background image

Dojrzewanie płciowe.

Mechanizmy inicjujące 

pokwitanie

background image

Okresy rozwoju narządów 

płciowych (1)

I   – okres noworodkowy – do 28 dnia po porodzie;
II  – okres niemowlęcy do 1 rż;
III – okres dzieciństwa – od 1 do 6 – 8 rż;
IV  –  okres  przedpokwitaniowy  od  6  –  8  rż  do 

12  –  13  rż  –  nabrzmienie  piersi  (thelarche), 

owłosienie  łonowe  i  pachowe  (pubarche),  skok 

wzrostu;

V  – okres pokwitania (postmenarche) – 13 – 15 rż 

–  wystąpienie  krwawienia  menstruacyjnego  aż 

do 

regularnych 

miesiączek, 

osiągnięcie 

zdolności  rozmnażania  się,  wydatne  owłosienie 

łonowe, przeciętny wiek menarche 12,8 rż;

background image

Okresy rozwoju narządów 

płciowych (2)

VI      –  okres  młodzieńczy  (dojrzewania)  –  16  –  18 

rż  –  feminizacja  sylwetki  ciała  i  dojrzałośc 
piersi,  zakończenie  pokwitaniowego  skoku 
wzrostu, 

trądzik, 

możliwe 

ograniczenie 

płodności;

Dojrzałość płciowa – 18 – 45 rż – pełna dojrzałość 

kobieca  i  harmonizacja  w  budowie  ciała, 
metabolizmie,  przemianach  hormonalnych  i 
psychice, optymalna płodność (ze wzrastającym 
ograniczeniem od końca 4. dekady).

background image

Okresy rozwoju narządów 

płciowych (3)

Przekwitanie  (premenopauza)  –  45  –  50  rż.  – 

zaburzenia miesiączkowania, wegetatywne objawy 
wypadowe,  zakończenie  cyklicznych  krwawień 
miesięcznych  i  rytmicznej  czynności  płciowej, 
ograniczona płodność do całkowitej bezpłodności.

Przeciętny wiek menopauzy – 50,6 rż.

Przekwitanie  (postmenopauza)  –  od  50  rż  z 

indywidualnie  różnym  przejściem  w  starość 
(senium) 

– 

wegetatywne, 

somatyczne 

metaboliczne 

objawy 

wypadania 

czynności 

hormonalnej, inwolucja narządów płciowych.

background image

Jajnik przed okresem dojrzałości 

płciowej (1)

• w  7  mies.  życia  płodowego

  w  obu  jajnikach 

znajduje  się 

ok.6  mln

  pęcherzyków;  w  chwili 

narodzin

 

– 

ok. 2mln

; w okresie 

pokwitania

 – 

ok. 400 tys

.;

• „generator  pulsów  GnRH”

  –  zlokalizowany  w 

jądrze  łukowatym  mózgu,  odpowiedzialny  za 
właściwe  funkcjonowanie  osi  podwzgórze  – 
przysadka – jajnik;

• okres dziecięcy – 

pojęcie „gonadostatu”

 –  zespołu 

produktówwydzielanych  przez  neurony  i  bodźce 
zewnętrzne, hamujący czynność osi podwzgórze – 
przysadka – jajnik;

background image

Jajnik przed okresem dojrzałości 

płciowej (2)

Uzyskanie  dojrzałości  osi  podwzgórze  – 

przysadka – jajnik:

  pulsacyjne wydzielanie gonadoliberyny – w 

okresie  przedpokwitaniowym  pulsacja  w 
czasie  snu  (początkowa  częstość  3  godz., 
potem 2 godz.)  pulsacja w czasie dnia  

pulsacja typowa dla dojrzałości płciowej;

  wykształcenie się mechanizmu dodatniego 

sprzęzenia  zwrotnego  między  estradiolem 
a podwzgórzem i przysadką mózgową.

background image

Etapy pokwitania u 

dziewcząt

• fluor pubertalis
• thelarche – nabrzmienie piersi (ok.9 – 10 rż)
• uaktywnienie  kory  nadnerczy    pubarche  – 

owłosienie łonowe (ok.11 rż), 

• adrenarche – owłosienie pachowe (ok.12 – 13 rż)
• przyspieszenie  wzrostu  (skok  pokwitaniowy  – 

ok.11  –  12  rż)  –  zakończone  zarośnięciem 

chrząstek nasadowych (ok.16 rż)

• menarche – 11 – 15 rż

• wystąpienie 

menarche 

to 

nie 

dojrzałość 

endokrynologiczna;  początkowo  cykle  nieowulacyjne   

cykle  z  niewydolnością  ciałka  żółtego   po 2  –  3 latach 

regularne cykle dwufazowe

background image

Kryteria dojrzałości 

dziewcząt wg Lauritzena 

(1982)

