ORZECZNICTWO TK I
ETPCZ
Prawo do prywatności
ORZECZNICTWO TK I
ETPCZ
Prawo do prywatności
Geneza
Prawo do prywatności jako odrębna
instytucja prawna pojawiła się dopiero
w XIX wieku.
Rozwój prasy spowodował coraz
większe zainteresowanie życiem
prywatnym osób publicznych.
Geneza
Za ojczyznę prawa do prywatności
powszechnie uważa się USA.
W 1890 roku dwaj bostońscy
prawnicy Warren i Brandeis w
opublikowanym w Harvard Law
Review artykule jako pierwsi w
świecie anglosaskim wskazali na
konieczność ochrony prywatności.
Geneza
Nie próbując konstruować
szczegółowej definicji, Warren i
Brandeis uznali, że prawo do
prywatności to prawo do bycia
pozostawionym w spokoju,
uprawnienie do wyłączności,
odrębności, tajemnicy i samotności
– Right to be alone.
Rozwój idei ochrony prywatności
Największą popularność zyskała definicja prof. Prospera,
który w 1960 roku po przeanalizowaniu dotychczasowego
orzecznictwa amerykańskiego stwierdził, że prawo do
prywatności sprowadza się do czterech rodzajów
naruszeń, polegających na:
wkroczeniu w sferę odosobnienia, samotności lub w życie
prywatne,
publicznym ujawnieniu kompromitujących czy
ośmieszających faktów o charakterze osobistym,
przedstawieniu osoby w fałszywym świetle w oczach
opinii publicznej,
przywłaszczeniu sobie czyjegoś nazwiska lub wizerunku
bez odpowiedniej zgody.
Rozwój idei ochrony prywatności
Utożsamianie prawa do prywatności z
autonomią i wolnością człowieka
doprowadziło do tego, że amerykański
Sąd Najwyższy w poszczególnych
orzeczeniach uznawał, iż prawo to
obejmuje również prawo do aborcji,
prawo do używania środków
antykoncepcyjnych, a także prawo do
śmierci.
Rozwój idei ochrony prywatności
Prawna ochrona sfery prywatnej
równolegle rozwijała się w Europie
kontynentalnej.
Pod koniec XIX wieku niemiecka
doktryna prawnicza opracowała
koncepcję – „prawo do osobowości”
czy też „prawo do osobistości”.
Rozwój idei ochrony prywatności
Koncepcja niemiecka w obrębie
ogólnego prawa osobowości wyróżnia
poszczególne sfery podlegające
zróżnicowanej ochronie.
Wyodrębnia się
sferę intymną.
Sferę prywatną.
Rozwój idei ochrony prywatności
Sfera intymna obejmuje:
życie seksualne, informacje na temat
zdrowia, szczegóły dotyczące higieny
osobistej – czyli fakty i przeżycia, które
osoba nie ujawnia lub ujawnia w
ograniczonym stopniu nawet najbardziej
zaufanym osobom i których ujawnienie
wywołałoby u przeciętnego człowieka
uczucie wstydu i zakłopotania.
Rozwój idei ochrony prywatności
Sfera prywatna obejmuje:
życie rodzinne i domowe
informacje, które przeciętny człowiek
woli zachować w tajemnicy takie jak
np. wysokość zarobków czy stan
konta.
Pojęcie prywatności
W najszerszym ujęciu „prywatność”
jest utożsamiana z autonomią,
niezależnością jednostki. Jest to
możliwość samodzielnego
decydowania o własnym życiu i
dokonywanych w nim wyborach, czyli
wolność wyboru drogi życiowej bez
jakiejkolwiek ingerencji ze strony
innych osób.
Pojęcie prywatności
Ujęcie najwęższe utożsamia
prywatność z ograniczeniem bądź
uniemożliwieniem wglądu w życie
jednostki, a więc swoistą tajemnicą
życia człowieka.
Wymiary prywatności człowieka
Wymiar fizycznej dostępności -
określony jest przez przestrzeń, czas i
osobiste rzeczy pozostawione do
dyspozycji jednostki, których inni nie
powinni naruszać.
Wymiary prywatności człowieka
Przestrzeń fizycznej dostępności – dom
(mieszkanie)
Czas fizycznej dostępności - czas, w którym
jednostka nie zajmuje się działalnością
zawodową, społeczną, czy polityczną.
Rzeczy i przedmioty osobiste - to te, które
pozwalają jej na samoidentyfikację lub do
których przywiązuje ona symboliczne
znaczenie.
Wymiary prywatności człowieka
Wymiar fizycznej dostępności tworzą
także stany oraz czynności,
wymagające odosobnienia
(przestrzeń sypialni i łazienki).
Testy mające ujawnić zażywanie przez
pracowników narkotyków, wymagające
oddawania moczu w obecności osoby
trzeciej stanowią naruszenie fizycznej
sfery prywatności.
Wymiary prywatności człowieka
Syndrom nadmiaru informacji sprawia, że
fizyczny wymiar prywatności bywa coraz
częściej naruszany za pośrednictwem
współczesnych środków komunikacji: poczty,
telefonu, interenetu.
Niechciane listy, przesyłki, e-maile wkraczają
w domową przestrzeń, zabierają czas i
utrudniają dostęp
informacjom ważnym i
pożądanym.
Wymiary prywatności człowieka
Prywatność posiada swój wymiar fizyczny
także w miejscu publicznym.
Jest ona wyznaczona przez odległość,
zapachy, wpatrywanie się, dotykanie, nie
poruszanie pewnych tematów.
Prywatność jako pewna przestrzeń w miejscu
publicznym bywa odmiennie odczuwana w
różnych kulturach, na przykład w kulturze
arabskiej i zachodniej.
Wymiary prywatności człowieka
Wymiar kontroli informacji -
informacje dotyczące jednostki, które
zdaniem większości ludzi żyjących w
danym czasie, w określonej
społeczności nie powinny być
ujawniane, a także te informacje,
które ona sama pragnie zachować w
poufności.
Wymiary prywatności człowieka
Informacje dotyczące: parametrów fizycznych
jednostki, stanu zdrowia, upodobań, słabości,
poglądów politycznych, religijnych, stanu
majątkowego i dochodów, seksu, wykroczeń, czy
przestępstw.
Zakres tych informacji wyznaczany jest przez grupy
społeczne, modele wychowania, grupy zawodowe,
grupy towarzyskie, epokę, poziom cywilizacyjny
oraz zmienne kulturowe.
np. w USA zarobki menedżerów są jawne, podczas
gdy we wszystkich innych krajach są przedmiotem
tajemnicy.
Wymiary prywatności człowieka
Wymiar samodeterminacji -
wyznaczony jest przez obszar
autonomicznych decyzji jednostki
dotyczących jej zachowań i
wypowiedzi, w szczególności tych,
które pozwalają jej zachować własną
tożsamość.
Wymiary prywatności człowieka
Prywatność w tym wymiarze realizuje się
nie poprzez poufność, ale przez
autonomiczny sposób podejmowania
pewnych decyzji osobistych, mających
istotne znaczenie dla rozwoju i
określenia tożsamości jednostki,
dotyczących na przykład wyboru stylu
życia.
Np. orientacja polityczna, przekonania
religijne.
Prywatność bliższa (ścisła) i dalsza (otwarta)
Prywatność bliższa (ścisła) -
intymność i takie stany, cechy i
procesy, które są znane tylko
jednostce.
Dalszą (otwarta) - wszystko, co
istnieje na styku z innymi ludźmi, a
więc prywatną przestrzeń, poglądy
wypowiadane publicznie itp.
Brak definicji prywatności
W żadnym państwie nie ma
definicji prywatności, a regulacje
prawne koncentrują się na
wyliczeniu sfer, które powinny być
chronione za pomocą konstrukcji
prawa do prywatności lub
ustaleniu listy działań, które
godzą w sferę życia prywatnego.
Związek z innymi prawami i wolnościami
W bezpośrednim związku z prawem do prywatności
pozostaje:
ochrona życia rodzinnego,
miru domowego,
tajemnicy korespondencji,
dóbr osobistych człowieka,
integralności człowieka ( w tym genetycznej),
ochrona danych osobowych.
Obecnie największym zagrożeniem dla prywatności
człowieka jest rozwój techniki i usług
informatycznych.
Regulacja prawa do prywatności w prawie międzynarodowym
art. 12 PDPCz
„ Nikt nie będzie poddany
arbitralnemu wkraczaniu w jego życie
prywatne, rodzinę, mieszkanie lub
korespondencje, ani też zamachom na
jego honor i reputację. Każdy jest
uprawniony do ochrony prawnej przed
takim wkraczaniem lub takimi
zamachami”.
Regulacja prawa do prywatności w prawie
międzynarodowym
art. 17 PPOiP
„Nikt nie będzie poddany arbitralnej
lub bezprawnej ingerencji w jego życie
prywatne, rodzinne, mir domowy czy
korespondencję ani też bezprawnym
zamachom na jego część i dobre imię.
Każdy ma prawo do ochrony prawnej
przed tego rodzaju zamachami”.
Art. 17 PPOiP
Komitet Praw Człowieka wyjaśnił, że
termin: rodzina należy pojmować szeroko i
powinien obejmować osoby, które należą do
takiej rodziny, jaką pojmuje społeczeństwo
danego państwa.
dom – według Komitetu termin ten należy
interpretować w ten sposób, że oznacza on
miejsce, gdzie człowiek przebywa lub, gdzie
wykonuje swoje zwykłe zajęcia, np. biuro, w
którym pracuje.
Art. 8 EKPCz
„Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia
prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i
swojej korespondencji.
Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w
korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków
przewidzianych przez ustawę i koniecznych w
demokratycznym społeczeństwie z uwagi na
bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo
państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt
gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie
przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub
ochronę praw i wolności innych osób”
Karta Praw Podstawowych UE
Art. 7 Karty Praw Podstawowych
UE
„Każdy ma prawo do poszanowania
swojego życia prywatnego i
rodzinnego, domu i komunikowania
się”.
Konstytucyjna regulacja prawa do prywatności
Przed 1997r. – prawo do prywatności
TK wyprowadzał z zasady
demokratycznego państwa prawnego.
Art. 47 Konstytucji RP
„ Każdy ma prawo ochrony prawnej
życia prywatnego, rodzinnego, czci i
dobrego imienia oraz decydowania o
swoim życiu osobistym”.
Konstytucyjna regulacja prawa do prywatności
Art. 49
„Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy
komunikowania się. Ich ograniczenie może
nastąpić jedynie w przypadkach określonych w
ustawie i w sposób w niej określony”.
Art. 50
„ Zapewnia się nienaruszalność mieszkania.
Przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub
pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach
określonych w ustawie i w sposób w niej
określony”.
Konstytucyjna regulacja prawa do prywatności
Art. 51 „Nikt nie może być
obowiązany inaczej niż na podstawie
ustawy do ujawniania informacji
dotyczących jego osoby” (prawo do
ochrony danych osobowych).
Konstytucyjna regulacja prawa do prywatności
Zdaniem TK prawo wyrażone w art.
47 jest prawem pojemnym i obejmuje
także prawo do ochrony danych
osobowych (art. 51) – jest to prawo,
które służy ochronie interesów
związanych ze sferą prywatności –
wiąże się to z koncepcją autonomii
informacyjnej (w szczególności dane
medyczne).
Konstytucyjna regulacja prawa do prywatności
Ochroną objęta jest każda informacja
osobowa bez względu na jej
zawartość treściową, wśród nich
mogą być takie, które narażają
określone osoby na uczucie wstydu
lub skrępowania, ale także i takie,
których treść jest całkowicie
indyferentna z punktu widzenia
moralności bądź obyczaju.
Konstytucyjna regulacja prawa do prywatności
Prawo do prywatności wiąże się
także z prawem rodziców do
wychowania dzieci zgodnie z
własnymi przekonaniami (art.48
ust. 2).
Ochrona prawa do prywatności w ustawodawstwie zwykłym
Prawo cywilne – art. 23 k.c.
ochrona dóbr osobistych, w
szczególności: zdrowie, wolność,
część, wolność sumienia, nazwisko
lub pseudonim, wizerunek, tajemnica
korespondencji, nietykalność
mieszkania, twórczość naukowa,
wydawnicza i racjonalizatorska;
Ochrona prawa do prywatności w ustawodawstwie
zwykłym
Prawo karne – penalizacja czynów
polegających na pozbawieniu
człowieka wolności, zniesławienia,
zniewagi, naruszenia nietykalności
cielesnej (art. 212-217 k.k.), a także
naruszeniu miru domowego, ochrona
informacji stanowiących tajemnicę
prywatną, osobistą lub gospodarczą;
Ochrona prawa do prywatności w ustawodawstwie
zwykłym
Prawo prasowe – art. 14 ust. 4 nie
wolno bez zgody osoby
zainteresowanej publikować
informacji oraz danych dotyczących
prywatnej sfery życia, chyba że wiąże
się to bezpośrednio z działalnością
publiczną danej osoby; prywatność
osób publicznych może być naruszona,
ale są granice – interes publiczny.
Ochrona prawa do prywatności w ustawodawstwie
zwykłym
W Polsce prawo do prywatności
nie ma takich tradycji jak w
Europie Zachodniej, gdzie jest ono
szeroko rozpowszechnione i
chronione od dawna.
postanowienia konstytucyjne są w
tej mierze dość ogólne i wymagają
konkretyzacji.
Ochrona tajemnicy korespondencji osób
pozbawionych wolności
regulacje te są zawarte w k.k.w. – zakres
ingerencji w korespondencję osób skazanych i
ich rozmowy telefoniczne zależy do typu zakładu:
w zakładzie karnym typu zamkniętego –
korespondencja podlega cenzurze – czyli
zapoznaniu się z treścią pisma oraz usunięciu
jego części lub uczynieniu ich nieczytelnym (art.
242 par. 7 kkw), zaś rozmowy telefoniczne
podlegają kontroli i możliwości zapoznania się z
treścią oraz jej przerwania (art. 90 pkt. 8 i 9 kkw
oraz art. 242 par 10 kkw)
Ochrona tajemnicy korespondencji osób
pozbawionych wolności
w zakładzie typu półotwartego
korespondencja może podlegać
cenzurze, a rozmowy telefoniczne
kontroli (art. 91 k.k.w.)
w zakładach typu otwartego
korespondencja nie podlega
cenzurze, a rozmowy telefoniczne
kontroli
Ochrona tajemnicy korespondencji osób
pozbawionych wolności
dopuszczalność cenzury należy odnosić do
korespondencji prywatnej skazanego oraz w
przypadku cudzoziemca korespondencji z
urzędem konsularnym lub przedstawicielstwem
dyplomatycznym,
nie dotyczy natomiast korespondencji z
organami państwowymi, samorządowymi, z
RPO, organami międzynarodowej ochrony praw
człowieka czy obrońcą lub pełnomocnikiem
będącym adwokatem.
Ochrona tajemnicy korespondencji osób
pozbawionych wolności
przepisy k.k.w. dotyczące widzeń, a
także korespondencji, rozmów
telefonicznych – zostały
znowelizowane w 2003 r. – wcześniej
były krytykowane z powodu
naruszania standardów praw
człowieka
Wertykalność i horyzontalność
Zarówno akty prawa międzynarodowego,
jak i Konstytucja chroni prawo do
prywatności przed naruszeniami ze strony
organów władzy publicznej;
w praktyce w warunkach polskich podmiotami
godzącymi w sferę prywatności są natomiast
nie organy władzy publicznej, ale przede
wszystkim dziennikarze i środki
społecznego przekazu – powołujący się na
wolność słowa (dylemat któremu z praw
przyznać pierwszeństwa).
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
wyrok dot. ustawy z 1998 r. o zmianie ustawy o
ujawnieniu pracy w organach służby bezpieczeństwa
osób pełniących funkcje publiczne – w odniesieniu do
osób publicznych prawo do prywatności podlega
istotnym ograniczeniom, sfera intymna podlega
ochronie, ale z tą sferą nie pokrywa się sfera życia
prywatnego, która podlega ograniczeniom uzasadnionym
usprawiedliwieniom zainteresowaniem
osoba kandydując do pełnienia funkcji publicznych musi
się z tym zainteresowaniem godzić – a samo
zainteresowanie to wola uzyskania jak najszerszej
informacji o życiu takiej osoby – zarówno obecnym, jak i
przeszłym
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
osoba kandydująca – zdaniem TK – podejmuje
świadomą decyzję , opartą na rachunku
pozytywnych i negatywnych konsekwencji,
wkalkulowując pozytywne i negatywne
konsekwencje oraz dyskomfort związany z
ingerencją w życie prywatne
wynikające z lustracji ograniczenie
prywatności może być konieczne w
demokratycznym państwie
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Wyrok z 20 III 2006r. (K 17/05) - ochrona
życia prywatnego w myśl art. 47
obejmuje między innymi autonomię
informacyjną – czyli prawo do
samodzielnego decydowania o ujawnianiu
innych informacji dotyczących swojej
osoby, jak również prawo do
kontrolowania tych informacji, jakie
znajdują się w dyspozycji innych osób.
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Zdaniem TK prywatność i autonomia
informacyjna obejmują także informacje
o majątku i sferze ekonomicznej;
autonomia informacyjna nie ma jednak
absolutnego i podlega ograniczeniom ze
względu na potrzeby zbiorowości – ale
obowiązek ujawniania informacji o sobie
może nastąpić tylko w ustawie i tylko
zgodnie z zasadą proporcjonalności.
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Kwestie prawa do prywatności TK
rozpatrywał np. w kontekście uprawnień
urzędów skarbowych do wglądu, w ramach
prowadzonego postępowania podatkowego –
do rachunku podatnika prowadzonego przez
banki, domy maklerskie i towarzystwa
funduszy inwestycyjnych – wg. TK taki wgląd
stanowi niedopuszczalną ingerencję w sferę
życia prywatnego obywateli.
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Zdaniem TK prawo do prywatności
obejmuje też ochronę tajemnicy
danych dotyczących jego sytuacji i
odnosi się także do rachunków
bankowych i dokonywanych na nich
transakcji;
tajemnicy bankowa stanowi jeden ze
środków do realizacji prawa do
ochrony życia prywatnego .
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Naruszeniem prawa do
prywatności zdaniem TK jest
umieszczanie numeru
statystycznego choroby na
zaświadczeniu lekarskim.
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Zdaniem TK konstytucja określa
najbardziej zasadnicze elementy prawa do
prywatności – tj. respekt dla autonomii
informacyjnej jednostki, na który składa
się:
obowiązek udostępnienia danych ograniczony
do ściśle sprecyzowanych w ustawie sytuacji
postawienie tamy arbitralności władzy –
ponieważ ustawa zakresu obowiązku
udostępniania nie może określać dowolnie.
