kwalifikacjami i osiągnęła wymagany wiek: 10 lat w przypadku karty rowerowej i 13 lat w przypadku karty motorowerowej.

3. Kierować rowerem wieloosobowym oraz przewozić na rowerze inną osobę może osoba, która ukończyła 17 lat, a kierować po jezdni wózkiem inwalidzkim poruszanym siłą mięśni kierującego - osoba, która ukończyła 13 lat.

25. Warunki dopuszczenia pojazdów do ruchu

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 66. 1. Pojazd uczestniczący w ruchu ma być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystanie z niego:

1) nie zagrażało bezpieczeństwu osób nim jadących lub innych uczestników ruchu, nie naruszało porządku ruchu na drodze i nie narażało kogokolwiek na szkodę;

2) nie zakłócało spokoju publicznego przez powodowanie hałasu przekraczającego poziom określony w przepisach szczegółowych;

3) nie powodowało wydzielania szkodliwych substancji w stopniu przekraczającym wielkości określone w przepisach szczegółowych;

4) nie powodowało niszczenia drogi;

5) zapewniało dostateczne pole widzenia kierowcy oraz łatwe, wygodne i pewne posługiwanie się urządzeniami do kierowania, hamowania, sygnalizacji i oświetlenia drogi przy równoczesnym jej obserwowaniu;

6) nie powodowało zakłóceń radioelektrycznych w stopniu przekraczającym wielkości określone w przepisach szczegółowych.

2. Urządzenia i wyposażenie pojazdu, w szczególności zapewniające bezpieczeństwo ruchu i ochronę środowiska przed ujemnymi skutkami używania pojazdu, powinny być utrzymane w należytym stanie oraz działać sprawnie i skutecznie.

3. Urządzenia służące do łączenia pojazdu ciągnącego z przyczepą powinny zapewnić bezpieczne ciągnięcie przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej przewidzianej do ciągnięcia przez ten pojazd, uniemożliwić samoczynne odłączenie się przyczepy oraz zapewnić prawidłowe działanie świateł i hamulców, o ile przyczepa jest w nie wyposażona.

Art. 71. 1. Dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, motoroweru lub przyczepy jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. Przepis ten nie dotyczy pojazdów, o których mowa w ust. 3.

2. Pojazdy określone w ust. 1 są dopuszczone do ruchu, jeżeli odpowiadają warunkom określonym w art. 66 oraz są zarejestrowane i zaopatrzone w zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne, a w przypadku pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli, w nalepkę kontrolną.

3. Pojazd niewymieniony w ust. 1, przyczepa motocyklowa oraz przyczepa specjalna przeznaczona do ciągnięcia przez ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny jest dopuszczony do ruchu, jeżeli odpowiada warunkom określonym w art. 66.

4. Zespół pojazdów składający się z pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t i przyczepy albo autobusu i przyczepy może być dopuszczony do ruchu po uzyskaniu odpowiedniej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym pojazdu silnikowego, dokonanej na podstawie przeprowadzonego badania technicznego. Przepis ten nie dotyczy motocykla.

5. Pojazd zarejestrowany za granicą dopuszcza się do ruchu, jeżeli odpowiada wymaganym warunkom technicznym i jest zaopatrzony w tablice rejestracyjne z numerem rejestracyjnym składającym się z liter alfabetu łacińskiego i cyfr arabskich, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 2 i 3, a kierujący pojazdem ma przy sobie dokument stwierdzający dokonanie rejestracji.

6. Pojazd sprowadzony z terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, po dokonaniu ostatecznej odprawy celnej przywozowej, dopuszcza się do ruchu na okres 30 dni.

7. Właściciel pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest obowiązany zarejestrować pojazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia jego sprowadzenia.

Art. 75b. Organ właściwy w sprawach rejestracji legalizuje tablice rejestracyjne, umieszczając na nich znak legalizacyjny.

Art. 78. 2. Właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o:

1) nabyciu lub zbyciu pojazdu;

2) zmianie stanu faktycznego wymagającej zmiany danych zamieszczonych w dowodzie rejestracyjnym.

4. Właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

26.Postępowanie z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 130. 1. Policja prowadzi ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Określonemu naruszeniu przypisuje się odpowiednią liczbę punktów w skali od 0 do 10 i wpisuje się do tej ewidencji.

1a. W ewidencji policja wpisuje także naruszenia przepisów ruchu drogowego, którym nie przypisano wartości punktowej.

2. Punkty za naruszenie przepisów ruchu drogowego wpisane do ewidencji usuwa się po upływie 1 roku od dnia naruszenia, chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć przypisana liczba punktów przekroczyłaby 24 punkty lub w przypadku kierowców, o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 3 - 20 punktów.

3. Kierowca wpisany do ewidencji, o której mowa w ust. 1, może na własny koszt uczestniczyć w szkoleniu, którego odbycie spowoduje zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Nie dotyczy to kierowcy w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy.

3a. Przepisy ust. 1-3 stosuje się do osób posiadających pozwolenie do kierowania tramwajem.

4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz Ministrem Sprawiedliwości, mając na uwadze dyscyplinowanie i wdrażanie kierujących pojazdami do przestrzegania przepisów ustawy oraz zapobieganie wielokrotnemu naruszaniu przepisów ruchu drogowego, określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób punktowania i liczbę punktów odpowiadających naruszeniu przepisów ruchu drogowego;

2) warunki i sposób prowadzenia ewidencji, o której mowa w ust. 1, oraz tryb występowania z wnioskami o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji;

3) program szkolenia i jednostki upoważnione do prowadzenia szkolenia, o którym mowa w ust. 3;

4) liczbę punktów odejmowanych z tytułu odbytego szkolenia;

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. z 2002 Nr 236, poz. 1998; z późniejszymi zmianami).

§ 2. 1. Do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, zwanej dalej „ewidencją”, wpisuje się kierowcę, który kierując pojazdem dopuścił się naruszenia przepisów ruchu drogowego, zwanego dalej „naruszeniem”.

2. Wpisowi do ewidencji nie podlega kierowca niebędący obywatelem polskim i nieposiadający karty pobytu w związku z otrzymaniem zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, chyba że dopuścił się naruszenia, za które może być orzeczony środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

3. Do ewidencji wpisuje się naruszenia, zgodnie z wykazem stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia.

4. Jeżeli jeden czyn popełniony przez kierowcę narusza więcej niż jeden przepis ruchu drogowego, w ewidencji uwidacznia się wszystkie naruszenia, przypisując każdemu odpowiednią liczbę punktów, z zastrzeżeniem ust. 5.

5. Jeżeli jeden czyn naruszył dwa lub więcej znaków określonych kodem od C05 do C11 wymienionym w załączniku nr 1, w ewidencji wpisuje się to naruszenie, którego kod ma mniejszy znacznik liczbowy.

6. W razie dopuszczenia się przestępstwa drogowego, określonego kodem A01 w załączniku nr 1, naruszeniu, które stanowiło znamię przestępstwa, punktów nie przypisuje się.

7. Punkty za spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, określone kodem A06 w załączniku nr 1, przypisuje się wówczas, gdy przyczyną zagrożenia było naruszenie nieuwzględnione w tabeli albo gdy przypisana mu liczba punktów jest mniejsza niż 6.

8. Ewidencji, o której mowa w ust. 1, podlega także osoba, która dopuściła się naruszeń ruchu drogowego w okresie obowiązywania wobec niej środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na okres do 12 miesięcy.

§ 4. 1. Wpisu ostatecznego do ewidencji dokonuje się, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, jeżeli naruszenia zostaną stwierdzone prawomocnymi wyrokami sądów, postanowieniami sądu o warunkowym umorzeniu postępowania albo nakazami lub mandatami karnymi.

2. Dopuszcza się dokonanie wpisu tymczasowego do ewidencji przed wydaniem rozstrzygnięcia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli po ujawnieniu naruszenia wszczęto postępowanie przygotowawcze lub skierowano wniosek o ukaranie do sądu albo skierowano sprawę do organu właściwego do uchylenia immunitetu parlamentarnego, sędziowskiego lub prokuratorskiego. Wpis tymczasowy zawiera informację o liczbie punktów, które zostaną przypisane w przypadku potwierdzenia naruszenia prawomocnym orzeczeniem.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio wobec osoby podlegającej ewidencji, która w chwili dopuszczenia się naruszenia nie ukończyła 17 lat, po skierowaniu sprawy do postępowania przed sądem rodzinnym.

4. Wpis tymczasowy staje się wpisem ostatecznym po stwierdzeniu naruszenia odpowiednim rozstrzygnięciem, o którym mowa w ust. 1.

5. Organ wydający prawomocne rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, niezwłocznie przekazuje informację właściwemu organowi prowadzącemu ewidencję na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia, z zastrzeżeniem ust. 6.

6. Organ upoważniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego oraz do wykonywania czynności, o których mowa w ust. 2 i 3, przesyła właściwemu organowi prowadzącemu ewidencję informację o nałożeniu mandatu karnego lub wykonaniu tych czynności na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia.

7. Informacja przekazana na formularzu, o którym mowa w ust. 5 lub 6, może być poprzedzona przekazem za pomocą urządzeń teletransmisji danych.

8. Funkcjonariusz nakładający grzywnę w drodze mandatu karnego na osobę podlegającą ewidencji jest obowiązany poinformować ją o fakcie popełnienia czynu podlegającego wpisowi do ewidencji oraz o liczbie punktów, które będą jej przypisane z tego tytułu.

02. Pełnienie służby na drogach

1. Podstawy prawne służby policjantów na drogach

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (tekst jednolity: 2002 Nr 7, poz. 58; z późniejszymi zmianami).

Art. 1.2. Do podstawowych zadań Policji należą :

1) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 129. 1. Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należą do zadań Policji.

2. Kompetencje podmiotów policyjnych w zakresie wykonywania zadań na drogach

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 2

1. Zadania Policji w zakresie kontroli ruchu drogowego wykonuje policjant pełniący służbę w komórce właściwej do spraw ruchu drogowego, posiadający przeszkolenie w tym zakresie, zwany dalej „policjantem ruchu drogowego”.

2. Policjant, inny niż wymieniony w ust. 1, może wykonywać zadania w zakresie kontroli ruchu drogowego na polecenie kierownika jednostki organizacyjnej Policji lub dyżurnego jednostki.

§ 3

1. Policjant ruchu drogowego może być skierowany do wykonywania innych zadań niż kontrola ruchu drogowego w przypadku zaistnienia zdarzenia wymagającego niezwłocznego podjęcia czynności służbowych.

2. Decyzję o skierowaniu policjanta, o którym mowa w ust. 1, podejmuje kierownik jednostki organizacyjnej Policji, upoważniona przez niego osoba lub dyżurny jednostki.

§ 4

Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej w zakresie:

1) kierowania ruchem drogowym, z wyłączeniem czynności podejmowanych na miejscu zdarzeń drogowych oraz przy zabezpieczeniu imprez na drogach;

2) kontroli stanu technicznego pojazdów silnikowych;

3) wykonywania czynności na miejscu wypadków drogowych;

4) kontroli przewozu towarów niebezpiecznych;

5) kontroli zapisów urządzeń samoczynnie rejestrujących prędkość jazdy, czas jazdy i postoju (tachografów); wykonuje wyłącznie policjant ruchu drogowego, mający odpowiednie przeszkolenie zawodowe, z zastrzeżeniem § 25 ust. 2.

3. Formy pełnienia służby na drogach

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 17

Ze względu na natężenie ruchu oraz zagrożenie jego bezpieczeństwa i porządku, policjanci pełnią służbę na drogach w sposób:

1) stały - codziennie na drogach, na których wzmożony ruch i wynikające z tego zagrożenie występuje systematycznie przez znaczną część doby;

2) okresowy - w określonych terminach, stosownie do potrzeb;

3) doraźny - w krótkim okresie stosownie do potrzeb, natężenia ruchu i zagrożenia jego bezpieczeństwa.

4. Sposoby wykonywania kontroli ruchu drogowego

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 18

1. W zależności od potrzeb, policjant sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem, porządkiem ruchu drogowego,

w sposób:

1) dynamiczny, polegający na patrolowaniu trasy pojazdem służbowym z prędkością zapewniającą obserwację ruchu drogowego lub pieszo;

2) statyczny, polegający na wykonywaniu czynności na posterunku lub podczas kierowania ruchem;

3) dynamiczno-statyczny, polegający na przemiennym wykonywaniu czynności, o których mowa w pkt 1 i 2.

2. Podczas pełnienia służby w sposób statyczny radiowóz powinien być ustawiony w miejscu bezpiecznym i widocznym dla uczestników ruchu.

3. W warunkach niedostatecznej widoczności w radiowozie oznakowanym powinien być włączony świetlny napis „POLICJA”.

5. Uprawnienia policjanta pełniącego służbę na drogach

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 129. 2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do:

1) legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu;

2) sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem, zaświadczenie, o którym mowa w art. 95a ust. 1 pkt 2, a także dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia;

3) żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;

4) sprawdzania stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze;

5) sprawdzania zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy oraz postoju;

6) zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy w przypadkach przewidzianych w art. 14 ust. 4 lit. c rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985, str. 8 oraz Dz. Urz. WE L 274 z 9.10.1998, str. 1) zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 2135/98 z dnia 24 września 1998 r. zmieniającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz dyrektywę nr 88/599/EWG dotyczącą stosowania rozporządzeń Rady (EWG) nr 3820/85 i Rady (EWG) nr 3821/85 (Dz. Urz. WE L 274 z 09.10.1998, str. 1);.

7) wydawania poleceń:

a) osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu, albo osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi,

b) kontrolowanemu uczestnikowi ruchu - co do sposobu jego zachowania;

8) uniemożliwienia:

a) kierowania pojazdem osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,

b) korzystania z pojazdu, którego stan techniczny, ładunek, masa lub nacisk osi zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu, powodują uszkodzenie drogi albo naruszają wymagania ochrony środowiska,

c) korzystania z pojazdu, jeżeli kierujący nim nie okazał dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia,

d) kierowania pojazdem przez osobę nieposiadającą wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;

9) używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego;

10) usuwania lub przemieszczania pojazdu w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1-3;

11) kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem;

12) używania urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych, służących do wydawania wiążących poleceń uczestnikowi ruchu;

13) występowania w uzasadnionym przypadku z wnioskiem o ocenę stanu zdrowia kierującego pojazdem;

14) pilotowania pojazdów, których wymiary, masa lub naciski osi przekraczają określone wielkości; pilotowanie wykonywane jest za opłatą ponoszoną przez właściciela lub posiadacza pojazdu.

3. Przepisów ust. 2 pkt 3, 4 i 6 nie stosuje się do szefów i cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i misji specjalnych państw obcych oraz organizacji międzynarodowych, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów bądź powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności, oraz do innych osób korzystających z tych przywilejów i immunitetów.

4. Kontrola ruchu drogowego w stosunku do kierujących pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz w stosunku do żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową kierujących innymi pojazdami, a także kierowanie ruchem drogowym w związku z pilotowaniem kolumn wojskowych należy również do Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organów porządkowych. W tym zakresie Żandarmerii Wojskowej i wojskowym organom porządkowym przysługują uprawnienia policjantów określone w ust. 2.

6. Obowiązki pełniącego służbę na drodze

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 15

1. Policjant, pełniąc służbę na drodze, jest obowiązany:

1) reagować na przestępstwa i wykroczenia, stosując prawem przewidziane środki;

2) wykonywać czynności wstępne na miejscu zdarzenia drogowego stosownie do posiadanych środków i możliwości oraz zgłaszać dyżurnemu jednostki Policji potrzebę skorzystania z pomocy innych służb;

3) podejmować działania zmierzające do przywrócenia zakłóconej płynności ruchu;

4) w uzasadnionych przypadkach udzielać niezbędnej pomocy uczestnikom ruchu, a o podjętych działaniach powiadomić dyżurnego jednostki Policji;

5) w miarę możliwości okazać, na żądanie osoby kontrolowanej, nagranie lub wynik pomiaru;

6) utrzymywać stałą łączność radiową lub telefoniczną z dyżurnym jednostki organizacyjnej Policji, niezwłocznie meldować o objęciu służby na trasie lub posterunku, a także o istotnych wydarzeniach zaistniałych podczas pełnienia służby;

7) zbierać i zgłaszać przełożonemu uwagi i propozycje w zakresie niezbędnych przedsięwzięć zmierzających do usprawnienia, poprawy bezpieczeństwa i porządku ruchu, w tym dotyczących infrastruktury drogowej;

8) posiadać przy sobie potwierdzoną kopię świadectwa legalizacji przyrządów kontrolno--pomiarowych, używanych w służbie i okazać ją na prośbę osoby kontrolowanej;

9) używać umundurowania z elementami odblaskowymi bez względu na porę dnia i roku;

10) stosować w patrolu wieloosobowym jednolite umundurowanie.

2. Na hasło „policjant wzywa pomocy”, policjant w uzgodnieniu z dyżurnym, udaje się do miejsca zagrożenia. Hasło „policjant wzywa pomocy”, może być użyte tylko w sytuacji, gdy zagrożone jest życie lub zdrowie policjanta.

7. Zakazy dotyczące policjanta pełniącego służbę na drodze

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 16

1. Policjantowi pełniącemu służbę na drodze zabrania się:

1) wykonywania czynności niezwiązanych ze służbą, a w szczególności wykorzystywania pojazdu służbowego do celów prywatnych;

2) przebywania w radiowozie w czasie pełnienia służby statycznej, z wyjątkiem:

a) prowadzenia korespondencji radiowej,

b) sporządzania dokumentacji w związku z wykonywanymi zadaniami,

c) przerwy w służbie,

d) niekorzystnych warunków atmosferycznych,

e) realizacji zadań związanych z pilotażem,

f) dokonywania badania na zawartość alkoholu w organizmie lub innych środków działających podobnie do alkoholu, a także niezbędnej obsługi urządzeń samorejestrujących wykroczenia;

3) opuszczania trasy lub posterunku, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w ust. 2;

4) wsiadania do kontrolowanego pojazdu w przypadkach niezwiązanych z kontrolą stanu technicznego, wyposażenia pojazdu, przewożonego ładunku lub z niezbędnym kierowaniem tym pojazdem.

2. Policjant może opuścić trasę, rejon lub posterunek:

1) w razie konieczności:

a) udzielenia pomocy chorym lub rannym,

b) doprowadzenia sprawcy wykroczenia lub przestępstwa do jednostki Policji, izby wytrzeźwień lub placówki służby zdrowia,

c) poddania osoby badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub innego środka działającego podobnie do alkoholu;

2) w celu wykonywania poza kontrolowaną trasą czynności służbowych w rejonie lub na miejscu:

a) zdarzenia drogowego lub innego zdarzenia, w którym są zabici lub ranni,

b) przestępstwa,

c) poważnego zagrożenia bezpieczeństwa publicznego;

3) w razie podjęcia pościgu;

4) w razie nagłych zdarzeń losowych dotyczących patrolu, w szczególności choroby policjanta lub awarii pojazdu;

5) w innych uzasadnionych przypadkach na polecenie lub za zgodą przełożonego, przekazaną przez dyżurnego jednostki Policji, a także na polecenie dyżurnego jednostki Policji.

3. Sprawdzanie wymaganych dokumentów kierowcy i pojazdu oraz znaków identyfikacyjnych

1. Rodzaje dokumentów wymaganych w czasie kontroli oraz elementy ich zabezpieczenia przed fałszowaniem

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 38. Kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu wymagane dla danego rodzaju pojazdu lub kierującego:

1) dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem;

2) dokument stwierdzający dopuszczenie pojazdu do ruchu;

3) dokument stwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzający opłacenie składki tego ubezpieczenia;

4) zaświadczenie, o którym mowa w art. 95a ust. 1 pkt 2,

5) inne dokumenty, jeżeli obowiązek taki wynika z odrębnej ustawy.

Art. 95a. 1. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym może być osoba, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, która:

1) ukończyła 21 lat;

2) posiada zaświadczenie wydane przez pracodawcę, potwierdzające jej zatrudnienie oraz spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, i psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

2. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez dowódcę jednostki wojskowej, potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

3. Kierującym pojazdem uprzywilejowanym Policji może być osoba, która posiada zaświadczenie wydane przez odpowiedni organ Policji, potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

2. Podstawowe zasady wypełniania dokumentów wymaganych w czasie kontroli

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 81. 1. Właściciel pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, motoroweru lub przyczepy jest obowiązany przedstawiać go do badania technicznego.

2. Pierwsze badanie techniczne jest przeprowadzane przed pierwszą rejestracją. Badaniu temu nie podlega nowy pojazd, na którego typ zostało wydane świadectwo homologacji lub decyzja zwalniająca z obowiązku homologacji, z wyjątkiem taksówki osobowej, pojazdu uprzywilejowanego lub pojazdu odpowiednio przystosowanego lub wyposażonego zgodnie z przepisami o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych.

3. Okresowe badanie techniczne pojazdu jest przeprowadzane corocznie, z zastrzeżeniem ust. 4-7.

4. Okresowe badanie techniczne samochodu osobowego, samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, motocykla lub przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t przeprowadza się przed upływem 3 lat od dnia pierwszej rejestracji, następnie przed upływem 2 lat od dnia przeprowadzenia badania, a potem corocznie. Nie dotyczy to pojazdu przewożącego towary niebezpieczne, taksówki osobowej, pojazdu samochodowego konstrukcyjnie przeznaczonego do przewozu osób w liczbie od 5 do 9, wykorzystywanego do zarobkowego transportu drogowego osób, pojazdu marki „SAM”, pojazdu zasilanego gazem, pojazdu uprzywilejowanego oraz pojazdu używanego do nauki jazdy lub egzaminu państwowego, które podlegają corocznym badaniom technicznym.

4a. Okresowe badanie techniczne ciągnika rolniczego przeprowadza się przed upływem 3 lat od dnia pierwszej rejestracji, a następnie przed upływem każdych kolejnych 2 lat od dnia przeprowadzenia badania.

5. Przepisy ust. 4 i 4a dotyczą również samochodu osobowego, samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, ciągnika rolniczego, motocykla lub przyczepy, zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą. W tym przypadku za dzień pierwszej rejestracji, o której mowa w ust. 4, przyjmuje się dzień pierwszej rejestracji za granicą.

6. Okresowe badanie techniczne autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 łącznie z miejscem kierowcy przeprowadza się przed upływem roku od dnia pierwszej rejestracji i następnie co 6 miesięcy.

7. Motorower, przyczepa lekka i pojazd zabytkowy nie podlegają okresowym badaniom technicznym.

8. Niezależnie od badań, o których mowa w ust. 2 i 3, dodatkowemu badaniu technicznemu podlega również pojazd:

1) skierowany przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę w razie uzasadnionego przypuszczenia, że:

a) zagraża bezpieczeństwu ruchu,

b) narusza wymagania ochrony środowiska,

c) uczestniczył w wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy, z zastrzeżeniem pkt 4;

1a) skierowany przez starostę w celu ustalenia danych pojazdu niezbędnych do jego rejestracji;

2) w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym, z zastrzeżeniem art. 66 ust. 4 pkt 5 i 6, oraz z wyłączeniem montażu instalacji do zasilania gazem;

3) który ma być używany jako taksówka osobowa lub bagażowa, pojazd uprzywilejowany, pojazd do nauki jazdy, pojazd do przeprowadzania egzaminu państwowego lub pojazd odpowiednio przystosowany lub wyposażony zgodnie z przepisami o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych;

4) w którym została dokonana naprawa wynikająca ze zdarzenia powodującego odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia określonego w grupie 3 i 10 działu II załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej na kwotę przekraczającą 2 000 zł;

5) sprowadzony z zagranicy i noszący ślady uszkodzeń lub którego stan techniczny wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego;

6) dla którego określono wymagania techniczne w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 oraz z 2005 r. Nr 14, poz. 113 i Nr 90, poz. 756).

9. Badanie techniczne pojazdu z zamontowanym urządzeniem technicznym podlegającym dozorowi technicznemu może być przeprowadzone po przedstawieniu dokumentu wydanego przez organ dozoru technicznego, stwierdzającego sprawność urządzenia technicznego.