• wiek 

ginekologiczny 3-
5 lat po menarche

• cykle owulacyjne
• wiek kostny > 

13,6 lat

• stadium Tannera 

> T3P3

• LH\FSH ok. 1
• progesteron > 5 

ng\ml

• estradiol >30 

pg\ml

• LH po GnRH > 

200% wartości 
wyściowej

background image

Warunki miesiączkowania 

o typie eumenorrhoea

• zachowana, prawidłowa regulacja 

podwzgórzowo-przysadkowa

• prawidłowo zbudowany jajnik z 

prawidłowo wykształconym aparatem 
pęcherzykowym

• endometrium prawidłowo reagujące na 

działanie hormonów sterydowych

• prawidłowa funkcja tarczycy i nadnerczy
• odpowiednia masa ciała

background image

Eumenorrhoea

• cykle co 28 dni
• długość trawania krwawienia 3-4 

dni

• utrata krwi 30 - 80 ml

background image

Stadia rozwoju sutków wg Tannera 

(1)

Stadium 

rozwojo

we

Obraz rozwoju sutków

M  –  1  (B-
1)

Sutek 

płaski, 

brak 

rozwoju 

tkanki 

gruczołowej,  nieznaczne  uniesienie  brodawki 
ponad  otoczkę,  średnica  otoczki  mała, 
zabarwienie różowe, jak u dziecka.

M  –  2  (B-
2)

Postać  „pączka”  lub  postać  brodawkowa, 
otoczka  uniesiona  i  wraz  z  brodawką  tworzy 

małą  wyniosłość  nad  zaczynającą  się  rozwijać 
tkanką gruczołową.

M  –  3  (B-
3)

Powiększa  się  tkanka  gruczołowa  sutka  w 
postaci dość stromego pagórka, otoczka unosi 
się  nad  pagórkiem  sutka,  zaznacza  się 

pigmentacja  otoczki  i  brodawki,  tkanka 
gruczołowa piersi większa niż otoczki.

background image

Stadia rozwoju sutków wg Tannera 

(2)

Stadium 

rozwojo

we

Obraz rozwoju sutków

M  –  4  (B-
4)

Sutek  dziewczęcy,  rozwijające  się  gruczoły 
otoczki  wraz  z  brodawką  tworzą  wtórny 
wzgórek 

ponad 

poziomem 

gruczołu 

sutkowego,  pigmentacja  brodawki  i  otoczki, 
która zaczyna się spłaszczać.

M  –  5  (B-
5)

Pełne  wykształcenie  sutków,  spłaszczenie 
otoczki do pozostałego konturu sutków.

background image

Stadia rozwoju owłosienia łonowego wg 

Tannera (1)

Stadium 

rozwojo

we

Obraz owłosienia łonowego

P – 1

Brak  owłosienia  w  okolicy  sromu  lub 
lanugo
jak u dziecka.

P – 2

Pojawienie 

się 

pojedynczych, 

słabo 

pigmentowanych,  prostych  włosów  w 
okolicy 

wzgórka 

łonowego 

warg 

sromowych większych.

P – 3

Dalszy 

wzrost 

rzadkich, 

bardziej 

pigmentowanych, 

twardszych, 

lekko 

skręconych  włosów  w  okolicy  wzgórka 
łonowego i warg sromowych większych

background image

Stadia rozwoju owłosienia łonowego wg 

Tannera (2)

Stadium 

rozwojo

we

Obraz owłosienia łonowego

P – 4

Owłosienie 

gęstsze, 

pigmentowane, 

kręcone,  przypomina  typ  dojrzały,  lecz 
zajmuje 

mniejszą 

powierzchnię 

poziomej górnej granicy.

P – 5

Owłosienie  gęste,  silnie  przebarwione, 

twarde, 

kręcone, 

obejmujące 

powierzchnię  w  kształcie  trójkąta, 
podstawą  zwróconego  ku  górze,  pełny 
obraz  żeńskiego  typu  owłosienia  (nie 
przechodzi na uda)

background image

Stadia rozwoju owłosienia pachowego wg 

Tannera

 

Stadium 

rozwojo

we

Obraz owłosienia pachowego

A – 1

Brak  owłosienia  w  dole  pachowym,  jak 
udziecka

A – 2

Pojedyncze, 

słabo 

pigmentowane, 

cienkie, proste włosy w środkowej części 
dołu pachowego.

A – 3

Liczniejsze, 

twardsze, 

bardziej 

pigmentowane,  nieco  kręcone  włosy, 
zajmujące większą powierzchnię

A – 4

Dość 

gęste 

włosy, 

twarde, 

silnie 

pigmentowane, 

kręcone 

dole 

pachowym.


Document Outline