Orzecznictwo TK dotyczące sfery prywatności
Ochronie podlegają zwłaszcza:
dane medyczne,
informacje gromadzone w aktach
stanu cywilnego – dodatkowo są to
tzw. dane wrażliwe, rodzice dziecka
nie mogą jednak żądać usunięcia lub
wykreślenia danych dotyczących ich
prywatności, jeżeli dane te kreują stan
cywilny jednostki,
Orzecznictwo ETPCz
Termin życie prywatne w świetle
orzecznictwa ETPCz ma charakter w
znacznym stopniu niedookreślony i
obejmuje zarówno integralność fizyczną i
psychiczną osoby fizycznej – oznacza
prawo do życia w sposób zgodny z
własnym życzeniem i bez kontroli ze
strony innych zwłaszcza w sferze
uczuciowej, łącznie z życiem
seksualnym.
Termin „życie prywatne” w świetle orzecznictwa ETPCz
Ochrona życia prywatnego polega
najogólniej na ochronie przed
arbitralnym działaniem władzy.
Nie można ograniczać prywatności
tylko do spraw wewnętrznych, bo
rozciąga się też na całą gamę
stosunków międzyludzkich
(koleżeńskich, przyjaźni itd.).
Termin „życie prywatne” w świetle
orzecznictwa ETPCz
Nie można też wyłączyć z tego pojęcia spraw
zawodowych – naruszenie np. wskutek
wydalenia cudzoziemca po dłuższym okresie
pobytu w danym państwie, ingerencja może
polegać na zerwaniu więzi z rodziną (żoną,
dziećmi) a deportowanym;
wydalenie nie narusza art. 8 EKPCz, jeżeli
cudzoziemiec żył w przeświadczeniu, że jego
obecność była czasowa i że będzie musiał
wyjechać z danego kraju.
Rodzaje naruszeń prawa do prywatności w orzecznictwie
ETPCz
ochrona integralności fizycznej człowieka
ochrona przed podsłuchem (rozmów telefonicznych
lub bezpośrednich konwersacji),
ochrona tajemnicy korespondencji, w tym więźniów,
przyznanie kobietom swobody decydowania o
przerywaniu ciąży,
Rodzaje naruszeń prawa do prywatności
w orzecznictwie ETPCz
przyznanie prawa do utrzymywania stosunków o
charakterze homoseksualnym na równi ze stosunkami
heteroseksualnymi,
ochrona osób upośledzonych przed ingerencją w ich
życie seksualne,
ochrona przed hałasem z zewnątrz, utrudniającym
korzystanie z mieszkania,
ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska,
Rodzaje naruszeń prawa do prywatności
w orzecznictwie ETPCz
naruszenie czci, honoru lub opinii,
ukazanie osoby w niekorzystnym
świetle,
ujawnienie intymnych lub krepujących
faktów z życia prywatnego danej
osoby,
przywłaszczenie cudzego nazwiska
lub pseudonimu,
Rodzaje naruszeń prawa do prywatności w orzecznictwie
ETPCz
niepokojenie osoby przez śledzenie,
narzucanie swojego towarzystwa,
rozpowszechnianie cudzego wizerunku
bez zgody danej osoby,
nadużycie informacji uzyskanej
prywatnie (tzw. autonomia
informacyjna),
ujawnienie informacji uzyskanych w
warunkach poufności.
Wymiary prywatności w art. 8 EKPCz
Życie prywatne
Życie rodzinne
Mieszkanie
Korespondencja
Życie prywatne
Brak precyzyjnej i pełnej
definicji życia prywatnego
Szeroka interpretacja
Relacje objęte zakresem życia
prywatnego
Relacje quasi-rodzinne
Relacje między rodzicami
zastępczymi a dziećmi
Relacje pomiędzy partnerami
niepozostającymi w związku
małżeńskim
Relacje między partnerami tej
samej płci
Relacje między partnerami tej samej płci
Do niedawna nie korzystały z
ochrony życia prywatnego
Zmiana stanowiska ETPCz w
wyroku z 24 VI 2010 r. w sprawie
Schalk i Kopff przeciwko Austrii
Prawo do samostanowienia i autonomii
Wyrok z 29 IV 2002 r. w sprawie
Diane Pretty przeciwko Wielkiej
Brytanii
ETPCz po raz pierwszy uznał
zarzut oparty na art. 8 dotyczący
autonomii osoby
Relacje i praktyki seksualne
Wyrok z 22 X 1981 r. w sprawie
Dudgeon przeciwko Wielkiej
Brytanii
Wyrok z 19 II 1007 r. w sprawie
Laskey, Jaggard i Brown
przeciwko Wielkiej Brytanii
Prawo do wyboru imienia i nazwiska
Po raz pierwszy sprawa wyboru
imienia i nazwiska została
rozpatrzona przez ETPCz w
sprawie Burghartz z 22 II 1994 r.
przeciwko Szwajcarii – problem
wyboru nazwiska małżonków
Prawo do tożsamości etnicznej
Prawo członków mniejszości etnicznej
do życia zgodnie z ich tradycjami
Wyrok z 18 I 2001 r. w sprawie
Champman przeciwko Wielkiej
Brytanii – zamieszkiwanie przez
Romkę w przyczynie kempingowej
zostało uznane przez Wielką Izbę za
integralną część jej tożsamości
etnicznej jako Romki, związanej z
tradycją koczowniczego trybu życia
Ochrona danych osobowych
Np. wyroki:
z 15 XI 2007 r. w sprawie Pfeifer
przeciwko Austrii
z 28 X 1994 r. w sprawie Murray
przeciwko Wielkiej Brytanii
z 26 III 1987 r. w sprawie Leander
przeciwko Szwecji
Miejsce wykonywania zawodu
Wyrok z 16 XII 1992 r. w sprawie Niemietz
przeciwko RFN – dopuszczalność
przeszukania kancelarii adwokackiej
Ochrona środowiska
Np.. Wyrok z 9 VI 2005 r. w sprawie Fedeyeva
przeciwko Rosji
Wyrok z 19 II 1998 r. w sprawie Guerra i inni
przeciwko Włochom
Kwestia aborcji i praw
reprodukcyjnych
Europejska Komisja Praw Człowieka
już w 1976 r. (decyzja z 19 V 1976 r. w
sprawie Bruggeman i Scheuten
przeciwko RFN) uznała, że art. 8 ma
zastosowanie do aborcji
Wyrok z 20 III 2007 r. w sprawie Alicji
Tysiąc przeciwko Polsce
Wymiar życia rodzinnego – pojęcie
rodziny
Pojęcie „rodziny” w orzecznictwie ETPCz i jego
ewolucja wraz ze zmianami obyczajowości
społeczeństwa europejskiego
Pojęcie „życia rodzinnego” nie jest ograniczone
tylko do rodzin opartych na małżeństwie i
może obejmować także relacje faktyczne
Brak możliwości wyczerpującego wyliczenia
wszystkich relacji mieszczących się w pojęciu
rodziny – decydują okoliczności konkretnej
sprawy
Pojęcie rodziny
Uznanie, czy relacja może być uznana
za „życie rodzinne” zależy od wielu
czynników, w tym wspólne
zamieszkanie, czas trwania relacji,
posiadanie wspólnych dzieci i inne
okoliczności świadczące o wzajemnych
zaangażowaniu
Wyrok z 22 IV 1997 r. w sprawie X, Y i
Z przeciwko Wielkiej Brytanii
Relacje uznane za objęte zakresem pojęcia „życia
rodzinnego”
między dziadkami a dziećmi
między rodzeństwem niezależnie od wieku
Między wujkiem/ciotką a siostrzeńcem lub siostrzenicą
/bratankiem lub bratanicą
Między rodzicami a dziećmi urodzonymi w drugim
związku oraz między dziećmi urodzonymi w wyniku
związku pozamałżeńskiego, zwłaszcza, gdy ojcostwo
zostało uznane, a strony pozostają w bliskich
relacjach osobistych
Między rodzicami adopcyjnymi/zastępczymi a dziećmi
Jednocześnie wszystkie te relacje objęte są wymiarem
„życia prywatnego”
Mieszkanie
To czy określone miejsce może być uznane za
„mieszkanie” zależy od okoliczności konkretnej
sprawy
Pojęcie to obejmuje także:
domy wczasowe, drugie domy i hotele oferujące
długoterminowe pobyty,
dom należący do danej osoby, a zamieszkiwany
przez znaczny okres czasu lub corocznie przez
inną osobę,
mieszkanie socjalne zamieszkiwane przez
skarżącego jako najemcę,
Mieszkanie
pomieszczenia związane z wykonywaniem
zawodu, w przypadku gdy nie ma wyraźnego
rozróżnienia między domem i biurem
(działalnością prywatną i zawodową), biuro
siedziby spółki czy jej oddziału,
domu nietradycyjne – przyczepy kempingowe
czy inne niestałe miejsca zamieszkania
Mieszkanie
pomieszczenia związane z
wykonywaniem zawodu, w przypadku
gdy nie ma wyraźnego rozróżnienia
między domem i biurem (działalnością
prywatną i zawodową), biuro siedziby
spółki czy jej oddziału,
domu nietradycyjne – przyczepy
kempingowe czy inne niestałe miejsca
zamieszkania
Mieszkanie
Dla objęcia określonego miejsca pojęciem
„mieszkania” nie jest konieczny ani
wystarczający tytuł własności
Nie jest niezbędne, aby miejsce
zamieszkania zostało ustalone zgodnie z
prawem – wyrok z 29 IX 1996 r. w sprawie
Buckley przeciwko Wielkiej Brytanii
Wyrok w sprawie McCann przeciwko
Zjednoczonemu Królestwu z 13 V 2008 r.
