UKŁAD NERWOWY

(łac. systema nervosum )

Zadaniem układu nerwowego jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych żywego organizmu oraz umożliwianie mu kontaktów ze światem zewnętrznym. Tak, więc układ nerwowy:

• zapewnia stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integracje narządów wewnętrznych,

• kontakt ze światem zewnętrznym umożliwiony jest przez narządy zmysłów,

• kontakt ze światem wew. umożliwiony jest przez zakończenia czuciowe w poszczególnych narządach,

• uczestniczy w rejestrowaniu, przekazywaniu oraz analizie napływających pobudzeń do niego z zakończeń czuciowych,

• bierze udział w realizacji prawidłowych reakcji adaptacyjnych na zmieniające się warunki środowiska zewn. i wew.

Jeżeli chodzi o topograficzną budowę układu nerwowego to dzielimy go na:

- ośrodkowy i obwodowy

Jeśli chodzi o czynnościowy podział układu nerwowego to dzielimy go na:

- somatyczny i autonomiczny

PODZIAŁ UKŁADU:

1. Ośrodkowy układ nerwowy (łac. systema nervosum centrale)

Rdzeń kręgowy (łac. medulla spinali)

Mózgowie (łac. Encephalon)

1. Móżdżek (łac. Cerebellum)

2. Pień mózgu (łac. truncus cerebri)

- Rdzeń przedłużony (łac. medulla oblongata)

- Most (łac. Pons)

- Śródmózgowie (łac. Mesencephalon)

c) Mózg (łac. Cerebrum)

- Półkule mózgu (łac. hemisphaeria cerebri)

- Międzymózgowie (łac. Diencephalon)

2) Obwodowy układ nerwowy (łac. systema nervosum autonomicum)

(złożony jest z 12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych)

• Somatyczny układ nerwowy (łac. somatic nervous system)

• Autonomiczny układ nerwowy (łac. systema nervosum autonomicum)

Czynnościowy podział układu nerwowego

Funkcjonalnie układ nerwowy dzieli się na somatyczny i autonomiczny, przy czym ich ośrodki oraz nerwy tworzą elementy anatomii ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

1) Somatyczny układ nerwowy

Układ ten odpowiada głównie za kontakty ze światem zewnętrznym. Jego efektorami są głównie mięśnie szkieletowe i skórne, gruczoły skórne i komórki barwnikowe. Kieruje na ogół czynnościami zależnymi od woli organizmu, pozwalając mu w właściwy sposób możliwie szybko odpowiedzieć na odebrane bodźce. Układ somatyczny można nazwać układem szybkiej, świadomej reakcji.

2) Autonomiczny układ nerwowy

Kontroluje i reguluje funkcje narządów wewnętrznych i nie podlega naszej woli. Składa się on z układu współczulnego (sympatyczny, adrenergiczny) i przywspółczulnego (parasympatyczny, cholinergiczny). Każdy z narządów wewnętrznych jest unerwiony zakończeniami aksonów pochodzących z obu układów. Obie części składowe układu autonomicznego działają antagonistycznie; jeżeli jedna z nich wzmaga działanie narządu, to druga powoduje zmniejszenie jego aktywności. Tak zwana normalna praca narządu jest wypadkową stymulowania ze strony jednego układu i hamowania ze strony układu antagonistycznego, np. układ współczulny powoduje stroszenie włosów, wzmaga pocenie się, wywołuje rozciągnięcie pęcherza moczowego, rozszerza źrenicę oka, hamuje perystaltykę jelit, a wpływ układu przywspółczulnego daje reakcje odwrotne.

1