FRANCISZEK DIONIZY KNIAŹNIN

WIERSZE WYBRANE

• ROZUM I SERCE
  - serce inaczej żąda, inaczej sądzi myśl (rozum)
  - inaczej los rządzi i inaczej spogląda na świat serce i rozum
  - na zmianę przeważają serce i rozum
  - podmiot boi się mówić o swojej ranie
  - trapi go niepewność , przeraża niestatek
  - przykład- Róża jest piękna, tkliwa, roni wonie, śmieje się i płonie, pączek dojrzały więdnie i usycha
  

• O AMARYLLI
  - anakreontyk
  - apostrofa do Amarylli, aby pozwoliła podmiotowi ucałować się
  - ona tylko przytknęła usta do jego ust, potem się cofnęła i spuściła oczy
  - on chciał więcej
  - ona się na niego pogniewała i powiedziała, że skoro dała mu raz, to może brać i sto tysięcy
  

• NA STOLETNI OBCHÓD ZWYCIĘSTWA JANA III SOBIESKIEGO POD WIEDNIEM
  - sto lat minęło od zwycięstwa pod Wiedniem, odkąd Polak mógł pokazać w Europie, co umie wolny lud
  - Jan został jakby zesłany z nieba, aby wybawić chrześcijan, rozproszył Turków, wybawił Niemców
  - nie zginęła jeszcze natura, która była świadkiem tych wydarzeń
  - powinny sobie one przypomnieć dawną chwałę i to, jak Jan poświęcał Bogu sztandary
  - świat gratulował Polsce męstwa i ludzi
  

• DO KSIĘŻNY WIRTEMBERSKIEJ
  - podmiot mówi, że miło mu mówić o zaletach kobiet podobnych do księżnej- jest wzorem
  - księżna jaśnieje
  - swobodny obywatel umie być mężny i tkliwy
  - wdzięki kobiet ukwiecają ołtarz Wolności
  - kobiety należy czcić za ich dowcip, cnoty i wygląd, są dobre i szlachetne
  - są jednak kobiety złe, takie jak Bona i Ryksa (przekupne, podłe, zmącone)
  - sławny wdzięk Polek musi pałać w świecie, gdyż dzięki nim urośnie lubość i chwała Polski
  

• DO MIŁOŚCI
  - apostrofa do srogiej Miłości (Miłość pisana wielką literą, personifikacja)
  - podmiot pije gorzki napój, który w kielichu podała mu Miłość
  - jego umysł jest zaćmiony, świat jest dla niego niemiły, tęskni
  - pyta, czy to jest jej słodycz?
  - jest zwodnicza, okrutna
  - reflektuje się
  - zwraca się do Klimeny, mówi, że w zapale złorzeczy temu, co daje mu odczuć jej lubość
  - złorzeczy on Miłości, która rozpala jego serce i myśli
  

• DO KSIĘCIA ADAMA JERZEGO CZARTORYSKIEGO NA OBÓZ POD GOŁĘBIEM
  - podmiot wychwala to, że żyje ojczyzna i chwała Polaków
  - z radością patrzy on na młodego rycerz siedzącego na koniu
  - Książe jest dzielny, w Ojczyźnie czeka na niego wieniec laurowy
  - miło jest ojczyźnie czcić duch męstwa i rady, wspominać chwalebne sprawy
  - cześć powinna zapalić innych do walki
  - Czarnecki grzmiał na czele swoich braci, zagrzewał ich do walki
  - był to sługa możny, który uczył innych swoich przykładem
  - podmiot pragnie powitać wiek Stanisława i wiek słońca dla kraju
  - podmiot nawołuje do czczenia dnia trzeciego maja
  

• O ELIZIE
  - typowy anakreontyk
  - podmiot wspomina, że wczoraj Eliza na niego srogo spojrzała, zastanawia się, czy dał jej jakiś powód do urazy
  - cisnęła wiankiem, przygryzła usta
  - nie mógł nic zrobić, odszedł smutny, nie spał całą noc
  - dziś powitała go kochanym głosem, czym przywróciła mu serce, ale boi się on jutra

• DWIE GAŁĄZKI
  - jedna gałązka jest gałązką jesionu, druga klonu
  - zostały one przypadkiem rzucone w wodę
  - zostały sierotami
  - nie miały żadnej nadziei
  - milczały i poddały się losowi, nurtowi rzeki
  - nie wiedziały o sobie
  - nurt wąski zbliżył je do siebie
  - szczęśliwy ten, komu w złej niedoli, los przyśle towarzysza
  - nagle jednak los sprawił tak, że oddaliły się od siebie w przeciwne strony
  - podmiot ogarnął żal
  - Zefir uspokoił pogodę i gałązki znowu były bliżej siebie
  - przeszkodził im kamień
  - w efekcie jedna została przy lesie, splątana przez tarnie, a druga uschła w piasku
  

• BARTOSZ DO KACHNY
  - liryk sielankowy
  - Bartosz jest już wolny, rozstali się, on zna wolność, której nie znał, gdy byli razem
  - ciągłe się troszczył o nią, niepokój towarzyszył mu we dnie i w nocy
  - Kachna powtarzała mu, że ma poczciwe serce, życzliwe dla niej
  - teraz ogląda się za nią rubaszny dworak, Kachna za nic ma poczciwego Bartosza
  - ona stała się pyszna, patrzy wysoko
  - prawdopodobnie zdradziła go dlatego, że on jest „sielaninem zbyt szczerym”
  - przestrzega ją, że ona też będzie zdradzona
  - kiedyś dwór znała też córka Szymona, lecz sparzyła się na dworzanach i wróciła w rodzinne strony
  

• KROSIENKA
  - sielanka
  - podmiotem jest kobieta, która zwraca się do matki, która darmo „stawia krosienka”, gdyż ona zastanawia się tylko, czy nie jedzie już Filon
  - on jest jej drugą połową, bez niego jej się przykrzy
  - zastanawia się, co go zatrzymało, droga nie jest daleka
  - nagle ruszyły się ptaki, więc to oznaka, że Filon jedzie
  - kobieta chce aż klasnąć w ręce z radości
  - widzi ukochanego
  - kobieta siada w krosienkach, aby ukryć radość, by Filon nie poznał, że ona za nim tęskniła

• MATKA OBYWATELKA
  - utwór późniejszy
  - matka śpiewała dziecku, aby spało
  - dziecko było jej nadzieją, jej życiem
  - płakało długo, ale w końcu usnęło
  - zwraca się do syna, który nawet nie wie, ile starań musi włożyć w jego wychowanie
  - będzie szczęśliwa, gdy na starość on się nią zaopiekuje
  - chciałaby, aby znał jego męstwo cały świat
  - nagle staje jej przed oczami poczwara- nie chce, by on był nikczemnikiem, który byłby przyczyną jej wstydu,
  - boi się, że będzie zbrodniarzem, zabójcą
  - płacze ze strachu