9a. W razie powstania trudności w ustaleniu podstawowych parametrów pojazdu, badanie techniczne może być przeprowadzone po przedstawieniu opinii rzeczoznawcy samochodowego, o którym mowa w art. 79a.

10. Minister właściwy do spraw transportu, uwzględniając w szczególności zakres warunków technicznych pojazdów podlegających badaniu, określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób przeprowadzenia badań technicznych oraz wzory dokumentów stosowanych przy tych badaniach.

Art. 82. 1. Organ dokonujący rejestracji pojazdu wpisuje do dowodu rejestracyjnego termin badania technicznego pojazdu.

2. Jeżeli pojazd jest zarejestrowany, kolejny termin badania technicznego wpisuje do dowodu rejestracyjnego uprawniony diagnosta po stwierdzeniu pozytywnego wyniku badania i po uiszczeniu przez właściciela pojazdu opłaty ewidencyjnej.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515, z późniejszymi zmianami ).

Na podstawie art. 100 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa wzory dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami oraz ich opis.

§ 2. Ustala się wzór:

1) krajowego prawa jazdy, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2) międzynarodowego prawa jazdy, stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia;

3) pozwolenia do kierowania tramwajem, stanowiący załącznik nr 3 do rozporządzenia;

4) karty rowerowej i motorowerowej, stanowiący załącznik nr 4 do rozporządzenia.

§ 3. Dokumenty stwierdzające uprawnienia do kierowania pojazdami, wydane zgodnie z wzorami określonymi w rozporządzeniach poprzedzających niniejsze rozporządzenie, zachowują ważność na czas w nich określony.

§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r.

Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 21 kwietnia 2004 r. (poz. 855)

Załącznik nr 1 

I. Wzór krajowego prawa jazdy

Strona 1

Strona 2

II. Opis wzoru krajowego prawa jazdy

1.1 Format karty identyfikacyjnej (układ poziomy) o wymiarze 53,98 x 85,60 mm i promieniu zaokrągleń 3,18 mm i grubości 0,76 mm (+80 mm/-300 mm), której inne właściwości fizyczne i chemiczne odpowiadają standardom określonym w normach:

1) PN-ISO/IEC 7810:1997, Karty identyfikacyjne. Charakterystyki fizyczne,

2) PN-EN ISO/IEC 10373:1997, Karty identyfikacyjne. Metody testowania.

1.2 Karta składa się z rdzenia karty i folii laminującej.

1.3 Barwa tła rdzenia prawa jazdy jest utrzymana w tonacji różowej z nadrukami wyrazów „Prawo jazdy” w językach krajów członkowskich, z zastrzeżeniem pkt 2.5. Poza rdzeń wystaje przezroczysty margines folii laminującej.

1.4 Barwa tekstu, symboli i znaków graficznych prawa jazdy jest czarna, z zastrzeżeniem pkt 2.2 i 2.3.

1.5 Prawo jazdy zawiera elementy zabezpieczające dokument przed sfałszowaniem i podrobieniem.

1.6 Prawo jazdy ma dwie strony.

2.1 Na pierwszej stronie umieszcza się:

2.2 W dwóch wierszach - wyrazy o treściach: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, „PRAWO JAZDY” barwy niebieskiej rozdzielone elementem zabezpieczającym.

2.3 W lewym górnym rogu - symbol „PL” wpisany w okrąg utworzony przez 12 gwiazdek o barwie żółtej na niebieskim tle w kształcie prostokąta o wymiarze 12,5 x 21 mm.

2.4 Następujące cyfry i dane oznaczające:

1 - nazwisko,

2 - imię (imiona),

3 - datę i miejsce urodzenia,

4a - datę wydania prawa jazdy,

4b - datę ważności prawa jazdy( znak „-” oznacza bezterminową ważność prawa jazdy),

4c - organ wydający,

4d - nr PESEL,

5 - numer prawa jazdy,

7 - podpis posiadacza,

8 - adres,

9 - kategorie, z wyjątkiem tych, których posiadanie jest warunkiem uzyskania następnych lub zakres uprawnień stanowi część lub całość uprawnień innej kategorii.

2.5 Pod symbolem, o którym mowa w pkt 2.3 - fotografię.

2.6 W prawym dolnym rogu elementy zabezpieczające w postaci znaku graficznego i umieszczonej nad nim pomniejszonej fotografii posiadacza wykonanej specjalną techniką.

3.1 Na drugiej stronie umieszcza się:

3.2 W lewym górnym rogu - ramkę ograniczającą obszar o wymiarze 7 x 18 mm, oznaczoną liczbą 13; odstęp pomiędzy krótszym bokiem ramki a krótszym bokiem tabeli, o której mowa w pkt 3.5, wynosi 7,5 mm. W przestrzeni między ramką a tabelą znajduje się element zabezpieczający.

3.3 Poniżej ramki, o której mowa w pkt 3.2, umieszcza się kod kreskowy zawierający cechy identyfikujące dokument oraz poniżej numer druku składający się z jednej litery alfabetu łacińskiego i siedmiu cyfr arabskich.

3.4 W lewym dolnym rogu - objaśnienie dotyczące rodzaju wypełnianych danych:

1 - nazwisko,

2 - imię (imiona),

3 - data i miejsce urodzenia,

4a - data wydania prawa jazdy,

4b - data ważności prawa jazdy,

4c - organ wydający,

4d - nr PESEL,

5 - numer prawa jazdy,

7 - podpis posiadacza

8 - adres,

9 - kategorie,

10 - data wydania uprawnienia,

11 - data ważności uprawnienia,

12 - ograniczenia.

3.5 Tabelę o wymiarze 44 x 49,5 mm zawierającą 16 wierszy podzielonych, z wyjątkiem ostatniego, na cztery kolumny oznaczone cyframi:

9 - kategorie,

10 - data decyzji o wydaniu uprawnienia określonej kategorii po raz pierwszy,

11 - data ważności uprawnienia (znak „-” oznacza bezterminową ważność uprawnienia),

12 - ograniczenia.

Wiersze tabeli mają wymiar 2,75 x 49,5 mm, a cztery rubryki - wymiary odpowiednio: 2,75 x 15,5 mm, 2,75 x 10 mm, 2,75 x 10 i 2,75 x 14 mm. W polach kolumny oznaczonej cyfrą 9 umieszcza się literowe oznaczenia kategorii prawa jazdy oraz, z wyjątkiem kategorii T, ustalone dla nich symbole graficzne. W polach kolumny oznaczonej liczbą 12 umieszcza się liczbowe oznaczenia kodów i subkodów, które określają następujące ograniczenia w korzystaniu z uprawnień lub informacje dodatkowe:

1) 01 - wymagana korekta i/lub ochrona wzroku:

01.01 - okulary,

01.02 - soczewka (i) kontaktowa (e),

01.03 - szkła ochronne,

01.04 - szkło matowe,

01.05 - przepaska na oko,

01.06 - okulary lub szkła kontaktowe,

2) 02 - wymagana korekta słuchu:

02.01 - aparat słuchowy jednouszny,

02.02 - aparat słuchowy obuuszny,

3) 03 - wymagane protezy/szyny ortopedyczne kończyn:

03.01 - proteza/szyna ortopedyczna kończyny górnej,

03.02 - proteza/szyna ortopedyczna kończyny dolnej,

4) 05 - wymagane ograniczone korzystanie z pojazdu (obowiązkowe stosowanie subkodów):

05.01 - jazda tylko przy świetle dziennym,

05.02 - jazda tylko w obrębie miasta/regionu,

05.03 - jazda bez pasażerów,

05.04 - jazda z prędkością nie większą niż ........... km/h,

05.05 - jazda tylko w towarzystwie osoby posiadającej prawo jazdy,

05.06 - bez prawa ciągnięcia przyczepy,

05.07 - bez prawa jazdy po autostradach,

05.08 - zakaz spożywania alkoholu,

5) 10 - wymagane modyfikacje w układzie zmiany biegów:

10.01 - ręczna zmiana biegów,

10.02 - automatyczna zmiana biegów,

10.03 - zmiana biegów sterowana elektronicznie,

10.04 - regulowana dźwignia zmiany biegów,

10.05 - bez przekładni dodatkowej,

6) 15 - wymagana modyfikacja sprzęgła:

15.01 - regulowany pedał sprzęgła,

15.02 - sprzęgło sterowane ręcznie,

15.03 - sprzęgło automatyczne,

15.04 - składany lub odkręcany pedał sprzęgła za przegrodą,

7) 20 - wymagane modyfikacje w układzie hamulcowym:

20.01 - regulowany pedał hamulca,

20.02 - powiększony pedał hamulca,

20.03 - pedał hamulca dostosowany do obsługi lewą stopą,

20.04 - pedał hamulca pod całą stopę,

20.05 - wychylny pedał hamulca,

20.06 - ręcznie sterowany hamulec roboczy,

20.07 - maksymalne użycie wzmocnionego hamulca roboczego,

20.08 - maksymalne użycie hamulca awaryjnego zintegrowanego z hamulcem roboczym,

20.09 - regulowane sterowanie hamulca postojowego,

20.10 - elektrycznie sterowany hamulec postojowy,

20.11 - nożny hamulec postojowy,

20.12 - składany lub odkręcany pedał hamulca za przegrodą,

20.13 - hamulec obsługiwany kolanem,

20.14 - elektrycznie sterowany hamulec roboczy,

8) 25 - wymagane modyfikacje w układzie przyspieszenia:

25.01 - regulowany pedał przyspieszenia,

25.02 - pedał przyspieszenia pod całą stopę,

25.03 - wychylny pedał przyspieszenia,

25.04 - przyspieszenie sterowane ręcznie,

25.05 - przyspieszenie sterowane kolanem,

25.06 - serwoprzyspieszacz (elektroniczny, pneumatyczny itp.),

25.07 - pedał przyspieszenia po lewej stronie pedału hamulca,

25.08 - pedał przyspieszenia po lewej stronie,

25.09 - składany lub odkręcany pedał przyspieszenia za przegrodą,

9) 30 - wymagane wspólne modyfikacje układów hamowania i przyspieszenia:

30.01 - pedały równoległe,

30.02 - pedały na tym samym lub prawie na tym samym poziomie,

30.03 - przesuwne pedały hamowania i przyspieszenia,

30.04 - pedały hamowania i przyspieszenia z przesuwem i szyną,

30.05 - składane lub odkręcane pedały hamowania i przyspieszenia,

30.06 - wypiętrzona podłoga,

30.07 - przegroda z boku pedału hamowania,

30.08 - przegroda na protezę z boku pedału hamulca,

30.09 - przegroda pod pedałami hamowania i przyspieszenia,

30.10 - podparcie pięty/nogi,

30.11 - elektryczne sterowanie hamowania i przyspieszenia,

10) 35 - wymagane modyfikacje urządzeń sterowania (przełączniki świateł, wycieraczki szyby przedniej, spryskiwacz, sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy):

35.01 - urządzenia sterowania obsługiwane bez negatywnego wpływu na kierowanie i obsługę,

35.02 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów (gałek, dźwigni itp.),

35.03 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów lewą ręką,

35.04 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów prawą ręką,

35.05 - urządzenia sterowania obsługiwane bez puszczenia kierownicy i akcesoriów ze wspólnymi mechanizmami hamowania i przyspieszenia,

11) 40 - wymagane modyfikacje w układzie kierowniczym:

40.01 - zwykły układ kierowania ze wspomaganiem,

40.02 - układ kierowniczy z aktywnym wspomaganiem,

40.03 - układ kierowniczy z systemem rezerwowym (sprzężeniem zwrotnym),

40.04 - wydłużona kolumna kierownicy,

40.05 - zmodyfikowana kierownica (grubszy lub cieńszy przekrój koła kierownicy, kierownica o mniejszej średnicy itp.),

40.06 - wychylne koło kierownicy,

40.07 - pionowe koło kierownicy,

40.08 - poziome koło kierownicy,

40.09 - kierowanie nożne,

40.10 - alternatywny system kierownicy (drążek itp.),

40.11 - gałka na kierownicy,

40.12 - szyna ortopedyczna ręki na kole kierownicy,

40.13 - ze stawem szynowym,

12) 42 - wymagane modyfikacje lusterka (lusterek):

42.01 - zewnętrzne lusterko prawe lub lewe,

42.02 - zewnętrzne lusterko na wysięgniku,

42.03 - dodatkowe zewnętrzne lusterko pozwalające na obserwację ruchu,

42.04 - panoramiczne wewnętrzne lusterko,

42.05 - lusterko do obserwacji martwych pól,

42.06 - elektrycznie sterowane zewnętrzne lusterko (lusterka),

13) 43 - wymagane modyfikacje fotela kierowcy:

43.01 - fotel kierowcy na dobrej wysokości obserwacyjnej i w normalnej odległości od kierownicy i pedałów,

43.02 - fotel kierowcy dostosowany do kształtu ciała,

43.03 - fotel kierowcy z oparciem bocznym stabilizującym pozycję,

43.04 - fotel kierowcy z podłokietnikiem,

43.05 - wydłużone szyny prowadzące fotela kierowcy,

43.06 - regulacja pasa bezpieczeństwa,

43.07 - pas bezpieczeństwa szelkowy,

14) 44 - wymagane modyfikacje motocykli (obowiązkowe stosowanie subkodów):

44.01 - hamulec z pojedynczym sterowaniem,

44.02 - zmodyfikowany hamulec ręczny,

44.03 - zmodyfikowany hamulec nożny,

44.04 - zmodyfikowana rączka przyspieszenia,

44.05 - ręczna zmiana biegów i ręczne sprzęgło,

44.06 - zmodyfikowane lusterko (lusterka) wsteczne,

44.07 - zmodyfikowane wskaźniki kontrolne (kierunkowskazy, lampy hamulca itp.),

44.08 - wysokość siedzenia pozwalająca kierowcy na oparcie dwóch stóp na ziemi jednocześnie w pozycji siedzącej,

15) 45 - wyłącznie motocykle z koszem,

16) 50 - dla określonego pojazdu/nadwozia (numer identyfikacyjny pojazdu, VIN),

17 51 - dla określonego pojazdu/tablicy rejestracyjnej (numer rejestracyjny pojazdu, VRN),

18) 70 -   wymiana   prawa   jazdy   numer ..... wydanego   przez ....... (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego; np.:70.0123456789.NL),

19) 71 - wtórnik prawa jazdy numer ...... (wyróżnik UE/ONZ w przypadku państwa trzeciego;np.:71.987654321.HR),

20) 72 - wyłącznie dla pojazdów kategorii A z maksymalną pojemnością skokową cylindra 125 cm3 oraz maksymalna mocą 11 KW (A1),

21) 73 - wyłącznie dla pojazdów kategorii B z silnikiem, typów trójkołowych lub czterokołowych (B1),

22) 74 - wyłącznie dla pojazdów kategorii C, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 7.500 kg (C1),

23) 75 - wyłącznie dla pojazdów kategorii D, z nie więcej niż 16 miejscami siedzącymi, wyłączając siedzenie kierowcy (D1),

24) 76 - wyłącznie dla pojazdów kategorii C, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 7.500 kg (C1), połączonych z przyczepą, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg, o ile dopuszczalna masa całkowita utworzonego w ten sposób zespołu pojazdów nie przekracza 12.000 kg, a dopuszczalna masa całkowita przyczepy nie przekracza masy własnej pojazdu ciągnącego (C1+E),

25) 77 - wyłącznie dla pojazdów kategorii D z nie więcej niż 16 miejscami siedzącymi bez siedzenia kierowcy (D1) połączonych z przyczepą, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg, o ile (a) dopuszczalna masa całkowita utworzonego w ten sposób zespołu pojazdów nie przekracza 12.000 kg, a dopuszczalna masa całkowita przyczepy nie przekracza masy własnej pojazdu ciągnącego oraz (b) przyczepa nie jest wykorzystywana do przewozu pasażerów (D1+E),

26) 78 - wyłącznie pojazdy z automatyczną skrzynią biegów,

27) 101 - wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu,

28) 102 - wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B prawa jazdy,

29) 103 - wymiana uzyskanego przed dniem 1 lipca 1999 r. prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B prawa jazdy,

30) 104 - wymiana prawa jazdy kategorii M z ograniczeniem do kierowania tylko pojazdami wolnobieżnymi,

31) 105 - wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej z ograniczeniem do kierowania tylko trolejbusami,

32) 106 - zakaz w zakresie kategorii B prawa jazdy przy posiadaniu kategorii C1, C, D1, lub D prawa jazdy,

33) 107 - wymagane dostosowanie pojazdu do rodzaju schorzenia.

W przypadku gdy ograniczenie dotyczy wszystkich posiadanych przez osobę kategorii prawa jazdy, odpowiedni kod umieszcza się wyłącznie w ostatnim wierszu tabeli.

Załącznik nr 2 

I. Wzór międzynarodowego prawa jazdy

Strona 1 okładki

Strona 2 okładki

Strona 1

Strona 2

Strona 3

Strona 4

Strona 5

Strona 6

Strona 7

II. Opis wzoru międzynarodowego prawa jazdy

1.1 Format A6 (układ pionowy).

1.2 Międzynarodowe prawo jazdy posiada okładkę barwy szarej i osiem stron wewnętrznych barwy białej.

1.3 Tekst, symbole i znaki graficzne umieszczone na kartkach okładki i stronach wewnętrznych są barwy czarnej.

2.1 Na zewnętrznej stronie pierwszej kartki okładki umieszcza się:

2.2 wyrazy w jednym wierszu o treści - „RZECZPOSPOLITA POLSKA”,

2.3 symbol „PL” wpisany w elipsę,

2.4 wyrazy o treściach:

1) w dwóch wierszach - „MIĘDZYNARODOWY RUCH SAMOCHODOWY, MIĘDZYNARODOWE PRAWO JAZDY”,

2) w jednym wierszu - „Nr” i numer druku, składający się z siedmiu cyfr arabskich,

3) w dwóch wierszach - „Konwencja o ruchu drogowym z dnia 8 listopada 1968 r.”,

4) w pięciu wierszach - „Ważne do ..... roku, Wydane przez ......, w ....., dnia ..... r., Nr krajowego prawa jazdy .....”,

5) w trzech wierszach - „...... Podpis i pieczęć organu wydającego prawo jazdy”,

2.5 symbol „m.p.” wpisany w okrąg o średnicy 20 mm, który jest linią przerywaną.

3.1. Na wewnętrznej stronie pierwszej kartki okładki umieszcza się:

3.2 wyrazy o następujących treściach:

1) w pięciu wierszach - „Niniejsze prawo jazdy nie jest ważne w ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest ono ważne na terytoriach wszystkich innych Umawiających się Stron. Kategorie pojazdów, do których prowadzenia ono uprawnia ustalone są na końcu książeczki”,

2) w pięciu wierszach - „Niniejsze prawo jazdy nie zwalnia jego posiadacza od obowiązku przestrzegania w każdym z państw, w którym uczestniczy w ruchu, ustaw i przepisów dotyczących osiedlania się lub wykonywania zawodu. W szczególności prawo jazdy traci swą ważność w państwie, w którym jego posiadacz osiedla się na stałe”,

3.3 w czterech kolumnach - listę państw, które ratyfikowały postanowienia Konwencji o ruchu drogowym sporządzonych w Genewie dnia 19 września 1949 r. i w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r.

4.1 Strony 6 i 7 odpowiadają wzorowi nr 3, określonemu w załączniku nr 7 do Konwencji o ruchu drogowym sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r. i drukowane są w języku francuskim.

4.2 Strony od 1 do 5 powtarzają treść oraz układ symboli i znaków graficznych strony 6 kolejno w językach: polskim, angielskim, rosyjskim, niemieckim i hiszpańskim.

4. Ostatnia strona jest pusta.

Załącznik nr 3 

I. Wzór pozwolenia do kierowania tramwajem

Strona 1

Strona 2

II. Opis wzoru pozwolenia do kierowania tramwajem

1.1 Format A7 (układ pionowy).

1.2 Pozwolenie do kierowania tramwajem posiada 2 strony o barwie różowej.

1.3 Tekst i znaki graficzne są barwy czarnej.

1.4 Pozwolenie do kierowania tramwajem ma dwie strony.

2.1 Na pierwszej stronie umieszcza się:

2.2 wyrazy o treściach:

1) w dwóch wierszach - „POZWOLENIE DO KIEROWANIA TRAMWAJEM”,

2) w sześciu wierszach - „1. Nazwisko ....., 2. Imiona ....., 3. Data ur. ....., 4. Adres zamieszk.: Kod .....-....., Miejsc. ....., ul. ..., Nr budynku ...., Nr lokalu ....”,

3) w dwóch wierszach - „...... (podpis posiadacza)”,

2.3 ramkę o wymiarze 45 x 35 mm, a w niej wyrazy o treści: „Miejsce na fotografię 45 x 35 mm”,

2.4 symbol „m.p.” wpisany w okrąg o średnicy 15 mm, który jest linią przerywaną,

2.5 w jednym wierszu - numer druku składający się z jednej litery alfabetu łacińskiego poprzedzonej wyrazem o treści „Seria” i siedmiu cyfr arabskich poprzedzonych wyrazem o treści „Nr”,

2.6 wyrazy o treściach:

1) w ośmiu wierszach - „5. Data wydania ..... r., 6. Data ważności ..... r., 7. Organ wydający: Nazwa ....... Kod ..... - ....., Miejsc. ....., 8. Nr pozwolenia ...../.....”,

2) W dwóch wierszach - „...... (podpis i pieczęć organu wydającego)”.   

3.1 Na drugiej stronie umieszcza się:

3.2 wyrazy o treściach:

1) w pięciu wierszach - „9. Zmiana adresu zamieszk.: Kod .....-....., Miejsc. ...., ul. ..., Nr budynku ..., Nr lokalu ...., Data ....... r.”,

2) w dwóch wierszach - „..... (podpis i pieczęć organu wydającego)”,

3.3 linię ciągłą o długości 68 mm,

3.4 wyrazy o treści w jednym wierszu - „10. Miejsce na adnotacje urzędowe”.

Załącznik nr 4 

I. Wzór karty rowerowej i motorowerowej

Strona 1

Strona 2

II. Opis wzoru karty rowerowej i motorowerowej

1.1 Format A7 (układ pionowy).

1.2 Karta rowerowa i motorowerowa posiada dwie strony o barwie różowej.

1.3 Tekst i znaki graficzne są barwy czarnej.

1.4 Karta rowerowa i motorowerowa ma dwie strony.

2.1 Na pierwszej stronie umieszcza się:

2.2 wyrazy o treściach:

1) w jednym wierszu - „KARTA ROWEROWA I MOTOROWEROWA”,

2) w sześciu wierszach - „1. Nazwisko ....., 2. Imiona ....., 3. Data ur. ....., 4. Adres zamieszk.: Kod .....-....., Miejsc. ....., ul. ....., Nr budynku ...., Nr lokalu .....”,

3) w dwóch wierszach - „.....(podpis posiadacza)”,

2.3 ramkę o wymiarze 45 x 35 mm, a w niej wyrazy o treści: „Miejsce na fotografię 45 x 35 mm”,

2.4 symbol „m.p.” wpisany w okrąg o średnicy 15 mm, który jest linią przerywaną,

2.5 w jednym wierszu - numer druku składający się z jednej litery alfabetu łacińskiego poprzedzonej wyrazem o treści „Seria” i siedmiu cyfr arabskich poprzedzonych wyrazem o treści „Nr”,

2.6 wyrazy o treściach:

1) w   siedmiu   wierszach   -   „5.   Data   wydania   .......   r.”,   -   „6.   Nazwa   szkoły:   .....,   Kod .....-....., Miejsc. ....., Ul. ....., Nr budynku ....., 7. Nr karty ....”,

2) w dwóch wierszach - „...... (podpis i pieczęć dyrektora szkoły)”.

