ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Podstawowe wymagania w zakresie

bezpieczeństwa pracy, jakie przyjęła

Wspólnota Europejska, zawarte są w dwóch

dyrektywach podstawowych:

1. Dyrektywie Rady z 12 czerwca 1989 r. o

wprowadzeniu środków w celu zwiększenia

bezpieczeństwa i poprawy zdrowia

pracowników podczas pracy (Dyrektywa

89/391/EWG),

2. Dyrektywie Rady z 14 czerwca 1989 r. w

sprawie ujednolicenia przepisów prawnych

państw członkowskich dotyczących maszyn

(Dyrektywa 89/392/EWG).

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

– stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
– zastępowanie środków niebezpiecznych

bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,

– prowadzenie spójnej i całościowej polityki

zapobiegawczej obejmującej technikę,

organizację pracy, warunki pracy, stosunki

społeczne i wpływ czynników związanych ze

środowiskiem pracy,

– nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej

przed środkami ochrony indywidualnej,

– właściwe instruowanie pracowników.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Ponadto, zgodnie z postanowieniami tej Dyrektywy,
biorąc pod uwagę charakter działalności zakładu lub
przedsiębiorstwa pracodawca powinien:

– oceniać

wielkość

ryzyka

zagrażającego

bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników, m.in. przy
doborze wyposażenia roboczego, przy stosowaniu
substancji chemicznych lub preparatów, a także przy
wyposażaniu stanowisk pracy,

– uwzględniać możliwości pracownika w aspekcie jego

bezpieczeństwa i zdrowia przy powierzaniu mu
zadań do wykonania,

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

– zapewnić, aby planowanie i wprowadzanie nowych

technik  było  konsultowane  z  pracownikami  i  ich
przedstawicielami  w  zakresie  konsekwencji  wyboru
danego  wyposażenia,  warunków  i  środowiska  pracy
związanych

bezpieczeństwem

zdrowiem

pracowników,

– podjąć stosowne kroki w celu zapewnienia, że

jedynie odpowiednio poinstruowani pracownicy będą
mieli dostęp do obszaru, w którym grozi poważne i
szczególne niebezpieczeństwo.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

ramach

harmonizowania

przepisów

obowiązujących

Polsce

wytycznymi

Dyrektywy  89/391/EWG  Wspólnoty  Europejskiej
w  zakresie  obowiązków  pracodawcy  odnośnie
bezpieczeństwa  pracy  i  ochrony  zdrowia
pracowników  wprowadzono  odpowiednie  zapisy
do

Kodeksu pracy

rozporządzenia Ministra

Pracy i Polityki Socjalnej o ogólnych
przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy

Ponadto opracowano krajową normę

PN-N-

18002:2000

, mającą zastosowanie do oceny

ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

W myśl Kodeksu pracy

Kodeksu pracy

pracodawca jest obowiązany:

1.podejmować działania zapobiegające niebezpieczeństwu,

jeżeli prowadzi działalność, która stwarza możliwość

wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub

życia pracowników (art. 224),

2.do informowania pracowników o ryzyku zawodowym,

które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach

ochrony przed zagrożeniami (art. 226),

3.stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i

innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, a w

tym przeprowadzać badania i pomiary czynników

szkodliwych dla zdrowia (art. 227 § 1),

4.systematycznie analizować przyczyny wypadków przy

pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z

warunkami środowiska pracy i na podstawie tych analiz

stosować właściwe środki zapobiegawcze (art. 236),

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

5. w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na

działanie szkodliwych czynników biologicznych stosowania

wszelkich dostępnych środków eliminujących narażenie, a

jeżeli jest to niemożliwe - ograniczających stopień tego

narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i

techniki (art. 222 § 1),

6. w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na

działanie substancji i czynników rakotwórczych zastępowania

tych substancji i czynników mniej szkodliwymi dla zdrowia lub

stosowania innych dostępnych środków ograniczających

stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu

osiągnięć nauki i techniki (art. 222 § 1),

7. prowadzić rejestr pracowników narażonych na działanie

substancji,

preparatów,

czynników

lub

procesów

technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i

przechowywać go przez okres 40 lat po ustaniu narażenia, a w

przypadku likwidacji zakładu pracy - przekazać właściwemu

państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

• podejmowania działań na podstawie ogólnych zasad

dotyczących

zapobiegania

wypadkom

chorobom

związanym z pracą, w tym w szczególności przez:

 zapobieganie zagrożeniom,
 przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, które nie mogą

być wykluczone,

 likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania,
 dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości

pracownika, w szczególności przez odpowiednie projektowanie i

organizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń

technicznych oraz narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy - z

uwzględnieniem zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy

monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, oraz ograniczenia

negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie pracowników,

 stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
 zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń,

substancji i innych materiałów bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,

 nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony

indywidualnej,

 instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

•oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego

występującego  przy  wykonywanych  pracach,  w
szczególności  przy  doborze  wyposażenia  stanowisk  i
miejsc  pracy,  stosowanych  substancji  i  preparatów
chemicznych,

biologicznych,

rakotwórczych

lub

mutagennych oraz zmianie organizacji pracy,

•uwzględniania podczas oceny ryzyka zawodowego

wszystkich czynników środowiska pracy występujących
przy

wykonywanych

pracach

oraz

sposobach

wykonywania prac,

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

•

prowadzenia dokumentacji potwierdzającej ocenę ryzyka

zawodowego zawierającej:



opis ocenianego stanowiska pracy, w tym

wyszczególnienie:

stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,

wykonywanych zadań,

występujących na stanowisku niebezpiecznych,

szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,

stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

osób pracujących na tym stanowisku,



wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla

każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne

środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,



datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny,

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

• stosowania w następstwie oceny ryzyka zawodowego

niezbędnych środków profilaktycznych, metod oraz
organizacji pracy, aby:

zapewnić zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i

ochrony zdrowia pracowników,

zintegrować z działalnością prowadzoną przez

pracodawcę na wszystkich poziomach struktury
organizacyjnej zakładu pracy,

• stosowania - gdy wymaga tego sytuacja - sygnałów

bezpieczeństwa

(ręcznych

lub

komunikatów

słownych, zgodnie z wymaganiami) do kierowania
ludźmi wykonującymi prace stwarzające zagrożenia,

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Zgodnie z

rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w

środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników

zawodowo narażonych na te czynniki określono

(§ 1):

– klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych,
– wykaz prac narażających pracowników na działanie

czynników biologicznych,

– szczegółowe warunki ochrony pracowników przed

zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki

biologiczne,

– sposób prowadzenia rejestru prac narażających

pracowników na działanie szkodliwych czynników

biologicznych i rejestru pracowników zatrudnionych przy

tych pracach oraz sposób przechowywania i

przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych

do rozpoznawania lub stwierdzania choroby zawodowej.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Pracodawca jest zobowiązany do:
• stosowania wszelkich dostępnych środków eliminujących

narażenie lub ograniczających stopień tego narażenia.

Przed wyborem środka zapobiegawczego pracodawca

dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może

być narażony pracownik,

• prowadzenia rejestru prac narażających pracowników na

działanie

szkodliwego

czynnika

biologicznego

zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 zagrożenia, w formie

elektronicznej lub księgi rejestrowej,

• stosowania odpowiednich środków hermetyczności,
• stosowania znaku zagrożenia biologicznego oraz innych

istotnych znaków ostrzegawczych,

• zapewniania pracownikom systematycznego szkolenia,
• poinformowania pracownika o badaniach lekarskich, z

których pracownik może skorzystać po ustaniu narażenia.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie

bezpieczeństwa

higieny

pracy

związanej

występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych

zobowiązuje pracodawcę do (§2):

• ustalenia, czy w środowisku pracy występuje czynnik

chemiczny stwarzający zagrożenie oraz do dokonania i
udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego
przez czynnik chemiczny,

• uzyskania dodatkowej informacji od dostawcy czynnika

chemicznego lub z innych dostępnych mu źródeł, jeżeli jest
to niezbędne w celu dokonania oceny ryzyka zawodowego,

• w przypadkach gdy występuje narażenie na kilka

czynników chemicznych, wykonania oceny ryzyka
stwarzanego przez wszystkie czynniki chemiczne łącznie.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie

substancji,  preparatów,  czynników  lub  procesów
technologicznych  o  działaniu  rakotwórczym  lub
mutagennym  w  środowisku  pracy

(§1) został

określony:

• wykaz substancji, preparatów, czynników lub

procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym i sposób ich rejestrowania,

• sposób prowadzenia rejestru prac, których

wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w
kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami
lub procesami technologicznymi o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym,

vert
e

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

Szczegółowymi celami oceny ryzyka zawodowego są:

1. sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach pracy zagrożenia

zostały zidentyfikowane i czy jest znamy związane z nimi ryzyko

zawodowe,

2. wykazanie, że zastosowane środki ochrony są odpowiednie do

zidentyfikowanych zagrożeń,

3. wykazanie, że dokonano odpowiedniego wyboru materiałów,

wyposażenia stanowisk oraz organizacji pracy,

4. ustalenie

priorytetów

działaniach

zmierzających

eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,

5. zbadanie, czy ryzyko zawodowe jest na poziomie

akceptowalnym i czy zastosowano odpowiednie środki

ochrony,

6. zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy,
7. wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, że

ryzyko zawodowe jest znane.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

Szczegółowymi celami oceny ryzyka zawodowego są:

1. sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach

pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy
jest znane związane z nimi ryzyko zawodowe,

W celu oceny ryzyka zawodowego należy ustalić:
• jakie zagrożenia występują w środowisku pracy,
• jakie jest źródło tych zagrożeń,
• jakie posiadają charakterystyki.