Prawo do poszanowania
korespondencji
Cel poszanowania prawa do
prywatności – ochrona poufności
komunikacji prywatnej
Prawo do niezakłóconej i
niecenzurowanej komunikacji z innymi
Próg ochrony jest bardzo wysoki, nie
ma reguły de minimis w odniesieniu
do dozwolonej ingerencji – wystarczy
otwarcie jednego listu (wyrok z 1 VI
2004 r. w sprawie Narinen przeciwko
Finlandii)
Prawo do poszanowania
korespondencji
Uwzględnienie postępu technologicznego:
korespondencja papierowa
Komunikacja elektroniczna – dawne formy jak telekksy,
wiadomości przesyłane przez pagery,
Rozmowy telefoniczne i informacje z nimi związane
(data, czas trwania, wybrane numery)
Wiadomości elektroniczne (e-maila)
Prywatna komunikacja radiowa, ale nie przy użyciu fal
publicznych
Korespondencja przechwytywana w toku działalności
zawodowej
Przesyłki zajęte przez urzędników służby celnej
Prawo do poszanowania
korespondencji
Treść korespondencji nie ma znaczenia dla
stwierdzenia ingerencji – wyrok z 12 VI 2007
r. w sprawie Frerot przeciwko Francji
Art. chroni środki lub metodą, a nie treść
korespondencji
ETPCz nie przyjmuje argumentów państw, że
rozmowa telefoniczne związana jest z
działalnością przestępczą i że nie może być
objęta art. 8. Okoliczność ta może mieć
znaczenie przy ewentualnym stosowaniu
klauzuli derogacyjnej
Ochrona integralności fizycznej
ETPCz uznaje, że zamach na integralność
fizyczną wbrew woli zainteresowanego, nawet
jeśli jest minimalny, należy uważać za
ingerencję w poszanowanie życia prywatnego.
Dotyczy to np. przymusowego leczenia na
podstawie decyzji władz lub stosowanego
wobec osoby pozbawionej wolności, nakazu
poddania się testowi powodującemu
konieczność pobrania krwi czy testu na
ustalenie ojcostwa.
Ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska
w sprawie Giacomelli przeciwko Włochom
ETPCz rozważał problem znaczenia
nieinformowania mieszkańców miejscowości
leżących w pobliżu fabryki o ryzyku
związanym z emisją toksycznych odpadów do
atmosfery i o sposobach postępowania w
razie katastrofy ekologicznej, uznał, że brak
takich informacji ma bezpośredni wpływ na
poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego.
Ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska
Wyrok Giacomelli przeciwko Włochom
dotyczył sąsiedztwa z zakładem utylizacji odpadów
– w tym także odpadów toksycznych.
Skarżąca mieszkała około 30 metrów od zakładu.
Zakład działał na podstawie odpowiednich
zezwoleń, które wydano w oparciu o odpowiednie
badania środowiska w roku 1982. Jednak przez
wiele kolejnych lat zakład miał przedłużane te
pozwolenia, a także otrzymywał kolejne zezwolenia
na rozbudowę bez przeprowadzania odpowiednich
badań odnośnie jego oddziaływania na środowisko.
Ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska
Skarżąca przez lata w sądach administracyjnych
próbowała uchylić decyzje o przedłużenie i
rozszerzenie zakresu działania przedsiębiorstwa
podnosząc, że takie rozszerzenie powinno być
poprzedzone stosownym badaniami. Gdy w końcu
sądy administracyjne przychyliły się do jej skarg i
zezwolenia zostały uchylone zakład działał dalej bez
wymaganych przez prawo decyzji, nie niepokojony
przez władze państwowe czy lokalne i dopiero po
pewnym czasie ponownie zezwolenia uzyskał.
W skardze do ETPCz Pani Giacomelli wnosiła o
uznanie naruszenia art. 8 – prawa do prywatności.
Ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska
Trybunał podkreślił, że art. 8 Konwencji
może znaleźć zastosowanie w sprawach
związanych ze środowiskiem niezależnie
od tego czy, zatrucie środowiska jest
spowodowane przez samo państwo czy też
było wynikiem braku odpowiednich
regulacji odnośnie działań podmiotów z
sektora prywatnego. W tym drugim
przypadku państwo musi odpowiednio
wyważyć interesy jednostki i całego
społeczeństwa.
Ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska
W przypadku ochrony środowiska państwo
ma szeroki margines oceny. Przypomniał, iż
procedura prowadząca do wydania decyzji,
które mogą ograniczyć prawo jednostki musi
być uczciwa i musi przewidywać
przeprowadzenie odpowiednich badań
skutków korzystania przez przedsiębiorcę ze
środowiska – tylko bowiem mając te badania
organ może prawidłowo wyważyć sprzeczne
interesy.
Ochrona przed zanieczyszczeniem środowiska
W tej sprawie Trybunał doszedł do wniosku, iż
państwo nie wyważyło odpowiednio interesów
jednostki i społeczności jako całości i w efekcie
doszło do naruszenia art. 8. Naruszenie to
wynikało przede wszystkich z faktu, że po wydaniu
decyzji, która skutkować powinna zawieszeniem
działalności zakładu, organy państwa nie uczyniły
nic, by tę decyzję wykonać. Naruszenie zatem nie
wynikało z samych niewłaściwych regulacji, ale z
niewłaściwego działania (czy raczej zaniechania),
którego efektem było naruszenie prawa jednostki.
Swoboda kobiet do decydowania o przerywaniu ciąży
Prawo do prywatności a prawo kobiet
do aborcji (sprawa Alicji Tysiąc )
Ochrona życia seksualnego
życie seksualne – jest uznawane za należące do
sfery życia prywatnego i jako takie jest chronione
przez art. 8 – jedyną granicą jasno określoną w
orzecznictwie ETPC tej ochrony jest potrzeba
zapewnienia ochrony uzasadnionym interesom
innych osób (ochrona moralności, zdrowia dzieci lub
młodzieży);
W sprawie v. Wlk. Brytania, później v. Cypr ETPC
uznał, że zakaz dobrowolnych, prywatnych
stosunków homoseksualnych między dorosłymi
powyżej 21 lat jest nieuzasadnioną ingerencją w
prawo do poszanowania życia prywatnego.
Ochrona życia seksualnego
Wiele spraw dotyczyło zarzutów o
pogwałcenie prawa do poszanowania
życia prywatnego przez traktowanie
praktyk homoseksualnych jako
przestępstwa.
Zdaniem ETPCz – ochrona prawa do
prywatności nie rozciąga się jednak
na stosunki seksualne uprawniane
zawodowo za wynagrodzeniem.
Ochrona życia seksualnego
Z drugiej strony nie wszystkie akty seksualne za
zamkniętymi drzwiami są objęte ochroną – np. w
sprawie v. Wlk. Brytania chodziło o ściganie i
karanie praktyk sadomasochistycznych; ETPCz
stwierdził, że państwo może reagować przy użyciu
prawa karnego na zadawanie obrażeń cielesnych,
jego zdaniem praktyki sadomasochistyczne
prowadziły do obrażeń i ran, których nie można
uznać za trywialne. Wystarczyło to, aby odróżnić
je od dobrowolnych i prywatnych stosunków
heteroseksualnych między dorosłymi osobami;
Ochrona życia seksualnego
W sprawach Lustig Prean & Beckett oraz
Smith i Grady wniesionych przeciwko
Wielkiej Brytanii nastąpiło naruszenie art. 8.
Skarżący zarzucali, że przesłuchania mające
ustalić, czy są homoseksualistami, a w efekcie
zwolnienie ich z sił zbrojnych, naruszało ich
prawo do poszanowania życia prywatnego i
było dyskryminujące wbrew art. 14 Konwencji.
Trybunał orzekł jednogłośnie, że art. 8 został
naruszony.
Ochrona życia seksualnego
Trybunał uznał, że państwo może ograniczyć
prawo do poszanowania życia prywatnego,
jeżeli rzeczywiście jest zagrożona skuteczność
operacyjna wojska. Właściwe funkcjonowanie
armii jest bowiem trudno wyobrażalne bez
regulacji prawnych mających temu zapobiec.
Władze krajowe nie mogą jednak powoływać
się na takie regulacje, aby przeszkodzić
żołnierzom w korzystaniu z prawa do
poszanowania życia prywatnego.
Ochrona życia seksualnego
Poza tym argumenty o zagrożeniu dla
skuteczności operacyjnej muszą być poparte
konkretnymi przykładami. Ten negatywny
stosunek wynikał tylko z uprzedzeń.
Trybunał uznał więc, że samo to nie może
usprawiedliwiać kwestionowanych
ingerencji bardziej niż negatywny stosunek
do osób odmiennej rasy, pochodzenia lub
koloru skóry.
Ochrona życia seksualnego
Kwestia kontaktów intymnych
więźniów – w sprawie v Islandia
stwierdził, że stosunki między
więźniem a jego narzeczoną mieszczą
się w pojęciu życia prywatnego, uznał,
że odmowa przeniesienia więźnia w
celu ułatwienia wizyt jego narzeczonej
było ingerencją w prawo do
poszanowania życia prywatnego;
Ochrona prawa do tożsamości seksualnej
ETPCz początkowo uznawał, że zapis
w akcie urodzenia jest zapisem
historycznym i na tej podstawie uznał,
że władze nie mają obowiązku
dostosowania aktu urodzenia do
późniejszej zmiany płci (Rees v. W.
Brytania).
Ochrona prawa do tożsamości seksualnej
W innej sprawie, w której Francuz zmienił
płeć z męskiej na żeńską i następnie chcąc
poślubić swojego partnera, wystąpił o
stwierdzenie, że wbrew aktowi urodzenia
jest mężczyzną – na skutek odmowy władz
ETPC uznał, że naruszono prawo
skarżącej do poszanowania życia
prywatnego, choć zmiana płci nastąpiła
głównie wskutek sztucznych zabiegów
(sprawa B. v. Francja).