3.1 Na drugiej stronie umieszcza się:

3.2 wyrazy w jednym wierszu o treści - „8. Rodzaj pojazdów, na które karta jest ważna:”,

3.3 tabelę o wymiarze 34 x 70 mm, podzieloną na dwie kolumny i dwa wiersze. Kolumny tabeli dzielą się na:

1) pierwsza - dwa pola o wymiarze 17 x 50 mm każde, w których umieszcza się wyrazy o treści odpowiednio „Rowery” i „Motorowery”,

2) druga - dwa pola o wymiarze 17 x 20 mm każde, w których umieszcza się okrąg o średnicy 15 mm, który jest linią przerywaną, a w nim symbol „m.p.”,

3.4 wyrazy o treściach:

1) w pięciu wierszach - „ 9. Zmiana adresu zamieszk.: Kod .....-....., Miejsc. ....., ul. ....., Nr budynku ....., Nr lokalu ......, Data ........ r.”,

2) w dwóch wierszach - „...... (podpis i pieczęć dyrektora szkoły)”,

3.5 linię ciągłą o długości 68 mm,

3.6 wyrazy o treści - „10. Miejsce na adnotacje”.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. 2002 Nr 133 poz.. 1123; z późniejszymi zmianami).

Załącznik nr 3

WZÓR DOWODU REJESTRACYJNEGO ORAZ OZNACZENIA KODÓW ZASTOSOWANYCH W TYM WZORZE

(format strony A6)

Uwagi:

1) Na stronie 5 znajdują się pola przewidziane na umieszczenie kodu kreskowego i kodu OCRB*).

2) Strony zewnętrzne nr: 1, 5, 6 pokrywa się specjalną folią.

*) Kod OCRB oznacza kod służący do zapisu i automatycznego odczytu danych zawartych w dowodzie rejestracyjnym.

Strony zewnętrzne nr: 1, 5, 6

Strony wewnętrzne nr: 2, 3, 4

Oznaczenia kodów zastosowanych we wzorze dowodu rejestracyjnego

A numer rejestracyjny pojazdu,

B data pierwszej rejestracji pojazdu,

C dane dotyczące posiadacza dowodu rejestracyjnego i właściciela pojazdu obejmują wydruk następujących kodów i danych:

C.1.1 nazwisko lub nazwa posiadacza dowodu rejestracyjnego*),

C.1.2 numer PESEL lub REGON,

C.1.3 adres posiadacza dowodu rejestracyjnego,

C.2.1 nazwisko lub nazwa właściciela pojazdu,

C.2.2 numer PESEL lub REGON,

C.2.3 adres właściciela pojazdu,

D dane dotyczące pojazdu obejmują wydruk następujących kodów i danych:

D.1 marka pojazdu,

D.2 typ pojazdu:

- wariant, jeżeli występuje,

- wersja, jeżeli występuje,

D.3 model pojazdu,

E numer identyfikacyjny pojazdu (numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy),

F.1 maksymalna masa całkowita pojazdu**), wyłączając motocykle i motorowery (w kg),

F.2 dopuszczalna masa całkowita pojazdu (w kg),

F.3 dopuszczalna masa całkowita zespołu pojazdów (w kg),

G masa własna pojazdu; w przypadku pojazdu ciągnącego innego niż kategoria M1 masa własna pojazdu obejmuje urządzenie sprzęgające (w kg),

H okres ważności dowodu, jeżeli występuje takie ograniczenie,

I data wydania dowodu rejestracyjnego,

J kategoria pojazdu,

K numer świadectwa homologacji typu pojazdu, jeżeli występuje,

L liczba osi,

O.1 maksymalna masa całkowita przyczepy z hamulcem (w kg),

O.2 maksymalna masa całkowita przyczepy bez hamulca (w kg),

P.1 pojemność silnika (w cm3),

P.2 maksymalna moc netto silnika (w kW),

P.3 rodzaj paliwa,

Q stosunek mocy do masy własnej (w kW/kg); dotyczy motocykli i motorowerów,

S.1 liczba miejsc siedzących, włączając siedzenie kierowcy,

S.2 liczba miejsc stojących, jeżeli występuje.

Uwaga:

*) Posiadacz dowodu rejestracyjnego - jest to podmiot, któremu organ rejestrujący wydał dowód rejestracyjny uprawniający ten podmiot do poruszania się pojazdem w ruchu, i jest to:

a) właściciel pojazdu albo

b) użytkownik pojazdu użytkowanego w drodze umowy leasingu.

**) Maksymalna masa całkowita pojazdu jest największą technicznie dopuszczalną masą całkowitą pojazdu wynikającą z jego konstrukcji i wykonania, określoną przez producenta.

Załącznik nr 4

WZÓR POZWOLENIA CZASOWEGO ORAZ OZNACZENIA KODÓW ZASTOSOWANYCH W TYM WZORZE

(format strony A6)

Strona nr 1

Strona nr 2

Oznaczenia kodów zastosowanych we wzorze pozwolenia czasowego

A numer rejestracyjny pojazdu,

B data pierwszej rejestracji pojazdu,

C dane dotyczące właściciela pojazdu obejmują wydruk następujących kodów i danych:

C.1.1 nazwisko lub nazwa posiadacza pozwolenia czasowego*),

C.1.2 numer PESEL lub REGON,

C.1.3 adres posiadacza pozwolenia czasowego,

C.2.1 nazwisko lub nazwa właściciela pojazdu,

C.2.2 numer PESEL lub REGON,

C.2.3 adres właściciela pojazdu,

D dane dotyczące pojazdu obejmują wydruk następujących kodów i danych:

D.1 marka pojazdu,

D.2 typ pojazdu:

- wariant, jeżeli występuje,

- wersja, jeżeli występuje,

D.3 model pojazdu,

E numer identyfikacyjny pojazdu (numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy),

F.1 maksymalna masa całkowita pojazdu**), wyłączając motocykle i motorowery (w kg),

F.2 dopuszczalna masa całkowita pojazdu (w kg),

F.3 dopuszczalna masa całkowita zespołu pojazdów (w kg),

G masa własna pojazdu; w przypadku pojazdu ciągnącego innego niż kategoria M1 masa własna pojazdu obejmuje urządzenie sprzęgające (w kg),

H okres ważności pozwolenia czasowego,

I data wydania pozwolenia czasowego,

L liczba osi,

O.1 maksymalna masa całkowita przyczepy z hamulcem (w kg),

O.2 maksymalna masa całkowita przyczepy bez hamulca (w kg),

P.1 pojemność silnika (w cm3),

P.2 maksymalna moc netto silnika (w kW),

P.3 rodzaj paliwa,

S.1 liczba miejsc siedzących, włączając siedzenie kierowcy,

S.2 liczba miejsc stojących, jeżeli występuje.

Uwaga:

*) Posiadacz pozwolenia czasowego - jest to podmiot, któremu organ rejestrujący wydał pozwolenie czasowe uprawniające ten podmiot do poruszania się pojazdem w ruchu, i jest to:

a) właściciel pojazdu albo

b) użytkownik pojazdu użytkowanego w drodze umowy leasingu.

**) Maksymalna masa całkowita pojazdu jest największą technicznie dopuszczalną masą całkowitą pojazdu wynikającą z jego konstrukcji i wykonania, określoną przez producenta.

Załącznik nr 5

WZÓR POZWOLENIA CZASOWEGO DO WIELOKROTNEGO STOSOWANIA

wydawanego przez organ rejestrujący w przypadku czasowej rejestracji pojazdu, o której mowa w:

- art. 74 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy, na wniosek producenta pojazdu,

- art. 74 ust. 2 pkt 3 ustawy.

Format książeczki o wymiarach strony 125 x 88 mm

Widok okładki na zewnątrz (kolor szary, napisy złote)

Strona wewnętrzna okładki

Uwaga: strona wewnętrzna okładki, po wpisaniu danych, pokrywana jest folią stanowiącą komplet z blankietem.

Strony od 1 do 11

Uwaga: 1) numer pozwolenia czasowego znajduje się na stronach: 1, 4, 5, 8, 9, 11 i 12;

2) oznaczenia kodów: A, B, C, D, E, F.2, G, H, I, S.1 odpowiadają oznaczeniom kodów zastosowanych we wzorze pozwolenia czasowego określonego w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

Strona 12

Wewnętrzna strona okładki

Załącznik nr 6

WZÓR NALEPKI KONTROLNEJ

Opis:

1. Wymiary nieokreślone na rysunku: grubość kreski symbolu „PL” - 1,5 mm.

2. Barwy: pole pod symbolem „PL” i flagą polską - niebieskie, flaga polska - biało-czerwona, symbol „PL” - biały, pozostała część nalepki - metalizowana, zabezpieczona elementami optycznie zmiennymi, numer rejestracyjny - czarny, widoczny w ramce na białym tle, które zawiera optycznie zmienny gilosz.

3. Barwy nalepki: niebieska - pola pod flagą polską oraz biała i czerwona - flagi polskiej.

4. Nalepka kontrolna wykonana jest z wielowarstwowej samoprzylepnej folii, która przy jakiejkolwiek próbie oderwania jej od szyby ulega odkształceniu, a elementy identyfikacyjne i tło nalepki ulegają uszkodzeniu. Dotyczy to również prób oderwania w podwyższonej i obniżonej temperaturze.

5. Numer rejestracyjny na nalepce musi być nanoszony na cienką folię pośrednią stanowiącą integralną część nalepki za pomocą drukarki, czcionką zapewniającą dobrą czytelność: wysokość znaków w zależności od długości napisu w granicach 10 ÷ 13 mm i grubość kreski w granicach 1,2 ÷ 2,0 mm.

6. Nalepka musi być zabezpieczona przed fałszowaniem. Zasadniczym elementem tego zabezpieczenia są graficzne elementy optycznie zmienne obejmujące godło narodowe wykonane w technice holograficznej, gilosz holograficzny i stylizowane znaki RP.

7. Nalepka musi być odporna na działanie podwyższonej temperatury zgodnie z wymaganiami zawartymi w pkt 2.21 lit. a załącznika nr 8 do rozporządzenia.

8. Nalepka musi być odporna na oderwanie od podłoża zgodnie z wymaganiami zawartymi w pkt 2.22 załącznika nr 8 do rozporządzenia.

9. Nalepka musi być odporna na działanie wody zgodnie z wymaganiami pkt 2.26 załącznika nr 8 do rozporządzenia.

10. Nalepka musi być odporna na działanie promieni świetlnych zgodnie z wymaganiami zawartymi w pkt 2.29 załącznika nr 8 do rozporządzenia.

3. Rodzaje tablic rejestracyjnych oraz ich legalizacja

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. 2002Nr.133 poz.1123; z późniejszymi zmianami).

§ 6. 1. Rejestrując pojazd, z zastrzeżeniem ust. 2-4 i § 7, organ rejestrujący wydaje:

1) dowód rejestracyjny,

2) zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne,

3) nalepkę kontrolną.

2. W przypadku rejestracji czasowej pojazdu, o której mowa w art. 74 ust. 2 pkt 1 ustawy, organ rejestrujący wydaje:

1) pozwolenie czasowe,

2) zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne,

3) nalepkę kontrolną.

3. W przypadku rejestracji czasowej pojazdu, o której mowa w art. 74 ust. 2 pkt 2 ustawy, organ rejestrujący wydaje:

1) pozwolenie czasowe,

2) zalegalizowane tymczasowe tablice (tablicę) rejestracyjne.

3a. W przypadku rejestracji czasowej pojazdu, o której mowa w art. 74 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy, na wniosek producenta pojazdu, organ rejestrujący wydaje:

1) pozwolenie czasowe do wielokrotnego stosowania,

2) zalegalizowane tymczasowe tablice (tablicę) rejestracyjne.

4. W przypadku rejestracji czasowej, o której mowa w art. 74 ust. 2 pkt 3 ustawy, organ rejestrujący wydaje:

1) pozwolenie czasowe do wielokrotnego stosowania,

2) zalegalizowane tymczasowe tablice (tablicę) rejestracyjne badawcze.

5. Wzór dowodu rejestracyjnego stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia.

6. Wzór pozwolenia czasowego stanowi załącznik nr 4 do rozporządzenia.

7. Wzór pozwolenia czasowego do wielokrotnego stosowania stanowi załącznik nr 5 do rozporządzenia.

8. Wzór nalepki kontrolnej, o której mowa w art. 71 ust. 2 ustawy, określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

§ 7. 1. W przypadku gdy pojazd posiada tablice rejestracyjne zgodne z wzorem określonym rozporządzeniem i wyróżnikiem powiatu właściwym dla organu dokonującego rejestracji oraz jest oznaczony nalepką kontrolną odpowiednią do posiadanych tablic, organ rejestrujący dokonuje jedynie legalizacji tych tablic.

2. Organ rejestrujący na wniosek właściciela pojazdu zamiast tablic zwyczajnych wydaje zalegalizowane tablice indywidualne, o których mowa w § 24 rozporządzenia.

3. Nalepki kontrolnej nie wydaje się dla pojazdów, o których mowa w art. 73 ust. 4 ustawy.

Tablice rejestracyjne

§ 16. Tablice rejestracyjne, zwane dalej „tablicami”, ze względu na swoje przeznaczenie dzielą się na:

1) zwyczajne - do oznaczania wszystkich pojazdów, z zastrzeżeniem pkt 2-5,

2) indywidualne - do oznaczania pojazdów samochodowych,

3) zabytkowe - do oznaczania pojazdów zabytkowych,

4) tymczasowe - do oznaczania pojazdów czasowo zarejestrowanych,

5) tymczasowe badawcze - do oznaczania pojazdów czasowo zarejestrowanych w celu przeprowadzania badań homologacyjnych przez jednostkę upoważnioną lub w celu przeprowadzania badań pojazdów, ich wyposażenia lub części przez jednostkę badawczą producenta,

6) dyplomatyczne - do oznaczania pojazdów należących do przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i misji specjalnych państw obcych oraz organizacji międzynarodowych, a także ich personelu.

§ 17. Tablice ze względu na wielkość dzielą się na:

1) samochodowe (jednorzędowe i dwurzędowe) - do oznaczania wszystkich rodzajów pojazdów, z wyjątkiem motocykli, ciągników rolniczych i motorowerów,

2) motocyklowe (dwurzędowe) - do oznaczania motocykli, ciągników rolniczych oraz pojazdów samochodowych innych (kategorii L6e i L7e),

3) motorowerowe (dwurzędowe) - do oznaczania motorowerów.

§ 18. 1. Numer rejestracyjny pojazdu stanowią litery i cyfry (cyfra) umieszczone na tablicy.

2. Każdemu pojazdowi przypisuje się jeden numer rejestracyjny.

3. Na tablicy zwyczajnej jest wytłoczony numer rejestracyjny barwy czarnej na białym tle, składający się z wyróżnika województwa, wyróżnika powiatu i wyróżnika pojazdu.

4. Na tablicy indywidualnej jest wytłoczony numer rejestracyjny barwy czarnej na białym tle, składający się z wyróżnika województwa i indywidualnego wyróżnika pojazdu.

5. Na tablicy zabytkowej jest wytłoczony numer rejestracyjny barwy czarnej na żółtym tle, składający się z wyróżnika województwa, wyróżnika powiatu i wyróżnika pojazdu, oraz symbol pojazdu zabytkowego.

6. Na tablicy tymczasowej jest wytłoczony numer rejestracyjny barwy czerwonej na białym tle, składający się z wyróżnika województwa oraz wyróżnika pojazdu.

7. Na tablicy tymczasowej badawczej jest wytłoczony numer rejestracyjny barwy czerwonej na białym tle, składający się z wyróżnika województwa, wyróżnika pojazdu oraz wyróżnika określającego przeznaczenie tablicy.

8. Na tablicy dyplomatycznej jest wytłoczony numer rejestracyjny barwy białej na niebieskim tle, składający się z wyróżnika województwa i wyróżnika pojazdu.

§ 19. 1. W skrajnej lewej części tablicy umieszcza się dodatkowo, na niebieskim tle, symbol Unii Europejskiej składający się z 12 pięcioramiennych gwiazdek barwy żółtej, ułożonych na obwodzie okręgu, oraz znak z literami „PL” barwy białej. Wymóg ten nie dotyczy tablic (tablicy) dyplomatycznych.

2. Na tablicach w miejscu do tego przeznaczonym znajduje się znak legalizacyjny zgodny z przepisami w sprawie legalizacji tablic rejestracyjnych.

§ 20. Na tablicach nie mogą być umieszczane inne oznaczenia niż te, o których mowa w § 18 i 19.

§ 21. 1. Numery rejestracyjne są tworzone ze zbioru następujących 25 liter: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, R, S, T, U, V, W, X, Y i Z oraz cyfr od 0 do 9.

2. Poszczególne litery i cyfry numeru rejestracyjnego pełnią następujące funkcje:

1) na tablicach zwyczajnych samochodowych - pierwsza litera stanowi wyróżnik województwa, druga lub druga i trzecia litera stanowią wyróżnik powiatu, następne cyfry lub cyfry i litera lub litery stanowią wyróżnik pojazdu tworzony kolejno w układzie:

a) dla powiatów z wyróżnikiem jednoliterowym:

- pięć cyfr w przedziale od 00001 do 99999,

- cztery cyfry w przedziale od 0001 do 9999 i litera

- trzy cyfry w przedziale od 001 do 999 i dwie litery,

- litera i cztery cyfry w przedziale od 0001 do 9999,

- dwie litery i trzy cyfry w przedziale od 001 do 999,

b) dla powiatów z wyróżnikiem dwuliterowym:

- litera i trzy cyfry w przedziale od 001 do 999,

- dwie cyfry w przedziale od 01 do 99 i dwie litery,

- cyfra w przedziale od 1 do 9, litera i dwie cyfry w przedziale od 01 do 99,

- dwie cyfry w przedziale od 01 do 99, litera i cyfra w przedziale od 1 do 9,

- cyfra w przedziale od 1do 9, dwie litery i cyfra w przedziale od 1 do 9,

- dwie litery i dwie cyfry w przedziale od 01 do 99,

- pięć cyfr w przedziale od 00001 do 99999,

- cztery cyfry w przedziale od 0001 do 9999 i litera,

- trzy cyfry w przedziale od 001 do 999 i dwie litery,

2) tablicach zwyczajnych motocyklowych i motorowerowych - pierwsza litera stanowi wyróżnik województwa, druga lub druga i trzecia litera stanowią wyróżnik powiatu, następne cyfry lub cyfry i litera lub litery stanowią wyróżnik pojazdu tworzony kolejno w układzie:

a) dla powiatów z wyróżnikiem jednoliterowym:

- cztery cyfry w przedziale od 0001 do 9999,

- trzy cyfry w przedziale od 001 do 999 i litera,

b) dla powiatów z wyróżnikiem dwuliterowym:

- litera i trzy cyfry w przedziale od 001 do 999,

- dwie cyfry w przedziale od 01 do 99 i dwie litery,

- cyfra w przedziale od 1 do 9, litera i dwie cyfry w przedziale od 01 do 99,

- dwie cyfry w przedziale od 01 do 99, litera i cyfra w przedziale od 1 do 9,

- cyfra w przedziale od 1 do 9, dwie litery i cyfra w przedziale od 1 do 9,

- dwie litery i dwie cyfry w przedziale od 01 do 99,

3) na tablicach indywidualnych - litera i cyfra stanowią wyróżnik województwa, zaś kolejne litery w liczbie od 3 do 5 stanowią wyróżnik indywidualny pojazdu, w którym nie więcej niż dwie ostatnie litery można zastąpić liczbą,

4) na tablicach zabytkowych - pierwsza litera stanowi wyróżnik województwa, druga lub druga i trzecia litera stanowią wyróżnik powiatu, następnie odpowiednio dwie cyfry w przedziale od 01 do 99 i litera lub cyfra w przedziale od 1 do 9 i litera stanowią wyróżnik pojazdu,

5) na tymczasowych tablicach - litera i cyfra stanowią wyróżnik województwa, zaś cztery cyfry w przedziale od 0001 do 9999 stanowią wyróżnik pojazdu, który po wyczerpaniu wskazanej pojemności tworzy się w układzie trzy cyfry w przedziale od 001 do 999 i litera,

6) na tymczasowych tablicach badawczych - litera i cyfra stanowią wyróżnik województwa, zaś trzy cyfry w przedziale od 001 do 999 stanowią wyróżnik pojazdu, następnie litera B, która jest literą stałą, stanowi wyróżnik określający przeznaczenie tablicy,

7) na tablicach dyplomatycznych - pierwsza litera stanowi wyróżnik województwa, zaś sześć cyfr w przedziale od 000001 do 999999 stanowi wyróżnik pojazdu.

§ 22. 1. Wyróżnik pojazdu, z zastrzeżeniem § 24 ust. 2, określa organ rejestrujący, posługując się zestawem cyfr i liter stanowiących pojemność rejestracyjną, z wyłączeniem liter B, D, I, O i Z.

2. Wyróżniki województw i wyróżniki powiatów dla tablic rejestracyjnych określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.

3. W przypadku połączenia powiatów, dla których określono wyróżniki dla tablic rejestracyjnych w załączniku nr 7 do rozporządzenia, na tablicach rejestracyjnych stosuje się dotychczasowe wyróżniki tych powiatów.

§ 24. 1. Organ rejestrujący, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, wydaje tablice (tablicę) indywidualne, jeżeli z informacji uzyskanej z ewidencji, o której mowa w § 23 pkt 1, wynika, że identyczne tablice (tablica) nie zostały wydane dla innego pojazdu zarejestrowanego na terenie województwa.

2. Wyróżnik indywidualny pojazdu określa zainteresowany właściciel pojazdu, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Wyróżnik indywidualny powinien stanowić wyraz, skrót lub określenie w języku polskim, niezawierający treści obraźliwych lub niezgodnych z zasadami współżycia społecznego.

§ 25. 1. Właściciel pojazdu umieszcza na pojeździe tablice z przodu i z tyłu w miejscach konstrukcyjnie do tego przeznaczonych, z wyjątkiem przyczep, ciągników rolniczych, motocykli i motorowerów, na których tablice umieszcza się tylko z tyłu, z zastrzeżeniem ust. 1a-2.

1a. W przypadku trójkołowego motocykla i pojazdu samochodowego posiadającego homologację według wymagań dla kategorii L5 oraz trójkołowego motoroweru i pojazdu samochodowego posiadającego homologację według wymagań dla kategorii L2, określonych w przepisach o homologacji pojazdów, tablice umieszcza się również z przodu, jeżeli posiadają specjalne miejsce do jej umieszczenia.

2. W przypadkach uzasadnionych konstrukcją ciągnika rolniczego tablice umieszcza się z przodu pojazdu.

3. Z przodu pojazdu umieszcza się wyłącznie tablicę jednorzędową, z wyjątkiem pojazdu, o którym mowa w ust. 1a, oraz ciągnika rolniczego, o którym mowa w ust. 2.

4. Z tyłu pojazdu umieszcza się tablicę jednorzędową albo dwurzędową w zależności od miejsca konstrukcyjnie do tego przeznaczonego, z zastrzeżeniem ust. 5.

5. Z tyłu przyczepy motocyklowej umieszcza się tablicę rejestracyjną motocyklową przeniesioną z motocykla, który ciągnie przyczepę.

6. Jeżeli pojazd nie ma specjalnego miejsca do umocowania tablic, to przednią i tylną tablicę umieszcza się w środku szerokości pojazdu, a gdyby to utrudniało jego eksploatowanie lub ograniczało widoczność tablicy - po lewej stronie pojazdu.

§ 26. Utrzymywanie tablic i innych oznaczeń pojazdów, o których mowa w przepisach rozdziału 4, w należytym stanie i zapewnienie ich czytelności jest obowiązkiem kierującego pojazdem.

§ 27. Wzory tablic rejestracyjnych, umieszczanych na nich znaków i symboli, a także ich opis określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.

§ 28. 1. W przypadku gdy organ rejestrujący, na wniosek właściciela pojazdu, wydaje decyzję o nadaniu i umieszczeniu cech identyfikacyjnych zgodnie z zasadami określonymi w art. 66a ustawy, stacja kontroli pojazdów wydaje zaświadczenie potwierdzające umieszczenie cech identyfikacyjnych pojazdu.

§ 29. 1. Organ rejestrujący, na wniosek właściciela pojazdu, wydaje, w drodze decyzji, zgodę na wykonanie i umieszczenie tabliczki znamionowej zastępczej, zwanej dalej „tabliczką zastępczą”, w przypadku:

1) braku, utraty lub zniszczenia tabliczki znamionowej,

2) utraty aktualności treści tabliczki znamionowej w zakresie określenia cech identyfikacyjnych pojazdu.