Konieczność systematycznego zbieranie informacji o
zagrożeniach dla wszystkich czynników środowiska pracy.
Prowadzi to do weryfikacji zagrożeń oraz ich źródeł dla
poszczególnych stanowisk, urządzeń produkcyjnych na
wszystkich etapach ich użytkowania oraz weryfikacji osób na
nie narażonych.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

2. wykazanie,

że

zastosowane

środki

ochrony

są

odpowiednie

zidentyfikowanych zagrożeń,

Konsekwencją oceny ryzyka zawodowego jest

zastosowanie środków ochrony, w celu ograniczenia

lub wyeliminowania zagrożeń.
Ocena ryzyka pozwala na ustalenie poziomu ryzyka

resztkowego, w zależności od rodzaju zastosowanych

środków ochrony przed występującymi zagrożeniami.
Określony poziom ryzyka pozwala na wybranie

optymalnych, w danych warunkach, środków ochrony.

Po zastosowaniu nowych środków ochrony można
sprawdzić, czy poprawił się poziom bezpieczeństwa i czy
nie powstały nowe zagrożenia.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

3. wykazanie, że dokonano odpowiedniego

wyboru

materiałów,

wyposażenia

stanowisk oraz organizacji pracy,

Określenie zagrożeń oraz ryzyka zawodowego

umożliwia:

• zastosowanie materiałów mniej niebezpiecznych,
• wymianę lub modernizację wyposażenia,
• dokonanie zmian w organizacji pracy.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

4. ustalenie priorytetów w działaniach

zmierzających do eliminowania lub

ograniczania ryzyka zawodowego,

Dokonanie oceny ryzyka zawodowego umożliwia
ustalenie hierarchii zagrożeń według kryterium
wynikającego z wartości ryzyka zawodowego.

Pozwala to na takie opracowanie działań korekcyjnych i
zapobiegawczych, w których w pierwszej kolejności będą
eliminowane lub ograniczane zagrożenia powodujące
większe ryzyko.

W opracowaniu priorytetów działań mogą być brane pod
uwagę również możliwości techniczne i ekonomiczne
organizacji

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

6. zapewnienie

ciągłej

poprawy

bezpieczeństwa i higieny pracy,

Jeżeli plany działań korekcyjnych i
zapobiegawczych są realizowane, zawsze
prowadzą do poprawy bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia pracowników.

Proces poprawy bezpieczeństwa pracy jest
procesem ciągłym. Stosując coraz doskonalsze
technologie, materiały, środki ochrony itp. można
ograniczyć lub wyeliminować ryzyko.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

CELE OCENY RYZYKA

7. wykazanie pracownikom oraz organom

nadzoru i kontroli, że ryzyko zawodowe

jest znane.

Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy
nakładają na pracodawcę obowiązek wykonywania
identyfikacji zagrożeń i ocenę wynikającego z nich
ryzyka zawodowego oraz informowanie o ryzyku
zawodowym pracowników. Wykonywanie tego
obowiązku jest więc realizacją wymagań przepisów.
Świadomość pracowników wykonujących pracę,
wskutek poinformowania ich o poziomie ryzyka
powoduje zmianę ich zachowań.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO WYKONUJEMY GDY:

• tworzone są nowe stanowiska pracy - należy

uwzględnić wymagania związane z warunkami
materialnego środowiska pracy, a więc z
pomieszczeniem pracy, zastosowaniem materiałów,
narzędzi, procesów technologicznych oraz organizacji,

• wprowadzane są zmiany na stanowiskach pracy,
• zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego

poziomu czynników środowiska pracy, oceny ryzyka itp.,

• wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem

środków ochrony,

• na terenie organizacji pracownicy z innych firm

wykonują roboty zagrażające pracownikom organizacji.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO WYKONUJEMY GDY:

• tworzone są nowe stanowiska pracy,

• wprowadzane są zmiany na stanowiskach pracy -

wiąże się to z zastosowaniem nowych materiałów,

urządzeń, maszyn, technologii i organizacji. Każda taka

zmiana może spowodować wystąpienie innych czynników

środowiska pracy będących źródłem nowych zagrożeń.

Zmiana na stanowisku pracy, przy występowaniu tych

samych czynników i wynikających z nich zagrożeń,

spowodować może zmianę poziomu ryzyka,

• zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego poziomu

czynników środowiska pracy, oceny ryzyka itp.,

• wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem środków

ochrony,

• na terenie organizacji pracownicy z innych firm wykonują

roboty zagrażające pracownikom organizacji.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO WYKONUJEMY GDY:

• tworzone są nowe stanowiska pracy,
• wprowadzane są zmiany na stanowiskach pracy,

• zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego

poziomu czynników środowiska pracy, oceny ryzyka

itp. - ustawicznie opracowywane są nowe standardy w

dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach tych

zmian tworzone są i wprowadzane nowe przepisy, normy

oraz zasady obowiązujące na stanowiskach pracy. Zmiana

ta powoduje konieczność weryfikacji oceny stanu

bezpieczeństwa oraz wykonanie ponownie oceny ryzyka

zawodowego, zgodnie z nowymi wymaganiami (np. zmiany

NDS czy NDN),

• wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem środków

ochrony,

• na terenie organizacji pracownicy z innych firm wykonują

roboty zagrażające pracownikom organizacji.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO WYKONUJEMY GDY:

• tworzone są nowe stanowiska pracy,
• wprowadzane są zmiany na stanowiskach pracy,
• zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego

poziomu czynników środowiska pracy, oceny ryzyka itp.,

• wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem

środków ochrony - wprowadzenie nowych zasad

ochrony lub zastosowanie nowych środków ochrony

zmienia najczęściej charakterystyki środowiska pracy, a

zatem również ryzyko związane z pracą (zastosowanie

np. hermetyzacji procesu może umożliwić

wyeliminowanie stosowania środków ochrony

indywidualnej),

• na terenie organizacji pracownicy z innych firm wykonują

roboty zagrażające pracownikom organizacji.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

OCENĘ RYZYKA ZAWODOWEGO WYKONUJEMY GDY:

• tworzone są nowe stanowiska pracy,
• wprowadzane są zmiany na stanowiskach pracy,
• zmieniono wymagania odnośnie dopuszczalnego poziomu

czynników środowiska pracy, oceny ryzyka itp.,

• wprowadzono zmiany związane z zastosowaniem środków

ochrony,

• na terenie organizacji pracownicy z innych firm

wykonują roboty zagrażające pracownikom

organizacji - ocenę ryzyka zawodowego powinno się

przeprowadzać również, kiedy na terenie przedsiębiorstwa

wykonują zadania pracownicy innych organizacji, ponieważ

są oni nie tylko narażeni na zagrożenia występujące w tym

przedsiębiorstwie, ale również mogą stwarzać zagrożenia

niewystępujące w normalnych warunkach tego

przedsiębiorstwa.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

WYMAGANIA GWARANTUJĄCE POPRAWNĄ

OCENĘ RYZYKA

Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego wymaga

przygotowań obejmujących:

1. zapewnienie niezbędnych zasobów,
2. wyznaczenie niezbędnych osób,
3. określenie potrzeb szkoleniowych i przeprowadzenie szkoleń

osób przeprowadzających ocenę ryzyka zawodowego,

4. zapewnienie udziału pracowników w ocenie ryzyka

zawodowego,

5. zapewnienie osobom oceniającym ryzyko zawodowe

dostępu do potrzebnych informacji,

6. sporządzenie wykazu stanowisk oraz wykonanie ich analizy,
7. określenie sposobu informowania o ryzyku zawodowym.

WYMAGANIA GWARANTUJĄCE POPRAWNĄ OCENĘ

RYZYKA

WYMAGANIA GWARANTUJĄCE POPRAWNĄ OCENĘ

RYZYKA

1. Zapewnienie niezbędnych zasobów

Niezbędne zasoby, to:
• konieczne środki finansowe,
• czas pracowników,
• narzędzia i materiały,
• dokumenty, w których zgromadzona jest konieczna do

oceny ryzyka wiedza,

• przepisy,
• normy,
• dokumentacje techniczno-ruchowe,
• instrukcje pracy,
• procedury wykonywania pracy,
• literatura itp.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

2. Wyznaczenie niezbędnych osób (#1)

Ocenę ryzyka zawodowego w organizacji mogą wykonywać:
• pracownicy organizacji,
• specjaliści z zewnątrz.
Osoby wykonujące ocenę ryzyka zawodowego powinny posiadać:
• niezbędną wiedzę w zakresie ochrony pracy (zarówno z zakresu

technicznego bezpieczeństwa pracy, jak również z zakresu

prawa pracy),

• powinny umieć identyfikować zagrożenia, oceniać szkodliwe i

niebezpieczne skutki tych zagrożeń oraz znać zasady stosowania

środków ochrony zapobiegających tym skutkom,

• posiadać wiedzę na temat zasad oceny ryzyka zawodowego,

stosowanych procedur i metod,

• powinny znać organizację zakładu, posiadać wiedzę na temat struktury

zatrudnienia, stosowanych maszyn, urządzeń, procesów, technologii

oraz materiałów.