Ochrona prawa do tożsamości seksualnej
W późniejszym orzecznictwie ETPCz uznał,
że zapis historyczny należy później
dostosować do sytuacji rzeczywistej,
stwierdził, że częsta konieczność ujawniania
płci ze względu na zapisy w urzędowych
dokumentach, paszporcie itd. wiąże się ze
zbyt dużą udręką, aby mogła być
uzasadniona potrzebą poszanowania praw
innych ludzi.
Ochrona prawa do tożsamości seksualnej
W innej sprawie stwierdził, że być może w
przyszłości państwo będzie musiało
zapewnić możliwość małżeństwa niezależnie
od zapisu metrykalnego dotyczącego płci.
ETPCz podkreślał także, że w państwach
Rady Europy istnieje wyraźny trend w
kierunku prawnego uznania zmiany płci i
etycznie dopuszczalna jest operacja zmiany
płci.
Ochrona prawa do tożsamości seksualnej
W państwach Rady Europy istnieje stały,
rosnący trend wprowadzania przepisów
zezwalających na zmiany w aktach urodzenia
pozwalające na odzwierciedlenie, w różnej
formie, nowej tożsamości płciowej
pooperacyjnych transseksualistów. Dzisiaj jest
to możliwe, w co najmniej dwudziestu trzech
krajach, a tylko cztery kraje wyraźnie tego
zakazują – w tym m.in. Wielka Brytania.
Ochrona danych osobowych
Odrębnym składnikiem prawa do
prywatności jest ochrona danych
osobowych.
Rada Europy wypracowała szereg
instrumentów prawnych, wśród których
fundamentalne znaczenie ma Konwencja
nr 108 z dnia 28 stycznia 1981r. dotycząca
ochrony osób w związku z automatycznym
przetwarzaniem danych osobowych.
Ochrona danych osobowych
Regulacje zawarte w tej Konwencji określiły
minimalny standard ochrony w dziedzinie:
danych medycznych;
danych gromadzonych dla celów marketingu,
zabezpieczenia społecznego, w obszarze działania
policji;
danych związanych z zatrudnieniem;
danych gromadzonych w kartotekach publicznych,
w dziedzinie usług telekomunikacyjnych;
danych wykorzystywanych dla celów badań
naukowych i statystycznych.
Ochrona danych osobowych
Art. 8 gwarantuje jednostce:
pełny dostęp do gromadzonych na
swój temat danych,
prawo do sprostowania,
prawo domaganie się ochrony na tle
art. 8 może wynikać z samego faktu
przypuszczenia, iż władze gromadzą
informacje o jego życiu prywatnym.
Ochrona danych medycznych
Szczególna ochrona związana jest z
gromadzeniem danych na temat stanu
zdrowotnego.
Nie mieści się w zakresie tego prawa
jakiekolwiek upublicznienie listy osób
cierpiących na dane schorzenie,
również tak zakaźne, jak to ma miejsce
w przypadku wirusa HIV (np. Z.
przeciwko Finlandii/1997).
Ochrona danych medycznych
Pozytywny obowiązek wynikający z art. 8 EKPCz
– zachowanie tajemnicy danych medycznych
objętych dokumentacją wskazującą na
nosicielstwo wirusa HIV.
Trybunał stwierdził, że ochrona danych
osobowych ma fundamentalne znaczenie dla
korzystania z prawa do poszanowania życia
prywatnego i rodzinnego.
Zachowanie tajemnicy danych medycznych jest
ważną zasadą prawną - również ze względu na
zaufanie do lekarzy i służby zdrowia.
Ochrona danych medycznych
Bez takiej ochrony osoby chore mogą nie chcieć ujawnić
informacji dotyczących własnej choroby, co w
najbardziej skrajnych przypadkach, przy chorobach
zakaźnych, może zagrozić zarówno ich zdrowiu jak i
całej społeczności.
Można nawet założyć, że przy chorobach takich jak
AIDS/HIV zagrożenie będzie dotyczyło również życia.
Trybunał stwierdził ponadto, że ujawnienie informacji o
zakażeniu wirusem HIV może mieć wyjątkowo
negatywne następstwa - w postaci narażenia na szwank
życia prywatnego, rodzinnego, sytuacji społecznej i
zawodowej, ostracyzm i osłabienie woli leczenia.
Ochrona danych medycznych
Ujawnienie takich danych jest możliwe, jeżeli przemawia
za tym ważny interes publiczny. W takim przypadku
interes jednostki ustępuje przed interesem publicznym. W
tym konkretnym przypadku przesłanką ujawnienia
tajemnicy mógł być interes śledztwa i ścigania
przestępstw oraz jawność postępowania sądowego, w
razie wykazania, że to ostatnie jest ważniejsze.
Kolizja prawa do prywatności zarówno z prawami innych
osób, jak i z interesami państwowymi/publicznymi.
prawo do prywatności wymaga ochrony w dwóch
płaszczyznach, w relacjach między jednostką a innymi
jednostkami oraz w relacjach między jednostką a
państwem.
Ochrona danych medycznych
Pytanie o granice prawa do prywatności - w
tym prawa do respektowania tajemnicy
lekarskiej w przypadku osób zarażonych
HIV/AIDS.
„Wolność polega na tym, aby móc czynić
wszystko, co nie szkodzi innemu: w ten sposób
korzystanie z naturalnych praw przez każdego
człowieka nie ma innych granic niż te, które za
pewniają innym członkom społeczeństwa
korzystanie z tych samych praw. Granice te
mogą być określone tylko przez ustawę".
Ochrona danych medycznych
Przechowywanie w aktach
szpitalnych, po zwolnieniu skarżącego
z internowania psychiatrycznego,
informacji dotyczących tego faktu było
ingerencją w poszanowanie życia
prywatnego.
Ochrona życia rodzinnego
Artykuł 8 gwarantuje także prawo do poszanowania
życia rodzinnego. Dotyczy to jednak rodziny już
istniejącej.
Pojęcie życia rodzinnego zawarte w tym artykule
odnosi się nie tylko do związków wynikających z
małżeństwa, może obejmować też inne, faktyczne więzi
rodzinne. Wspólne zamieszkanie może wskazywać na
istnienie takiego związku.
Poszanowanie życia rodzinnego dotyczy również
przejściowego związku uczuciowego, w wyniku którego
na świat przychodzi dziecko i momentalnie staje się
częścią rodziny przez samo urodzenie się, chociaż
związek jego rodziców nie utrzymał się.
Ochrona życia rodzinnego
W sprawie Marckx przeciwko v. Belgia 1979 -
Trybunał rozpatrywał skargę belgijskiej
dziennikarki, która z mocy prawa stała się
opiekunką swojego pozamałżeńskiego dziecka.
Uznanie dziecka w Belgii wytwarzało więzi prawne
jedynie z matką, dziecko nie stawało się członkiem
jej rodziny, stawało się spadkobiercą ustawowym
matki tylko przy braku innych krewnych
uprawnionych do dziedziczenia i dziedziczyło
jedynie ¾ udziału dziecka małżeńskiego, nie miało
też prawa dziedziczenia po krewnych matki.
Ochrona życia rodzinnego
ETPCz uznał, że związek samotnej
kobiety z dzieckiem jest jedną z form
rodziny. W rezultacie różnice w
sytuacji prawnej dziecka
pozamałżeńskiego w Belgii
potraktowano jako dyskryminację w
świetle zasady poszanowania życia
rodzinnego, a więc naruszenie art. 14
w związku z art. 8 Konwencji.
Ochrona życia rodzinnego par homoseksualnych
Szczególnie wrażliwa jest również ochrona
życia rodzinnego par homoseksualnych,
będących w postaci związków nieformalnych, a
także składników pochodnych, takich jak:
uznania dziecka partnera, sztucznego
zapłodnienia czy adopcji dzieci przez takie pary.
Brak jednolitego standardu europejskiego
zakłada szeroki zakres swobody państw, ale
wymaga to szczególnie starannych uzasadnień,
wówczas, gdy władze państwowe odmawiają
ochrony takiemu związkowi.
Ochrona życia rodzinnego par homoseksualnych
W sprawie Salgueiro da Silva Mouta przeciwko
Portugalii 1999 - homoseksualizm skarżącego wpłynął
decydująco na końcowy wyrok odmawiający mu przyznania
opieki rodzicielskiej nad jego dzieckiem, zwłaszcza, że przy
tym sąd – kiedy rozstrzygał o prawie do odwiedzin –
przekonywał skarżącego, aby podczas wizyt nie
demonstrował zachowań mogących dać się zorientować
dziecku, że żyje on z innym mężczyzną „w sposób podobny
do małżeństwa”.
Trybunał uznał, że zaistniały podstawy, aby twierdzić, że sąd
działał pod wpływem zróżnicowania ze względu na
orientację seksualną skarżącego, czego nie można tolerować
na podstawie Konwencji (art. 8 w zw. z art. 14 EKPCz).
Ochrona tajemnicy korespondencji
Największą grupą spraw
rozpoznawanych przez ETPCz. w
kontekście naruszenia art. 8
Konwencji są sprawy związane z
naruszeniem tajemnicy
korespondencji, a w tym naruszenie
tajemnicy korespondencji osób
pozbawionych wolności.
Ochrona tajemnicy korespondencji
Osoba pozbawiona wolności musi mieć
zagwarantowaną możliwość porozumiewania
się z obrońcą poza kontrolą administracji
więzienia (v. Szwajcaria), przepisy
umożliwiające kontrole korespondencji
więźniów muszą być precyzyjne i chronić
przed arbitralnością władzy
naruszają art. 8 takie przepisy, które nie
określają podstaw i czasu trwania cenzury (v.
