Wsparcie społeczne w 

zdrowiu i chorobie.

Czym jest wsparcie?



 pomoc dostępna dla jednostki w 

sytuacjach trudnych
• konsekwencja przynależności 

człowieka do sieci społecznych
• zachowania pomocne
• zaspokojenie potrzeb w trudnych 

sytuacjach, gwarantowane przez 

osoby znaczące i grupy odniesienia

Modele wsparcia



 Model efektu głównego :  

koncentruje się na 

podstawowych więziach, relacjach i sieciach 

społecznych. Te aspekty wsparcia społecznego 

opisywane są niekiedy jako struktura wsparcia 

społecznego. Obejmuje ona takie czynniki, jak stan 

cywilny, role społeczne, praktyki religijne i 

przynależność do organizacji.



 Model buforowy : 

koncentruje się z kolei na tych 

aspektach wsparcia, które pełnią rolę „bufora” 

chroniącego przed negatywnymi skutkami stresu. 

Zwolennicy tego modelu uważają, że w sytuacji trudnej, 

krytycznej, istnienie i spostrzeganie wsparcia 

społecznego działa jak „bufor”, powodując obniżenie 

napięcia i zagrożenia patologią.

Model buforowy dzieli się na trzy 

często współistniejące typy : 



 Wsparcie instrumentalne: 

polega na 

udzielaniu bezpośredniej pomocy w formie 

pożyczek, darów lub usług.



 Wsparcie informacyjne : 

to wymiana i 

udzielenie informacji oraz dawanie rad, które 

sprzyjają lepszemu zrozumieniu sytuacji, 
własnego położenia życiowego i problemów.

 



 Dowartościowanie : 

daje nam poczucie, iż 

jesteśmy doceniani i szanowani przez środowisko. 

Wysoka samoocena odgrywa istotną rolę w 

skutecznym zwalczaniu stresu.

Rodzaje wsparcia 

społecznego:



Wsparcie emocjonalne - 

dzielenie myśli i uczuć 

z innymi. Szczególnie istotne w sytuacjach ważnych 

życiowych kryzysów, kiedy to wyrażanie swych uczuć i 

podzielenie się nimi z innymi osobami jest próba 

rozładowania napięć.



Wsparcie oceniające -

 

wyrażanie opinii na 

temat danej osoby, wyglądu, jej zachowań, 

wypowiedzi.

• Wsparcie duchowe 

- związane jest ze szczególnie 

krytycznymi sytuacjami życiowymi (nieuleczalna 

choroba, stany terminalne). Dotyczy opieki 

hospicyjnej.

Od czego zależy rodzaj 

udzielanego wsparcia?

• Od relacji pomiędzy strukturą 

rodziny, a chorobą.

• Od płci osoby oczekującej wsparcia.
• Zasada wzajemności

 (nie ma nic za 

darmo, jeśli otrzymujemy coś od kogoś, 

oczekiwany jest rewanż za przysługę). Ludzie 

posiadający sporo zasobów (wykształcenie, 

dochody, cechy psychologiczne), otrzymują 

większe wsparcie, niż ludzie posiadający ich 

mniej.

• Od poczucia bliskości innych osób.

Rola wsparcia:

• Najistotniejszym elementem wsparcia jest 

dostarczanie jednostce przekonania, że jest osobą 

kochaną, lubianą, potrzebną, co powoduje 

podejmowanie przez nią właściwych decyzji.

• Wsparcie ma bardzo ważną rolę w ograniczeniu 

konsekwencji choroby. 

• Dyskusyjna rola wsparcia społecznego wynika z 

faktu, że nie skraca ono samej choroby i nie 

oznacza zmniejszenia się skutków choroby w 

trakcie oddziaływania stresu, ale jego pozytywna 

rola polega na uruchomieniu mechanizmów 

mobilizacji w celu opanowania choroby.

Pozytywny wpływ 

wsparcia:

• Zapewnia ono poczucie przywiązania i 

społecznej integracji

• Daje gwarancję zabezpieczenia 

osobistych wartości

• Wsparcie poprawia samopoczucie 

chorego

• Dodaje otuchy do walki z chorobą
• Pomaga choremu radzić sobie w 

trudnych sytuacjach.

Negatywny wpływ 

wsparcia:

• Obawa przed ujawnieniem swoich 

problemów i niezrozumieniem.

• Zagrożenie zależnością od innych.
• Zagrożenie dla samooceny.
• Im bardziej potrzebne jest wsparcie, tym 

niższa samoocena.

• Jednostki oczekujące wsparcia od innych 

czasami wolniej powracają do zdrowia, 

niż jednostki mogące liczyć tylko na 

siebie.

Czy wsparcie może 

leczyć?



Wsparcie społeczne ma ogromne znaczenie w 

zachowaniu zdrowia oraz w procesie codziennego 

zmagania się ze stresem.



 Jego pozytywną rolę udowodniono również w 

zwalczaniu stresu pourazowego i zawodowego, kryzysu 

psychicznego, w walce z uzależnieniem i chorobami 

somatycznymi.



 W przypadku poważnych chorób somatycznych pacjenci 

z większym wsparciem szybciej wracają do zdrowia.



Ochronny wpływ wsparcia emocjonalnego odgrywa 

również role w przebiegu ciąży oraz lżejszych 

chorobach.



 Pacjentom mającym wsparcie łatwiej jest stosować się 

do zaleceń lekarskich, maja oni również niższy ogólny 

poziom napięcia emocjonalnego, co pozytywnie wpływa 

na ich zdrowie.

Bibliografia



 Radmacher S., Sheridan Ch., Psychologia zdrowia, 

Wyzwanie dla biomedycznego modelu zdrowia, Instytut 

Psychologia Zdrowia, Warszawa



Knoll N., Schwarzer R. ,,Prawdziwych przyjaciół“-wsparcie 

społeczne, stres, choroba i śmierć  [w]:  Sęk H. Cieślak R. 

Wsparcie społeczne, stres i zdrowie, PWN Warszawa 2004 

s.29-49



 Sęk H. O wieloznacznych funkcjach wsparcia społecznego, 

[w]: L. Cierpiałkowska, H. Sęk, Psychologia kliniczna i 

psychologia zdrowia, Wydawnictwo Humaniora, Poznań 

2001, s. 13-33



 Tobiasz-Adamczyk B., Relacje lekarz-pacjent w 

perspektywie socjologii medycyny, Wydawnictwo UJ, Kraków 

2002