• posiadać kwalifikacje do prowadzenia konsultacji z innymi

pracownikami i ekspertami zewnętrznymi oraz wykorzystywania ich

wiedzy.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

2. Wyznaczenie niezbędnych osób (#2)

Do oceny ryzyka zawodowego należy powołać zespół, w

skład którego powinni wchodzić:

– pracodawca lub jego przedstawiciel,
– wyznaczeni przez niego pracownicy,
– eksperci (jeżeli jest to konieczne).

Do kierowania zespołem należy wyznaczyć osobę

odpowiedzialną za planowanie i koordynowanie działań.

Często konieczne jest, by zespół wykonujący to zadanie

posiadał wiedzę o różnych specjalnościach.
W takich przypadkach zaleca się, by osoby takie były

powoływane do zespołu okresowo (np. gdy ocena ryzyka

dotyczy wydziału, na którym znajdują się maszyny lub

urządzenia stwarzające specyficzne zagrożenia, urządzeń

instalacji elektrycznych itp.) lub udzielały konsultacji.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

2. Wyznaczenie niezbędnych osób (#3)

Jeżeli ocenę ryzyka mają przeprowadzić specjaliści z

zewnątrz, to przed przystąpieniem do wyboru tych

specjalistów, pracodawca powinien skonsultować się z

pracownikami

lub

ich

przedstawicielami

oraz

pracownikami służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podobne

konsultacje

należy

przeprowadzić

zakończeniu pracy specjalistów zewnętrznych, w celu

omówienia wyników oceny i wydanych zaleceń.
Zaleca się, by konsultanci zewnętrzni posiadali

potwierdzenia swoich kompetencji lub kwalifikacji

technicznych.

Pracodawca powinien unikać zatrudniania osób z

zewnątrz do rozwiązywania problemów, które mogą być

rozwiązane przez pracowników organizacji.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

3. Określenie potrzeb szkoleniowych i
przeprowadzenie szkoleń osób przeprowadzających
ocenę ryzyka zawodowego

(#1)

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka powinny posiadać
ogólną wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
a ponadto umiejętności wynikające z procedury oceny
ryzyka.

Obowiązkiem  pracodawcy  jest  ocenić,  czy  osoby,
które  będą  wykonywać  ocenę  ryzyka  taką  wiedzę  i
umiejętności  posiadają  i,  jeżeli  jest  to  konieczne,
zapewnić możliwość nabycia odpowiedniej wiedzy.
Wiedza  ta  może  być  przekazana  w  ramach  szkoleń
przeprowadzonych  we  własnym  zakresie  lub
zleconych specjalistom zewnętrznym.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

3. Określenie potrzeb szkoleniowych i przeprowadzenie
szkoleń osób przeprowadzających ocenę ryzyka zawodowego
(#2)

Szkolenia powinny być przeprowadzone według szczegółowego
programu. Program taki powinien zawierać, jeżeli to konieczne, poza
wiedzą z bezpieczeństwa i higieny pracy z ukierunkowaniem na
zagadnienia występujące w organizacji (zakładzie), wiedzę odnośnie
procedury oceny ryzyka oraz ogólnego podejścia do oceny ryzyka.
Ponadto powinien dotyczyć sporządzania i wykorzystania
charakterystyk stanowisk pracy i urządzeń produkcyjnych, identyfikacji
i charakteryzowania zagrożeń, metod jakościowych i, jeżeli to
konieczne, ilościowych oceny ryzyka, metod zastosowania i oceny
środków ochrony w celu wyeliminowania lub zmniejszenia ryzyka,
ustalania priorytetów w zakresie niezbędnych działań, monitorowania
zagrożeń i ryzyka, informowania pracowników o zagrożeniach i ryzyku
z nich wynikających, zasadach postępowania w sytuacjach awaryjnych
oraz prowadzenia dokumentacji w tym zakresie.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

4. Zapewnienie udziału pracowników w ocenie

ryzyka zawodowego

Nie wszystkie czynności pracowników związane z pracą są

wykonywane w oparciu o wymagania określone w

przepisach i normach. Jeżeli pracodawca nie opracuje dla

tych czynności instrukcji postępowania, pracownicy tworzą

własne zasady postępowania w oparciu o przyzwyczajenia i

nawyki. Potrzebną wiedzę o tak wypracowanych zasadach

(niezbędną do oceny ryzyka) można zdobyć przez

obserwację procesu pracy lub przez umożliwienie

pracownikom udziału w procesie oceny ryzyka.
Informacje uzyskiwane od pracowników powinny być

starannie usystematyzowane i sprawdzone, bowiem ze

względu na często występujące sprzeczności w interesach

zainteresowanych, informacje te mogą prowadzić do

błędnych wniosków.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

5. Zapewnienie osobom oceniającym ryzyko

zawodowe dostępu do potrzebnych informacji

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka powinny mieć

możliwość uzyskania w miejscu pracy informacji w zakresie

norm i wymogów prawnych dotyczących bezpieczeństwa i

higieny pracy oraz ryzyka występującego w danym miejscu

pracy.
Osoby te powinny znać właściwe zasady postępowania w

tych dziedzinach, dla których nie ma norm prawnych,

używanych w miejscu pracy materiałów, urządzeń i

technologii, procedur wykonywania pracy oraz organizacji

pracy.
Powinny

znać

zagrożenia,

prawdopodobieństwo

częstotliwości ich występowania oraz zależności między

narażeniem na zagrożenie, a skutkiem tego zagrożenia,

stosowanych i możliwych do zastosowania środków

ochrony eliminujących lub zmniejszających ryzyko.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

6. Sporządzenie wykazu stanowisk oraz wykonanie ich analizy
(#1)

Wykaz stanowisk pracy pozwala na usystematyzowanie ich ze względu
na  typ  stanowisk,  pod  kątem  rodzaju  prowadzonych  na  nich  prac  i
wykonywanych czynności.
Analiza stanowisk pozwala na wstępną ocenę pod kątem zagrożeń oraz
ustalenia  priorytetów.  Ocena  ryzyka  na  stanowiskach  o  znanych
poważnych  zagrożeniach,  będzie  wykonywana  w  pierwszej  kolejności.
Stanowiska pracy biurowej oraz inne, o niewielkich skutkach zagrożeń,
można świadomie oceniać później w miarę możliwości i potrzeb.
Analiza  stanowisk  pracy  pozwala  również  na  wytypowanie  stanowisk
pracy  stałych,  podobnych  oraz  często  zmienianych  o  takich  samych
czynnościach  i  charakterystykach  (np.  w  zakładzie,  który  ma  wiele
stanowisk tokarzy, przy czym każde z tych stanowisk posiada tę samą
charakterystykę,  ocenę  ryzyka  można  wykonać  dla  jednego
stanowiska).

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

6. Sporządzenie wykazu stanowisk oraz wykonanie
ich analizy (#2)

Dla  stanowisk  pracy  często  zmienianych,  na  których
wykonywane  są  podobne  czynności  ocenę  ryzyka  można
wykonać  dla  czynności  o  tych  samych  charakterystykach
(np.  cieśla  na  budowie  wykonuje  czynności  związane  z
przygotowaniem  elementów  konstrukcji,  ich  transportem  i
montażem.  Czynności  związane  z  przygotowaniem  mogą
być  identyczne  niezależnie  od  budowy,  transport  zaś  i
montaż  elementów  —  różne,  zależne  od  warunków  na
budowie.  Ocenę  ryzyka  można  wykonać  oddzielnie  dla
poszczególnych etapów stanowiska cieśli — przygotowanie
elementów, transport i montaż. Pozwoli to na wykorzystanie
szczególnych etapów oceny ryzyka dla różnych budów.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

7. Określenie sposobu informowania o ryzyku zawodowym

Przystępując do oceny ryzyka zawodowego, należy określić sposób

informowania pracowników o ryzyku zawodowym. Od przyjętego

sposobu

informowania

zależy

sposób

szczegółowość

opracowywania oceny ryzyka, a szczególnie jego dokumentowanie.
Można zastosować bardzo uproszczoną metodę informowania o

ryzyku

zawodowym,

dając

pracownikom

podpisania

odpowiednio opracowany formularz. Spełniony zostanie wymóg

prawny, ale na pewno nie zostaną osiągnięte wynikające z oceny

ryzyka cele. Aby te cele osiągnąć, informowanie o ryzyku

zawodowym

należy

raczej

wprowadzić

programów

szkoleniowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla

poszczególnych grup pracowniczych.
Uczestnicy szkolenia mogą brać aktywny udział w szkoleniu i

dyskutować

zagadnieniach

praktycznie

związanych

wykonywaną pracą. Szkolenie takie jest atrakcyjne. Informowanie o

ryzyku

zawodowym

podczas

szkoleń

umożliwia

również

przedstawienie, jak wpływają środki ochrony na poziom ryzyka.

ALGORYTM OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

ALGORYTM OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Ocena ryzyka zawodowego jest procesem

analizowania i wyznaczania dopuszczalności

ryzyka. Ocena ryzyka jest następstwem logicznych

kroków, jakie wykonuje się w systematycznym

oraz systemowym badaniu zagrożeń, zdarzeń

niebezpiecznych w środowisku pracy.
W wyniku tego badania, tam gdzie jest to

wymagane, podejmowane są działania

zmierzające do zmniejszenia ryzyka.

Proces obejmujący ocenę oraz eliminowanie lub

ograniczanie ryzyka jest

zarządzaniem

ryzykiem

ryzykiem.