Włochy)
Ochrona tajemnicy korespondencji
W sprawach Calgero Diania oraz Domenichini
przeciwko Włochom 1996 Trybunał uznał, że
tajemnicę korespondencji więźnia narusza sytuacja, w
której podstawą decyzji władz są przepisy
wymieniające jedynie kategorię osób, których
korespondencję dozwala się cenzurować, nie
zakreślając równocześnie podstaw i czasu trwania
cenzury.
Administracja zakładów karnych może otworzyć list
od adwokata wyłącznie wtedy, kiedy podejrzewa, że w
korespondencji przesyłane są przedmioty zakazane, w
takiej sytuacji list może być jedynie otwarty, ale nie
może już być przeczytany.
Ochrona tajemnicy korespondencji
Jeżeli adwokatura jest częścią krajowego
wymiaru sprawiedliwości, a adwokaci
podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej,
to przeczytanie listu obrońcy może
dotyczyć jedynie sytuacji wyjątkowej, w której
uzasadnione jest podejrzenie, że przywilej
tajemnicy korespondencji jest nadużywany
dla celów bezprawnych (orzeczenie
Trybunału: Campbell przeciwko Wielkiej
Brytanii 1992)
Ochrona tajemnicy korespondencji
Kontrola korespondencji, obejmująca
zarówno kontrolę rozmów telefonicznych,
jak i listów regularnych bądź
elektronicznych może być uzasadniana
dobrem śledztwa, ale również mniej
konkretnym dobrem zapobiegania
przestępczości czy ochrony porządku.
Wymaga wtedy przestrzegania kryteriów
oraz szczególnej ostrożności.
Ochrona tajemnicy korespondencji
Natomiast w przypadku podsłuchu
sądowego (w związku z toczącym się
śledztwem), ustawa powinna określać
rodzaje przestępstw i osób, gwarancje i
warunek nienaruszalności zawartości
zapisów rozmów, procedury kontroli
sędziowskiej tej praktyki oraz sposób i
okoliczności ich zniszczenia po
wykorzystaniu.
Kontrola rozmów telefonicznych z miejscu pracy
Zdaniem ETPCz – rozmowy
telefoniczne z miejsca pracy, podobnie
jak z domu, mogą być uznane za
przejaw „życia prywatnego” (sprawa
Halford v. Wielka Brytania).
Kontrola rozmów telefonicznych z miejscu pracy
Wyrok z 2007 r. w
sprawie Copland przeciwko
Zjednoczonemu Królestwu - sprawa
monitorowania pracownika w miejscu
pracy.
W prawie polskim brak regulacji
prawnych pozwalających wytyczyć
granice ingerencji pracodawcy.
Kontrola rozmów telefonicznych i poczty elektronicznej z
miejsca pracy
Lynette Copland była asystentką w szkole
państwowej Carmathenshire College. W trakcie
zatrudnienia telefon powódki oraz jej poczta
elektroniczna i połączenie internetowe były
monitorowane przez przełożonego. Rząd brytyjski
twierdził, że celem tego monitoringu było
ustalenie, czy powódka nie nadużywa urządzeń
szkoły dla celów prywatnych. Według rządu
monitoring telefonu polegał na analizie rachunków
telefonicznych pod kątem numerów, z którymi
łączyła się powódka, dat i czasu połączeń oraz ich
długości i kosztów.
Kontrola rozmów telefonicznych i poczty elektronicznej z
miejsca pracy
Zdaniem powódki zastosowano również dokładną i
całościową analizę (call logging) tych połączeń: ich
czasu, liczby wychodzących i przychodzących oraz
numerów telefonicznych przychodzących.
Lynette Copland twierdziła, że przynajmniej w
jednym przypadku doszło do ustalenia danych
użytkownika numeru przychodzącego (utrzymywała,
że monitorujący oddzwaniali na analizowane
numery w celu sprawdzenia ich użytkowników).
Według rządu ten monitoring trwał kilka miesięcy,
według powódki – około 18 miesięcy.
Kontrola rozmów telefonicznych i poczty elektronicznej z
miejsca pracy
Monitorowanie użytkowania Internetu, to
przybrało ono postać analizy odwiedzanych
stron, daty i czasu odwiedzin oraz długości
ich trwania. Natomiast monitoring
korespondencji elektronicznej polegał na
analizie adresów e-mailowych odbiorców oraz
daty i czasu ich wysyłania.
W czasie gdy wystąpiły powyższe
działania, nie było w szkole żadnych
regulacji w zakresie monitoringu.
Kontrola rozmów telefonicznych i poczty elektronicznej z
miejsca pracy
W sposób szczególny przedstawiała się kwestia
regulacji prawnych w prawie krajowym.
Monitoring był stosowany do końca 1999 r.
Ogólne prawo do prywatności nie było wówczas
uznawane przez sądy angielskie. Nie obowiązywały
jeszcze przepisy Regulation of Investigatory
Powers Act 2000 i Telecommunications (Lawful
Business Practice) Regulations 2000.
Te dwa akty prawne wskazują okoliczności i
warunki kontroli korespondencji, w tym także w
odniesieniu do pracowników.
Kontrola rozmów telefonicznych i poczty elektronicznej z
miejsca pracy
We wcześniejszych orzeczeniach Trybunał
uznał, że rozmowy telefoniczne z pracy są
prima facie objęte terminami „życie
prywatne” i „korespondencja”. Tak samo
potraktował teraz e-maile oraz
używanie Internetu. Podkreślił też, że powódka
nie została nigdy ostrzeżona, że jej rozmowy, e-
maile oraz wykorzystanie Internetu mogą być
monitorowane. A zatem miała uzasadnione
oczekiwanie zachowania ich prywatności
(reasonable expectation as to the privacy).
Kontrola rozmów telefonicznych i
poczty elektronicznej z miejsca pracy
Trybunał wskazywał, że dane billingowe
stanowią integralny element komunikacji
telefonicznej, w związku z czym są objęte
zakresem art. 8 EKPCZ. Zdaniem Trybunału
bez znaczenia jest fakt, że pracodawca może
legalnie uzyskać billingi.
Poza tym zakresem art. 8 objęte jest
przechowywanie danych odnoszących się do
życia prywatnego człowieka i nie jest tu istotny
fakt ich nieujawnienia oraz niewykorzystania w
postępowaniu dyscyplinarnym lub innym.
Kontrola rozmów telefonicznych i poczty elektronicznej z
miejsca pracy
Trybunał nie zgodził się z rządem brytyjskim, że ogólne
statutowe upoważnienie szkoły do czynienia wszelkich
niezbędnych i odpowiednich kroków dla zapewnienia
działalności edukacyjnej stanowi wystarczającą podstawę
prawną.
W czasie gdy wystąpiła ingerencja, nie było też innych
podstaw prawnych w prawie krajowym. Dlatego Trybunał
jednogłośnie stwierdził naruszenie art. 8 i uznał za zbędne
rozpoznawanie, czy naruszenie było konieczne w
demokratycznym społeczeństwie, a także czy naruszono
również art. 13 EKPCZ.
Powódce przyznano 3000 funtów zadośćuczynienia za szkody
niemajątkowe oraz 6000 funtów tytułem poniesienia kosztów
i wydatków związanych ze skargą.
Stosunki między rodzicami a dziećmi
za naruszenie art. 8 ETPC uznał sytuację, w
której regulacja krajowa umożliwiała kobiecie
odmowy przyznania praw ojcowskich
biologicznemu ojcu (v. Holandia)
art. 8 narusza sytuacja, w której zezwala się
na adopcję dziecka bez wiedzy i zgody
biologicznego ojca (v. Irlandia )
naruszenie art. 8 EKPCz – brak
zabezpieczenia naruszenia prawa do
prywatności w Internecie
Kolizje prawa do prywatności z innymi
prawami i wolnościami
Prawo do prywatności polityków a
prawo do informacji
ochrona życia prywatnego polityków
– których prywatne zachowania mogą
uwiarygodnić lub podważyć szczerość
głoszonych prze nich poglądów jest
znacznie słabsza niż ochrona
„zwykłych ludzi”.
Prawo do prywatności polityków a prawo do
informacji
kwestia zderzenia się prawa do prywatności z
jednej strony i prawa do informacji z drugiej
jest analizowana w kontekście problematyki
potrzeby debaty publicznej. To ona ma
przede wszystkim decydować o możliwości
ingerencji informacyjnej w sferę prywatności,
z tej perspektywy jakiekolwiek inne działania
zmierzające do ujawnienia informacji o
osobach publicznych byłyby już jedynie
niczym nieuzasadnioną „ciekawością”.
Prawo do prywatności polityków a prawo do
informacji
Orzeczenie z 18 maja 2004 r. w sprawie
Éditions Plon przeciwko Francji, w którym, w
związku z publikacją wspomnień lekarza
zmarłego prezydenta Republiki Francuskiej,
ETPCz wskazał, że władze francuskie nie miały
szerokiego zakresu swobody oceny
dopuszczalności ograniczeń wolności wypowiedzi.
Orzeczenie to wyraźnie wskazuje na fakt, że
standardem europejskim jest tendencja do
poszerzania zakresu transparentności życia
publicznego.
Prawo do prywatności polityków a prawo do
informacji
W sprawie von Hannover przeciwko Niemcom
w wyroku z 24 czerwca 2004 r. Trybunał
zaznaczył, że organy wymiaru sprawiedliwości RFN
nie zapewniły odpowiedniej ochrony prawa do
prywatności skarżącej, co uznano za naruszenie
art. 8 Konwencji.