2. W przypadkach określonych w ust. 1 stacja kontroli pojazdów wydaje zaświadczenie potwierdzające wykonanie i umieszczenie tabliczki zastępczej.

§ 30. 1. Pojazd samochodowy, z wyjątkiem motocykla, oznacza się nalepką kontrolną, o której mowa w § 6, na której jest umieszczony numer rejestracyjny pojazdu.

2. Pojazd, o którym mowa w ust. 1, oznacza się tylko jedną nalepką kontrolną, którą właściciel pojazdu umieszcza wewnątrz pojazdu w prawym dolnym rogu przedniej szyby.

§ 31. 1. Na samochodzie ciężarowym samowyładowczym oraz przyczepie samowyładowczej umieszcza się te same co na tablicach rejestracyjnych numery rejestracyjne przez ich namalowanie na tyle burty skrzyni ładunkowej białą lub czarną farbą kontrastową w stosunku do tła burty. Przepis ten nie dotyczy pojazdów, które z tyłu nie mają burty w postaci płaszczyzny.

2. Numery namalowane na tyle burty skrzyni ładunkowej powinny mieć taki sam układ i zbliżony kształt liter i cyfr jak numery na tablicy rejestracyjnej jednorzędowej. Długość rzędu namalowanych numerów powinna wynosić 140-150 cm, wysokość 25 cm, a grubość kreski - 4,5 cm.

§ 33. 1. Na pojeździe zarejestrowanym w Rzeczypospolitej Polskiej, który ma być używany w ruchu międzynarodowym, umieszcza się z tyłu na nadwoziu pojazdu, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, znak z literami „PL”.

2. Znak „PL” może być umieszczony na tylnej szybie samochodu w prawym dolnym rogu, pod warunkiem że będzie zapewniona wystarczająca widoczność znaku i czytelność liter.

3. Jeżeli na tablicy rejestracyjnej jest umieszczony znak „PL”, o którym mowa w § 19 ust. 1, spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 1 i 2, nie jest konieczne.

4. Na pojeździe należącym do przedstawicielstwa dyplomatycznego państwa obcego umieszcza się znak z literami „CD”, a na pojeździe urzędu konsularnego znak z literami „CC”. Przepisy ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§ 40. 1. Tablice (tablicę) rejestracyjne wydane na podstawie dotychczasowych przepisów zachowują ważność.

2. Dowody rejestracyjne wydane według wzoru określonego w dotychczasowych przepisach zachowują ważność do czasu zawiadomienia, o którym mowa w art. 78 ust. 2 pkt 2 ustawy.

3. Pojazdy posiadające numer VIN lub numer nadwozia, podwozia albo ramy nadane i umieszczone na podstawie dotychczasowych przepisów uważa się za spełniające wymagania w zakresie posiadania cech identyfikacyjnych wymaganych do rejestracji pojazdu.

4. Rodzaje i sposoby oznaczeń umożliwiających identyfikację pojazdu

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 66a. 1. Cechy identyfikacyjne, o których mowa w art. 66 ust. 3a, nadaje i umieszcza producent.

2. Starosta właściwy w sprawach rejestracji pojazdu wydaje decyzję o nadaniu cech identyfikacyjnych w przypadku pojazdu:

1) zbudowanego przy wykorzystaniu nadwozia, podwozia lub ramy konstrukcji własnej, którego markę określa się jako „SAM”;

2) w którym dokonano wymiany ramy lub podwozia na odpowiednio ramę lub podwozie bez numeru fabrycznego;

3) odzyskanego po kradzieży, w którym cecha identyfikacyjna uległa zatarciu lub sfałszowaniu;

4) nabytego na licytacji publicznej lub od podmiotu wykonującego orzeczenie o przepadku pojazdu na rzecz Skarbu Państwa, w którym cecha identyfikacyjna uległa zatarciu lub sfałszowaniu;

5) w którym cecha identyfikacyjna uległa zatarciu lub sfałszowaniu, a prawomocnym orzeczeniem sądu zostało ustalone prawo własności pojazdu;

6) w którym cecha identyfikacyjna uległa skorodowaniu lub została zniszczona podczas wypadku drogowego albo podczas naprawy.

3. Okoliczności, o których mowa w ust. 2 pkt 6, powinny być stwierdzone pisemną opinią rzeczoznawcy samochodowego, o którym mowa w art. 79a; opinia powinna wskazywać pierwotne cechy identyfikacyjne lub jednoznacznie wykluczać ingerencję w pole numerowe w celu umyślnego ich zniszczenia lub zafałszowania.

4. Umieszczone cechy identyfikacyjne starosta wpisuje w dowodzie rejestracyjnym i w karcie pojazdu, jeżeli była wydana.

Art. 66.3a. Pojazd uczestniczący w ruchu powinien posiadać nadane przez producenta, z zastrzeżeniem art. 66a, cechy identyfikacyjne:

1) numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy;

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. 2002Nr.133 poz.1123; z późniejszymi zmianami).

Załącznik nr 9

WZORY CECH IDENTYFIKACYJNYCH I ICH OPIS

§ 1. Numer identyfikacyjny pojazdu VIN to nadana przez producenta kombinacja znaków przeznaczona do oznaczenia danego pojazdu. Jego celem jest zapewnienie, aby pojazd mógł być na jego podstawie jednoznacznie zidentyfikowany w ciągu 30 lat przez producenta lub przedstawiciela producenta, bez potrzeby żądania dalszych danych. Numer identyfikacyjny pojazdu powinien spełniać następujące wymagania:

1) powinien mieć strukturę zgodną z Polską Normą nr PN-92802060, która odpowiada normie ISO 3779:1983, a w przypadku producenta motocykli lub motorowerów produkujących poniżej 500 sztuk pojazdów rocznie trzeci znak w pierwszym członie powinien być cyfrą 9, przy czym właściwa identyfikacja producenta powinna być wtedy zapewniona przy użyciu 3, 4 i 5 znaku w członie trzecim oznakowania,

2) powinien być umieszczony na nadwoziu, ramie lub innym podobnym podstawowym elemencie konstrukcyjnym po prawej stronie pojazdu, a także na tabliczce znamionowej,

3) powinien zawierać się w jednym wierszu; wyjątkowo, z przyczyn technicznych, może zawierać się w dwóch wierszach, jednak w takim przypadku nie może być przerw wewnątrz drugiego i trzeciego członu tego numeru; nie może być także pustych miejsc pomiędzy znakami; jakiekolwiek niewykorzystane pole w trzecim członie powinno być zapełnione przez cyfrę 0 w celu zapewnienia wymaganej liczby 8 znaków; początek i koniec każdego z wierszy powinien być oznaczony symbolem, który nie jest cyfrą arabską, dużą literą rzymską i nie spowoduje pomyłki z pozostałymi znakami; jeżeli dwa człony znajdują się w jednym wierszu, to zaleca się także umieszczanie takiego symbolu pomiędzy nimi,

4) powinien być umieszczony w widocznym i łatwo dostępnym miejscu za pomocą wybicia lub wyciskania w taki sposób, aby nie uległ zatarciu lub zniszczeniu.

§ 2. 1. Numer nadwozia, podwozia lub ramy to nadana przez producenta lub organ rejestrujący kombinacja znaków przeznaczona do oznaczenia danego pojazdu. Jego celem jest zapewnienie, aby dany pojazd mógł być jednoznacznie zidentyfikowany.

2. Numer nadwozia, podwozia lub ramy nadawany przez organ rejestrujący powinien spełniać następujące wymagania:

1) numer składa się z dwunastu znaków i obejmuje trzy człony:

a) człon pierwszy (3 znaki) - kod organu rejestrującego (literowy wyróżnik województwa i powiatu, przy dwóch literach, ostatni znak uzupełnia litera X),

b) człon drugi (3 znaki) - numer upoważnienia stacji do wykonywania badań technicznych (przy numerze dwucyfrowym uzupełniony na pierwszej pozycji cyfrą zero),

c) człon trzeci (6 znaków) - sześciocyfrowy kolejny numer porządkowy, w którym pierwsze dwie cyfry stanowią ostatnie dwie cyfry roku nadania numeru.

Sposób tworzenia numeru nadwozia, podwozia lub ramy przedstawia poniższy schemat:

numer upoważnienia stacji do wykonywania badań technicznych pojazdów (trzycyfrowy) | ˘ XXX000000000 ^ ^ | | 3 znaki - literowy kod numer porządkowy organu rejestrującego (sześciocyfrowy) (wyróżnik literowy województwa i powiatu)

2) powinien być umieszczony na nadwoziu, podwoziu lub ramie po prawej stronie pojazdu, a także na tabliczce znamionowej,

3) powinien zawierać się w jednym wierszu jako ciąg znaków bez miejsc przerwy pomiędzy członami numeru,

4) powinien być umieszczony w widocznym i łatwo dostępnym miejscu za pomocą wybicia lub wyciskania w taki sposób, aby nie uległ zatarciu lub zniszczeniu.

3. Numer nadwozia, podwozia lub ramy nadawany przez producenta, jeżeli w drodze odrębnych przepisów zwolniony jest on ze stosowania numeru VIN, jest określoną przez niego kombinacją cyfr i liter stanowiącą ciąg znaków w ilości od 7 do 9. Numer powinien zawierać dwa człony:

1) człon pierwszy (3 znaki) - oznaczenie charakterystyczne, określone przez producenta pojazdu,

2) człon drugi (do 6 znaków) - numer porządkowy wyprodukowanego pojazdu, w którym pierwsze dwie cyfry stanowią ostatnie dwie cyfry roku nadania i umieszczenia numeru.

§ 3. § 4. § 5. Dla znaków określonych w numerach, o których mowa w § 1 i 2, powinny być stosowane wielkie litery alfabetu łacińskiego i cyfry arabskie. Minimalna wysokość liter i cyfr numerów powinna wynosić 7 mm, a w przypadku motocykli i motorowerów - 4 mm. W numerze VIN zabrania się stosowania liter: I, O oraz Q, myślnika, gwiazdki (*) oraz innych znaków specjalnych, o których mowa w § 1 pkt 3.

4. Zatrzymywanie dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem oraz dokumentów dopuszczających pojazd do ruchu

1.Podstawy prawne i faktyczne zatrzymywania dokumentów uprawniających do kierowania oraz dopuszczających pojazd do ruchu.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 129. 2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do: (…)

6) zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy w przypadkach przewidzianych w art. 14 ust. 4 lit. c rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985, str. 8 oraz Dz. Urz. WE L 274 z 9.10.1998, str. 1) zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 2135/98 z dnia 24 września 1998 r. zmieniającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz dyrektywę nr 88/599/EWG dotyczącą stosowania rozporządzeń Rady (EWG) nr 3820/85 i Rady (EWG) nr 3821/85 (Dz. Urz. WE L 274 z 09.10.1998, str. 1);.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144; z późniejszymi zmianami).

§ 7. 1. Policjant, zatrzymując dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania, wydaje pokwitowanie. Wzór pokwitowania stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.

2. Przypadki zatrzymania dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 135. 1. Policjant:

1) zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem w razie:

a) uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,

b) stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność,

c) podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy,

d) gdy upłynął termin ważności prawa jazdy,

e) gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy,

f) gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu prawa jazdy,

g) przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego,

h) przekroczenia przez kierującego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego;

2) może zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

3 .Zasady wydawania kierowcy pokwitowania w zamian za zatrzymane uprawnienie do kierowania pojazdem.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 135. 2. Pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b)-d) oraz w pkt 2, uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni.

4. Przypadki zatrzymania dokumentu dopuszczającego pojazd do ruchu.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 132. 1. Policjant zatrzyma dowód rejestracyjny (pozwolenie czasowe) w razie:

1) stwierdzenia lub uzasadnionego przypuszczenia, że pojazd:

a) zagraża bezpieczeństwu w szczególności po wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy,

b) zagraża porządkowi ruchu,

c) narusza wymagania ochrony środowiska;

2) stwierdzenia, że pojazd nie został poddany badaniu technicznemu w wyznaczonym terminie lub termin badania nie został wyznaczony prawidłowo;

3) stwierdzenia zniszczenia dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego) w stopniu powodującym jego nieczytelność;

4) uzasadnionego podejrzenia podrobienia lub przerobienia dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego);

5) stwierdzenia, że badanie techniczne zostało dokonane przez jednostkę do tego nieupoważnioną;

6) nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub nieokazania dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia;

7) uzasadnionego przypuszczenia, że dane w nim zawarte nie odpowiadają stanowi faktycznemu.

Rozporządzenie Ministra Infrastrukturyz dnia 16 grudnia 2003 r.w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz.U.2003.227.2250)

Złącznik 13

Wzory pieczątek identyfikacyjnych uprawnionego diagnosty

w okręgowej stacji kontroli pojazdów

w podstawowej stacji kontroli pojazdów

w podstawowej stacji kontroli pojazdów o rozszerzonym zakresie badań

Wzór pieczątki imiennej uprawnionego diagnosty

Wzory pieczątek stacji kontroli pojazdów

Wzór pieczątki okręgowej stacji kontroli pojazdów

Wzór pieczątki podstawowej stacji kontroli pojazdów

Wzór pieczątki podstawowej stacji kontroli pojazdów o rozszerzonym zakresie badań

OBJAŚNIENIA:

1. SKP - skrót wyrazów Stacja Kontroli Pojazdów.

2. XXX/000, XXX/000/P - kody rozpoznawcze stacji kontroli pojazdów składające się z następujących elementów.

XXX - właściwy wyróżnik województwa i powiatu oznaczony według przepisów dotyczących rejestracji i oznaczania pojazdów (dwie lub odpowiednio trzy litery),

000 - numer kolejny stacji kontroli pojazdów (dla stacji działających w dniu wejścia w życie rozporządzenia - numer nadany na podstawie dotychczasowych przepisów),

P - stały element kodu rozpoznawczego podstawowych stacji kontroli pojazdów.

3. XXX/D/0000 - numer uprawnienia diagnosty składający się z następujących elementów:

XXX - właściwy wyróżnik województwa i powiatu oznaczony według przepisów dotyczących rejestracji i oznaczania pojazdów (dwie lub odpowiednio trzy litery),

D - stały element numeru uprawnienia diagnosty, oznaczający: „diagnosta”,

0000 - kolejny numer diagnosty.

UWAGA: Numer uprawnienia diagnosty zostaje zachowany w przypadku:

1) zmiany uprawnienia diagnosty;

2) zmiany stacji kontroli pojazdów, na której jest zatrudniony;

3) zmiany miejsca zamieszkania związanej ze zmianą właściwości miejscowej organu wydającego uprawnienie diagnosty.

4. Przykładowa nazwa, adres i numer telefonu stacji kontroli pojazdów upoważnionej do przeprowadzania badań technicznych pojazdów.

5. Przykładowe dane uprawnionego diagnosty.

6. Symbole rodzajów pojazdów:

A - motocykle i motorowery,

B - pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t, z wyłączeniem motocykli i motorowerów,

C - pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t do 16 t lub

CC - pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t,

D - autobusy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t,

T - ciągniki rolnicze,

E - przyczepy przeznaczone do łączenia z pojazdami silnikowymi, do których jest upoważniona stacja kontroli pojazdów.

7. Symbole rodzajów badań:

a - autobusów, których dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,

c - pojazdów przystosowanych do zasilania gazem,

d - pojazdów zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą lub pojazdów nowego typu wyprodukowanych lub importowanych w ilości jednej sztuki rocznie,

e - pojazdów skierowanych na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, dla których wymagane jest specjalistyczne badanie, oraz pojazdów, w których dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,

f - pojazdu marki „SAM” co do zgodności z warunkami technicznymi,

h - umieszczanie nadanych cech identyfikacyjnych pojazdu

5. Zasady wydawania kierowcy pokwitowania w zamian za zatrzymany dokument dopuszczający pojazd do ruchu.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 81.

8. Niezależnie od badań, o których mowa w ust. 2 i 3, dodatkowemu badaniu technicznemu podlega również pojazd:

1) skierowany przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę w razie uzasadnionego przypuszczenia, że:

a) zagraża bezpieczeństwu ruchu,

b) narusza wymagania ochrony środowiska,

c) uczestniczył w wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy, z zastrzeżeniem pkt 4;

Art. 132. 2. W razie zatrzymania dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego), policjant wydaje kierowcy pokwitowanie. Może on zezwolić na używanie pojazdu przez czas nieprzekraczający 7 dni, określając warunki tego używania w pokwitowaniu. Zezwolenie nie może być wydane w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz w pkt 6.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144; z późniejszymi zmianami).

§ 7. 2. W razie uzasadnionego przypuszczenia, że pojazd zagraża bezpieczeństwu ruchu lub narusza wymagania ochrony środowiska, pokwitowanie, o którym mowa w ust. 1, stanowi jednocześnie skierowanie na dodatkowe badania techniczne.

6. Zasady postępowania z zatrzymanymi dokumentami.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 132. 3. Zatrzymany dokument, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 1 pkt 4, 6 i 7, odpowiedni organ Policji przesyła niezwłocznie organowi, który go wydał, z zastrzeżeniem ust. 5.

3a. Odpowiednie organy Policji zawiadomią właściwego dyrektora izby skarbowej o fakcie zatrzymania dowodu rejestracyjnego w przypadku powzięcia uzasadnionego przypuszczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 7, w sytuacji, gdy dotyczy to spełnienia przez pojazd wymagań technicznych określonych w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

4. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1, 3 i 4 dowód rejestracyjny (pozwolenie czasowe) zatrzyma również jednostka upoważniona do przeprowadzania badań technicznych. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

5. Zatrzymany dokument pojazdu zarejestrowanego za granicą, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 1 pkt 4 i 6, pozostawia się w jednostce Policji przez okres 7 dni. Po upływie tego terminu dokument przekazywany jest przedstawicielstwu państwa, w którym pojazd jest zarejestrowany.

6. Zwrot zatrzymanego dokumentu następuje niezwłocznie po ustaniu przyczyny uzasadniającej jego zatrzymanie, z zastrzeżeniem art. 133.

Art. 133. 1. W przypadku określonym w art. 132 ust. 1 pkt 6 odpowiedni organ Policji zwraca zatrzymany dokument po przedstawieniu dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia.

2. W przypadku pojazdu zarejestrowanego za granicą, jeżeli z przedstawionego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu wynika, że przed zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego umowa ta nie była zawarta, warunkiem zwrotu zatrzymanego dokumentu jest dodatkowo wniesienie opłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia określonej w odrębnych przepisach.

Art. 136. 1. Zatrzymane prawo jazdy, z wyjątkiem przypadku określonego w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. c), Policja przekazuje niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni, według właściwości, sądowi uprawnionemu do rozpoznania sprawy o wykroczenie, prokuratorowi lub staroście.

2. W razie przeprowadzenia badania krwi lub moczu dla oceny trzeźwości lub zawartości środka działającego podobnie do alkoholu, prawo jazdy przekazuje się wraz z wynikiem tego badania. Jeżeli jednak wynik tego badania nie został uzyskany w ciągu 30 dni od dnia zatrzymania prawa jazdy, należy niezwłocznie zwrócić je właścicielowi.

Art. 137. 1. Postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy, w przypadkach określonych w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz pkt 2, wydaje w terminie 14 dni od dnia otrzymania prawa jazdy:

1) prokurator - w toku postępowania przygotowawczego, a sąd - po przekazaniu sprawy do sądu;

2) w sprawie o wykroczenie - sąd właściwy do rozpoznania sprawy.

2. O wydaniu postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy zawiadamia się właściwego starostę.

3. Na postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy służy zażalenie.

Art. 138. 1. Decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy, w przypadkach określonych w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. d) i g), wydaje starosta.

2. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania, z zastrzeżeniem art. 114 ust. 4.

Art. 139. 1. Przepisy art. 135-138 stosuje się odpowiednio do pozwolenia do kierowania tramwajem.

2. Przepisu art. 135 nie stosuje się do szefów i cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych państw obcych oraz misji specjalnych i organizacji międzynarodowych korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów bądź powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności, a także do innych osób korzystających z tych przywilejów i immunitetów.

05. Usuwanie i przemieszczanie pojazdów oraz blokowanie kół.

1.Podstawy prawne i faktyczne usuwania, przemieszczania pojazdów oraz blokowania kół.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 50a. 1. Pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan wskazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną lub Policję na koszt właściciela lub posiadacza.

Art. 129. 2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do:

10) usuwania lub przemieszczania pojazdu w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1-3;

Art. 130a. 1. Pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela w przypadku:

1) pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu;

2) nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia;

3) przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego.

2. Pojazd może być usunięty z drogi na koszt właściciela, jeżeli nie ma możliwości zabezpieczenia go w inny sposób, w przypadku gdy:

1) kierowała nim osoba:

a) znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,

b) nieposiadająca przy sobie dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;

2) jego stan techniczny zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powoduje uszkodzenie drogi albo narusza wymagania ochrony środowiska.

3. Pojazd może być przemieszczony lub usunięty z drogi, jeżeli utrudnia prowadzenie akcji ratowniczej.

2. Tryb i warunki usuwania, przemieszczania pojazdów oraz blokowania kół.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 50a. 2. Pojazd usunięty w trybie określonym w ust. 1, nieodebrany na wezwanie gminy przez uprawnioną osobę w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się za porzucony z zamiarem wyzbycia się. Pojazd ten przechodzi na własność gminy z mocy ustawy.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, gdy nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zobowiązanej.

4. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio, gdy w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu nie została ustalona osoba uprawniona do jego odbioru.

5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, kierując się zasadą poszanowania prawa własności oraz potrzebą zapewnienia porządku na drogach publicznych, określi, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowy tryb oraz jednostki i warunki ich współdziałania w zakresie usuwania pojazdów bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje na to, że nie są używane;

2) tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na własność gminy.

Art. 130 a. 4. Decyzję o przemieszczeniu lub usunięciu pojazdu z drogi podejmuje:

1) policjant - w sytuacjach, o których mowa w ust. 1-3;

2) strażnik gminny (miejski) - w sytuacji, o której mowa w ust. 1 pkt 1;

3) osoba dowodząca akcją ratowniczą - w sytuacji, o której mowa w ust. 3.

5. 5a. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 pojazd jest usuwany z drogi przez jednostkę wyznaczoną przez starostę.

(…)

5c. Pojazd usunięty z drogi, w przypadkach określonych w ust. 1 i 2, umieszcza się na wyznaczonym przez starostę parkingu strzeżonym do czasu uiszczenia opłaty za jego usunięcie i parkowanie.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 sierpnia 2002 r. w sprawie usuwania pojazdów (Dz. U. Nr 134, poz. 1133; z późniejszymi zmianami).

§ 1. 1. Rozporządzenie określa:

1) tryb oraz warunki współdziałania z Policją i innymi podmiotami uprawnionymi do podejmowania decyzji o usunięciu pojazdu jednostek usuwających pojazdy lub prowadzących parkingi strzeżone;

2) szczegółowy tryb oraz jednostki i warunki ich współdziałania w zakresie usuwania pojazdów bez tablic rejestracyjnych lub których stan wskazuje, że nie są używane;

3) tryb i warunki wydawania pojazdu z parkingu;

4) tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na rzecz Skarbu Państwa;

5) tryb postępowania w zakresie przejęcia pojazdu na własność gminy.

2. Ilekroć w przepisach niniejszego rozporządzenia jest mowa o ustawie, rozumie się przez to ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

§ 2. 1. W zakresie, o którym mowa w § 1 ust. 1 pkt 1, współdziałają:

1) Policja;

1a) straż gminna (miejska);

2) Straż Graniczna;

3) organy celne;

4) Inspekcja Transportu Drogowego;

5) osoba dowodząca akcją ratowniczą;

6) wyznaczone przez starostę jednostki usuwające pojazdy lub prowadzące parkingi strzeżone.

2. W zakresie, o którym mowa w § 1 ust. 1 pkt 2, współdziałają:

1) Policja;

2) straż gminna (miejska);

3) organy gminy;

4) zarządca drogi;

5) wyznaczone przez starostę jednostki usuwające pojazdy lub prowadzące parkingi strzeżone.