Okresowa

ocena ryzyka

Analiza ryzyka

Wartościowani

e ryzyka

Szacowanie

ryzyka

Identyfikacja

zagrożeń

Określenie

charakterystyk

i obiektu

Wybór działań

ograniczającyc

h lub

eliminujących

ryzyko

Realizacja

działań

ograniczającyc

h lub

eliminujących

ryzyko

Czy

wymagane są

działania

ograniczające

lub eliminujące

ryzyko?

NIE

TAK

Ocena ryzyka

Ograniczenie

lub

eliminowanie

ryzyka

Zarządzanie

ryzykiem

zawodowym

ALGORYTM

OCENY

RYZYKA

ZAWODOWEG

ALGORYTM OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

Algorytm ten obejmuje:

•

analizę ryzyka:

 określenie charakterystyki obiektu oceny

ryzyka (stanowiska pracy),

 identyfikację zagrożeń,

•

szacowanie ryzyka,

•

wartościowanie ryzyka

(określenie wartości

ryzyka),

 ograniczanie lub eliminowanie ryzyka:
 wybór działań ograniczających lub

eliminujących ryzyko,

 realizację działań ograniczających lub

eliminujących ryzyko.

ALGORYTM OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

Analiza ryzyka kończy się podaniem wymaganej informacji

potrzebnej do określenia wartości ryzyka. Na podstawie

tych informacji przeprowadza się wartościowanie ryzyka,

tzn. określa się poziom (wartość) ryzyka.
Podejmowana jest decyzja o poziomie bezpieczeństwa

badanego obiektu (stanowiska pracy, procesu, urządzenia

lub maszyny) oraz o podjęciu odpowiednich działań

profilaktycznych.

Po wprowadzeniu działań profilaktycznych w celu

sprawdzenia ich skuteczności należy przeprowadzić

powtórnie ocenę ryzyka uwzględniając wszystkie jej kroki.

Działania ograniczające lub eliminujące ryzyko mogą

spowodować zmianę charakterystyki obiektu oraz rodzaj i
wielkość zagrożeń

CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

Pierwszym elementem algorytmu analizy ryzyka jest

scharakteryzowanie obiektu oceny ryzyka, tzn. zebranie

wszystkich niezbędnych informacji do oceny ryzyka.

By to uczynić należy określić

obiekt oceny ryzyka

Obiektem oceny ryzyka może być:

•człowiek (np. pracownik),
•maszyna,
•urządzenie,
•instalacja,
•budynek itp.
W praktyce, na wstępie powinno się ustalić najbardziej

korzystne podejście do przeprowadzania oceny ryzyka.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

• Jednozawodowe o stałych warunkach

pracy

- to takie, na których pracownicy

wykonują te same powtarzalne czynności
pracy (np. stanowisko tokarz, frezera,
pracownika biurowego itp.). - d

la takiego

stanowiska korzystnie jest wykonywać

ocenę ryzyka dla pracownika,

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

• Wielozawodowe o stałych warunkach pracy

- to

takie, na których pracownicy wykonują powtarzalne
czynności pracy okresowo dla różnych zawodów (np.
małe zakłady pracy – pracownik oprócz swoich głównych
czynności zawodowych wykonuje czynności
transportowe, przygotowawcze związane z obsługą
innych maszyn itp.). Podczas wykonywania tych
czynności narażony jest okresowo na inne
charakterystyczne dla każdej operacji zagrożenia -

ocenę ryzyka wygodniej jest wykonywać nie dla
pracownika, lecz dla poszczególnych etapów ich
pracy charakteryzujących się tymi samymi
zagrożeniami. Ocenę ryzyka każdego pracownika
można złożyć z oceny ryzyka na poszczególnych
etapach,

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

• Jednozawodowe o zmieniających się

warunkach pracy

- to takie, na których

pracownicy wykonują te same powtarzalne

czynności pracy, ale okresowo zmieniają się

warunki wykonywania pracy, a wraz z nimi

zagrożenia. Zmiana warunków pracy może być

wynikiem:

ruchomego miejsca pracy,
warunków pogodowych,
postępu robót.

W tym przypadku istnieje konieczność

wykonywania oceny ryzyka dla pracownika,

pracującego na stanowiskach pracy w

różnych warunkach,

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

• Wielozawodowe o zmieniających się

warunkach pracy

- to takie, na których

pracownicy wykonują powtarzalne czynności
pracy okresowo dla różnych zawodów oraz w
różnych warunkach (np. prace wykończeniowe w
budownictwie – pracownik w zależności od potrzeb
wykonuje osadzanie okien, układanie tynków z
płyt gipsowych lub malowanie pomieszczeń.

W tym przypadku wygodniej jest wykonać

ocenę ryzyka dla poszczególnych czynności,
ale z uwzględnieniem różnych warunków
wykonywania robót.

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

W charakterystyce stanowiska pracy należy

uwzględnić:

fazę używania obiektu,

granice obiektu,

wykonywane czynności,

poziom wykształcenia, doświadczenia,
umiejętności i predyspozycje,

niedogodności,

inne osoby, które mogą być narażone na
ryzyko,

inne informacje.

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

1. Faza używania obiektu

jest to stan, w

jakim znajduje się obiekt w czasie

użytkowania.

Jeżeli mówimy o ryzyku zawodowym, dla

którego obiektem oceny ryzyka jest

stanowisko pracy pracownika, to fazą

używania obiektu będzie stan stanowiska

pracy. Stan ten będą charakteryzować

wykonywane przez pracownika czynności

związane z procesem technologicznym (np.

faza wykonywania produkcji, czynności

ustawcze, regulacyjne, naprawa).

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

2. Granice obiektu

to obszar, po którym porusza

się operator obsługujący obiekt. W ocenie
ryzyka zawodowego będą to granice obszaru
stanowiska pracy, po którym porusza się
pracownik. Ustalenie granic stanowiska pracy
jest konieczne. W obszarze ustalonym przez te
granice identyfikowane będą zagrożenia, na
które narażony jest pracownik. Ustalony przez
granice obiektu obszar stanowiska pracy będzie
zależał głównie od stosowanej organizacji pracy,
zakresu obowiązków i wykonywanych przez
pracownika czynności.

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

4. Niedogodności

to warunki środowiska pracy,

które nie stanowią bezpośrednio zagrożenia dla

bezpieczeństwa pracownika, ale w poważnym

stopniu sprzyjają powstawaniu tego zagrożenia.

Niedogodnością może być np.:

- niedoświetlenie stanowiska pracy,
- konieczność używania niewygodnych środków

ochrony,

- praca w cyklu wielozmianowym,
- praca w nocy,
- nieprzystosowanie stanowiska pracy dla pracownika

ze względu na jego wzrost,

- konieczność wykonywania pracy przy wymuszonej

pozycji ciała lub w ograniczonej przestrzeni itp.

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

5. Poziom wykształcenia, doświadczenia,

umiejętności i predyspozycje

zbierając

informacje o stanowisku pracy należy brać pod

uwagę poziom wykształcenia, doświadczenia

oraz umiejętności, jakie powinien posiadać

pracownik na danym stanowisku, w tym również

wszystkie wymagane uprawnienia. Wiedza

najczęściej jest proporcjonalna do wykształcenia.

Należy jednak pamiętać, że poziom

wykształcenia nie zawsze oznacza wiedzę.

Prawdopodobieństwo popełnienia błędu przez

pracownika z niewiedzy jest duże. Z drugiej

strony świadomość ryzyka jest tym większa, im

wyższe jest wykształcenie pracownika.

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

6. Inne osoby, które mogą być narażone na

ryzyko

to przede wszystkim osoby, które mogą

znaleźć się w strefie wykonywania pracy przez

pracownika. Najczęściej będą to pracownicy

wykonujący pracę wspólnie w zespołach,

pracownicy na sąsiednich stanowiskach pracy

oraz pracownicy dozoru. Należy pamiętać

również o pracownikach innych przedsiębiorstw,

którzy mogą wykonywać pracę na terenie

zakładu. Często na te zagrożenia mogą być

narażone inne osoby przebywające okresowo w

strefie stanowiska takie jak: praktykanci, klienci,

osoby z innych firm wynajmujących

pomieszczenia na terenie zakładu itp.

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA

PRACY

7. Inne informacje,

np.:

• lokalizacja i opis stanowiska pracy oraz specjalne zadania na nim

realizowane,

• osoby pracujące na stanowisku z uwzględnieniem szczególnych

kryteriów takich jak: wymagane uprawnienia, kobiety w ciąży,

młodociani, osoby niepełnosprawne itp.,

• stosowane niebezpieczne środki pracy, materiały i wykonywane

operacje technologiczne,

• wykonywane niebezpieczne czynności oraz sposób i czas ich

wykonywania,

• specjalne wymagania przepisów i norm dotyczących stanowiska,
• zidentyfikowane zagrożenia, ich źródła i charakterystyki,
• możliwe skutki występujących zagrożeń,
• wypadki i choroby zawodowe i wszystkie inne szkodliwe lub

uciążliwe efekty dla zdrowia pracowników,

• inne czynniki zaobserwowane na stanowisku pracy, istotne dla

bezpieczeństwa.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Identyfikacja zagrożeń

jest procesem rozpoznawania, czy

zagrożenie

istnieje

oraz

czy

zdefiniowano

jego

charakterystyki.

Identyfikując zagrożenia stwierdza się, jaki jest stan

środowiska pracy mogący spowodować wypadek, chorobę lub

inną szkodę.

Identyfikację zagrożeń należy rozpocząć od zapoznania się

z niezgodnościami, tzn. niespełnieniem wymagań przepisów i

norm, jakie występują na stanowisku pracy, a następnie

identyfikować wszystkie zagrożenia, których źródłem są

występujące czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe.

