ZDANIE BOGATE W  

INFORMACJE

Aneta  

Woźniak

 

 

ZDANIE

POJEDYNCZE

ZŁOŻONE

ROZWINIĘTE

NIEROZWINIĘTE

 

 

Zdanie 

pojedyncze

 – to takie 

zdanie, które zawiera osobową 
formę czasownika. Jeśli zawiera 
samo orzeczenie lub podmiot z 
orzeczeniem (np. Wsiadaj!) 
nazywa się zdaniem 

pojedynczym nierozwiniętym

. 

Jeśli dodamy do niego inne części 
zdania (np. Wsiadaj do samochodu 
miły Kaziu!) to będzie zdanie 

pojedyncze rozwinięte

. 

 

 

CZĘŚCI  ZDANIA

PODMIOT

ORZECZENIE

PRZYDAWKA

DOPEŁNIENIE

OKOLICZNIK

 

 

ORZECZENIE

 

to najważniejsza część zdania, 
zwykle wyrażone jest osobową 
formą czasownika 

np. Kasia uczy się dobrze.

Kot śpi na drzewie. 

 

 

 

Orzeczenie imienne

 

składa się z łącznika – być, 
stać się, zostać i orzecznika – 
wyrazu, który orzeka o 
czynności. 

np. Staś jest uczniem trzeciej klasy. 
Gałązka została złamana przez 
Bartka. 
Moje dzieci są grzeczne.

 

 

 

PODMIOT

 

to część zdania odpowiadająca na 
pytania: kto? co? Najczęściej 
podmiot wyrażony jest 
rzeczownikiem. 

np. Mama poszła po zakupy. 
    Na podwórku przewrócił się 
trzepak. 
   Jaś dał Kasi kwiaty. 

 

 

PODMIOT

GRAMATYCZNY

LOGICZNY

DOMYŚLNY

ZDANIE 

BEZPODMIOTOWE

 

 

 

Podmiot gramatyczny

 

to rzeczownik występujący w 
mianowniku i każda część mowy 
występująca w funkcji 
rzeczownika. 

np. Ona liczy tylko na siebie. 
(zaimek)
Znajomy zaprosił mnie do kina. 
(przymiotnik)
Pływać jest zdrowo. (czasownik)
„Halo” powiedział Jan do 
słuchawki. (wykrzyknik)

 

 

Podmiot logiczny

występuje w przypadkach 
zależnych, 
np. gdy czegoś ubywa lub 
przybywa.  

Brakuje nam proszku do 
pieczenia. 
Wciąż przybywa mi siwych 
włosów. 
Na kolonie dojechało dwóch 
kolegów. 

 

 

 

Podmiot domyślny

jest wyrażony przez końcówkę 
czasownika osobowego. 

np.

 

Do babci pojedziemy pociągiem. 
(my)

Wczoraj byliście w kinie a dziś 
wychodzicie na spacer. (wy)
Pójdę do sklepu jak nie 
zapomnę. (ja) 

 

 

Zdanie bezpodmiotowe

nie można ustalić wykonawcy 
czynności.
np. 
Grzmiało i błyskało się.
Nie można tu parkować. 
Trzeba być grzecznym.
Stefka popychano w tłumie. 

 

 

PRZYDAWKA

 

to określenie rzeczownika, 
odpowiada na pytania: jaki? który? 
czyj? 
Przydawka jest określeniem 
podmiotu, dopełnienia i 
okolicznika. 
np. 
Małe dzieci grzecznie się bawią. 
Mój tata zabrał mnie na lody. 
Pierwszy sen w nowym miejscu 
warto zapamiętać. 

 

 

DOPEŁNIENIE

to część zdania, która odpowiada na 
pytania przypadków. Jest 
uzupełnieniem informacji w zdaniu. 
Dopełnia orzeczenie. 
np. 
Marysia wyszła z psem na spacer. 
Tata kupił Marcinkowi rower. 
(komu?) (co?)
W oddali dostrzegłem zbliżającego się 
kolegę. (kogo?)
Od rana Krzyś spaceruje z ojcem. (z 
kim?)

 

 

OKOLICZNIK

 

to część zdania, która uzupełnia 
orzeczenie o dodatkowe elementy, bez 
których jednak wypowiedź byłaby 
kompletna. 
Odpowiada na pytania: jak? gdzie? 
kiedy? po co? dlaczego?
np. 
Mów wolno i wyraźnie. (jak?)
Wczoraj bolała mnie głowa. (kiedy?)
W ogródku rosną piękne róże. 
(gdzie?)
Idę po zakupy. (po co?)

 

 

DZIĘKUJĘ!

Bibliografia:

Gramatyka na bardzo dobry