Motylica wątrobowa (Fasciola hepatica)

Cykl życiowy:

Żywiciel pośredni - ślimak - błotniarka moczarowa
Żywiciel ostateczny - bydło

Jaja pasożyta dostają się do przewodu pokarmowego wraz z żółcią a następnie są wydalane razem z kałem. Poza organizmem żywiciela zachowują żywotnosc od 2 do 6 miesięcy. W zbiornikach wodnych z jaja wykluwa się larwa zwana miracidium atakująca ślimaki wodne (błotniarkę moczarowa (Lymnaea truncatula) < 1cm), będące żywicielem pośrednim. W ślimaku larwa przekształca się w sporocystę, z której namnaża się kolejne stadium larwalne - redia, a następnie cerkarie. Cały proces trwa ok. 2 miesiące i prowadzi do wytworzenia do 2000 cerkarii z jednego jaja.

Cerkarie aktywnie opuszczają ślimaka i przymocowują się do roślin wodnych. Następnie cerkarie tracą ogony, otorbiają się i przekształcają w formę inwazyjną - metacerkarię. W tej postaci są w stanie przetrwać nawet przez kilka tygodni/miesięcy w temperaturach spadających do < -15 °C.Cykl życiowy zamyka się z chwilą zjedzenia metacerkarii przez żywiciela ostatecznego.

Przywra chińska (clonorchis sinensis):

Cykl życiowy:

Embryonated jajka są wyładowywane w drogach żółciowych i w kale (1). Jajka są pokarmem dla odpowiedniego ślimaka pośredniego, żywiciela(gospodarz)(2); Tam jest więcej niż 100 gatunków ślimaków, które mogą służyć jako żywiciele pośredni (gospodarze). Każde jajko wypuszcza larwy (2a), które przechodzą kilka rozwojów (stadia) (sporocysta (2b), rediae (2c), i cerkarioza (2d). Cerkariozy są zwalniane ze ślimaków i po krótkim okresie pływania w wodzie, przenikają ciało słodkowodnych ryba, gdzie są metacerkarie (3). Infekcja trafia do ludzi przez przyjmowanie pokarmu, niedogotowanego, solonego, marynowanego albo zjedzenie wędzonej słodkowodnej ryby (4). Po spożyciu metacerkarii w nadmiarze w dwunastnicy (5) i w drogach żółciowych występują obszar dojrzewania jaj (6), trwa to około 1 miesiąca.

Przywra krwi (Schistosoma haematobium)

Cykl życiowy:

Jaja wydalone z ludzkim moczem lub kałem (w zależności od gatunku przywry) dostają się do wody (1). Po ich pęknięciu na zewnątrz wydostaje się swobodnie pływające miracidium poruszające się (2) z zawrotną - jak na tak mały organizm - prędkością 2 milimetrów na sekundę. W ciągu 48 godzin musi ono znaleźć ślimaka, swojego żywiciela pośredniego (3). Po aktywnym wniknięciu do organizmu żywiciela pośredniego dziwadełko przekształca się w sporocysta (4), która potem tworzy sporocysty potomne, uwalniające cerkarie (5). Po 4-8 tygodniach cerkarie opuszczają ciało ślimaka i swobodnie pływają w wodzie. Głównym bodźcem do uwalniania cerkarii z organizmu ślimaka jest światło. Z jednego miracidium może powstać około 250 tysięcy cerkarii. Tak wielka ich liczba jest niezbędna do przetrwania gatunku, bo cerkarie muszą dostać się do organizmu człowieka (6)- swojego żywiciela ostatecznego, którym czasem bywa także inny ssak - w ciągu trzech dni. Po tym okresie ich zdolność inwazyjna wygasa.

Enzym produkowany przez specjalne gruczoły cerkarii ułatwia wniknięcie pasożyta przez skórę do organizmu niczego niepodejrzewającego człowieka, który zażywa odświeżającej kąpieli, w pocie czoła orze pole ryżowe albo przechodzi do swojej ukochanej na drugą stronę podmokłej łąki. W tkance podskórnej cerkaria przekształca się w schistosomulę, wędrującą z krwią do płuc, a następnie poprzez krążenie duże do różnych narządów organizmu. Dorosłe postacie przywr mogą pasożytować w organizmie człowieka nawet do 30 lat. Unikają one ataku ze strony układu odpornościowego poprzez maskowanie swej powierzchni antygenami gospodarza. Mogą one również hamować reakcje limfocytów T i komórek tucznych. Niestety dokładny mechanizm tych oddziaływań nie jest jeszcze zbyt dobrze poznany.

Bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum)

Cykl rozwojowy:

Pierwszym żywicielem pośrednim jest skorupiak z rzędu widłonogów, drugim ryba kostnoszkieletowa. Żywicielem ostatecznym jest ssak, może być nim człowiek. Pierwszym stadium rozwoju jest koracidium, które żyje w środowisku wodnym. Zostaje zjedzone przez widłonoga, w którego organizmie uwalnia się onkosfera i przekształca się w procerkoid. Po zjedzeniu skorupiaka przez rybę larwa przyjmuje kolejne stadium rozwojowe - plerocerkoid. Plerocerkoid osiedla się w mięśniach ryby, gdzie może przebywać przez kilkanaście lat. Po połknięciu przez ssaka osiedla się w jego jelitach i osiąga postać dorosłą.

Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)

Cykl rozwojowy:

1. Zapłodnione jaja magazynowane są w macicy tasiemca. Tam rozwijają się z nich kuliste larwy pierwszego stadium - onkosfery.
2. Wypełnione jajami człony tasiemca są wydalane wraz z kałem z organizmu żywiciela ostatecznego (człowieka)
3. Jaja są zjadane przez żywiciela pośredniego (bydło).
4. W jelicie krowy onkosfery uwalniają się z otoczek i wnikają do błony śluzowej jelita.
5. Larwy przedostaje się przez ścianki jelita do naczyń krwionośnych i wędruje wraz z krwią do najczęściej do mięśni, rzadziej wątroby, płuc, nerek lub opon mózgowych.
6. Onkosfery przekształca się w następne stadium larwalne - wągry (cysticerkus).
7. W przypadku zjedzenia zarażonego mięsa (np. surowej lub półsurowej wołowiny), wągry wynicowują się w jelicie czczym i przekształcają się w postaci dojrzałe (u człowieka żyje z reguły tylko jeden osobnik, rzadziej kilka).

Tasiemiec uzbrojony (Taenia solium)

Cykl rozwojowy jest prawie taki sam jak u tasiemca nieuzbrojonego z tym wyjątkiem, że żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego jest świnia i jego larwa cysticerkus posiada na skoleksie dodatkowy wieniec haczyków.

Tasiemiec bąblowcowy (Echinococcus granulosus)

Cykl życiowy:

Dojrzały tasiemiec pasożytuje w jelicie cienkim psowatych: psa, wilka, szakala, lisa, rzadziej u innych mięsożernych ssaków (np. kota). Postaci dojrzałe tasiemców są małe, mają od 2,5 do 6 mm długości. Posiadają kulisty skoleks z podwójnym wieńcem 30-36 haczyków. Na strobilę składają sie tylko trzy proglotydy: jałowy, hermafrodytyczny i najdłuższy maciczny. Oderwane proglotydy wydostają się samodzielnie przez odbyt na powierzchnię skóry żywiciela ostatecznego. Jaja znajdujące się w sierści zwierzęcia stanowią źródło inwazji dla żywiciela pośredniego, także dla ludzi. W żołądku lub jelicie żywiciela pośredniego z jaja wydostaje się onkosfera, która czynnie przedostaje się do krążenia i z prądem krwi dostają się do narządów wewnętrznych, głównie drogą żyły wrotnej do wątroby, ale także do płuc, mięśni, kości, mózgu, oka, śledziony, nerek, tkanki podskórnej. W narządzie onkosfera przekształca się w kolejne stadium rozwojowe, jakim jest bąblowiec (echinococcus). Choroba wywoływana przez tasiemca bąblowcowego określana jest jako echinokokoza, bąblowica lub hydatidoza.

Jak się zarażamy?
Człowiek zaraża się zwykle za pośrednictwem psów. Typową przyczyną jest nierozważna pieszczota ze zwierzęciem - całowanie psa w pysk, co powoduje zbliżenie ust do nosa, gdzie na  okolicznych włosach mogą być przyczepione jaja tasiemca, czy przez ślinę. Źródłem zakażenia mogą być również jaja tasiemca wydalone przez lisy na leśne owoce. Oczywiście ryzyko jest niewielkie - toteż po zjedzeniu niemytych  jagód w lesie nie powinniśmy od razu biec do lekarza podejrzewając bąblowicę. Choroba nie rozwija się od razu, a wskaźnikowe badania krwi na obecność pasożyta mogą być wiarygodne dopiero po kilku miesiącach od zakażenia.

Objawy bąblowicy
Po przeniesieniu się do przewodu pokarmowego człowieka jaja tasiemca bąblowcowego rozwijają się w larwy. Larwy mogą usadawiać się niemal w każdym narządzie ciała ludzkiego, gdzie się rozrastają się wytwarzając torbiele. Objawy i przebieg choroby zależą od miejsca usadowienia torbieli larwalnych, ich ilości i wielkości. Najczęściej torbiele rozwijają się w wątrobie, płucach i mózgu, ale mogą tworzyć się również w nerkach, śledzionie, kościach i oku. Jeżeli torbiel usadawia się w wątrobie, może dać objawy pobolewania w prawym podżebrzu, ogólnego złego samopoczucia, a w przypadku ucisku na drogi żółciowe również żółtaczki. Larwy tasiemca mogą wykazywać również cechy nowotworu złośliwego dając odległe przerzuty i prowadząc szybko do wyniszczenia organizmu.


Leczenie bąblowicy
Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu przez długi okres czasu leków niszczących tasiemca i jego larwy (np. albendazol). Ponadto może być niezbędne chirurgiczne usuwanie zaatakowanych tkanek.


Niezbędna higiena
Unikajmy liźnięć i całowania swego domowego zwierzęcia! Przed zbiorami czarnych jagód (jagód borówki czernicy) - niezależnie od tego, jak realne jest to zagrożenie - warto dokładnie umyć zakurzone owoce, również ze względu na inne zarazki.

---