Identyfikacja zagrożeń powinna również objąć historią stanu

środowiska pracy na stanowisku, a zatem zagrożenia, które

przyczyniły się w przeszłości do powstania wypadków przy

pracy, chorób zawodowych, awarii, zdarzeń niebezpiecznych.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

1. Listy kontrolne

są jednym z podstawowych

dokumentów, przy pomocy których można identyfikować
zagrożenia. Są one kwestionariuszami zawierającymi
pytania identyfikujące odchylenia od normy dotyczące
wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
rodzaju zagrożeń, zdarzeń niebezpiecznych itp.,
związanych ze środowiskiem pracy. Opracowywane są
przez specjalistów (ekspertów) w danej dziedzinie. Mogą
zawierać one również wykaz najczęściej występujących
zagrożeń na danym stanowisku pracy. Zaletą list
kontrolnych jest systematyczne przedstawienie zagrożeń,
co przy ich stosowaniu daje gwarancję, że przy
identyfikacji zagrożeń nie zostaną pominięte nawet
wtedy, gdy osoba identyfikująca nie posiada wiedzy
eksperta.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Metody

zaawansowane

służą

identyfikacji

zagrożeń,

poszukiwania

niebezpiecznych  punktów  krytycznych  na
stanowisku  pracy,  w  urządzeniu,  instalacji,
procesie technologicznym. Metody te mogą być
stosowane  tylko  w  szczególnych  przypadkach,
np. przy ocenie ryzyka procesów produkcyjnych
o  wielkich  zagrożeniach.  Stosowanie  ich  jest
kosztowne,  czasochłonne  i  wymaga  wiedzy
eksperckiej. Nie jest uzasadnione zastosowanie
metod

zaawansowanych

identyfikacji

zagrożeń przy ocenie ryzyka zawodowego.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

3. Dokumentacja techniczna

to przede wszystkim

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn i

urządzeń dostarczana przez ich producentów i

dystrybutorów, ale również instrukcje

technologiczne, instrukcje regulacji, napraw itp.

Instrukcje te, a szczególnie dokumentacja

techniczno-ruchowa, zgodnie z wymaganiami

powinna zawierać listę występujących zagrożeń

przy użytkowaniu urządzenia, którego dotyczy

oraz koniecznych środków ochrony przed tymi

zagrożeniami. Dokumenty te są źródłem

identyfikacji zagrożeń, które zostały ustalone na

etapie projektowania urządzenia i w związku z jego

budową wystąpią w użytkowaniu.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

4. Normy określające wymagania bezpieczeństwa

pracy

- wprowadzane w oparciu o wytyczne Dyrektyw

Unii Europejskiej normy z zakresu wymagań

technicznych pod względem bezpieczeństwa pracy

maszyn i urządzeń zawierają informacje o podstawowych

dla danej maszyny lub urządzenia zagrożeniach, jakich

są one źródłem i jakie należy brać pod uwagę podczas

ich użytkowania. Zgodnie z przyjętą hierarchią norm:

– załączniki norm typu A zawierają wykaz

podstawowych zagrożeń mających zastosowanie do

wszystkich maszyn,

– załączniki norm typu B zawierają wykazy zagrożeń dla

grup tematycznych maszyn danej dziedziny,

– załączniki norm typu C zawierają wykaz zagrożeń dla

określonej maszyny lub grupy maszyn.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

DOKUMENTY POMIARÓW CZYNNIKÓW

ŚRODOWISKA PRACY

Zgodnie z wymaganiami pracodawca, w którego

zakładzie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia

ma obowiązek dokonywać badań i pomiarów tych

czynników.
Przepisy te nakładają na pracodawcę również

obowiązek dokumentowania badań i pomiarów w

postaci rejestrów wyników badań i pomiarów tych

czynników oraz kart pomiarów.
Dokumentacja ta stanowi podstawę do identyfikacji

zagrożeń w oparciu o wymienione i

charakteryzowane w niej czynniki środowiska pracy.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Po sporządzeniu listy zidentyfikowanych zagrożeń

należy określić ich charakterystyki. Źródłem

informacji o charakterystykach zagrożeń mogą być:

– dane techniczne o stosowaniu maszyn i

urządzeń,

– dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje, w

tym stanowiskowe,

– wyniki pomiarów czynników środowiska pracy,
– przepisy prawne i normy techniczne,
– dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy i

chorób zawodowych,

– literatura naukowo-techniczna,
– karty charakterystyk substancji chemicznych itp.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Ponadto informacje o analizowanym stanowisku

pracy mogą wynikać z:

– obserwacji wykonywanych zadań na

stanowisku pracy,

– obserwacji wykonywanych zadań poza

stanowiskiem pracy,

– wywiadów z pracownikami,
– obserwacji czynników zewnętrznych

mogących wpłynąć na środowisko pracy, np.

czynniki atmosferyczne itp.,

– analiz działań zakładu w zakresie

zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

SZACOWANIE RYZYKA

Ryzyko zawodowe

to prawdopodobieństwo wystąpienia

niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą
powodujących straty, w szczególności wystąpienie u
pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w
wyniku zagrożeń występujących w środowisku pracy lub
sposobu wykonywania pracy.

Parametrami ryzyka zawodowego, jak wynika z definicji, są:

– stopień możliwej straty (skutków, konsekwencji)

wynikającej ze zdarzenia,

– prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

niebezpiecznego o określonej stracie.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Przed przystąpieniem do szacowania i wartościowania ryzyka zawodowego

należy wybrać metodę oceny ryzyka.

Parametry ryzyka zawodowego szacuje się oddzielnie dla każdego

zidentyfikowanego

zagrożenia,

uwzględniając

określone

wcześniej

ich

charakterystyki oraz inne opisane niżej, wpływające na poziom ryzyka elementy.

Elementy ryzyka zawodowego

funkcj

RYZYKO

* identyfikacja
zagrożeń
* ocen ryzyka

STRATA

* ciężkość urazu
* rozmiar straty

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

STRATY

* prawdopodobieństwo wystąpienie
zdarzenia
* częstość i ekspozycja na zagrożenie
* możliwość zmniejszenia lub ograniczenia
strat

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

STOPIEŃ MOŻLIWEJ STRATY

Oceniając

stopień

(wielkość)

możliwej

straty

spowodowanej

wystąpieniem

zdarzenia

niebezpiecznego bierze się pod uwagę:

– postępowanie zgodne z obowiązującym prawem

dotyczącym ochrony przed zagrożeniami,

– wielkość fizycznego uszkodzenia ciała lub utraty

zdrowia,

– rozmiar strat.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

STOPIEŃ MOŻLIWEJ STRATY

Oceniając stopień (wielkość) możliwej straty spowodowanej

wystąpieniem zdarzenia niebezpiecznego bierze się pod

uwagę:

– postępowanie zgodne z obowiązującym prawem

dotyczącym ochrony przed zagrożeniami - w

przypadku oceny ryzyka zawodowego brane jest pod

uwagę prawo chroniące pracowników. Prawem tym są

wymagania przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny

pracy. Precyzyjne sformułowanie wymagań oraz

konsekwentne realizowanie ich w praktyce zapewnia

ograniczenie lub wyeliminowanie strat, jakie mogą

powodować występujące w środowisku pracy zagrożenia.

Im wyższa „kultura” bezpieczeństwa tym mniejsze straty

– wielkość fizycznego uszkodzenia ciała lub utraty zdrowia,
– rozmiar strat.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

STOPIEŃ MOŻLIWEJ STRATY

Oceniając stopień (wielkość) możliwej straty spowodowanej

wystąpieniem zdarzenia niebezpiecznego bierze się pod uwagę:

–

postępowanie zgodne z obowiązującym prawem dotyczącym

ochrony przed zagrożeniami,

–

wielkość fizycznego uszkodzenia ciała lub utraty

zdrowia - straty te określa się na trzech podstawowych

poziomach - jako odwracalne, nieodwracalne i

śmiertelne.Strata odwracalna to lekki uszczerbek na

zdrowiu, po wyleczeniu lub zaleczeniu którego pracownik

powraca do wykonywanej wcześniej pracy. Strata

nieodwracalna, to ciężkie uszkodzenie ciała, w związku z

którym pracownik nie wraca do wykonywanej wcześniej

pracy. Może natomiast wykonywać prace o innym

charakterze,

–

rozmiar strat.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

STOPIEŃ MOŻLIWEJ STRATY

Oceniając stopień (wielkość) możliwej straty spowodowanej

wystąpieniem zdarzenia niebezpiecznego bierze się pod

uwagę:

– postępowanie zgodne z obowiązującym prawem

dotyczącym ochrony przed zagrożeniami,

– wielkość fizycznego uszkodzenia ciała lub utraty zdrowia,

– rozmiar strat - przez rozmiar strat rozumie się wielkość

dotyczącą liczby pracowników, którzy mogą doznać

uszczerbku na zdrowiu w wyniku tego samego zdarzenia.