§ 3. 1. Współdziałanie jednostek usuwających pojazdy lub prowadzących parkingi strzeżone z podmiotami, które wydały dyspozycję usunięcia pojazdu, polega na szybkim i sprawnym wykonaniu dyspozycji lub przyjęciu pojazdu na parking oraz wydaniu pojazdu z parkingu osobie uprawnionej.

2. Pojazd umieszcza się na wyznaczonym przez starostę parkingu strzeżonym, położonym w miarę możliwości najbliżej miejsca, z którego został usunięty.

§ 4. 1. Usunięcie pojazdu z drogi przez podmiot, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1-5 oraz ust. 2 pkt 1 lub 2, polega na wydaniu dyspozycji wyznaczonej przez starostę jednostce.

2. Organ gminy lub zarządca drogi, w ramach wykonywanych zadań, zgłasza podmiotowi, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 1 lub 2, potrzebę usunięcia pojazdu z drogi.

3. Dyspozycję wydaje w formie pisemnej funkcjonariusz lub pracownik uprawnionego podmiotu, po osobistym upewnieniu się, że istnieją przesłanki do usunięcia pojazdu.

4. Dyspozycję można wydać ustnie, w tym za pośrednictwem środków łączności. W takim przypadku dyspozycja wymaga niezwłocznego potwierdzenia w formie pisemnej.

5. Wzór dyspozycji określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 5. 1. Podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu, powiadamia o tym niezwłocznie:

1) komendanta powiatowego Policji, ze wskazaniem parkingu strzeżonego, na którym umieszczono pojazd;

2) właściciela pojazdu - w przypadku usunięcia pojazdu w trybie określonym w art. 130a ust. 1-3 ustawy;

3) właściwy organ gminy - w przypadku usunięcia pojazdu z drogi w trybie określonym w art. 50a ust. 1 ustawy.

2. W powiadomieniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, należy wskazać skutki nieodebrania pojazdu z parkingu w terminie określonym w art. 130a ust. 10 ustawy.

3. Organ gminy, po otrzymaniu powiadomienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, niezwłocznie podejmuje czynności mające na celu ustalenie właściciela pojazdu. Organ gminy powiadamia właściciela pojazdu o usunięciu pojazdu oraz o skutkach nieodebrania pojazdu w terminie określonym w art. 50a ust. 2 ustawy.

4. Do powiadomienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o doręczeniach.

5. Komendant powiatowy Policji umieszcza informację o usunięciu pojazdu z drogi w ewidencji prowadzonej na podstawie art. 20 ust. 1 i 15 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58, Nr 19, poz. 185, Nr 74, poz. 676, Nr 81, poz. 731, Nr 113, poz. 984 i Nr 115, poz. 996).

§ 6. 1. Podstawę do odbioru pojazdu z parkingu stanowi zezwolenie, które wydaje:

1) organ gminy - w przypadku usunięcia pojazdu w trybie określonym w art. 50a ust. 1 ustawy;

2) podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu - w przypadku usunięcia pojazdu w trybie określonym w art. 130a ust. 1-3 ustawy.

2. Zezwolenie jest drukiem ścisłego zarachowania. Wzór zezwolenia określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

3. Warunkiem wydania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, jest okazanie przez osobę uprawnioną dokumentu tożsamości i dokumentu upoważniającego do używania pojazdu oraz dowodu uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 130a ust. 6 ustawy, a ponadto w przypadku pojazdu:

1) usuniętego na podstawie art. 130a ust. 1 pkt 2 ustawy, dowodu opłacenia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, a w stosunku do pojazdu zarejestrowanego za granicą - dowodu wniesienia opłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia określonej w odrębnych przepisach;

2) usuniętego na podstawie art. 130a ust. 1 pkt 3 ustawy - zezwolenia, o którym mowa w art. 64 ust. 1 ustawy.

4. Pojazd z parkingu odbiera osoba wskazana w zezwoleniu lub właściciel (posiadacz) wskazany w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) pojazdu.

§ 7. 1. W przypadku nieodebrania pojazdu z parkingu w terminie określonym w art. 50a ust. 2 ustawy jednostka prowadząca parking strzeżony powiadamia o tym, nie później niż trzeciego dnia od dnia upływu tego terminu, właściwy miejscowo organ gminy oraz podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu.

2. W przypadku nieodebrania pojazdu z parkingu w terminie określonym w art. 130a ust. 10 ustawy jednostka prowadząca parking strzeżony powiadamia o tym, nie później niż trzeciego dnia od dnia upływu tego terminu, właściwy miejscowo urząd skarbowy oraz podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu.

3. Podmiot, który wydał dyspozycję usunięcia pojazdu, po otrzymaniu powiadomienia, o którym mowa w ust. 2, przesyła niezwłocznie odpowiednio do organu gminy lub właściwego miejscowo urzędu skarbowego kopię powiadomienia, o którym mowa w § 5 ust. 1 pkt 2, wraz z potwierdzeniem jego doręczenia.

Załącznik nr 1 

WZÓR DYSPOZYCJI USUNIĘCIA POJAZDU

 ........................................ .............................
 (pieczęć instytucji wydającej dyspozycję (miejscowość, data)
 usunięcia lub przemieszczenia pojazdu)
 
  DYSPOZYCJA USUNIĘCIA POJAZDU*)
  NR .......... /20... r.
 
  Działając na podstawie art. 50a ust. l/ art. 130a ust. 4**) ustawy z dnia 20 czerwca
 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 z późn. zm.), proszę o usunięcie
 pojazdu marki ......................................., nr rej. ..........................
 z .......................................................................................
 .........................................................................................
  (określić miejsce, z którego usuwa się pojazd - np. miejscowość, ulica, nr posesji)
 
 Przyczyna usunięcia pojazdu: ............................................................
 .........................................................................................
 Pojazd ma następujące widoczne uszkodzenia: .............................................
 .........................................................................................
 .........................................................................................
 .........................................................................................
 oraz dodatkowe wyposażenie: .............................................................
 .........................................................................................
 .........................................................................................
 Usunięcia pojazdu dokonuje: .............................................................
 .........................................................................................
 .........................................................................................
  (imię i nazwisko albo nazwa instytucji, adres)
 
 który potwierdza przyjęcie ww. pojazdu i zobowiązuje się do niezwłocznego dostarczenia
 pojazdu na parking strzeżony.
 
 Pojazd należy usunąć na parking: ........................................................
 .........................................................................................
  (wskazać parking strzeżony)
 
 
 .............................................. ........................................
 (data i podpis dokonującego usunięcia pojazdu) (imię, nazwisko i podpis osoby wydającej
  dyspozycję usunięcia pojazdu) *)
  *) Sporządza się w trzech egz.
  egz. l i 2 wykonane są na papierze samokopiującym.
 **) Niepotrzebne skreślić.
 Format A-5

Załącznik nr 2 

WZÓR ZEZWOLENIA NA ODBIÓR POJAZDU Z PARKINGU STRZEŻONEGO

 ........................................ ....................................
 (pieczęć instytucji, która zadysponowała (miejscowość, data)
  usunięcie pojazdu)
 
 Seria AA Nr 0000000
  ZEZWOLENIE NA ODBIÓR POJAZDU Z PARKINGU STRZEŻONEGO*)
 
  Na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 sierpnia
 2002 r. w sprawie usuwania pojazdów (Dz. U. z 2002 r. Nr 134, poz. 1133 i Nr 176, poz. 1451)
 wyrażam zgodę na wydanie Panu/Pani**) ............................................................
  (imię i nazwisko)
 
 ..................................................................................................
  (adres, seria i nr dokumentu tożsamości)
 
 pojazdu ..................................................., nr rej. .............................
  (marka i typ pojazdu)
 
 usuniętego w dniu ............................................ z..................................
 ..................................................................................................
 z powodu .........................................................................................
 ..................................................................................................
 przez ............................................................................................
  (nazwa przedsiębiorcy)
 ..................................................................................................
 
 
  ............................................
  (imię, nazwisko i podpis wydającego zgodę)
 
 _______________
  *) Sporządza się w dwóch egzemplarzach; egzemplarz 1 wykonany jest na papierze samokopiującym.
 **) Niepotrzebne skreślić.
 
 Format A-5

06 .Wykonywanie podstawowych czynności na miejscu zdarzenia

1. Obowiązki uczestnika wypadku drogowego.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (tekst jednolity: 2002 Nr 7, poz. 58; z późniejszymi zmianami).

Art. 1.2. Do podstawowych zadań Policji należą :

1) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania.

Art. 44. 1. Kierujący pojazdem w razie uczestniczenia w wypadku drogowym jest obowiązany:

1) zatrzymać pojazd, nie powodując przy tym zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego;

2) przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku;

3) niezwłocznie usunąć pojazd z miejsca wypadku, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego;

4) podać swoje dane personalne, dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku.

2. Jeżeli w wypadku jest zabity lub ranny, kierujący pojazdem jest obowiązany ponadto:

1) udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać pogotowie ratunkowe i Policję;

2) nie podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku;

3) pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie pogotowia lub Policji wymaga oddalenia się - niezwłocznie powrócić na to miejsce.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do innych osób uczestniczących w wypadku.

2. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia drogowego przed zatarciem, zniszczeniem, naniesieniem lub przemieszczeniem śladów.

Zarządzenie Nr 495 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 9, poz. 39; z późniejszymi zmianami).

§ 18. 2. Policjant inny niż określony w ust. 1, wykonujący czynności na miejscu zdarzenia drogowego, jest zobowiązany do włączenia w pojeździe służbowym świateł awaryjnych oraz niebieskich świateł błyskowych.

1. Policjant, który jako pierwszy przybył na miejsce zdarzenia drogowego, jest obowiązany ustawić pojazd w sposób określony w § 18 ust. 2 w miejscu widocznym dla innych uczestników ruchu drogowego, a jednocześnie zapewniającym bezpieczeństwo policjanta zabezpieczającego to miejsce, a następnie podjąć czynności polegające w szczególności na:

1) zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia oraz współdziałaniu z innymi służbami ratowniczymi celem zminimalizowania skutków zdarzenia;

2) udzieleniu pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadku;

3) ustaleniu rodzaju i skutków zdarzenia;

4) zabezpieczeniu miejsca zdarzenia dla przeprowadzenia dalszych czynności procesowych;

5) podjęciu pościgu, jeżeli sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia, a pościg rokuje powodzenie zatrzymania sprawcy;

6) ustaleniu osób uczestniczących w zdarzeniu i jego świadków oraz spisaniu ich danych personalnych, a także rozpytaniu co do okoliczności zdarzenia.

2. Po przybyciu na miejsce zdarzenia załogi OZD, policjant, o którym mowa w ust. 1, przekazuje dowódcy załogi informacje o wykonanych czynnościach, dokonanych ustaleniach i pozostaje do jego dyspozycji, a po zakończeniu służby - sporządza notatkę urzędową z zabezpieczenia miejsca zdarzenia.

§ 32. 

Policjant po uzyskaniu informacji o zdarzeniu drogowym:

1) dokumentuje źródło i czas uzyskania informacji, a jeżeli informację przekazał dyżurny jednostki, potwierdza drogą radiową jej przyjęcie i niezwłocznie udaje się na miejsce zdarzenia, a po przybyciu:

a) ustawia pojazd w sposób zapewniający bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia, określony w § 18 ust. 1 lub 2,

b) informuje dyżurnego jednostki o rozpoczęciu czynności,

c) dokonuje wstępnej oceny zdarzenia co do skutków, rodzaju i ofiar oraz powiadamia o tym dyżurnego jednostki.

§ 33. 

1. Wykonując czynności na miejscu wypadku, tj. zdarzenia drogowego, w którym jest zabity lub ranny, policjant jest obowiązany:

1) udzielić osobie rannej niezbędnej pomocy, w szczególności poprzez:

a) wydobycie lub uwolnienie jej, w miarę możliwości, z pojazdu,

b) udzielenie pomocy przedlekarskiej,

c) sprowadzenie pomocy medycznej,

d) sprowadzenie, w razie potrzeby, innych służb specjalistycznych,

e) odizolowanie terenu i wezwanie specjalistycznej jednostki ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej w przypadku zagrożenia skażeniem niebezpiecznymi substancjami;

2) zorganizować ruch w nowo powstałej sytuacji oraz zabezpieczyć miejsce zdarzenia przed kolejnym wypadkiem lub kolizją, w szczególności poprzez:

a) ustawienie w odpowiednich miejscach znaków i urządzeń ostrzegawczo-zabezpieczających,

b) ustalenie form współpracy z innymi podmiotami biorącymi udział w likwidacji skutków wypadku,

c) czasowe zamknięcie lub ograniczenie ruchu, a w razie potrzeby zlecenie zarządcy drogi konieczności zorganizowania objazdu, o czym należy powiadomić dyżurnego jednostki w celu poinformowania o objazdach uczestników ruchu przy wykorzystaniu lokalnych mediów,

d) usunięcie z rejonu zdarzenia osób postronnych;

3) zabezpieczyć ujawnione ślady pod względem technicznym i procesowym przed ich utratą lub zniekształceniem, w tym również przez służby ratownicze i techniczne;

4) ustalić uczestników i świadków wypadku, spisać ich dane personalne;

5) poddać badaniu na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu kierującego (kierujących) pojazdem oraz inną osobę, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem uczestniczącym w wypadku;

6) na podstawie rozmowy z uczestnikami i świadkami obecnymi na miejscu oraz innych dowodów ustalić wstępnie przebieg i istotne okoliczności wypadku;

7) dokonać sprawdzeń uczestników wypadku i pojazdów w systemie informatycznym, a jeżeli jest to konieczne - odizolować od innych uczestników i świadków;

8) ustalić miejsce hospitalizacji uczestnika wypadku odwiezionego do szpitala, a jeżeli jest to osoba poszukiwana - powiadomić dyżurnego; w razie ucieczki uczestnika wypadku podjąć, w porozumieniu z dyżurnym, czynności zmierzające do ujęcia osoby;

9) przeprowadzić oględziny: miejsca zdarzenia, pojazdów w nim uczestniczących, rzeczy, a w przypadku niecierpiącym zwłoki - również zwłok, oraz dokonać innych czynności zgodnie z Kodeksem postępowania karnego (np. zarządzić zabezpieczenie pojazdu i odzieży do dalszych badań);

10) sporządzić dokumentację z przeprowadzonych czynności procesowych, a w szczególności:

a) szkic miejsca wypadku, protokoły oględzin pojazdu i miejsca zdarzenia, protokoły przeprowadzonych badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, dokumentację fotograficzną, a w razie potrzeby i możliwości - zarejestrować obraz z przeprowadzanej czynności procesowej,

b) telegram o zdarzeniu, notatkę urzędową oraz kartę statystyczną zdarzenia drogowego Prd - 2/2;

11) w razie potrzeby niezwłocznie poinformować dyżurnego jednostki Policji o konieczności zawiadomienia prokuratora lub wezwania biegłego;

12) w udokumentowany sposób zabezpieczyć mienie uczestników wypadku, jeżeli sami nie są w stanie tego uczynić;

13) wykonać inne czynności, a w szczególności:

a) zlecone przez prokuratora lub dyżurnego jednostki,

b) zatrzymać w uzasadnionych przypadkach dokumenty, np. paszport, prawo jazdy, dowód rejestracyjny, tarcze tachografów,

c) poinformować uczestników wypadku o dalszej procedurze postępowania w sprawie,

d) w przypadkach niecierpiących zwłoki (np. potrzeba zastosowania środka zapobiegawczego, udział w zdarzeniu osoby czasowo tylko przebywającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zamieszkującej w znacznej odległości od miejsca wypadku) przesłuchać lub skierować na przesłuchanie świadków i uczestników wypadku,

e) w uzasadnionych przypadkach w razie potrzeby zatrzymać osobę w uzgodnieniu z dyżurnym prokuratorem;

14) wykonać czynności związane z przywróceniem ruchu drogowego w miejscu wypadku, w szczególności:

a) zarządzić usunięcie pojazdu,

b) wezwać zarządcę drogi do uporządkowania i uprzątnięcia miejsca zdarzenia,

c) usunąć urządzenia ostrzegawczo-zabezpieczające,

d) przywrócić ruch do stanu pierwotnego, w tym zlikwidować wprowadzone objazdy,

e) zgłosić dyżurnemu jednostki konieczność powiadomienia właściwego przedsiębiorcy odpowiedzialnego za ładunek o potrzebie jego zabezpieczenia,

15) jeżeli w wypadku jest osoba zabita lub osoba, która odniosła ciężkie obrażenia ciała i znajduje się w stanie nieprzytomnym, bądź gdy poszkodowanym jest nieletni, powiadomić dyżurnego jednostki Policji o konieczności zawiadomienia osoby najbliższej ofierze zdarzenia, a w przypadku cudzoziemca - odpowiedniego przedstawicielstwa państwa obcego;

16) powiadomić dyżurnego o zakończeniu czynności na miejscu wypadku, niezwłocznie sporządzić stosowną dokumentację z wykonanych czynności i wraz z zabezpieczonymi dokumentami przekazać ją dyżurnemu lub innemu policjantowi wyznaczonemu przez kierownika jednostki Policji.

2. Dokumentacja fotograficzna, o której mowa w ust. 1 pkt 10 lit. a, powinna zawierać również zdjęcia pojazdów wykonane prostopadle do uszkodzonych płaszczyzn (przedniej, tylnej i bocznych), pozwalające zidentyfikować markę, typ, model i numer rejestracyjny pojazdu.

§ 34. 

1. Wykonując czynności na miejscu kolizji, tj. zdarzenia drogowego, w którym nie ma osoby zabitej lub rannej, policjant jest obowiązany:

1) zabezpieczyć w miarę potrzeby ślady położenia pojazdu i zarządzić usunięcie pojazdu z miejsca zdarzenia, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, a jeżeli jest to niemożliwe - wykonać czynności, o których mowa w § 33 ust. 1 pkt 2;

2) ustalić uczestników oraz świadków kolizji na jej okoliczność, spisać ich dane personalne;

3) w razie uzasadnionej potrzeby poddać badaniu na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu kierującego (kierujących) pojazdem oraz inną osobę, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem uczestniczącym w kolizji;

4) w razie potrzeby wezwać zarządcę drogi do uporządkowania i uprzątnięcia miejsca kolizji;

5) na podstawie rozmowy z uczestnikami i świadkami obecnymi na miejscu oraz innych dowodów ustalić przebieg i istotne okoliczności kolizji;

6) dokonać sprawdzenia uczestnika kolizji oraz pojazdu w systemie informatycznym, a jeżeli jest to konieczne - odizolować od innych uczestników i świadków kolizji; w razie ustalenia osoby lub pojazdu poszukiwanego - powiadomić dyżurnego jednostki Policji;

7) dokonać wzrokowej oceny miejsca kolizji oraz pojazdów w niej uczestniczących, a jeżeli wynika to z innych ustaleń - przeprowadzić czynności procesowe, m. in. zabezpieczyć pojazd lub jego części, odzież osoby uczestniczącej w kolizji oraz inne ślady istotne dla rozstrzygnięcia sprawy;

8) zastosować wobec sprawcy kolizji postępowanie mandatowe, a w uzasadnionych przypadkach środki oddziaływania wychowawczego, jeżeli okoliczności tego zdarzenia nie budzą wątpliwości i żaden z jego uczestników nie kwestionuje ustaleń poczynionych przez policjanta;

9) sporządzić notatkę urzędową, a jeżeli na miejscu kolizji nie jest możliwe ustalenie sprawcy wykroczenia lub oddalił się on z miejsca albo odmówił przyjęcia mandatu karnego - sporządzić w szczególności: szkic miejsca kolizji, protokół oględzin pojazdu oraz, w miarę możliwości, dokumentację fotograficzną, a w razie potrzeby i możliwości zarejestrować obraz z przeprowadzonych czynności;

10) w razie potrzeby wykonać inne czynności, w szczególności:

a) zabezpieczyć w uzasadnionych przypadkach dokumenty, np. paszport, prawo jazdy, dowód rejestracyjny, tarcze tachografów,

b) poinformować uczestników kolizji o dalszej procedurze postępowania w sprawie,

c) przesłuchać lub skierować na przesłuchanie świadków i uczestników kolizji mających miejsce zamieszkania w znacznej odległości od miejsca zdarzenia,

d) zatrzymać osobę, jeżeli zachodzą przesłanki uzasadniające zastosowanie postępowania przyśpieszonego;

11) w razie potrzeby wykonać czynności związane z przywróceniem lub usprawnieniem ruchu drogowego w miejscu zdarzenia, a w szczególności:

a) zarządzić usunięcie pojazdu,

b) zgłosić dyżurnemu jednostki konieczność wezwania właściwych służb do porządkowania i uprzątnięcia miejsca zdarzenia,

c) usunąć urządzenia ostrzegawczo-zabezpieczające;

12) powiadomić dyżurnego o zakończeniu czynności na miejscu zdarzenia, niezwłocznie sporządzić stosowną dokumentację z wykonanych czynności i wraz z zabezpieczonymi dokumentami przekazać ją dyżurnemu lub innemu policjantowi wyznaczonemu przez kierownika jednostki Policji.

2. Dokumentacja fotograficzna, o której mowa w ust. 1 pkt 9, powinna zawierać co najmniej zdjęcia pojazdów wykonane prostopadle do uszkodzonych płaszczyzn (przedniej, tylnej i bocznych), pozwalające zidentyfikować markę, typ, model i numer rejestracyjny pojazdu.

§ 35. 

1. Policjant na miejscu katastrofy drogowej jest obowiązany podjąć czynności określone w § 33 ust. 1 i 2, a w przypadku zdarzenia z niebezpiecznymi substancjami powinien:

1) zbliżać się do miejsca zdarzenia od strony, z której wieje wiatr, pojazd zaparkować w bezpiecznej odległości;

2) dokonać ustaleń rodzaju przewożonych środków;

3) unikać kontaktu z uwolnioną substancją;

4) odizolować teren skażenia.

4. Znaczenie poleceń i sygnałów podawanych przez osoby uprawnione do kierowania ruchem.

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31.07.2002r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393).

§ 108. 1. Kierujący ruchem daje sygnały za pomocą postawy i ruchu rąk.

2. Postawa, w której kierujący ruchem jest zwrócony bokiem do nadjeżdżających pojazdów, oznacza zezwolenie na wjazd na skrzyżowanie lub odcinek drogi za osobą kierującą ruchem, a dla pieszych - zezwolenie na wejście na jezdnię.

3. Postawa, w której kierujący ruchem jest zwrócony przodem lub tyłem do nadjeżdżających pojazdów, oznacza zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub odcinek drogi za osobą kierującą ruchem, a dla pieszych - zakaz wejścia na jezdnię.

4. Podniesienie ręki do góry przez osobę kierującą ruchem oznacza mającą nastąpić zmianę dotychczas dawanego sygnału. Dla uczestników ruchu, dla których ruch był zamknięty, oznacza, że za chwilę będzie dawany sygnał oznaczający zezwolenie na wjazd lub wejście, a dla uczestników ruchu, dla których ruch był otwarty, oznacza, że za chwilę będzie dawany sygnał zakazujący wjazdu lub wejścia.

5. Ręka osoby kierującej ruchem wyciągnięta poziomo, poprzecznie do kierunku jazdy zbliżających się pojazdów, oznacza zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub odcinek drogi za osobą kierującą ruchem.

§ 111. 1. Sygnał dźwiękowy dawany przez osobę kierującą ruchem lub uprawnioną do jego kontroli jest sygnałem ostrzegającym uczestników ruchu lub zwracającym uwagę na inne sygnały albo polecenia.

2. Jadący pojazdem samochodowym policjant, inspektor Inspekcji Transportu Drogowego lub żołnierz Żandarmerii Wojskowej może, w zakresie swoich ustawowych uprawnień, dawać kierującemu pojazdem polecenia do:

1) określonego zachowania - za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych,

2) zatrzymania - w przypadku jazdy za kierującym, do którego jest skierowane polecenie - przez krótkotrwałe włączenie niebieskiego światła błyskowego i sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie.

5. Sposoby podawania sygnałów poleceń do kierowania ruchem.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2003r. w sprawie kierowania ruchem drogowym (Dz.U182.poz.1784.).

