Filozofia 15.11.2007
Gnozeologia: zagadnienia poznawcze, teoria i krytyka poznania.
Człowiek dysponuje możliwością poznania wyższego rzędu, tj. przyczyn egzystencji, istnienia, itp.
Podmiot proces poznawczy przedmiot.
Podstawami psychiki człowieka są: rozum, emocje i wola. Łączą się one w struktury wyższego rzędu, np. temperament (główną rolę odgrywają w nim elementy emocjonalne), charakter (elementy poznawcze, wolicjonalne, emocjonalne), intelekt.
Na pojęcie jaźni składa się wiele elementów: elementy charakteru, poznawcze, podmiotowość, samoocena, samoświadomość, samokontrola, samorealizacja, autodeterminacja.
PROCES POZNAWCZY składa się z:
Wrażenia (odbiór bodźców przez odpowiedni receptor - jeden z 5 zmysłów, dzielących się na telereceptory, np. wzrok, słuch i kontaktoreceptory, np. smak, dotyk)
Spostrzeżenia (synteza wrażeń, skupiska wrażeń)
a) obraz spostrzeżeniowy
b) sąd realizujący ( ocena, czy spostrzegany przedmiot jest realny)
c) sąd klasyfikujący
Wyobrażenie (powstaje na skutek wrażeń pamięciowych)
Myślenie (poznanie umysłowe; łańcuch informacji, powstaje na skutek wrażeń, spostrzeżeń i wyobrażeń; jednym z najprostszych procesów myślowych jest synteza, abstrahowanie, zaś do bardziej złożonych należy: rozumowanie i wyciąganie wniosków).
ŹRÓDŁA POZNANIA:
Rozum
Wokół zagadnienia rozumu powstała idea filozoficzna o nazwie: racjonalizm. Racjonalizm można podzielić na dwa rodzaje:
GENETYCZNY (jego twórcą był Platon, twierdził on, że istnieje świat idei i świat ludzki, człowiek rodził się z pewnym zespołem idei. Pogląd ten ogranicza się tylko do idei wrodzonych), OGÓLNY (Kartezjusz, odzwierciedlenie poglądów Platona, ale uwzględnienie też idei nabytych, stworzonych, wykoncypowanych.)
Empiria - doświadczenie
Wokół empirii także powstał pogląd filozoficzny: empiryzm. Wg empiryzmu doświadczenie jest wszystkim. Kierunek ten również można podzielić na dwa rodzaje: GENETYCZNY (J. Locke, uznaje także doświadczenia wewnętrzne) i OGÓLNY (Arystoteles, tabula rasa, człowiek rodzi się jako czysta kartka, która zapisuje doświadczeniami w trakcie życia)
Metaracjonalizm - racjonalizm wyższego rzędu nad empiryzmem ogólnym i genetycznym. W tym intuicja.
Rewelacjonizm - objawienie w postaci iluminacji, olśnienia, natchnienie elementy, które posiadają wymiar nadprzyrodzony. Łączy się ze spirytualizmem: najwyższą formą źródła poznania.
Granice poznania wyznacza sam człowiek.
Rodzaje podejścia ludzi do poznania:
Agnostycyzm: agnostycy uważają, że nie ma pełnej prawdy („prawdą jest, że nie ma prawdy”)
Sceptycyzm: sceptycy wyrażają zwątpienie we wszystko
Absolutyzm dzieli się na:
dogmatyzm: nie wiem, jak jest, ale tworzę taki dogmat, odwoływanie się do nie sprawdzonych autorytetów.
krytycyzm: odwołując się do autorytetów wymaga uzasadnień.