Rozróżnił kwestię prezentacji faktów w debacie
publicznej w społeczeństwie demokratycznym, co
odnosi się m.in. do polityków w zakresie ich funkcji
publicznych, oraz prezentację faktów z życia
prywatnego podmiotu, który takich funkcji nie
pełni;
Prawo do prywatności polityków a prawo do
informacji
W tym orzeczeniu uznano za możliwe
rozciągnięcie prawa opinii publicznej do
uzyskiwania informacji również w
pewnym zakresie na sferę życia
prywatnego podmiotów publicznych, w
tym polityków. Wkład w debatę publiczną
jest tym kryterium, które zdaniem Trybunału
powinno być decydujące w ramach
balansowania dwu wartości – ochrony życia
prywatnego oraz wolności wypowiedzi.
Prawo do prywatności polityków a prawo do
informacji
Opinia publiczna ma prawo do informacji
(right to be informed), które stanowi
podstawowe prawo w społeczeństwie
demokratycznym i w szczególnych
okolicznościach może nawet – jak
wskazano w uzasadnieniu orzeczenia w
nawiązaniu do sprawy Éditions Plon –
obejmować aspekty życia prywatnego
osób publicznych, w szczególności
polityków.
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
ETPC konsekwentnie podkreśla,
że to nie ograniczenia wolności
wypowiedzi, ale możliwie
najpełniejsza swoboda i wolność
przekazu jest wartością
wzmacniającą system
demokratyczny.
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
Wyrok z 7 grudnia 1976 r. w sprawie
Handyside przeciwko Wielkiej Brytanii (tzw.
sprawa Małego czerwonego podręcznika”).
Richard Handyside był właścicielem firmy
wydawniczej, i zapowiedział w 1971r.,
wydanie podręcznika przeznaczonego dla
dzieci w wieku 12-18 lat dot. kwestii
wychowania seksualnego, homoseksualizmu,
aborcji, antykoncepcji, chorób wenerycznych.
Wyrok w sprawie Handyside przeciwko Wielkiej
Brytanii
Wcześniej książka wydana została w m.in. w
Belgii, Finlandii, Francji, Niemczech, Grecji i
innych. Przed publikacja w prasie ukazało się
streszczenie książki, pojawiły się skargi do
prokuratury, w efekcie wydano nakaz
przeszukania wydawnictwa i zajęcia egzemplarzy
książki.
Sąd angielski oskarżył o naruszenie ustawy o
obscenicznych publikacjach i skazał wydawnictwo
–zdaniem sądu podręcznik miał obsceniczny
charakter i zmierzał do „deprawacji i zepsucia”.
Wyrok w sprawie Handyside przeciwko Wielkiej
Brytanii
Zdaniem ETPCz „jednym z filarów
społeczeństwa demokratycznego,
warunkiem jego istnienia i rozwoju, jest
swoboda wypowiedzi”.
„Ochronie podlegają nie tylko
poglądy i informacje odbierane jako
przychylne, nieszkodliwe, neutralne,
lecz także te, które obrażają,
oburzają lub budzą niepokój”
Wyrok w sprawie Handyside przeciwko Wielkiej
Brytanii
Jednocześnie stwierdził, że za brakiem
naruszenia art. 10 nie przemawia
automatycznie to, że książka została wydana
wcześniej w innych krajach, ponieważ każdy
kraj może swobodnie regulować obowiązujące
na jego terenie wymogi ochrony moralności ,
stąd też sędziowie angielscy mogli uznać, że
podręcznik ma szkodliwy wpływ na morale
młodych czytelników i że informacje tam
zamieszczone mogą zachętach do szkodliwych
czy wręcz przestępczych zachowań.
Wyrok w sprawie Handyside przeciwko Wielkiej
Brytanii
ETPC uznaje zatem, że krajowy margines
swobody ocen jest znaczny, gdy
ograniczenie swobody wypowiedzi służy
ochronie moralności (nie ma w Europie
jednolitej koncepcji moralności).
wg ETPC poszanowanie swobody wypowiedzi
oznacza zarówno zakaz ingerencji jej
zagrażających, ale też obowiązki pozytywne –
np. ochrona gazet, dziennikarzy przez
atakami osób prywatnych i ich organizacji;
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
zakres dopuszczalnej, rzetelnej
krytyki wobec polityków jest szerzy
niż w stosunku do osób
prywatnych, a politycy mogą wręcz
prowokować dziennikarzy swoimi
wypowiedziami (granicą jest
rzetelność dziennikarska oraz
zachowanie wymogów dobrej sztuki i
etyki zawodowej)
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
orzeczenie Lingens przeciwko Austrii z 8
lipca 1986 r. - wydane na kanwie sprawy, w
której dziennikarz w opublikowanym
artykule zarzucił kanclerzowi Austrii
„najbardziej nikczemny oportunizm” oraz
zachowanie „niemoralne i niegodne”;
„swoboda dyskusji politycznej jest rdzeniem
koncepcji demokratycznego społeczeństwa,
która dominuje w całej konwencji. Granice
dopuszczalnej krytyki są w konsekwencji szersze
w stosunku do polityków niż osób prywatnych;
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
Politycy, inaczej niż osoby prywatne, wystawiają
świadomie i w sposób nieunikniony każde swoje
słowo i działanie na dogłębną kontrolę dziennikarzy
i opinii publicznej. Muszą zatem wykazać większy
stopień tolerancji. (…) W kontekście debaty
politycznej, stosowanie sankcji karnych niesie za
sobą ryzyko zniechęcania dziennikarzy do
włączania do debaty publicznej problemów
ważnych z punktu widzenia danej społeczności.
Tym samym odpowiedzialność karna może
prowadzić do utrudniania prasie wypełniania jej
obowiązków informacji i kontroli”
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
W sprawie Jersild przeciwko Danii,
wyrok z 23 września 1994 r., uznał,
że „Art. 10 chroni nie tylko treść idei i
informacji, ale również formę w jakiej
są przekazywane. Swoboda
dziennikarska obejmuje również
możliwość posłużenia się w pewnym
stopniu przesadą, a nawet
prowokacją” (sprawa nr 15890/89).
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
W sprawie Castells przeciwko
Hiszpanii, ETPC w wyroku z 23
kwietnia 1992 r. zajął stanowisko, że
„Prasa odgrywa szczególną rolę w
państwie respektującym rządy prawa.
Swoboda debaty politycznej, również za
pośrednictwem prasy, nie jest oczywiście
nieograniczona. W określonych sytuacjach
dopuszczalne są pewne restrykcje (…)”.
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
Granice dopuszczalnej krytyki są szersze, gdy
krytykuje się rząd, niż gdy krytyka dotyczy
zwykłego obywatela, a nawet polityka. W
systemie demokratycznym działania i zaniedbania
rządu muszą być przedmiotem skrupulatnej
kontroli nie tylko ciał ustawodawczych i sądów, ale
także prasy i opinii publicznej. Ze względu na swoją
dominującą pozycję rząd musi okazywać
powściągliwość w sięganiu do sankcji karnych,
szczególnie gdy możliwe są inne sposoby reakcji na
bezpodstawne ataki lub krytykę ze strony opozycji i
mediów” (sprawa nr 11798/85).
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
W sprawie Oberschlick przeciwko Austrii, wyrok z
1 lipca 1997 r. (wydany na kanwie sprawy, w której
polityk w komentarzu po publicznym
przemówieniu został nazwany „idiotą”), ETPC
podkreślił, że polityk musi wykazać wyższy stopień
tolerancji, szczególnie gdy składa oświadczenia
narażone na krytykę. Ma on z pewnością prawo do
ochrony swej reputacji, nawet gdy nie działa jako osoba
prywatna, ale wymóg ochrony należy zestawić z
interesem wynikającym z potrzeby istnienia otwartej
dyskusji w sprawach o politycznym znaczeniu. Wyjątki
od prawa do swobody wypowiedzi muszą być
interpretowane wąsko” (skarga nr 20834/92).
Prawo prywatności a wolność wypowiedzi
w sprawie Janowski przeciwko Polsce, wyrok z 21
stycznia 1999 r. (wydany na kanwie sprawy znieważenia
funkcjonariuszy publicznych – straży miejskiej, podczas i w
związku z wykonywaniem przez nich czynności służbowych,
przez nazwanie ich „ćwokami” i „głuptakami”), ETPC uznał,
że „granice dopuszczalnej krytyki funkcjonariuszy
publicznych są szersze niż osób prywatnych, jednak nie
tak szerokie jak w przypadku polityków. (…) Jeśli chodzi
o ochronę przed atakami słownymi, funkcjonariusze
publiczni znajdują się «między» politykami i osobami
prywatnymi. O zasadności ingerencji w swobodę
wypowiedzi będą ostatecznie decydowały okoliczności
konkretnej sprawy, rodzaj i wysokość wymierzonej
sankcji, motywy autora krytyki”.
Prawo Megan
Inny przykład kolizji między prawem do
prywatności i ochroną danych osobowych a
innymi prawa i wolnościami– tzw. prawo
Megan
to praktyka polegająca na upublicznieniu danych
osobowych osób skazanych za przestępstwa o
charakterze seksualnym (zwłaszcza pedofili).
Nazwa utrwaliła się po głośnej sprawie
morderstwa siedmioletniej dziewczynki Megan
Kanka w 1994 roku. Dziewczynkę zgwałcił i
następnie zamordował sąsiad z "naprzeciwka".
Prawo Megan
Zanim rozpoczęto w 1997 r. proces
zakończony wyrokiem śmierci, w efekcie
szerokiej akcji społecznej z udziałem rodziców
zamordowanej dziewczynki, do której włączył
się prezydent Clinton, w stanie New Jersey
(1994 r.), a potem we wszystkich
pozostałych stanach i na poziomie
federalnym uchwalono ustawy o
rejestracji przestępców seksualnych oraz
informowaniu o nich społeczności
lokalnych.