§ 2. 1. Do kierowania ruchem na drogach są uprawnione osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, zwanej dalej „ustawą”.

§ 3. 1. Znaczenie poleceń i sygnałów podawanych przez osoby kierujące ruchem określają przepisy w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu.

2. Polecenia i sygnały, o których mowa w ust. 1, powinny być jednoznaczne i zrozumiałe dla osób, dla których są przeznaczone.

3. Sposób podawania poleceń i sygnałów do kierowania ruchem na skrzyżowaniu przez osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 4. 1. Sygnały lub polecenia, o których mowa w § 3, uprawniona osoba podaje za pomocą tarczy do zatrzymywania pojazdów, a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarki wyposażonej w światło czerwone i zielone.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy:

1) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy, kierujących ruchem na skrzyżowaniu i w obrębie przejazdu kolejowego; osoby te, kierując ruchem na skrzyżowaniu w warunkach niedostatecznej widoczności, mogą używać latarki wyposażonej w światło czerwone;

2) osoby nadzorującej bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy.

§ 7. 1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3c ustawy, powinny być podczas podawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze wyposażone w kamizelki barwy żółtej z elementami odblaskowymi oraz wyróżnikiem określającym formację, do której przynależą - odpowiadające wymaganym warunkom technicznym.

Załącznik nr 1 

SPOSÓB PODAWANIA SYGNAŁÓW I POLECEŃ DO KIEROWANIA RUCHEM NA SKRZYŻOWANIU

§ 1. 1. Przed podjęciem kierowania ruchem drogowym policjant jest obowiązany powiadomić dyżurnego stanowiska kierowania Policji o przystąpieniu do wykonania czynności. Natomiast jeżeli kierowanie podejmuje żołnierz, Policję powiadamia jego przełożony lub oficer dyżurny jednostki wojskowej.

2. Podejmując kierowanie policjant lub żołnierz, o którym mowa w ust. 1, zwany dalej „kierującym ruchem”, powinien zająć miejsce na skrzyżowaniu zapewniające jego dobrą widoczność i bezpieczeństwo oraz sprawne i skuteczne wykonywanie czynności związanych z kierowaniem ruchem.

3. Jeżeli przez skrzyżowanie przebiegają tory tramwajowe, miejsce kierowania powinno być w miarę możliwości usytuowane poza nimi, przy uwzględnieniu warunków określonych w ust. 2.

§ 2. 1. Jeżeli kierowanie ruchem podejmuje jednocześnie kilku policjantów lub żołnierzy, to jeden z nich, zwany dalej „wiodącym”, powinien zająć takie miejsce, z którego będzie miał warunki do obserwacji ruchu w całym rejonie kierowania, a jednocześnie sam będzie widoczny dla pozostałych.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, powinny dostosować zmiany kierunku ruchu do sygnałów podawanych przez kierującego wiodącego.

§ 3. Sygnały podawane przez kierującego ruchem powinny być zrozumiałe i jednoznaczne, tak aby uczestnicy ruchu drogowego mogli je w porę zauważyć i do nich się zastosować.

§ 4. 1. Kierujący ruchem powinien wejść na skrzyżowanie w taki sposób, aby był widoczny dla wszystkich uczestników ruchu, nie zakłócając ruchu pojazdów i pieszych.

2. Po wejściu na skrzyżowanie kierujący ruchem przyjmuje pozycję zgodną z odbywającym się ruchem, czyniąc to w następujący sposób:

1) pozycja podstawowa: linia barków wskazuje otwarty kierunek ruchu, ręce opuszczone wzdłuż tułowia, głowa wykonuje zwroty w lewo i prawo, nogi w lekkim rozkroku (rys. 1a i 1b);

2) gesty upewniające uczestników ruchu o utrzymaniu kierunku i przyspieszające przejazd pojazdów wykonuje:

a) prawą ręką od wyprostowanego ramienia w kierunku nadjeżdżających pojazdów do lewego barku na wysokości twarzy, zginając rękę w łokciu i utrzymując dłoń pionowo, stroną zewnętrzną do nadjeżdżających pojazdów (rys. 2a, 2b i 2c),

b) lewą ręką od wyprostowanego ramienia w kierunku nadjeżdżających pojazdów, zginając ją za siebie tak, aby dłoń znalazła się na wysokości lewego ucha (rys. 3a, 3b i 3c).

3. W celu wykonania zmiany kierunku ruchu kierujący ruchem wybiera najdogodniejszy moment, a następnie:

1) podnosi prawą rękę przodem do góry tak, aby dłoń znalazła się powyżej głowy, a ręka była lekko zgięta w łokciu (rys. 4a, 4b i 4c); podczas podnoszenia ręki i po zakończeniu tej czynności policjant (żołnierz) upewnia się, czy wszyscy uczestnicy ruchu zastosowali się do sygnału zabraniającego wjazdu i wejścia na skrzyżowanie;

2) wykonuje zwrot o 90° w lewo lub prawo z podniesioną prawą ręką do góry i po upewnieniu się, że wszyscy opuścili skrzyżowanie;

3) wyciąga poziomo obie ręce w bok na wysokość barków (rys. 5);

4) prawą ręką zgiętą w łokciu wykonuje ruch łukiem przed sobą (dłoń na wysokości twarzy) do lewego barku; jednocześnie lewą rękę zgina w łokciu i kieruje w górę za siebie na wysokość lewego ucha, po czym obie ręce opuszcza w dół wzdłuż tułowia (rys. 6).

Czynności opisane w pkt 3 i 4 wykonuje się tylko raz.

4. Otwarcia wjazdów lub wejść na skrzyżowanie można dokonać również w cyklu niesymetrycznym, jeżeli wynika to z sytuacji ruchowej, np. na jednym przejściu piesi nie zdążyli opuścić jezdni.

5. W celu przyspieszenia przejazdu pojazdów należy wykonać takie gesty, jak w ust. 2 pkt 2 lit. a i b.

6. Kierujący ruchem w celu zwrócenia uwagi kierujących i pieszych na podawane sygnały może używać gwizdka służbowego.

§ 5. 1. Częstotliwość zmian kierunku ruchu powinna być dostosowana do natężenia ruchu na drodze oraz rodzaju i liczby nadjeżdżających pojazdów, tak aby nie dopuścić do blokowania skrzyżowania.

2. Kierujący ruchem w miarę możliwości powinien umożliwić w pierwszej kolejności przejazd pojazdom komunikacji zbiorowej (tramwaje, autobusy, trolejbusy) oraz pojazdom długim, ciężkim i powolnym.

§ 6. 1. W celu zatrzymania pojazdu nadjeżdżającego z lewej strony kierujący ruchem wyciąga w bok lewą rękę zgiętą w łokciu, przedramię i dłoń skierowane w górę, dłoń zwrócona wewnętrzną stroną w kierunku zatrzymywanych pojazdów (rys. 7).

2. Zatrzymanie pojazdu nadjeżdżającego z prawej strony następuje przez podniesienie prawej ręki, tak aby ramię i przedramię tworzyły kąt zbliżony do prostego, a wewnętrzna strona dłoni była zwrócona w kierunku zatrzymywanych pojazdów; dłoń powinna znajdować się na wysokości głowy lub nieco wyżej (rys. 8).

§ 7. 1. W przypadku sprowadzania pojazdu do kierującego ruchem na linię osi skrzyżowania (na kierunku otwartym) kierujący ruchem powinien wykonać ręką ruch po łuku w płaszczyźnie pionowej, zginając rękę harmonijnie w łokciu, nadgarstku i samej dłoni (rys. 9a i 9b).

2. Innym sygnałem wyrażonym tą samą ręką (całą dłonią) może on wskazać miejsce na skrzyżowaniu do chwilowego zatrzymania pojazdu.

§ 8. Chcąc otworzyć ruch w kierunku w prawo przy ruchu zamkniętym, kierujący ruchem czyni to ruchem ręki po łuku (od prawej do lewej strony) w płaszczyźnie poziomej.

§ 14. 1. Jeżeli do skrzyżowania zbliża się pojazd uprzywilejowany, kierujący ruchem powinien zapewnić mu bezpieczny przejazd poprzez zatrzymanie całego ruchu pojazdów i pieszych. W tym celu daje kilka sygnałów gwizdkiem, z jednoczesnym podniesieniem prawej ręki do góry, dając sygnał „uwaga” (rys. 4c).

2. Kierujący ruchem może przy tym zatrzymywać pomocniczo lewą ręką pieszych lub pojazdy zbliżające się z określonego kierunku.

§ 15. Podczas kierowania ruchem kierujący ruchem może poruszać się po skrzyżowaniu, nie zmieniając jednak pozycji ciała w stosunku do obowiązującego w danym czasie kierunku ruchu.

07. Postępowanie z osobami znajdującymi się pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie

1. Pojęcia

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.1231; z późniejszymi zmianami).

Art. 46.  1. Napojem alkoholowym w rozumieniu niniejszej ustawy jest produkt przeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stężeniu przekraczającym 0,5% objętościowych alkoholu.

2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo 

2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Art. 48. 1. Przez użyte w dotychczasowych przepisach określenie „stan wskazujący na użycie alkoholu” rozumie się stan po użyciu alkoholu.

3. Podstawy prawne i faktyczne przeprowadzenia badań.

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.1231; z późniejszymi zmianami).

Art. 47. 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 129. 2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do:

3) żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;

4. Metody przeprowadzenia badań na zawartość alkoholu oraz środków działających podobnie do alkoholu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U.83.25.117 z dnia 12 maja 1983 z późniejszymi zmianami).

§ 1. Rozporządzenie określa warunki i sposób dokonywania badań koniecznych do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie:

1) osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia w stanie po spożyciu alkoholu,

2) pracowników nie dopuszczonych do pracy z powodu uzasadnionego podejrzenia, że stawili się do pracy po spożyciu alkoholu albo spożywali alkohol w czasie pracy.

§ 2. Badania, o których mowa w § 1, mogą obejmować:

1) badanie wydychanego powietrza,

2) badanie krwi,

3) badanie moczu.

Rozporzdzenie Ministra Zdrowiaz dnia 11 czerwca 2003 r.w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie

§ 1. Rozporządzenie określa wykaz środków działających podobnie do alkoholu oraz warunki i sposób przeprowadzania badań osób kierujących pojazdami lub innych osób, w stosunku do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogły kierować pojazdem, w celu ustalenia obecności, w organizmie osoby badanej, środków działających podobnie do alkoholu.

§ 2. Środkami działającymi podobnie do alkoholu, które mogą być oznaczane, są:

1) opiaty;

2) amfetamina i jej analogi;

3) kokaina;

4) tetrahydrokanabinole;

5) benzodiazepiny.

§ 3. Badania, o których mowa w § 1, mogą obejmować:

1) badanie śliny;

2) badanie moczu;

3) badanie krwi.

5. Zasady obowiązujące przy pobieraniu krwi i moczu do badań na zawartość alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu w wydzielinach.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz.U.83.25.117 z dnia 12 maja 1983 z późniejszymi zmianami).

§ 3. 1. Badaniom mogą być poddane osoby wymienione w § 1 pkt 1 na żądanie organu właściwego do prowadzenia śledztwa, dochodzenia lub postępowania w sprawach o wykroczenia, sądu albo kolegium do spraw wykroczeń.

2. Badanie pracownika, o którym mowa w § 1 pkt 2, przeprowadza się na jego żądanie.

3. O przeprowadzeniu wszystkich lub niektórych badań określonych w § 2 decyduje organ właściwy do prowadzenia śledztwa, dochodzenia lub postępowania w sprawach o wykroczenia, sąd lub kolegium do spraw wykroczeń bądź pracownik żądający przeprowadzenia badania.

4. W miarę możliwości badanie wydychanego powietrza powinno być przeprowadzone przed innymi badaniami na zawartość alkoholu w organizmie.

§ 4. 1. Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się za pomocą probierza trzeźwości przez przedmuchiwanie go przez osobę poddaną badaniu. Pracownik, o którym mowa w § 1 pkt 2, może żądać przeprowadzenia badania w obecności osoby trzeciej.

2. Badanie może przeprowadzać organ, o którym mowa w § 3 ust. 1, zakłady społeczne służby zdrowia oraz osoby upoważnione przez kierownika zakładu pracy.

3. Z przebiegu badania sporządza się protokół. W protokole należy opisać objawy lub okoliczności uzasadniające przeprowadzenie badania.

§ 5. 1. Badanie krwi polega na przeprowadzeniu analizy krwi pobranej z żyły osoby poddanej badaniu metodą chromatografii gazowej lub metodą enzymatyczną albo mikrometodą Widmarka.

2. Krew na badanie pobiera się w ilości około 5 cm3 z zachowaniem następujących warunków:

1) do pobrania krwi powinien być używany sprzęt jednorazowego użytku, a w razie jego braku - inny sprzęt prawidłowo wyjałowiony,

2) do naczynia, do którego pobiera się krew, nie wolno dodawać jakichkolwiek substancji,

3) do dezynfekcji skóry należy używać jedynie wodnego roztworu rivanolu lub sublimatu.

3. Do pobrania krwi do badań obowiązany jest lekarz lub na jego zlecenie pracownik medyczny zakładu społecznego służby zdrowia lub izby wytrzeźwień, a jeżeli badanie dotyczy żołnierza w czynnej służbie wojskowej albo osoby zatrudnionej w jednostce wojskowej lub jednostce resortu spraw wewnętrznych - także lekarz bądź inny pracownik medyczny wojskowej służby zdrowia lub służby zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

4. Pobranie krwi może również nastąpić poza zakładami określonymi w ust. 3, pod warunkiem, że krew będzie pobrana przez lekarza.

5. W razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi spowoduje zagrożenie życia lub zdrowia, decyzję o dokonaniu zabiegu podejmuje lekarz.

6. W razie odmowy osoby, o której mowa w § 1 pkt 1, poddania się zabiegowi pobrania krwi należy przystąpić do pobrania krwi mimo braku zgody tej osoby, o czym należy ją uprzedzić.

7. W razie niepobrania krwi z przyczyn wymienionych w ust. 5 lub utrudniania pobrania krwi przez badanego należy o tym zamieścić wzmiankę w protokole.

8. O pobraniu krwi bądź odstąpieniu od pobrania sporządza się protokół.

§ 6. 1. Badanie moczu polega na przeprowadzeniu badania metodą chromatografii gazowej lub metodą enzymatyczną albo mikrometodą Widmarka zawartości alkoholu w moczu osoby poddanej badaniu.

2. Przepisy § 5 ust. 3-8 stosuje się odpowiednio.

§ 7. 1. Badania chemiczne krwi i moczu wykonują:

1) laboratoria (pracownie, zakłady) analityczne wyznaczone przez terenowe organy administracji państwowej stopnia wojewódzkiego na wniosek sądu albo organów właściwych do prowadzenia śledztwa lub dochodzenia,

2) Instytut Ekspertyz Sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości i wydziały kryminalistyki komend wojewódzkich Milicji Obywatelskiej,

3) zakłady medycyny sądowej lub inne zakłady akademii medycznych - na podstawie umowy zawartej z organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości albo zakładami pracy.

2. Krew i mocz do badań dostarczają do jednostek, o których mowa w ust. 1, organy prowadzące śledztwo, dochodzenie lub postępowanie w sprawach o wykroczenia, a w razie pobrania krwi i moczu do badań na terenie zakładu pracy - zakład pracy.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli badanie ma przeprowadzić laboratorium zakładu społecznego służby zdrowia, w którym pobrano krew i mocz do badania.

4. Krew i mocz należy dostarczyć do laboratorium niezwłocznie. Naczynia zawierające krew lub mocz do badania powinny być oznaczone w sposób zapewniający niewątpliwe ustalenie tożsamości osoby, od której zostały pobrane, oraz wyłączający zmianę ich zawartości w czasie przesyłki.

5. Do czasu rozpoczęcia badania pobrane krew i mocz należy przechowywać w temperaturze możliwie niskiej, nie niższej jednak niż 0°C.

§ 8. Kierownik zakładu pracy jest obowiązany na żądanie pracownika zapewnić przeprowadzenie badań, o których mowa w § 2.

§ 9. 1. Pobieranie materiału do badań przez zakłady społeczne służby zdrowia, zakłady wojskowej służby zdrowia, służby zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz izby wytrzeźwień jest nieodpłatne.

2. Jednostki określone w § 7 ust. 1 pkt 1 i 2 nie pobierają opłat za wykonanie badania krwi lub moczu, z wyjątkiem badań zleconych przez zakład pracy. Jednostki te przekazują organowi lub zakładowi pracy, który zlecił przeprowadzenie badania krwi lub moczu, wyniki badań oraz wykaz należności za wykonanie badania według obowiązujących stawek.

3. Koszty związane z badaniami krwi i moczu przeprowadzonymi na żądanie pracownika ponosi zakład pracy. W razie dodatniego wyniku badania zakład pracy kosztami związanymi z badaniami obciąża pracownika.

Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (Dz. Urz. KGP Nr 9 poz. 40).

§ 8. 

Pobrania próbki krwi do badań na zawartość alkoholu należy dokonać, jeżeli:

1) badany, pomimo przeprowadzenia badania urządzeniami elektronicznymi, żąda pobrania krwi;

2) w przypadkach, o których mowa w § 3 ust. 3 i 4, jeżeli nie ma możliwości dokonania badania urządzeniem, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1;

3) stan badanego, zwłaszcza wynikający z upojenia alkoholowego, choroby układu oddechowego lub innych przyczyn, uniemożliwia przeprowadzenie badania urządzeniem elektronicznym;

4) istnieją, wynikające ze stanu zdrowia badanego, przeciwwskazania do użycia urządzenia elektronicznego;

5) badany odmawia poddania się badaniu stanu trzeźwości urządzeniami elektronicznymi;

6) kierujący pojazdem uczestniczył w wypadku, w którym jest zabity lub ranny.

§ 9. 

1. Jeżeli w okolicznościach, o których mowa w § 3 ust. 3 pkt 1 i 2, osoba oddaliła się z miejsca zdarzenia przed badaniem jej stanu trzeźwości, a następnie została zatrzymana albo sama zgłosiła się do jednostki Policji, należy dokonać badania urządzeniem elektronicznym, a po uzyskaniu wyniku ponad 0,00 mg/dm3 - dokonać co najmniej dwukrotnego pobrania krwi w odstępie 1 godziny.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli pomiar dokonany przy użyciu urządzenia elektronicznego wykazał wynik 0,00 mg/dm3, albo jeżeli od chwili zdarzenia do zatrzymania lub zgłoszenia się upłynął taki okres, że badanie zawartości alkoholu w organizmie jest bezzasadne.

§ 10. 

Jeżeli w wyniku obserwacji zachowania kierującego pojazdem zachodzi podejrzenie, że znajduje się on w stanie po użyciu środków działających podobnie do alkoholu, a jego badanie urządzeniem elektronicznym nie wykazało co najmniej stanu po użyciu alkoholu, kierującego należy poddać testom psychofizycznym, polegającym m. in. na sprawdzeniu reakcji źrenic, próbie „palec - nos” lub „palec - palec”. W przypadku utwierdzenia się policjanta w podejrzeniu kierującego należy poddać badaniu śliny.

Rozporzdzenie Ministra Zdrowiaz dnia 11 czerwca 2003 r.w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie

§ 4. 1. Badanie śliny polega na pobraniu, bez dodawania jakichkolwiek substancji, próbek śliny i ich umieszczeniu w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia.

2. Urządzenie, o którym mowa w ust. 1, jest przeznaczone do wykrywania środków działających podobnie do alkoholu, określonych w § 2.

3. Badanie śliny przeprowadza osoba uprawniona do żądania poddania się badaniom, o których mowa w § 1, na podstawie ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

4. Z przebiegu badania sporządza się protokół, w którym opisuje się objawy lub okoliczności uzasadniające przeprowadzenie badania.

5. Urządzenia i materiały używane do badania śliny powinny posiadać świadectwo dopuszczenia wydane przez Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna w Krakowie.

§ 5. Osoba, u której przeprowadzono badanie śliny, może dodatkowo zażądać badania krwi lub moczu.

§ 6. 1. Pobranie krwi do badań w celu ustalenia w organizmie obecności substancji działających podobnie do alkoholu przeprowadza się w zakładzie opieki zdrowotnej lub w izbie wytrzeźwień.

2. Krew na badanie pobiera się do dwóch pojemników w ilości po około 5 cm3 z zachowaniem następujących warunków:

1) do pobrania krwi używa się sprzętu jednorazowego użytku;

2) do pojemnika, do którego pobiera się krew, nie wolno dodawać jakichkolwiek substancji, poza znajdującymi się w pojemniku;

3) do dezynfekcji skóry należy używać wodnego 0,1 % roztworu etakrydyny lub innych środków odkażających niezawierających alkoholu.

3. Do pobrania krwi do badań jest obowiązany lekarz lub pielęgniarka zakładu opieki zdrowotnej lub izby wytrzeźwień, a jeżeli badanie dotyczy żołnierza czynnej służby wojskowej albo osoby zatrudnionej w jednostce wojskowej lub osoby pełniącej służbę lub zatrudnionej w jednostce organizacyjnej nadzorowanej, podległej lub podporządkowanej ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, zwanemu dalej „ministrem” - także lekarz lub pielęgniarka zakładu opieki zdrowotnej utworzonego przez Ministra Obrony Narodowej lub ministra.

4. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia, decyzję o dokonaniu tego zabiegu podejmuje lekarz.

5. Z przebiegu badania sporządza się protokół, który przesyła się wraz z badaną próbką. W protokole opisuje się objawy lub okoliczności uzasadniające przeprowadzenie badania, a w przypadku odstąpienia od pobrania krwi z przyczyny, o której mowa w ust. 4, lub utrudnienia pobrania krwi przez badanego - zamieszcza się odpowiednią informację.

6. Badanie krwi polega na analizie laboratoryjnej krwi pobranej z żyły osoby poddanej badaniu metodą chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią masową lub inną metodą instrumentalną, w tym: wysokosprawną chromatografią cieczową, wysokosprawną chromatografią cieczową połączoną ze spektrometrią masową, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 7.

7. W pobranej krwi oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:

1) morfinę (LOQ - 20 ng/ml);

2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ - 50 ng/ml);

3) kokainę (LOQ - 50 ng/ml) i jej metabolit - benzoiloekgoninę (LOQ - 50 ng/ml);

4) delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ - 2 ng/ml);

5) benzodiazepiny.

§ 7. 1. Pobranie moczu do badań na ustalenie w organizmie obecności substancji działających podobnie do alkoholu przeprowadza się w zakładzie opieki zdrowotnej. Pobranie moczu odbywa się w warunkach umożliwiających zachowanie intymności osoby badanej, w obecności lekarza lub pielęgniarki, tej samej płci co osoba badana.

2. Mocz na badanie pobiera się do dwóch pojemników w ilości co najmniej po 5 cm3 z zachowaniem następujących warunków:

1) do pobrania moczu używa się pojemnika jednorazowego użytku, uniemożliwiającego zamianę, rozcieńczenie lub dodanie do niego innych substancji po jego zamknięciu;

2) do naczynia, do którego pobiera się mocz, nie wolno dodawać jakichkolwiek substancji.

3. Do pobrania moczu do badań obowiązany jest lekarz lub pielęgniarka zakładu opieki zdrowotnej, a jeżeli badanie dotyczy żołnierza czynnej służby wojskowej albo osoby zatrudnionej w jednostce wojskowej lub osoby pełniącej służbę lub zatrudnionej w jednostce organizacyjnej nadzorowanej, podległej lub podporządkowanej ministrowi - także lekarz bądź pielęgniarka zakładu opieki zdrowotnej utworzonego przez Ministra Obrony Narodowej lub ministra.

4. Z przebiegu badania sporządza się protokół, który przesyła się wraz z badaną próbką. W protokole opisuje się objawy lub okoliczności uzasadniające przeprowadzenie badania, a w przypadku niepobrania moczu wobec braku zgody osoby badanej umieszcza się odpowiednią informację.

5. Badanie moczu polega na analizie laboratoryjnej moczu osoby poddanej badaniu metodami wymienionymi przy badaniu krwi, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 6.