Rozmiar strat może dotyczyć jednej osoby lub wielu

osób. Do osób narażonych należy zaliczyć pracowników,

a także, w sposób zdroworozsądkowy, inne osoby, które

w związku z wykonywaniem swojej pracy mogą ponieść

stratę wskutek narażenia na zagrożenie.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA

ZDARZENIA NIEBEZPIECZNEGO O OKREŚLONEJ

STRACIE

Oceniając prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia
niebezpiecznego o określonej stracie nazywane
prawdopodobieństwem straty bierze się pod uwagę:

– prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

wywołującego zagrożenie,

– częstotliwość i czas narażenia (ekspozycję) na

działanie zagrożeń,

– możliwości uniknięcia lub ograniczenia strat.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA ZDARZENIA

NIEBEZPIECZNEGO O OKREŚLONEJ STRACIE

– prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

wywołującego zagrożenie - jest miarą, która
określa, jak często może wystąpić określone zdarzenie.
Oceniając zaleca się korzystać z danych statystycznych
wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jakie
miały miejsce w przeszłości oraz z danych o ich
skutkach. Korzystne jest również porównywanie
wyników oceny ryzyka wykonanego dla identycznych
lub podobnych stanowisk pracy,

– częstotliwość i czas narażenia (ekspozycję) na

działanie zagrożeń,

– możliwości uniknięcia lub ograniczenia strat.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA ZDARZENIA

NIEBEZPIECZNEGO O OKREŚLONEJ STRACIE

– prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

wywołującego zagrożenie,

– częstotliwość i czas narażenia (ekspozycję) na

działanie zagrożeń - musi obejmować organizację
pracy, sposób eksploatacji maszyn i urządzeń i
wszystkie możliwe metody pracy. Szacowanie to
powinno być przeprowadzone w normalnych, jak i
szczególnych zakresach pracy. Powinno uwzględniać
przerwy w pracy, przezbrajanie maszyn i urządzeń,
czyszczenie, usuwanie błędów, przerwy na
konserwację itp.,

– możliwości uniknięcia lub ograniczenia strat.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA ZDARZENIA

NIEBEZPIECZNEGO O OKREŚLONEJ STRACIE

– prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

wywołującego zagrożenie,

– częstotliwość i czas narażenia (ekspozycję) na działanie

zagrożeń,

– możliwości uniknięcia lub ograniczenia strat -

analizując możliwość uniknięcia lub ograniczenia strat

należy brać pod uwagę:

• sposób obsługi urządzenia,
• prędkość z jaką narasta zagrożenie,
• sposób w jaki pracownik nabył świadomość ryzyka,
• możliwości wyeliminowania lub ograniczenia

zagrożeń,

• wiedzę i doświadczenie pracownika.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

WARTOŚCIOWANIE RYZYKA

Wartościowanie  ryzyka  jest  formułowaniem
sądu  o  ryzyku.  Polega  na  określaniu  wartości
ryzyka  według  przyjętych  kryteriów.  Kryteria
wynikają  zazwyczaj  z  polityki  bezpieczeństwa  i
higieny  pracy,  jaka  prowadzona  jest  przez
pracodawcę  w  organizacji.  Na  etapie  tym
następuje  podjęcie  decyzji  odnośnie  akceptacji
poziomu

ryzyka

lub

podjęcia

kroków

koniecznych do zmniejszenia ryzyka lub
zapewnienia,

że

ryzyko

pozostanie

akceptowanym poziomie.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

PORÓWNYWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO

Ryzyko  zawodowe  można  porównywać  dla  identycznych
oraz  podobnych  stanowisk  pracy  lub  dla  wybranych
czynności  wykonywanych  na  stanowisku  pracy.  Warunkiem
zastosowania

porównywania

ryzyka

jest

spełnienie

następujących kryteriów:

– porównywalne są czynności wykonywane na stanowisku

pracy i charakter pracy,

– porównywalne są zagrożenia i elementy ryzyka,
– porównywalne jest środowisko wykonywania pracy,
– porównywalne są pod względem bezpieczeństwa

narzędzia, maszyny, urządzenia, materiały i technologia,

– porównywalne jest użytkowanie narzędzi, maszyn i

urządzeń.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Podstawową  zasadą,  jaką  należy  się  kierować
podejmując  działania  zmierzające  do  ograniczania
zagrożeń,  jest  eliminowanie  zagrożeń,  najlepiej  u
źródła, oraz stosowanie takich środków, które będą
chronić  jak  najwięcej  pracowników.  W  myśl  tej
zasady

środki

ochronne

prowadzące

ograniczania zagrożeń powinny być stosowane w
kolejności:

– środki techniczne eliminujące lub ograniczające

zagrożenia u źródła,

– środki ochrony zbiorowej,
– środki organizacyjne i proceduralne,
– środki ochrony indywidualnej.

ANALIZA RYZYKA ZAWODOWEGO

Plan działań korygujących lub zapobiegawczych

powinien kończyć się analizą, której wynik

powinien stwierdzać czy:

– proponowane działania doprowadzą i w jakim zakresie

do osiągnięcia postawionego celu,

– po zrealizowaniu działań nie powstaną nowe

zagrożenia, a jeżeli tak, to czy ryzyko z nich

wynikające będzie do zaakceptowania,

– można wybrać inne, bardziej skuteczne środki,
– pracownicy będą akceptować podjęte działania i

wynikające z nich zmiany.

Po realizacji działań, w celu sprawdzenia ich

skuteczności, należy wykonać ponownie ocenę

ryzyka zawodowego.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA
Po dokonaniu oceny ryzyka zawodowego na

stanowisku pracy, należy zapisywać wyniki tej

oceny. Sposób dokumentowania ryzyka

zawodowego powinien być opracowany przez

pracodawcę. Szczegółowość dokumentowania,

zawarte w dokumentacji informacje, powinny

odpowiadać potrzebom wynikającym z

prowadzonej działalności, występujących zagrożeń,

struktury organizacyjnej i zatrudnienia.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna

być tak opracowana, by była punktem odniesienia

do kolejnych wymaganych ocen ryzyka i zawierać

tylko niezbędne informacje.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

Dokumentacja ta powinna zawierać grupy

informacji, jakie wynikają z procedury zarządzania

ryzykiem zawodowym:

1. charakterystykę stanowiska pracy,
2. informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń,
3. szacowanie parametrów ryzyka i jego wartościowanie,
4. informacje dotyczące kryteriów akceptacji oraz

poziomu ryzyka akceptowanego,

5. środki ochrony konieczne do zlikwidowania zagrożeń

lub zmniejszenia ryzyka,

6. wynik końcowy oceny ryzyka oraz zalecenia dotyczące

monitorowania ryzyka i jego okresowej oceny,

7. przepisy, normy lub wytyczne stosowane przy ocenie

ryzyka.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

1. CHARAKTERYSTYKA STANOWISKA PRACY

W charakterystyce stanowiska pracy powinny być
umieszczone informacje mające istotny wpływ na
bezpieczeństwo pracy. Informacje te powinny zawierać:

– rodzaj stanowiska pracy, wykonywane na nim operacje

technologiczne i procesy pracy ewentualnie czynności,
jeżeli jest to istotne dla bezpieczeństwa, wraz z czasem
ich wykonywania,

– wyposażenie stanowiska w narzędzia, materiały,

maszyny, urządzenia oraz środki ochrony,

– podstawowe wskaźniki bezpieczeństwa, takie jak, np.

masa przenoszonych materiałów, temperatura, ciśnienie
itp.,

verte

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

– lokalizację stanowiska pracy oraz ewentualne

powiązania z innymi stanowiskami,

– informacje o fazie obiektu, dla którego prowadzona

była ocena ryzyka,

– granice stanowiska pracy,
– osoby pracujące na stanowisku, wymagany oraz

posiadany przez te osoby poziom wykształcenia,
wiedzy, zdolności i uprawnienia,

– inne osoby, które mogą przebywać stale lub

okresowo na stanowisku,

– zarejestrowane informacje o niebezpiecznych

zdarzeniach i niedogodnościach, jakie miały miejsce
w przeszłości.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

2. Informacje dotyczące identyfikacji

zagrożeń

Informacje

dotyczące

identyfikacji

zagrożeń powinny zawierać:

– typ zagrożenia,
– metodę identyfikacji lub źródło, na podstawie

którego zidentyfikowano zagrożenie,

– krótką charakterystykę zagrożenia, sposób, w

jaki może dojść do kontaktu (np. kiedy może

być narażony pracownik),

– stosowane środki ochrony.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

3. Szacowanie parametrów ryzyka i jego

wartościowanie

W części dotyczącej szacowania i wartościowania ryzyka

zawodowego należy podać, jaką zastosowano metodę oceny

ryzyka i jeżeli jest to konieczne, krótkie uzasadnienie wyboru

metody. Zależnie od zastosowanej metody należy także podać

charakterystykę parametrów ryzyka, np. jego konsekwencje,

ekspozycje oraz poziom wartościowanego ryzyka. Jeżeli jest to

istotne, to w opisie szacowania parametrów ryzyka powinno

być podane źródło szacowania, np. wypadki z przeszłości,

dane i doświadczenie w szacowaniu parametrów ryzyka na

podobnych stanowiskach lub przy podobnych zagrożeniach,

jak również wątpliwości w ocenie parametrów ryzyka i ich

wpływ na wartościowanie ryzyka.
Należy zwrócić tu uwagę, że jeżeli w zastosowanej metodzie

ryzyko wartościowane jest liczbą, to w dokumentacji poziom

ryzyka powinien być podany również opisowo.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

4. Informacje dotyczące kryteriów

akceptacji oraz poziomu ryzyka

akceptowanego

Wymagane jest, by kryteria akceptacji ryzyka

zawodowego były podawane dla stanowisk

pracy o dużym i bardzo dużym ryzyku.

Akceptowanie ryzyka dużego wymaga

uzasadnienia ze szczególnym wskazaniem

zasad postępowania lub wykonywania pracy.