Prawo Megan
ustawy nakazują przestępcom seksualnym, by
zmieniając miejsce zamieszkania,
każdorazowo zgłaszali to miejscowej
policji, tę zaś zobowiązują do prowadzenia ich
rejestrów oraz informowania grup sąsiedzkich,
władz szkolnych, a w niektórych stanach
każdego zainteresowanego o najbardziej
niebezpiecznych przestępcach seksualnych,
którzy po zwolnieniu z więzienia, zwłaszcza
warunkowym, zamieszkali w okolicy czy nawet
stanie.
Prawo Megan
rejestry takie udostępnia się także
poprzez Internet; zwykle zawierają one
imię, nazwisko i miejsce zamieszkania
przestępcy, rodzaj popełnionego
przestępstwa, datę skazania i datę
opuszczenia więzienia, wreszcie jego zdjęcie.
Prawo Megan
w Georgii dostępnych jest 16 oficjalnych list
przestępców seksualnych, w większości
publikowanych na stronach internetowych
urzędów szeryfa.
W kilku stanach dostęp do takich danych jest
jednak znacznie ograniczony. W Kalifornii np.
udostępnia się je - na miejscu - pełnoletnim za
okazaniem prawa jazdy i po złożeniu
stosownego oświadczenia, albo - za
pośrednictwem specjalnej linii telefonicznej.
Prawo Megan
praktyka spotkała się z krytyką
organizacji zajmujących się
ochroną praw obywatelskich i praw
człowieka.
Szczególnie ostre kontrowersje
wywołują przepisy o udostępnianiu
szerszemu ogółowi danych osobowych
przestępców, zdaniem krytyków
poniżające i stygmatyzujące.
Prawo Megan
Zdaniem obrońców praw człowieka - tego typu
archiwa naruszają m.in. prawo do
prywatności, prawo do uczciwego procesu,
oraz zasadę, zgodnie z którą po odbyciu
kary nie można być za dane przestępstwo
karanym ponownie, zasadę równej ochrony
prawnej, zakaz kar okrutnych i wymyślnych
oraz - wobec osób, które popełniły czyn przed
wejściem w życie omawianych regulacji - zakaz
karania bez wcześniejszej podstawy prawnej,
zawarte w Konstytucji USA.
Prawo Megan
dezaprobatę budzi to, że rejestracja i notyfikacja obejmuje
w większości unormowań zarówno gwałcicieli, jak i osoby
skazane za dobrowolne kontakty seksualne z nieletnimi
czy posiadaczy materiałów pornograficznych,
Kryminologowie kwestionują wyniki badań wskazujące na
wysoki współczynnik powrotu do przestępstwa pedofilów
(15-43 proc.) oraz podnoszą, że prawo Megan może
skłaniać niektórych z nich do ukrywania się,
uniemożliwiając ich monitorowanie.
przez ujawnienie przeszłości kryminalnej sprawcy mają
trudności ze znalezieniem pracy, co może prowadzić do
obniżenia ich samooceny i w konsekwencji powrotu do
przestępstwa.
Prawo Megan
argumentów krytykom prawa Megan dostarczyły
akty agresji skierowanej na zwolnionych z
więzienia pedofilów, czego doświadczył np. John
Beccerra w stanie Nowy Jork w 1995 r. (dwa lata
później wystąpił z roszczeniem 10 mln dolarów
odszkodowania wobec swych dwóch sąsiadów),
oraz samobójstwa popełnione przez Thomasa
Varnuma ze stanu Maine (1997 r.) i Michaela
Pattona z Kalifornii (1998 r.) po tym, jak lokalne
władze poinformowały ich sąsiadów, że mają na
swoich kontach wyrok za przestępstwa seksualne.
Problem konstytucyjności prawa Megan
W 1996 r. federalny sąd dystryktowy Nowego Jorku orzekł,
że udostępnianie ogółowi danych osobowych przestępców
seksualnych jest współczesnym odpowiednikiem
napiętnowania, hańbienia i banicji oraz "utrudnia, jeśli
nie uniemożliwia im reintegrację ze społeczeństwem".
Stanowe prawa Megan były wielokrotnie przedmiotem
kontroli sądowej w kwestii ich zgodności z Konstytucją USA
(tzw. judicial review). W ogromnej większości sądy odrzuciły
zarzuty niekonstytucyjności, stając po stronie legislatur
poszczególnych stanów: Nowego Jorku (1996), Kansas
(1997), New Jersey (1997), Massachusetts (1998),
Tennessee (1999), Utah (2000), Luizjany (2001), Kentucky
(2002) i innych.
Problem konstytucyjności prawa Megan
W 2001 roku Federalny Sąd Apelacyjny stwierdził
(podobnie jak wcześniej sąd niższej instancji), że
prawo wprowadzone w stanie Connecticut, będące
odpowiednikiem Megan's Law, a które pozwala na
tworzenie i publikowanie w Internecie rejestrów
osób skazanych za przestępstwa seksualne, jest
niezgodne z amerykańską konstytucją. W procesie
powód domagał się poszanowania swojego
prawa do prywatności. Sąd przychylił się wówczas
do zdania powoda, jednak prokurator generalny
skierował sprawę do Sądu Najwyższego, by ten
zdecydował o konstytucyjności regulacji stanowej.
Problem konstytucyjności prawa Megan
W 2002 roku przed Sąd Najwyższy USA trafiły
sprawy dotyczące archiwów przechowujących dane
personalne skazanych za przestępstwa na tle
seksualnym. Ustalona praktyka polegała na tym, że
dane są dostępne również po odbyciu przez skazanego
orzeczonej kary. Sąd Najwyższy USA utrzymał w mocy
przepisy zwane prawem Megan prawa pozwalającego
władzom stanowym na publikowanie (umieszczanie w
internecie) danych dotyczących osób skazanych za
przestępstwa przeciwko seksualne. Danymi tymi mogą
być np. nazwisko czy zdjęcie. Sąd uznał, że takie
działanie nie narusza zasady, wedle której za jedno
przestępstwo karę ponosi się tylko raz.
Praktyka w innych państwach
cd.
Listę skazanych za przestępstwa na tle
seksualnym umieściły w Internecie np. władze
południowokoreańskie. Sporządzona przez
komisję ds. ochrony młodzieży lista obejmowała
425 mężczyzn i 18 kobiet skazanych m.in. za
gwałty, molestowanie seksualne nieletnich oraz
nakłanianie do prostytucji. Opublikowano
imiona, nazwiska, zawody, daty urodzenia
oraz dzielnice, w których mieszkali. Nie
opublikowano natomiast dokładnych adresów
oraz zdjęć.
Praktyka w innych państwach
cd.
Wielka Brytania – rozważano wprowadzenie
podobnych rozwiązań, ale spotkało się to z krytyką
organizacji chroniących prawa człowieka.
W Wielkiej Brytanii rodzice mogą dowiedzieć się, czy
ich dziecko nie jest narażone na kontakt z pedofilem:
wystarczy pójść na policję i zapytać o przeszłość
sąsiada
Jeśli tylko będą mieli podejrzenia, że ktoś zachowuje
się nietypowo, że może skrzywdzić ich dziecko, że
jest napastliwy - mają prawo dowiedzieć się na policji
czy nie jest wpisany do rejestru pedofilów, policja
udziela takich informacji w ciągu 24 godzin.
Prawo do ochrony życia a prawo do prywatności
Obowiązek stosowania pasów bezpieczeństwa
w pojazdach mechanicznych (SK 48/05)
Konstytucyjne prawo do ochrony życia prywatnego,
rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz
decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47
Konstytucji) oznacza, że:
państwo jest obowiązane nie ingerować w
określony w Konstytucji zakres życia
człowieka, a jednocześnie zapewnić w tym
zakresie odpowiedni poziom ochrony (wyrok z
2 kwietnia 2001 r., SK 10/00).
Obowiązek stosowania pasów bezpieczeństwa w pojazdach
mechanicznych (SK 48/05)
Wprowadzony przez ustawodawcę nakaz stosowania
pasów bezpieczeństwa w pojazdach mechanicznych
powinien być zatem oceniany z punktu widzenia
konstytucyjnej zasady proporcjonalności .
Ochrona zdrowia, o której mowa w art. 31 ust. 3
Konstytucji, jako przesłanka ograniczeń praw i wolności
odnosi się zarówno do zdrowia całego społeczeństwa, jak
i poszczególnych jednostek. Niezapięcie pasów
bezpieczeństwa sprawia, że użytkownik pojazdu,
ulegając wypadkowi, jest bardziej narażony na utratę
życia lub zdrowia. Wynika też z tego powodu poważne
zagrożenie dla innych osób (np. pasażerów tego samego
pojazdu).
Obowiązek stosowania pasów bezpieczeństwa w pojazdach
mechanicznych (SK 48/05)
Skutki takiego wypadku mogą być odczuwalne także dla
całego społeczeństwa.
Mogą się bowiem wiązać z koniecznością wypłaty
świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego i
rentowego, a także pokryciem kosztów leczenia.
Ustawodawca musi realizować ochronę prawną
życia (art .38 Konstytucji). Na władzy publicznej
ciąży więc obowiązek podejmowania takich działań,
które w sposób należyty zapewnią ochronę i
realizację prawa do życia. Dlatego wprowadzenie
obowiązku stosowania pasów bezpieczeństwa jest
wprawdzie ograniczeniem, ale mieszczącym się w
granicach proporcjonalności.