6. W pobranym moczu oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:

1) morfinę i 6-acetylomorfinę (LOQ - 200 ng/ml);

2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ - 50 ng/ml);

3) kokainę (LOQ - 50 ng/ml) i jej metabolit - benzoiloekgoninę (LOQ - 50 ng/ml);

4) 11-nor-9-karboksy-delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ - 20 ng/ml);

5) benzodiazepiny.

§ 8. Wzór protokołu badania śliny, krwi lub moczu określa załącznik do rozporządzenia.

§ 9. 1. Oznaczanie obecności w krwi i moczu środków działających podobnie do alkoholu wykonują:

1) policyjne laboratoria kryminalistyczne;

2) Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna w Krakowie;

3) zakłady medycyny sądowej i właściwe zakłady akademii medycznych lub inne jednostki - na podstawie umowy zawartej z organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości.

2. Laboratoria wykonujące oznaczanie biorą udział w międzylaboratoryjnych systemach kontroli jakości badań.

3. Krew i mocz należy dostarczyć do laboratorium niezwłocznie.

4. Naczynia zawierające krew lub mocz do badania oznacza się w sposób zapewniający niewątpliwe ustalenie tożsamości osoby, od której zostały pobrane, poprzez podanie imienia i nazwiska oraz daty urodzenia tej osoby, a także uniemożliwiający zmianę ich zawartości w czasie przesyłki.

5. W przypadku niemożności ustalenia tożsamości osoby badanej stosuje się oznaczenie „NN” i opisuje znaki szczególne osoby badanej.

6. Do czasu rozpoczęcia badania pobrane krew i mocz należy przechowywać w temperaturze od 0 °C do 6 °C.

Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (Dz. Urz. KGP Nr 9 poz. 40).

§ 11. 

Badania krwi lub moczu w celu ustalenia w organizmie obecności środka działającego podobnie do alkoholu przeprowadza się:

1) w razie uczestniczenia kierującego pojazdem w wypadku drogowym, w którym jest zabity;

2) na żądanie osoby, która była poddana badaniu śliny;

3) jeżeli stan badanego uniemożliwia przeprowadzenie badania śliny;

4) jeżeli badany odmawia poddania się badaniu stanu trzeźwości urządzeniami elektronicznymi;

5) w razie braku możliwości poddania kierującego pojazdem badaniom, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz § 10, a jednocześnie w wyniku obserwacji jego zachowania zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajduje się on w stanie po użyciu środków działających podobnie do alkoholu.

§ 12. 

Przepisy § 2-11 stosuje się odpowiednio do osoby, co do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kierowała pojazdem.

6. Urządzenia i przyrządy do badania zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu oraz zawartości środka działającego podobnie do alkoholu w wydzielinach.

Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (Dz. Urz. KGP Nr 9 poz. 40).

§ 2. 

1. W celu ustalenia zawartości alkoholu w organizmie przez pomiar zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu, zwanego dalej „pomiarem”, stosuje się następujące urządzenia elektroniczne, znajdujące się na wyposażeniu jednostek organizacyjnych Policji:

1) działające na podstawie pomiaru spektrofotometrycznego w podczerwieni;

2) działające na zasadzie elektrodowego utleniania alkoholu;

3) wyposażone w detektor półprzewodnikowy -
zwane dalej „urządzeniami elektronicznymi”.

2) W uzasadnionych przypadkach badanie stanu trzeźwości może być przeprowadzone zalegalizowanym urządzeniem elektronicznym, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lub 2, nieznajdującym się na wyposażeniu jednostki Policji.

7. Zasady prowadzenia badań urządzeniami i przyrządami do badania zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu oraz zawartości środków działających podobnie do alkoholu w wydzielinach.

Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (Dz. Urz. KGP Nr 9 poz. 40).

§ 3. 

1. W przypadku dokonania pomiaru urządzeniem, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, i uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, należy niezwłocznie dokonać drugiego pomiaru.

2. W przypadku dokonania pomiaru urządzeniem, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, i uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, należy dokonać drugiego pomiaru po upływie 15 minut.

3. Wynik badania, o którym mowa w ust. 2, należy zweryfikować badaniem urządzeniem, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lub badaniem krwi, jeżeli:

1) badany uczestniczył w wypadku drogowym, w którym są zabici lub ranni;

2) zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa przez badanego;

3) badany żąda takiego badania lub zgłasza zastrzeżenia do prawidłowości przeprowadzenia pierwszego badania;

4) zaistniała znaczna rozbieżność między pierwszym a drugim pomiarem.

4. Urządzenie, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 3, może być stosowane wyłącznie do wstępnej analizy ilościowo-orientacyjnej. W razie gdy w przeprowadzonym za jego pomocą pomiarze uzyskano wynik ponad 0,00 mg/dm3, należy przeprowadzić badanie urządzeniem, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, lub badanie krwi.

§ 4. 

Badania urządzeniami elektronicznymi nie należy przeprowadzać przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu lub palenia tytoniu przez badanego.

§ 7. 

Zabrania się dokonywania pomiarów urządzeniem elektronicznym bez ustnika. Ustnik jednorazowego użycia podlega wymianie przed przeprowadzeniem pomiaru. Opakowanie ustnika należy otwierać w obecności osoby badanej.

8.Zasady postępowania z osobami znajdującymi się pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie trybu doprowadzania, przyjmowania i zwalniania osób w stanie nietrzeźwości oraz organizacji izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostkę samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 20 poz. 192; z późniejszymi zmianami).

§ 2. 1. Osoby w stanie nietrzeźwości mogą być doprowadzone do izby, placówki lub jednostki Policji przez funkcjonariuszy Policji lub strażników straży gminnej, zwanych dalej „doprowadzającymi”.

2. Jeżeli istnieją uzasadnione wskazania do udzielenia im pomocy medycznej lub hospitalizacji, osobom w stanie nietrzeźwości udziela się niezbędnej pomocy medycznej lub natychmiast po zatrzymaniu przewozi się do zakładu opieki zdrowotnej. Przewozu dokonują, w miarę posiadanych możliwości, służby, o których mowa w ust. 1, pracownicy izb, placówek, pogotowia ratunkowego albo innych podmiotów realizujących zadania na rzecz porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli.

3. Doprowadzający osobę w stanie nietrzeźwości sporządza protokół doprowadzenia w celu wytrzeźwienia. Protokół ten zawiera w szczególności:

1) imię i nazwisko, jednostkę oraz numer służbowy doprowadzającego;

2) datę i godzinę doprowadzenia;

3) miejsce i okoliczności oraz opis interwencji;

4) imię i nazwisko, imiona rodziców osoby doprowadzonej oraz wiek osoby doprowadzonej;

5) nazwę i numer dokumentu tożsamości lub rysopis osoby doprowadzonej;

6) adres osoby doprowadzonej;

7) opis zachowania doprowadzonego w czasie interwencji i transportu, z uwzględnieniem okoliczności uniemożliwiających doprowadzenie do miejsca zamieszkania lub pobytu;

8) określenie przedmiotów posiadanych przez osobę w stanie nietrzeźwości w chwili doprowadzenia;

9) dyspozycję co do dalszego postępowania z osobą po wytrzeźwieniu;

10) miejsce doprowadzenia oraz decyzję dyrektora izby, kierownika placówki lub komendanta jednostki Policji o przyjęciu lub odmowie przyjęcia.

4. W przypadku uzasadnionych wątpliwości co do tożsamości osoby doprowadzonej do izby, placówki lub jednostki Policji dane tej osoby niezwłocznie sprawdza i potwierdza doprowadzający.

§ 3. 1. Podstawą do przyjęcia do izby, placówki lub jednostki Policji osoby doprowadzonej jest wynik badania zawartości alkoholu w organizmie wskazujący na stan nietrzeźwości. Wynik badania potwierdzony jest wydrukiem z atestowanego urządzenia służącego do pomiaru zawartości alkoholu w organizmie. Wydruk stanowi załącznik do protokołu doprowadzenia lub karty ewidencyjnej.

2. Badania, o którym mowa w ust. l, dokonuje się za zgodą osoby doprowadzonej do izby, placówki lub jednostki Policji.

3. W razie niewyrażenia zgody na przeprowadzenie badania, o którym mowa w ust. 1, osobę doprowadzoną przyjmuje się do izby, placówki lub jednostki Policji wyłącznie w przypadku występowania dodatkowych symptomów upojenia alkoholowego potwierdzonych przez lekarza lub felczera izby lub placówki, a w przypadku osób doprowadzonych do jednostki Policji przez upoważnionego funkcjonariusza Policji, w protokole doprowadzenia lub karcie ewidencyjnej.

§ 5. O przyjęciu lub odmowie przyjęcia do izby, placówki lub jednostki Policji osoby w stanie nietrzeźwości decyduje: dyrektor izby, kierownik placówki lub komendant jednostki Policji bądź upoważnione przez nich osoby, biorąc pod uwagę:

1) wypełnienie przesłanek doprowadzenia;

2) stopień zawartości alkoholu w organizmie;

3) opinię lekarza lub felczera izby, placówki lub jednostki Policji.

§ 14. Osoby zwalniane z izby, placówki lub jednostki Policji są informowane pisemnie o możliwości złożenia zażalenia na zasadność i legalność doprowadzenia oraz prawidłowość wykonania decyzji o zatrzymaniu i doprowadzeniu do izby, placówki, zakładu opieki zdrowotnej lub jednostki Policji.

Zarządzenie Nr 495 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 9, poz. 39; z późniejszymi zmianami).

§ 26. 

1. W razie podejrzenia, że kierujący pojazdem jest w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, policjant powinien spowodować opuszczenie przez niego pojazdu i przeprowadzić badanie:

1) przy użyciu urządzeń elektronicznych dokonujących pomiaru zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu;

2) przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego w celu ustalenia w organizmie obecności środka działającego podobnie do alkoholu.

2. Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 1, nie jest w stanie poddać się lub odmawia poddania się badaniu określonemu w tym przepisie, należy ją uprzedzić o możliwości pobrania krwi lub moczu bez jej zgody, a w razie braku zgody - doprowadzić ją do najbliższej placówki służby zdrowia lub izby wytrzeźwień w celu pobrania krwi lub moczu.

3. Pojazd kierującego, o którym mowa w ust. 1, należy odpowiednio zabezpieczyć, wydając dyspozycję usunięcia pojazdu na strzeżony parking na koszt właściciela.

4. Przedsiębiorca usuwający pojazd może być wezwany tylko za pośrednictwem dyżurnego jednostki, który odnotowuje ten fakt w książce wydarzeń.

5. Pojazdu nie usuwa się z drogi, jeżeli istnieje możliwość przekazania go niezwłocznie, tj. do czasu zakończenia niezbędnych czynności, osobie wskazanej przez kierującego pojazdem, w tym również przybyłej na miejsce przeprowadzania kontroli, która ukończyła 18 lat, wyraziła zgodę na przyjęcie pojazdu, nie znajduje się w stanie nietrzeźwości, stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Policjant powinien zażądać potwierdzenia w notatniku służbowym faktu przyjęcia pojazdu przez tę osobę.

6. O sposobie postępowania z pojazdem policjant zawiadamia dyżurnego jednostki Policji, który udziela mu wszechstronnej pomocy, zwłaszcza gdy nie jest możliwe zabezpieczenie pojazdu w sposób określony w ust. 3 i 5.

7. W przypadku gdy kierujący, o którym mowa w ust. 1, przewozi osoby lub ładunek, które muszą być dostarczone do miejsca przeznaczenia w określonym czasie (np. artykuły łatwo psujące się lub zwierzęta), policjant powinien o tym fakcie niezwłocznie zawiadomić dyżurnego jednostki Policji w celu uzyskania dyspozycji co do dalszego postępowania.

9. Dokumentowanie wykonanych czynności.

Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (Dz. Urz. KGP Nr 9 poz. 40).

§ 5. 

1. Badanie stanu trzeźwości, bez względu na jego wynik, policjant wpisuje bezpośrednio po jego wykonaniu do rejestru badań prowadzonego indywidualnie dla każdego urządzenia.

2. Przy działaniach wzmożonych, realizowanych na podstawie odrębnego planu, których głównym celem jest skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących, do rejestru wpisuje się wyłącznie wyniki badania stwierdzającego, że osoba badana znajduje się co najmniej w stanie po użyciu alkoholu, oraz liczbę pozostałych badań.

3. W razie gdy badanie urządzeniem elektronicznym zostało przeprowadzone poza jednostką Policji i stwierdzono, że osoba badana znajduje się co najmniej w stanie po użyciu alkoholu, policjant niezwłocznie informuje o tym drogą radiową lub telefonicznie dyżurnego jednostki Policji, który dokonuje wpisu do książki wydarzeń.

4. Wzór rejestru badań urządzeniem elektronicznym określa załącznik nr 1 do zarządzenia.

§ 6. 

1. Z przebiegu badania urządzeniem elektronicznym policjant sporządza protokół, jeżeli:

1) kierujący pojazdem uczestniczył w wypadku drogowym, w którym jest zabity lub ranny;

2) istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa przez badanego;

3) uzyskany wynik wskazuje, że badana osoba znajduje się co najmniej w stanie po użyciu alkoholu;

4) wynik nie wskazuje, że badana osoba znajduje się co najmniej w stanie po użyciu alkoholu, ale w danej sprawie będzie prowadzone dalsze postępowanie;

5) żąda tego osoba badana - o czym należy ją pouczyć.

2. Wynik każdego pomiaru wskazywany przez urządzenie elektroniczne policjant wpisuje do protokołu z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku, zaznaczając wyraźnie typ użytego urządzenia i jednostkę pomiarową, w jakiej jest wyskalowane.

3. W protokole, o którym mowa w ust. 1, należy wpisać objawy i okoliczności uzasadniające przeprowadzenie badania.

4. Wzór protokołu badania urządzeniem elektronicznym określa załącznik nr 2 do zarządzenia.

08. Podejmowanie czynności wobec uczestników ruchu drogowego

1. Podstawy prawne i faktyczne zatrzymywania pojazdów do kontroli.

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 129. 1. Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należą do zadań Policji.

2. Uprawnienia i obowiązki policjanta w czasie kontroli.

USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. Nr 515; z późniejszymi zmianami).

Art. 129. 2. Policjant, w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1, jest uprawniony do:

1) legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu;

2) sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem, zaświadczenie, o którym mowa w art. 95a ust. 1 pkt 2, a także dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia;

3) żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;

4) sprawdzania stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze;

5) sprawdzania zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy oraz postoju;

6) zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy w przypadkach przewidzianych w art. 14 ust. 4 lit. c rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985, str. 8 oraz Dz. Urz. WE L 274 z 9.10.1998, str. 1) zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 2135/98 z dnia 24 września 1998 r. zmieniającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz dyrektywę nr 88/599/EWG dotyczącą stosowania rozporządzeń Rady (EWG) nr 3820/85 i Rady (EWG) nr 3821/85 (Dz. Urz. WE L 274 z 09.10.1998, str. 1);.

7) wydawania poleceń:

a) osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu, albo osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi,

b) kontrolowanemu uczestnikowi ruchu - co do sposobu jego zachowania;

8) uniemożliwienia:

a) kierowania pojazdem osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,

b) korzystania z pojazdu, którego stan techniczny, ładunek, masa lub nacisk osi zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu, powodują uszkodzenie drogi albo naruszają wymagania ochrony środowiska,

c) korzystania z pojazdu, jeżeli kierujący nim nie okazał dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia,

d) kierowania pojazdem przez osobę nieposiadającą wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu;

9) używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego;

10) usuwania lub przemieszczania pojazdu w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1-3;

11) kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem;

12) używania urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych, służących do wydawania wiążących poleceń uczestnikowi ruchu;

13) występowania w uzasadnionym przypadku z wnioskiem o ocenę stanu zdrowia kierującego pojazdem;

14) pilotowania pojazdów, których wymiary, masa lub naciski osi przekraczają określone wielkości; pilotowanie wykonywane jest za opłatą ponoszoną przez właściciela lub posiadacza pojazdu.

3. Przepisów ust. 2 pkt 3, 4 i 6 nie stosuje się do szefów i cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i misji specjalnych państw obcych oraz organizacji międzynarodowych, korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów bądź powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności, oraz do innych osób korzystających z tych przywilejów i immunitetów.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 14/2003 poz. 144; z późniejszymi zmianami).

§ 8. Policjant może kierować kontrolowanym pojazdem w zakresie posiadanego uprawnienia do kierowania pojazdami, jeżeli jest to niezbędne dla:

1) dokonania sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a w szczególności skuteczności działania hamulców, albo sprawdzenia masy lub nacisku osi pojazdu;

2) sprowadzenia pojazdu, którym kierowała osoba będąca w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo będąca pod wpływem środka odurzającego lub działającego podobnie do alkoholu, zatrzymanego w miejscu zabronionym do miejsca, gdzie zatrzymanie jest dozwolone.

3. Prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego poddanych kontroli.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 14/2003 poz. 144; z późniejszymi zmianami).

§ 18. 1. Uczestnik ruchu jest obowiązany stosować się do poleceń i sygnałów oraz wskazówek wydawanych przez kontrolującego.

2. W przypadku podania przez kontrolującego sygnału do zatrzymania pojazdu kierujący tym pojazdem jest obowiązany:

1) zatrzymać pojazd;

2) trzymać ręce na kierownicy i nie wysiadać z pojazdu, chyba że zażąda tego kontrolujący;

3) na polecenie kontrolującego:

a) wyłączyć silnik pojazdu,

b) włączyć światła awaryjne.

3. Kierujący pojazdem lub pasażer pojazdu mogą wysiadać z kontrolowanego pojazdu wyłącznie za zezwoleniem kontrolującego.

4. Sposoby wydawania poleceń przez policjanta umundurowanego i nieumundurowanego.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 14/2003 poz. 144; z późniejszymi zmianami).

§ 2. 1. Policjant, w celu przeprowadzenia kontroli ruchu drogowego, jest uprawniony do wydania poleceń i sygnałów.

2. Polecenia i sygnały mogą być wydawane przez policjanta:

1) pieszego;

2) znajdującego się w pojeździe lub na pojeździe;

3) jadącego wierzchem lub rowerem;

4) znajdującego się na pokładzie statku powietrznego.

§ 3. 1. Policjant umundurowany w warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów lub ręką, a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

2. Policjant nieumundurowany jest uprawniony do zatrzymania kierującego pojazdem wyłącznie na obszarze zabudowanym.

3. Policjant nieumundurowany w warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów, a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

4. Policjant jadący pojazdem samochodowym może podawać kierującemu pojazdem polecenia do określonego zachowania się za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych.

5. Policjant patrolu powietrznego polecenie do zatrzymania pojazdu podaje za pomocą urządzeń nagłaśniających lub świetlnych.

6. Polecenie do zatrzymania pojazdu podaje się z dostatecznej odległości, w sposób zapewniający jego dostrzeżenie przez kierującego pojazdem oraz bezpieczne zatrzymanie w miejscu wskazanym przez policjanta.

7. Miejsce zatrzymania pojazdu, z zastrzeżeniem § 11 ust. 3 i § 12 ust. 3, może być wyznaczone przez ustawienie znaku „stój - kontrola drogowa”.

8. Dla zwrócenia uwagi na podawane sygnały lub polecenia policjant może używać sygnałów dźwiękowych lub gwizdka policyjnego.

§ 4. 1. Pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, gdzie nie utrudnia to ruchu i nie zagraża jego bezpieczeństwu.

2. W celu dojazdu do miejsca, o którym mowa w ust. 1, policjant może wydać kontrolowanemu uczestnikowi ruchu polecenie jazdy za pojazdem policyjnym.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie konieczności zatrzymania pojazdu:

1) w wyniku prowadzonych działań pościgowych;

2) co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, iż może on zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu na swój stan techniczny lub zachowanie się kierującego.

4. Pojazd policyjny powinien być, w miarę możliwości, ustawiony za zatrzymanym pojazdem.

5. W przypadku zatrzymania pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione, kierujący pojazdem policyjnym przed przystąpieniem do kontroli włącza niebieskie światło błyskowe.

Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31.07.2002r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393).

§ 109. 1. Sygnał oznaczający nakaz zatrzymania pojazdu jest dawany:

1) w warunkach dostatecznej widoczności - tarczą do zatrzymywania pojazdów,

2) w warunkach niedostatecznej widoczności - tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym albo latarką ze światłem czerwonym.

2. Tarcza do zatrzymywania pojazdów, o której mowa w ust. 1, ma kształt czerwonego koła z białym obrzeżem.

§ 111. 1. Sygnał dźwiękowy dawany przez osobę kierującą ruchem lub uprawnioną do jego kontroli jest sygnałem ostrzegającym uczestników ruchu lub zwracającym uwagę na inne sygnały albo polecenia.

2. Jadący pojazdem samochodowym policjant, inspektor Inspekcji Transportu Drogowego lub żołnierz Żandarmerii Wojskowej może, w zakresie swoich ustawowych uprawnień, dawać kierującemu pojazdem polecenia do:

1) określonego zachowania - za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych,

2) zatrzymania - w przypadku jazdy za kierującym, do którego jest skierowane polecenie - przez krótkotrwałe włączenie niebieskiego światła błyskowego i sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie.

3. Przepis ust. 2 pkt 1 stosuje się odpowiednio do policjanta lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej poruszającego się statkiem powietrznym.

5. Zasady wyboru miejsca do zatrzymania pojazdu.

6.Miejsce ustawienia pojazdu policyjnego.

7. Zasady i sposoby podchodzenia do zatrzymanego pojazdu.

8. Czynności kontrolne.

9. Zasady zachowania bezpieczeństwa własnego oraz innych uczestników ruchu drogowego.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 14/2003 poz. 144; z późniejszymi zmianami).

§ 22. 

1. Polecenie lub sygnał do zatrzymania pojazdu powinien być podawany z odległości uwzględniającej jego prędkość i w szczególności warunki: drogowe, ruchu oraz atmosferyczne, aż do momentu upewnienia się, że kierujący pojazdem polecenie lub sygnał zrozumiał.

2. Sposoby zatrzymywania pojazdów przez policjanta pieszego lub poruszającego się pojazdem określa załącznik nr 2 do zarządzenia.

§ 23. 

1. Policjant podający sygnał do zatrzymania obserwuje zatrzymywany pojazd tak, aby w przypadku niezatrzymania się go mógł odczytać i zanotować numer rejestracyjny lub w inny sposób zidentyfikować pojazd oraz jadące w nim osoby.

2. W razie niezatrzymania się pojazdu policjant natychmiast przekazuje dyżurnemu jednostki lub operatorowi stanowiska kierowania informacje o tym pojeździe i znajdujących się w nim osobach oraz, w miarę możliwości, podejmuje pościg zgodnie z § 29.

3. Pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, gdzie wykonanie czynności kontrolnych nie spowoduje utrudnienia lub zagrożenia bezpieczeństwa ruchu oraz policjanta i innych użytkowników drogi, np. na poboczu, pasie awaryjnym, zatoce postojowej, na chodniku, a w przypadku ich braku lub niemożliwości wykorzystania - na jezdni przy jej prawej krawędzi.

4. Przed podjęciem kontroli poza granicami miasta w okresie od zmierzchu do świtu policjant jest obowiązany każdorazowo przekazać drogą radiową dyżurnemu jednostki Policji informację o zamiarze kontroli, podając numer rejestracyjny pojazdu, jego markę, miejsce kontroli i inne ważne okoliczności, a po jej zakończeniu zameldować o tym dyżurnemu.

5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się w razie konieczności zatrzymania pojazdu w wyniku prowadzonych działań pościgowych lub prowadzenia planowanych działań kontrolno-blokadowych.

6. Policjant pełniący służbę na drodze w okresie od zmierzchu do świtu powinien być przygotowany do użycia broni służbowej, w tym automatycznej, która powinna znajdować się na wyposażeniu radiowozu, oraz mieć na sobie kamizelkę kuloodporną.

§ 24. 

1. Policjant podczas kontroli ruchu drogowego obowiązany jest do taktownego i życzliwego, lecz stanowczego zachowania się wobec uczestników ruchu.