Powinny się tu znaleźć również informacje o

szczególnych, bądź rzadko spotykanych

zagrożeniach i związanym z nimi ryzykiem.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

6. Wynik końcowy oceny ryzyka oraz

zalecenia dotyczące monitorowania ryzyka i

jego okresowej oceny

Informacje końcowej oceny ryzyka powinny

zawierać wartość ryzyka resztkowego, jeżeli ono

występuje po zastosowaniu środków ochrony,

sposób monitorowania ryzyka oraz, jeżeli to

konieczne, wytyczne do następnej oceny ryzyka,

np. terminy, szczegóły dotyczące, jakich zagrożeń

ma dotyczyć ocena ryzyka itp. Ponadto takie

informacje, jak:
które grupy pracowników są szczególnie narażone

na ryzyko; jakie rodzaje ryzyka budzą obawy.

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

7. Przepisy, normy lub wytyczne stosowane przy ocenie
ryzyka

Dokumentacja oceny ryzyka powinna zawierać przepisy, normy i
wytyczne, które wykorzystano lub na podstawie których wykonano
ocenę ryzyka. Mogą to być wymagania zewnętrzne, np. państwowe,
ale również wprowadzone w organizacji wewnętrzne zarządzenia.
Dokumentacja powinna wykazać, że cele oceny ryzyka zostały
osiągnięte oraz sposób, w jaki to osiągnięto. Dokumentacja oceny
ryzyka powinna być prowadzona w porozumieniu z pracownikami
i/lub ich przedstawicielami i przy ich współudziale, oraz powinna
być im udostępniana do wglądu. Zainteresowani pracownicy
powinni być informowani o wyniku oceny, która dotyczy ich
stanowiska pracy oraz działań podjętych w wyniku tej oceny.
Dokumentacja powinna być również udostępniana pracownikom
wyznaczonym przez pracodawcę do pełnienia funkcji związanych z
bezpieczeństwem i higieną pracy.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY BADANIA ZAGROŻEŃ

I SZACOWANIA RYZYKA

O WYBORZE METODY OCENY RYZYKA

ZAWSZE

DECYDUJE

OSOBA

LUB

ZAWSZE

DECYDUJE

OSOBA

LUB

ZESPÓŁ OCENIAJĄCY RYZYKO.

Wybór metody jest sprawą indywidualną, jednakże

dokonując go, należy wziąć pod uwagę:

1. Jakie doświadczenie posiada osoba lub zespół

dokonujący oceny ryzyka oraz jakie mogą być skutki
braku doświadczenia?

2. Jakie informacje (parametry) opisują warunki

środowiskowe panujące na stanowisku poddawanym
ocenie i czy parametry te uwzględnione są w metodzie?

3. Czy te informacje są dostępne, przydatne i wiarygodne?

4. W jaki sposób przyjęte wartości parametrów ryzyka

wpłyną na jego ocenę?Jakie wady i zalety ma wybrana
metoda?

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

JAKOŚCIOWE METODY OCENY RYZYKA

Do oceny ryzyka stosowane są głównie metody

jakościowe. Dzięki stosowaniu tych metod

jakościowe. Dzięki stosowaniu tych metod ocena

ocena

ryzyka zawodowego jest oceną subiektywną

.Tylko

rzetelne przygotowanie potrzebnych informacji

oraz rzetelne podejście do oceny przybliża wynik

tej oceny do obiektywnej.

Jakościowe metody oceny ryzyka zawodowego

można podzielić na trzy grupy:



metody matrycowe,



metody wskaźnikowe,



grafy ryzyka.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY MATRYCOWE

ą to przeważnie metody 2-parametrowe. Oznacza

to, że wartościowanie ryzyka w tych metodach

odbywa się na podstawie matrycy zbudowanej z 2

parametrów. Po oszacowaniu parametrów,

wartościowanie ryzyka nie jest trudne.

Decydując się na wybór metody z tej grupy, należy

mieć świadomość, że brak parametrów

ułatwiających szacowanie, odnoszących się do

środowiska pracy, jak np. ekspozycja na

zagrożenie lub możliwość ochrony przed

zagrożeniem, może uniemożliwić precyzyjną ocenę

ryzyka.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Do grupy metod matrycowych można

zaliczyć

1. Metodę PHA,

2. Metodę oceny ryzyka dla czynników

niemierzalnych według
PN-N-18002:2000 (Metodę matrycy
ryzyka według PN-N-18002:2000)

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY WSKAŹNIKOWE

Metody wskaźnikowe

są metodami wieloparametrowymi

i wielopoziomowymi. Ocenę ryzyka ułatwiają takie

parametry, jak:

 ekspozycja na zagrożenie,
 możliwość ochrony przed zagrożeniami,
 liczba osób narażonych.

Wartościowanie ryzyka opiera się tu na obliczeniu wartości

wskaźnika, który jest iloczynem wag parametrów.

Wprowadzenie wielu poziomów zarówno szacowania dla

parametrów, jak i wartości ryzyka powoduje, że ocena jest

oceną pełniejszą i bardziej precyzyjną, a w konsekwencji

łatwiejszą w zastosowaniu. Przykładem metody

wskaźnikowej jest

RISK SCORE i

METODA PIĘCIU

KROKÓW

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY GRAFÓW

Metody grafów

są metodami, w których szacowane

są 4 parametry (taką metodą jest np.

są 4 parametry (taką metodą jest np. M

ETODA

GRAF RYZYKA

). Metody te pod względem ilości

poziomów dla każdego z szacowanych parametrów

są najbardziej zróżnicowanymi. Występuje tu od 2 do

5 poziomów. Przy małej ilości poziomów łatwo jest

oszacować parametry, ale ocena ryzyka będzie mało

precyzyjna.W grafach brane są pod uwagę

dodatkowe parametry, takie jak: ekspozycja i

możliwość zastosowania ochrony przed zagrożeniami.

Pozwala to na pełniejszą ocenę ryzyka.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

WSTĘPNA ANALIZA ZAGROŻEŃ (PHA)

PHA (z ang. Preliminary Hazard Analysis)

jest metodą pozwalającą na jakościowe

oszacowanie ryzyka związanego z

zagrożeniami, sytuacjami

niebezpiecznymi i zdarzeniami

niebezpiecznymi.

Metoda ta zakłada możliwość powstania

wypadku i szacuje jakościowo możliwe

skutki wypadku lub możliwą utratę

zdrowia pracownika.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

W metodzie PHA oszacowanie ryzyka to:



ustalenie możliwych strat poprzez stopień

szkód

szkód S



określenie prawdopodobieństwa możliwości

wystąpienia szkód

w następstwie zdarzenia

w następstwie zdarzenia P

Wartościowanie ryzyka określa zależność:

W = S x P

Szacowanie stopnia szkód S i prawdopodobieństwa

szkód P odbywa się według skali na 6 poziomach

dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia.

Charakterystykę poszczególnych poziomów

przedstawiono poniżej.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie stopnia szkód (S)

poziom

charakterystyka

znikome urazy, lekkie szkody

lekkie obrażenia, wymierne szkody

ciężkie obrażenia, znaczne szkody

pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie
szkody

zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na
bardzo dużą skalę na terenie zakładu

zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na
dużą skalę poza terenem zakładu

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie prawdopodobieństwa

szkód (P)

poziom

charakterystyka

bardzo nieprawdopodobne

mało prawdopodobne, zdarzające się raz
na 10 lat

doraźne wydarzenia, zdarzające się raz w
roku

dosyć częste wydarzenia, zdarzające się
raz w miesiącu

częste regularne wydarzenia, zdarzające
się raz w tygodniu

duże prawdopodobieństwo wydarzenia

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

– prawdopodobieństwo szkód

Pozio

Stopień

szkód

MATRYCA – WARTOŚCIOWANIE RYZYKA METODĄ

PHA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

MATRYCA RYZYKA (WG NORMY PN-N-

18002)

Przedstawiona w normie PN-N-18002
matrycowa metoda oceny ryzyka jest metodą
indukcyjną, przeznaczoną do jakościowego
oszacowania ryzyka zawodowego.
Metoda zakłada możliwość powstania wypadku
i szacuje jakościowo parametry ryzyka, którymi
są możliwe spowodowane zdarzeniem ciężkości
następstw (skutki) oraz prawdopodobieństwo, z
jakim następstwa te mogą wystąpić.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Analiza ryzyka obejmuje etapy:

• określenie granic obiektu, dla którego wykonywana

jest ocena ryzyka,

• sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń,
• oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych

następstw i prawdopodobieństwa następstw, z jakim

mogą one wystąpić,

• wartościowanie ryzyka przeprowadzane jest przez

odczytanie jego wartości z matrycy.

