Zmysł słuchu
Zmysł słuchu
Ucho, narząd słuchu i równowagi
kręgowców składający się u człowieka z:
1) ucha zewnętrznego, gdzie znajduje
się małżowina uszna i prowadzący głębiej
zamknięty błoną bębenkową,
2) ucha środkowego, w skład którego
wchodzą:
jama bębenkowa,
,
jama sutkowata i komórki sutkowate.
W jamie bębenkowej znajdują się
- młoteczek zrośnięty z
błoną bębenkową, kowadełko i
strzemiączko, połączone ze sobą stawem.
Kosteczki łączą błonę z uchem wewnętrznym,
3) ucha wewnętrznego,
położonego w kości skalistej,
zbudowanego z
kostnego (przedsionek,
wychodzące z niego kanały
półkoliste i ślimak kostny), w
którym tkwi błędnik błoniasty
.
•
Między błędnikiem błoniastym,
wypełnionym
, a ścianą błędnika
kostnego znajduje się perylimfa. Błędnik
błoniasty składa się z: łagiewki, z której
wychodzą trzy przewody półkoliste,
woreczka (narząd równowagi, narząd
przedsionkowy, narząd otolitowy) oraz
położonego w ślimaku kostnym przewodu
ślimakowego, w którym jest
umiejscowiony narząd spiralny (narząd
słuchu) Cortiego.
Z części statycznej (równowagi), jak i
słuchowej bodźce doprowadzane są przez
zwoje do nerwu statycznego
(przedsionkowego) i nerwu słuchowego
(ślimakowego) i tworzą razem nerw
przedsionkowo-ślimakowy wychodzący z
kości skalistej przez przewód słuchowy
wewnętrzny.
Przez
brodawki na
czubku
języka
odbieramy
smak
słodki,
brzegi boczne
języka
reagują na
kwaśny i
słony,
a nasada na
gorzki
.
Możemy rozpoznawać
smaki dzięki
wyspecjalizowanym
tworom - kubkom
smakowym zakończonym
pręcikami. Są one
rozmieszczone głównie w
brodawkach języka, ale
też rozrzucone np. na
podniebieniu miękkim i
tylnej ścianie gardła.
Te wyspecjalizowane w
odbiorze różnych smaków
kubki tworzą jakby
pierścień, który ze
wszystkich stron otacza
kęs pokarmu. Oceniają,
ile w nim goryczy,
słodyczy, kwaśności i
słoności. Następnie te
informacje trafiają do
mózgu, który je analizuje
- dzięki temu możemy
delektować się
bogactwem smaków..
Pręciki smakowe
wychodzące z komórki
smakowej odbierają
bodźce tylko od
substancji
rozpuszczalnych w wodzie
(np. w ślinie). Ciała
nierozpuszczalne w
wodzie (np. plastik) są
smaku pozbawione
Słony, słodki, gorzki, kwaśny - człowiek
rozróżnia cztery podstawowe smaki.
Umożliwiają to kubki smakowe, które są
rozmieszczone głównie na języku.
Narząd węchu stanowi
nabłonek węchowy w
jamie nosowej. Komórki
węchowe są
wyspecjalizowanymi
neuronami, które
odbierają bodźce i
przewodzą je dalej. Na
końcu dendrytu znajdują
się rzęski, wystające
ponad powierzchnię
nabłonka. Pokryte są
śluzem wydzielanym
przez specjalne komórki
obecne w nabłonku
węchowym
.
Substancja zapachowa
rozpuszczona w śluzie
pobudza komórki
węchowe będące
I-rzędowy
neuronami
czuciowymi przez połączenie
się
z
odpowiednimi
receptorami
na
błonie
rzęsek, co prowadzi do ich
depolaryzacji. Pobudzenie to
poprzez neurony czuciowe II-
rzędowe jest przekazywane
do
kory
węchowej,
a
następnie
do
płata
skroniowego mózgu
.
O ile sprawa z pozostałymi
czterema zmysłami jest prosta:
określony rodzaj bodźców zostaje
odbierany przez pewien organ
(na przykład: oczy, uszy, nos czy
usta),
to ze zmysłem dotyku nie jest już
tak łatwo.
Nie możemy określić jednego narządu
dotyku, chyba, że stwierdzimy, iż jest
nim całe nasze ciało.
Poza tym zmysł dotyku nie reaguje na
jeden niezmienny bodziec, ale na grupę
bodźców, takich jak poczucie ciężaru,
czułość na temperaturę, a także na ból.
Można powiedzieć, że takie
zróżnicowanie czyni ze zmysłu dotyku
niejako grupę zmysłów.
Dzięki dotykowi możemy się
zorientować jakiego kształtu jest
dany przedmiot, jaką ma fakturę czy
też rozmiar.
Możemy określić jego ciężar, a także
wyczuć temperaturę (a więc czy jest
on zimny czy gorący), a także
określić czy jest źródłem bólu.
Dotyk powoduje chroni nas przed bólem i
ewentualnym uszkodzeniem ciała
poprzez spełnianie funkcji systemu
wczesnego ostrzegania.
Jeżeli kontakt z danym przedmiotem jest dla
nas niebezpieczny (na przykład jest zbyt
gorący), to poprzez zmysł dotyku do mózgu
zostaje błyskawicznie przesłana informacja o
zagrożeniu i w ciągu ułamków sekund nasze
ciało uruchamia reakcję obronną, na przykład
cofnięcie ręki od gorącego przedmiotu.
W skórze znajdują się liczne
zakończenia nerwowe –
wolne i wchodzące w skład
receptorów posiadających własną,
odrębną strukturę, rejestrujące dotyk,
ciepło, zimno oraz bodźce bólowe.
Mechanoreceptory skóry reagują na
ucisk dotyk i wibrację.
Rozmieszczenie receptorów czuciowych
w skórze jest bardzo różne. Dlatego
różne okolice skóry wykazują inną
wrażliwość na ucisk. Najbardziej są
wrażliwe opuszki palców i - czubek
nosa, oraz wargi. Najmniej - ramiona,
uda i grzbiet.
Żeby wywołać rekcję w skórze czubka
nosa wystarczy ucisnąć ją z minimalna
siłą wynoszącą jedynie 2g/mm2.
Aby spowodować podobny efekt na
skórze ramion, trzeba ją ucisnąć niemal
20-krotnie mocniej.