2. Przed przystąpieniem do kontroli kierującego oraz sprawdzenia dokumentów, ładunku i stanu technicznego pojazdu policjant powinien wydać polecenie unieruchomienia silnika pojazdu, wyjęcia kluczyków ze stacyjki, a w przypadku przeprowadzania kontroli na jezdni lub poboczu - włączenia świateł awaryjnych o każdej porze doby, a jeżeli pojazd nie jest w nie wyposażony - włączenia świateł pozycyjnych w okresie zmniejszonej przejrzystości powietrza; kontrola powinna być przeprowadzona w obecności kierującego i przebiegać sprawnie.

3. Policjant może na prośbę pasażerów pojazdu zezwolić na jego opuszczenie, jeżeli ma pewność, że przebieg kontroli nie zostanie zakłócony.

4. Patrol poza obszarem zabudowanym może zatrzymać do kontroli tylko jeden pojazd z wyjątkiem sytuacji, gdy kierujący innym pojazdem dopuszcza się popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się podczas wzmożonych działań realizowanych na podstawie odrębnego planu, których głównym celem jest skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących pojazdami.

§ 25. 

1. W czasie kontroli pojazdu i osób policjant powinien zachować szczególne środki ostrożności, a zwłaszcza:

1) obserwować osoby znajdujące się w pojeździe, a w uzasadnionych przypadkach wylegitymować je;

2) nie dopuszczać, by kierujący pojazdem jednośladowym znajdował się z drugiej strony tego pojazdu.

2. Policjant niewykonujący czynności kontrolnych obowiązany jest do ubezpieczania policjanta wykonującego te czynności. Fakt ten policjant odnotowuje w notatniku służbowym.

§ 28. 

Jeżeli podczas kontroli ustalono, że za ujawnione wykroczenie odpowiedzialne są również inne osoby, policjant powinien wobec tych osób zastosować przysługujące mu środki prawne lub wystąpić o ich zastosowanie przez inne organy, w szczególności wobec rodziców i opiekunów dzieci oraz osób odpowiedzialnych za właściwy stan techniczny i eksploatację środków transportu, stan dróg, ulic i urządzeń zabezpieczających.

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 19

1. W razie niezatrzymania się pojazdu do kontroli policjant natychmiast przekazuje dyżurnemu jednostki informacje o pojeździe i znajdujących się w nim osobach oraz, w miarę możliwości, podejmuje pościg.

2. Przed podjęciem kontroli poza obszarem zabudowanym w okresie od zmierzchu do świtu policjant jest obowiązany każdorazowo przekazać drogą radiową dyżurnemu jednostki Policji informację o zamiarze kontroli, podając numer rejestracyjny pojazdu, jego markę, miejsce kontroli i inne istotne okoliczności, a zameldować po jej zakończeniu.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w razie prowadzenia planowanych działań kontrolno-blokadowych lub konieczności zatrzymania pojazdu w wyniku prowadzonych działań pościgowych, o rozpoczęciu których dyżurny został powiadomiony wcześniej.

§ 20

Policjant asystujący przy czynnościach kontrolnych obowiązany jest do ubezpieczania policjanta, który je wykonuje.

§ 21

1. Policjant może na prośbę pasażerów pojazdu zezwolić na jego opuszczenie, jeżeli ma pewność, że przebieg kontroli nie zostanie zakłócony.

2. Patrol poza obszarem zabudowanym może zatrzymać do kontroli tylko jeden pojazd z wyjątkiem sytuacji, gdy kierujący innym pojazdem dopuszcza się popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się podczas wzmożonych działań realizowanych na podstawie odrębnego planu, których głównym celem jest skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących pojazdami i pojazdów.

10. Zasady prowadzenia i zakres interwencji w stosunku do osoby korzystającej z immunitetu krajowego.

11. Zasady prowadzenia i zakres interwencji w stosunku do osoby korzystającej z immunitetu zakrajowości.

WYTYCZNE NR 1 KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI

z dnia 3 stycznia 2006 r.

w sprawie postępowania policjantów wobec uczestników ruchu drogowego korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych oraz korzystających z immunitetów krajowych

W celu osiągania właściwej sprawności i skuteczności działań Policji w zakresie realizowania zadań określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.), zwanej dalej w skrócie „p.r.d.”, związanych z kontrolowaniem uczestników ruchu drogowego korzystających z immunitetów zakrajowych i krajowych, oraz niektórych zadań określonych w innych ustawach w przypadku, gdy wyniki czynności dokonanych w trybie określonym w art. 129 ust. 1-3 p.r.d. uzasadniają podejrzenie popełnienia przez uczestnika ruchu drogowego czynu zabronionego wyczerpującego znamiona wykroczenia lub przestępstwa, mając na uwadze w szczególności przepisy zawarte w:

1) Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483);

2) Konwencji Wiedeńskiej o Stosunkach Dyplomatycznych, sporządzonej w Wiedniu w dniu 18 kwietnia 1961 r. (Dz. U. z 1965 r. Nr 37, poz. 232);

3) Konwencji Wiedeńskiej o Stosunkach Konsularnych, sporządzonej w Wiedniu w dniu 24 kwietnia 1963 r. (Dz. U. z 1982 r. Nr 13, poz. 98);

4) Protokole z dnia 8 kwietnia 1965 r. o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864);

5) ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 2003 r. Nr 221, poz. 2199 z późn. zm.);

6) ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.);

7) ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 z późn. zm.);

8) ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.), w szczególności w art. 17 § 2, art. 74, art. 243-248, art. 308;

9) ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.), w szczególności w art. 47 ust. 1;

10) ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.), w szczególności w art. 54;

11) rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz. U. Nr 25, poz. 117);

12) rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 70, poz. 410 z późn. zm.);

13) rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144 z późn. zm.);

14) rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2003 r. w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie (Dz. U. Nr 116, poz. 1104 z późn. zm.);

15) rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lutego 2005 r. w sprawie poddawania badaniom lub wykonywania czynności z udziałem oskarżonego oraz osoby podejrzanej (Dz. U. Nr 33, poz. 299);

16) rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz. U. Nr 25, poz. 204)

- postanawia się co następuje:

Rozdział 1 

Przepisy ogólne

§ 1. 

Wytyczne stosuje się do osób:

1) korzystających z immunitetów zakrajowych, o których mowa w art. 129 ust. 3 p.r.d.;

2) korzystających z immunitetów krajowych, o których mowa w innych ustawach.

§ 2. 

1. Stwierdzenie uprawnień osoby kontrolowanej do korzystania z immunitetu:

1) zakrajowego - następuje na podstawie legitymacji wydanej przez Ministra Spraw Zagranicznych, którą osoba ta ma obowiązek posiadać i okazać;

2) krajowego - następuje na podstawie legitymacji stwierdzającej uprawnienia do korzystania z immunitetu.

2. Wykaz osób uprawnionych do korzystania z immunitetu krajowego zawiera załącznik nr 1 do wytycznych.

§ 3. 

Każda interwencja podejmowana wobec osób korzystających z immunitetów lub przywilejów musi być przeprowadzana taktownie, ale stanowczo, z pełnym poszanowaniem przysługujących tym osobom praw.

Rozdział 2 

Postępowanie policjanta w toku kontroli uczestników ruchu drogowego korzystających z immunitetów zakrajowych

§ 4. 

1. Policjant ma prawo zatrzymać do kontroli każdy pojazd, również gdy jest on oznakowany tablicami dyplomatycznymi.

2. W każdym przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia przez kierującego pojazdem wyposażonym w dyplomatyczne tablice rejestracyjne policjant powinien zatrzymać pojazd i przeprowadzić kontrolę wymaganych dokumentów pojazdu oraz dokumentów osoby kierującej.

3. Jeżeli kierujący pojazdem, w przypadku określonym w ust. 2, jest osobą korzystającą z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych, policjant nie jest uprawniony do nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, skierowania sprawy do sądu jak również wpisania tej osoby do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Policjant poprzestaje na zwróceniu uwagi oraz sporządzeniu kary informacyjnej według wzoru określonego w załączniku nr 2 do wytycznych.

4. Osoby piastujące funkcje honorowe: konsula generalnego, konsula, wicekonsula, agenta konsularnego obcego państwa w Rzeczypospolitej Polskiej korzystają z immunitetu wyłącznie w zakresie czynów popełnionych w związku z wykonywaniem tych funkcji i nie są uprawnione do dysponowania pojazdami oznakowanymi dyplomatycznymi tablicami rejestracyjnymi lub dodatkowym oznakowaniem „CD” lub „CC”. Członkom rodziny tych osób nie przysługują żadne immunitety wynikające z pokrewieństwa lub powinowactwa.

5. W stosunku do osób korzystających z przywilejów i immunitetów zakrajowych niedopuszczalne jest:

1) sprawdzanie stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze;

2) zatrzymanie dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania.

§ 5. 

Ustala się następujący tryb sporządzania i przekazywania karty informacyjnej, o której mowa w § 4 ust. 3:

1) policjant przeprowadzający interwencję - jest obowiązany do jej sporządzenia;

2) dyżurny jednostki organizacyjnej Policji właściwej dla miejsca zdarzenia - po uprzednim jej potwierdzeniu, niezwłocznie przesyła kartę za pomocą faksu do dyżurnego komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji;

3) dyżurny komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji - niezwłocznie przesyła kartę informacyjną za pomocą faksu dyżurnemu Komendy Głównej Policji;

4) dyżurny Komendy Głównej Policji - kartę przesyła za pomocą faksu do dyżurnego Protokołu Dyplomatycznego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawieoraz do komórki organizacyjnej właściwej do spraw ruchu drogowego w Komendzie Głównej Policji.

§ 6. 

1. Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem korzystający z immunitetu zakrajowego znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (np. wyczuwalna woń alkoholu z ust, trudności z zachowaniem równowagi po wyjściu z pojazdu, bełkotliwa mowa), policjant:

1) nie może żądać poddania się przez kierującego badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, zwanemu dalej „badaniem”;

2) jest obowiązany zaproponować kierującemu poddanie się badaniu;

3) uniemożliwia dalsze kierowanie pojazdem w razie odmowy poddania się badaniu lub w przypadku pozytywnego wyniku badania.

2. Uniemożliwienie kierowania, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, powinno być połączone z nawiązaniem kontaktu z właściwym przedstawicielstwem dyplomatycznym lub konsularnym oraz przekazaniem pojazdu innej osobie wskazanej przez kontrolowanego i może nastąpić w szczególności przez:

1) zwrócenie się do kontrolowanego o powstrzymanie się od kierowania pojazdem;

2) zaproponowanie przekazania do depozytu kluczyków pojazdu, a w przypadku odmowy oraz gdy osoba kontrolowana znajduje się poza pojazdem, uniemożliwienie jej powrotu do pojazdu przez blokowanie dostępu do drzwi, w miarę możliwości bez naruszenia nietykalności tej osoby;

3) zablokowanie kontrolowanego pojazdu przy użyciu pojazdu (pojazdów) służbowego Policji lub blokady na koła.

3. Uniemożliwienie kierowania, o którym mowa w ust. 1, powinno trwać do czasu przekazania kierującego do dyspozycji szefa misji lub urzędu, lub otrzymania innych, wyraźnych dyspozycji przekazanych przez dyżurnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych dyżurnemu komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji.

4. Do zdarzenia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio tryb informacyjny określony w § 5.

§ 7. 

Do pojazdu oznaczonego tablicami dyplomatycznymi nie należy wsiadać, nawet w celu wyjęcia kluczyków ze stacyjki.

§ 8. 

W odniesieniu do osób kierujących pojazdami, które piastują funkcje honorowe: konsula generalnego, konsula, wicekonsula, agenta konsularnego obcego państwa w Rzeczypospolitej Polskiej, policjant dokonujący kontroli może żądać na zasadach ogólnych poddania się przez te osoby badaniu na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, jak również ukarania w przypadku oczywistego naruszenia przepisów.

§ 9. 

Jeżeli w trakcie kontroli okaże się, że kierującym jest osoba niekorzystająca z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych, a dysponent pojazdu korzysta z tych immunitetów i przywilejów, policjant przeprowadza kontrolę i wobec kierującego stosuje środki przewidziane prawem. W takim przypadku nie sprawdza się stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze.

§ 10. 

Zasady dotyczące osób korzystających z immunitetów zakrajowych mają zastosowanie wobec dyplomatów akredytowanych w państwach trzecich jedynie podczas ich przejazdu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu objęcia stanowiska w kraju akredytacji, powrotu na nie lub powrotu do swego własnego kraju.

Rozdział 3 

Postępowanie policjanta w toku kontroli uczestników ruchu drogowego korzystających z immunitetów krajowych

§ 11. 

1. Jeżeli kontrolowanym pojazdem kieruje osoba korzystająca z immunitetu krajowego, a zatrzymanie pojazdu nie było spowodowane uzasadnionym podejrzeniem popełnienia wykroczenia, stosuje się ogólne zasady dotyczące przeprowadzania kontroli drogowej.

2. Jeżeli wobec osoby korzystającej z immunitetu krajowego zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia, a okoliczności nie uzasadniają skierowania do właściwego organu wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie jej do odpowiedzialności, należy poprzestać na zwróceniu uwagi.

§ 12. 

1. Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem, będący osobą korzystającą z immunitetu krajowego, znajduje się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (np. wyczuwalna woń alkoholu z ust, trudności z zachowaniem równowagi po wyjściu z pojazdu, bełkotliwa mowa), policjant jest obowiązany do żądania poddania się przez tę osobę badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, które jest czynnością niecierpiącą zwłoki, podejmowaną w trybie art. 17 § 2 k.p.k.

2. W razie odmowy poddania się badaniu policjant, realizując uprawnienia wynikające z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, może:

1) zastosować środki przymusu bezpośredniego w celu doprowadzenia do badania;

2) zatrzymać osobę ujętą na gorącym uczynku przestępstwa z uwagi na niezbędność tej czynności dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego.

3. W celu niemożliwienia osobie, o której mowa w ust. 1, kierowania pojazdem stosuje się odpowiednio przepis § 6 ust. 2.

§ 13. 

1. W przypadku gdy osobą, o której mowa w § 12, jest osoba korzystająca z immunitetu parlamentarnego (poseł, senator, poseł do Parlamentu Europejskiego), policjant przeprowadzający kontrolę niezwłocznie zawiadamia o jej rozpoczęciu dyżurnego jednostki organizacyjnej Policji właściwej dla miejsca przeprowadzania kontroli.

2. Dyżurny, o którym mowa w ust. 1, niezwłocznie powiadamia komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji lub jego zastępcę, który niezwłocznie powiadamia Komendanta Głównego Policji lub jego zastępcę oraz podejmuje czynności zmierzające do niezwłocznego powiadomienia Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu, a także właściwego miejscowo prokuratora o podjęciu wobec takiej osoby czynności zmierzających do poddania się przez tę osobę badaniu.

3. Powiadomienie, o którym mowa w ust. 2, jest wykonaniem obowiązków Policji określonych w art. 105 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora.

4. Odstępuje się od dokonania czynności, o których mowa w § 12, na żądanie Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu, albo gdy takie polecenie wyda właściwy miejscowo prokurator.

§ 14. 

1. W przypadku gdy osobą, o której mowa w § 12, jest osoba korzystająca z immunitetu sędziowskiego lub prokuratorskiego, policjant przeprowadzający kontrolę niezwłocznie zawiadamia o jej rozpoczęciu dyżurnego jednostki Policji właściwej dla miejsca przeprowadzania kontroli.

2. Dyżurny jednostki Policji, o którym mowa w ust. 1, niezwłocznie powiadamia o podjęciu wobec takiej osoby czynności zmierzających do poddania się przez tę osobę badaniu:

1) w przypadku, gdy osobą tą jest sędzia - prezesa właściwego miejscowo sądu oraz prezesa sądu apelacyjnego właściwego ze względu na miejsce dokonywania czynności;

2) w przypadku, gdy osobą tą jest prokurator - właściwego miejscowo prokuratora, a także prokuratora przełożonego.

3. Odstępuje się od dokonania czynności, o których mowa w § 12, na żądanie prezesa właściwego miejscowo sądu lub prezesa sądu apelacyjnego właściwego ze względu na miejsce dokonywania czynności lub prokuratora przełożonego, albo gdy takie polecenie wyda właściwy miejscowo prokurator.

§ 15. 

1. Policjant dokonujący czynności wobec osób korzystających z immunitetu krajowego sporządza notatkę służbową zawierającą szczegółowy opis zdarzenia oraz dane tej osoby, zwaną dalej „notatką”.

2. W odniesieniu do osób wymienionych w załączniku nr 1 do wytycznych w lp. 1, 2 oraz 5-1l, notatka, po potwierdzeniu przez dyżurnego jednostki organizacyjnej Policji właściwej dla miejsca zdarzenia, powinna być niezwłocznie przesłana za pomocą faksu do dyżurnego właściwej komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji, a dyżurny komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji przesyła ją dyżurnemu Komendy Głównej Policji.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli w toku czynności policjant nie ujawnił naruszenia prawa lub poprzestał na zwróceniu uwagi sprawcy wykroczenia.

4. Organy uprawnione do wydania zgody na zatrzymanie lub aresztowanie bądź pociągnięcie do odpowiedzialności osób korzystających z immunitetów krajowych oraz osób, co do których notatkę przekazuje się do Komendy Głównej Policji, określa załącznik nr 1 do wytycznych.

Rozdział 4 

Przepisy końcowe

§ 16. 

Tracą moc wytyczne nr 2 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie postępowania policjantów wobec osób korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych oraz osób korzystających z immunitetów krajowych (Dz. Urz. KGP Nr 9, poz. 43).

§ 17. 

Wytyczne wchodzą w życie z dniem podpisania.

Załączniki do wytycznych nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 stycznia 2006 r.

Załącznik nr 1 

Wykaz osób korzystających z immunitetów krajowych i organów uprawnionych do wydania zgody na ich zatrzymanie lub aresztowanie bądź pociągnięcie do odpowiedzialności oraz osób, co do których notatkę służbową przekazuje się do KGP

Lp.	Osoba korzystająca z immunitetu	Zakres immunitetu i właściwość organów	Notatka do KGP (TAK/NIE)	Podstawa prawna
1.	poseł, senator	Nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu (Senatu), z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu (Senatu), który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 105 i 107 Konstytucji RP; * art. 10 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora
2.	członek Parlamentu Europejskiego	Podczas sesji Parlamentu Europejskiego korzysta na terytorium swojego państwa z immunitetów przyznawanych członkom parlamentu ich państwa (eurodeputowany pochodzący z Rzeczypospolitej Polskiej - na zasadach jak dla posła lub senatora - vide pkt 1) i nie może, na terytorium innego Państwa Członkowskiego, być zatrzymany ani nie może być wobec niego prowadzone postępowanie sądowe.	TAK	* art. 9 Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej
3.	sędzia	Nie może być bez uprzedniej zgody sądu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	NIE	* art. 181 Konstytucji RP; * art. 49 ustawy o Sądzie Najwyższym; * art. 80 i 130 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych; * art. 29 i 49 ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych; * art. 30 ustawy Prawo o ustroju sądów wojskowych
4.	prokurator	Nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego ani zatrzymany bez zgody przełożonego dyscyplinarnego. Nie dotyczy to zatrzymania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. Do wydania zezwolenia na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej wolno przedsięwziąć tylko czynności niecierpiące zwłoki, zawiadamiając o tym niezwłocznie prokuratora przełożonego. Do czasu rozstrzygnięcia wniosku o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej sąd dyscyplinarny może polecić niezwłoczne zwolnienie prokuratora zatrzymanego na gorącym uczynku.	NIE	* art. 54 i 112 ustawy o prokuraturze
5.	Członek Trybunału Stanu	Nie może być bez uprzedniej zgody Trybunału Stanu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się przewodniczącego Trybunału Stanu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 200 Konstytucji RP; * art. 15a ustawy o Trybunale Stanu
6.	Sędzia Trybunału Konstytucyjnego	Nie może być bez uprzedniej zgody Trybunału Konstytucyjnego pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 196 Konstytucji RP; * art. 7 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym
7.	Rzecznik Praw Obywatelskich	Nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 211 Konstytucji RP
8.	Rzecznik Praw Dziecka	Nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 7 ustawy o Rzeczniku praw dziecka
9.	Prezes Najwyższej Izby Kontroli	Nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* ART. 206 Konstytucji RP; * art. 18 ustawy o NIK
10.	Prezes IPN	Nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 14 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
11.	Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych	Nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli (jednocześnie) jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.	TAK	* art. 11 ustawy o ochronie danych osobowych

Załącznik nr 2 

Wzór karty informacyjnej

............................................................              ........................................., dnia ........... 20...... r.

      (Komenda Wojewódzka Policji/

         Komenda Stołeczna Policji)

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Protokół Dyplomatyczny              

fax: [phone]                   

za pośrednictwem KGP                

Karta informacyjna

o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia wykroczenia / przestępstwa* drogowego

przez kierującego korzystającego z immunitetu

Dnia ......................................... 20 ...... r. około godziny ........................................, w miejscowości

........................................................................ powiat ...................................................................

gmina .......................................................... ulica/droga nr ..............................................................

1. Imię i nazwisko - ......................................................................................................................

2. Obywatelstwo - ........................................................................................................................

3. Seria i nr prawa jazdy ...............................................................................................................

4 Stanowisko i miejsce zatrudnienia - .............................................................................................

5. Seria i numer legitymacji MSZ - .................................................................................................

kierował pojazdem marki ................................................. rodzaj ......................................................

o nr. rejestracyjnym ...................................................... kraj rejestracji .............................................

Zebrany materiał wskazuje na popełnienie przez wymienionego wykroczenia/przestępstwa*.

z art. .................................. tj. czyn zagrożony karą .........................................................................

oraz ................................................................................................................................. punktami,

Uwagi .............................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................    (stopień imię i nazwisko sporządzającego)	............................................................................. (data i podpis dyżurnego jednostki Policji miejsca zdarzenia)
...................................................... (jednostka Policji)	............................................................................. (podpis dyżurnego KWP/KSP)

*) niepotrzebne skreślić

12. Dokumentowanie.

Zarządzenie 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 czerwca 2004r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów (Dz.U. Nr 13, poz. 100).

§ 26

1. Policjant pełniący służbę w komórkach ruchu drogowego na drodze dokumentuje przebieg własnej służby w notatniku służbowym. Dopuszcza się stosowanie notatnika służbowego w formacie A-4.

2. Policjant sporządzone w czasie służby karty rejestracyjne Mrd-5 oraz karty zdarzeń drogowych Mrd-2 przekazuje po jej zakończeniu osobie rozliczającej służbę.

§ 27

1. Każdorazowo po zakończeniu służby efekty pracy policjanta wpisuje się do karty statystycznej czynności

policjanta ruchu drogowego lub wprowadza do ewidencji komputerowej.

2. Kierownik komórki ruchu drogowego lub wyznaczona przez niego osoba sprawuje nadzór nad realizacją ust. 1.

3. Wzór karty statystycznej czynności policjanta ruchu drogowego określa załącznik nr 1 do zarządzenia.

§ 28

1. Kierownik komórki właściwej do spraw ruchu drogowego lub wyznaczona przez niego osoba rozlicza policjanta ze służby oraz kwituje odbiór przekazanych dokumentów, potwierdzając ten fakt własnoręcznym podpisem w notatniku służbowym policjanta.

2. Jeżeli rozliczenie ze służby nie może być dokonane przez osoby, o których mowa w ust. 1, dyżurny jednostki Policji, za zgodą kierownika jednostki Policji, potwierdza w notatniku służbowym policjanta fakt zakończenia służby oraz odbiór wszelkich przekazanych przez policjanta dokumentów.

§ 29

1. Policjant używający w trakcie pełnienia służby przyrządu kontrolno-pomiarowego do określenia prędkości jazdy pojazdu wypełnia na bieżąco zarejestrowaną książkę pracy tego przyrządu, zgodnie z treścią kolumn. Czas i miejsce rozpoczęcia pracy oraz swoje dane osobowe policjant wpisuje przed przystąpieniem do pracy z przyrządem.

2. Wzór książki pracy przyrządu kontrolno-pomiarowego określa załącznik nr 2 do zarządzenia.

ZMIANA PRZEPISU

---