Szacowanie następstw i prawdopodobieństwa następstw

odbywa się w skali trójstopniowej dla każdego

zidentyfikowanego zagrożenia. Charakterystykę wartości

parametrów ryzyka przedstawiono poniżej.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie ciężkości następstw zdarzenia

następstwa

charakterystyka

o małej

szkodliwości

urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych

dolegliwości i absencji w pracy, są to: czasowe

pogorszenie stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenia

i zranienia, podrażnienie oczu, objawy niewielkiego

zatrucia, bóle głowy itp.

o średniej

dolegliwości

urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale

długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są

związane z okresami absencji, są to np. zranienia,

oparzenia drugiego stopnia na niewielkiej powierzchni

ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły

przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np.

zapalenie ścięgna) itp.

o dużej

szkodliwości

urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe

dolegliwości lub śmierć, są to np. oparzenia trzeciego

stopnia, oparzenia drugiego stopnia dużej powierzchni

ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową

dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia

narządów wewnętrznych i układu nerwowego w wyniku

narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny,

zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie prawdopodobieństwa następstw

zdarzenia

prawdopodobieństwo

charakterystyka

mało prawdopodobne

następstwa zagrożeń, które nie powinny

wystąpić

podczas

całego

okresu

wystąpić

podczas

całego

okresu

aktywności zawodowej pracownika

prawdopodobne

następstwa

zagrożeń,

które

mogą

następstwa

zagrożeń,

które

mogą

wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie

podczas okresu aktywności zawodowej

pracownika

wysoce prawdopodobne

następstwa

zagrożeń,

które

mogą

następstwa

zagrożeń,

które

mogą

wystąpić wielokrotnie podczas okresu

aktywności zawodowej pracownika

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartościowanie ryzyka w skali 3-stopniowej

ciężkość następstw

prawdopodobi

eństwo

Mała

Średnia

Duża

mało

prawdopodobne

małe - 1

średnie - 2

prawdopodobne

małe - 1

średnie - 2

duże - 3

wysoce

prawdopodobne

średnie - 2

duże - 3

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartościowanie ryzyka w skali 5-stopniowej

ciężkość następstw

prawdopodo

bieństwo

Mała

Średnia

Duża

mało

prawdopodobne

bardzo małe - 1

małe - 2

średnie - 3

prawdopodobne

małe - 2

średnie - 3

duże-4

wysoce

prawdopodobne

średnie - 3

duże-4

bardzo duże - 5

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

WSKAŹNIKI RYZYKA

Wskaźniki ryzyka jest to grupa metod oceny ryzyka, w

których prawdopodobieństwo skutków zdarzenia

opisywane jest jako funkcja innych mających istotne

znaczenie w ocenie ryzyka parametrów. Tymi parametrami

najczęściej są: częstotliwość, z jaką występuje zagrożenie

lub ekspozycja na zagrożenie, prawdopodobieństwo

wystąpienia zdarzenia, oraz możliwość zmniejszenia lub

ograniczenia zagrożenia. W metodach tych oceniając

ryzyko wartościuje się trzy lub więcej parametrów ryzyka.

Wskaźniki ryzyka są metodami indukcyjnymi

pozwalającymi na jakościową ocenę ryzyka. Szacowanie

parametrów ryzyka odbywa się na kilku, najczęściej pięciu

poziomach. Wartościowanie ryzyka polega na określeniu

wartości ryzyka poprzez obliczenie iloczynu parametrów

ryzyka i odczytaniu poziomu ryzyka z tablicy.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

WARTOŚĆ

SZACOWANIE

STRATY

LUDZKIE

STRATY

MATERIALNE

100

poważna

katastrofa

wiele ofiar

śmiertelnych

> 30 mln zł

katastrofa

kilka ofiar

śmiertelnych

10-30 mln zł

bardzo duża

jedna ofiara

śmiertelna

0,3-1 mln zł

duża

ciężkie

uszkodzenia

ciała

30-300 tys. zł

średnia

absencja

3-30 tys. zł

mała

udzielenie

pierwszej

pomocy

< 3 tys. zł

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartość

Charakterystyka

stała

częsta (codzienna)

sporadyczna (raz na tydzień)

okazyjna (raz w miesiącu)

minimalna (kilka razy w roku)

0,5

minimalna (kilka razy w roku)

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartość

Charakterystyka

Szansa w

Prawdopodobieńst

bardzo

prawdopodobne

0,5

5*10

-1

całkiem możliwe

0,1

-1

praktycznie możliwe

0,01

-2

mało

prawdopodobne,

możliwe

-1

0,001

-3

0,5

tylko sporadycznie

możliwe

-2

0,0001

-4

0,2

możliwe do

pomyślenia

-3

0,00001

-5

0,1

teoretycznie możliwe

-4

0,000001 10

-6

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartość R

Kategoria

ryzyka

Działanie

zapobiegawcze

R  20

akceptowalne

wskazana kontrola

20 < R  70

małe

potrzebna kontrola

70 < R  200

istotne

potrzebna poprawa

200 < R 
400

duże

potrzebna natychmiastowa

poprawa

R > 400

bardzo duże

wskazane wstrzymanie

pracy

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartość R

Kategoria

ryzyka

Działanie

zapobiegawcze

R  1,5

zaniedbywalne

wskazana kontrola

1,5 < R  48

akceptowalne

potrzebna kontrola

48 < R  270

średnie

potrzebna poprawa

270 < R 
1440

poważne

potrzebna natychmiastowa

poprawa

R > 1440

nieakceptowalne

wskazane wstrzymanie

pracy

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODA PIĘCIU KROKÓW

(Five steps to risk assessment)

Metoda FIVE STEPS jest jakościową,
wskaźnikową metodą oceny ryzyka, w której
określane w definicji ryzyka
prawdopodobieństwo skutków zdarzenia jest
uszczegółowione i przedstawione przez trzy
parametry ryzyka, tj.:
częstotliwość narażenia (ekspozycję),
liczbę osób narażonych,
prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

W metodzie Pięciu Kroków

wartościowanie ryzyka opisuje
wyrażenie:

R=P*F*S*I

gdzie parametrami wartości ryzyka R są:

- prawdopodobieństwo wystąpienia

zdarzenia,

- częstotliwość narażenia (ekspozycja),

- następstwa zdarzenia (skutki),

- liczba osób narażonych.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia

zdarzenia (P)

wartość P

charakterystyka

0,033

prawie niemożliwe

bardzo mało prawdopodobne, ale
możliwe

1,5

mało prawdopodobne, ale może się
zdarzyć

możliwe, ale niecodziennie

równa szansa

prawdopodobne

zdarza się

pewne

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie częstotliwości narażenia (F)

wartość F

charakterystyka

0,5

raz na rok

raz na miesiąc

1,5

raz na tydzień

2,5

raz dziennie

co godzinę

ciągle

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie następstw zdarzenia (S)

wartość S

charakterystyka

0,1

zadrapania, siniaki

0,5

skaleczenia, łagodne obrażenia

proste złamania, lekka choroba

skomplikowane złamania, poważna
choroba

utrata jednej kończyny, utrata oka,
trwała utrata słuchu

utrata dwóch kończyn, utrata oczu

śmierć

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie liczby osób narażonych (I)

wartość I

charakterystyka

1 – 2 osoby

3 – 7 osób

8 – 15 osób

16 – 50 osób

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Po określeniu wskaźnika ryzyka R wartościowania ryzyka
powinniście dokonywać według przyjętej w metodzie skali.

Wartościowanie ryzyka (R)

wartość R

charakterystyka

0-5

pomijalne

5-50

niskie, ale istotne

50-500

wysokie

powyżej 500

nie do przyjęcia

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

GRAF RYZYKA

Jest to metoda jakościowa, w której parametr ryzyka –

prawdopodobieństwo

skutków

zdarzenia

–

jest

prawdopodobieństwo

skutków

zdarzenia

–

jest

uszczegółowione i przedstawione przez 3 dodatkowe

parametry, tj.:



czas występowania zagrożenia (ekspozycję),



możliwość zastosowania ochrony przed zagrożeniem,



prawdopodobieństwo

wystąpienia

niepożądanego

prawdopodobieństwo

wystąpienia

niepożądanego

zdarzenia

Za elementy ryzyka w tej metodzie są przyjmowane:

– wielkość szkód (strat), jakie może spowodować zagrożenie,

– czas występowania zagrożenia (ekspozycja),

– możliwość zastosowania ochrony przed zagrożeniem,

– prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego

zdarzenia.

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie wielkości szkód (S)

oznaczenie

charakterystyka

lekkie obrażenia lub dyskomfort

ciężkie lub nieodwracalne obrażenia
jednej lub większej liczby osób

śmierć najwyżej jednej osoby

śmierć większej liczby osób

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Szacowanie czasu występowania zagrożenia (A)

oznaczenie

charakterystyka

rzadkie do częstego

częste do stałego

Szacowanie ochrony przed zagrożeniem (G)

oznaczenie

charakterystyka

efektywna przy spełnieniu pewnych

warunków

nie dająca prawie żadnych efektów

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Metoda Graf Ryzyka – szacowanie

prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanego

zdarzenia

Szacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia

niepożądanego zdarzenia (W)

oznaczeni

charakterystyka

bardzo małe

małe

relatywnie duże

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Wartościowania ryzyka w tym przypadku dokonujecie za pomocą

grafu, według skali 7-stopniowej dla 3 poziomów.

G 1

G 2

G 1

A 1

A 2

A 1

S 4

S 3

S 2

S 1

START

–

W 3

W 1

W 2

1 - 2 –
ryzyko
małe

3 - 5 –
ryzyko
średnie

6 - 7 –
ryzyko
poważne

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

– stopień skutków

Klasa

prawdopodobieńst

wo skutków

MATRYCA – WARTOŚCIOWANIE RYZYKA METODĄ MATRYCY

RYZYKA 2

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

– skutki zdarzenia

Skal

prawdopodobieńst

wo skutków

TNA

MATRYCA – WARTOŚCIOWANIE RYZYKA METODĄ MATRYCY

RYZYKA 3

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

– prawdopodobieństwo skutków

Pozio

Skutki

zdarzenia

MATRYCA – WARTOŚCIOWANIE RYZYKA METODĄ MATRYCY

RYZYKA 4

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

METODY SZACOWANIA

RYZYKA

Document Outline