UBEZPIECZENIA 

MORSKIE

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

Przez umowę ubezpieczenia morskiego 

ubezpieczyciel zobowiązuje się w zamian za 
składkę ubezpieczeniową wypłacić 
odszkodowanie za szkody poniesione w 
skutek niebezpieczeństw, na jakie przedmiot 
ubezpieczenia jest narażony w związku z 
żeglugą morską. Przepisy o ubezpieczeniu 
morskim stosuje się odpowiednio do 
ubezpieczenia statków znajdujących się w 
budowie.

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

Celem ubezpieczeń morskich jest 

pokrywanie szkód powstających w wyniku 
niebezpieczeństw żeglugi morskiej i 
rozłożenie ryzyka w czasie i między innymi 
ubezpieczonymi.

Ryzykiem jest szkoda, strata lub 

odpowiedzialność, która może, lecz nie musi 
powstać.

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

Ubezpieczenia morskie (marine insurances) są 
szczególną odmianą ubezpieczeń w kategorii 
gospodarczych ubezpieczeń majątkowych 
(ubezpieczenie mienia i odpowiedzialności 
cywilnej) mających własną regulację prawną, 
opartą w dużej mierze na tradycji morskiej 
(przyjęte zasady postępowania, zwyczaje). 

Ubezpieczenia morskie są ściśle powiązane z 
innymi instytucjami prawa morskiego: awarią 
wspólną, zderzeniem statków, ratownictwem, 
odpowiedzialnością armatora. 

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

Przedmiotem ubezpieczenia morskiego 

może być każdy interes majątkowy, 
związany z żeglugą morską i dający się 
ocenić w pieniądzach. W szczególności 
mogą być przedmiotem ubezpieczenia 
morskiego : 

•statek (kadłub i maszyny – tzw. „casco”),
•ładunek, fracht, opłata za przewóz 

pasażerów, opłata czarterowa, spodziewany 
zysk na ładunku, 

•prowizja, 

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

• wydatki awarii wspólnej,
• ryzyka wojenne (osobna polisa !),
• rzeczy osobiste załogi, 
• zobowiązanie z odpowiedzialności cywilnej
• oraz wierzytelność zabezpieczona na statku, 

ładunku lub frachcie.

Ubezpieczenia osobowe załóg i pasażerów na 

życie lub od następstw nieszczęśliwych 
wypadków nie należą do ubezpieczeń 
morskich.

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

Ubezpieczenia morskie dzielą się na: 
• armatorskie (shipowner’s insurance),
•  ładunkowe (cargo insurance), 
• stoczniowe (builder’s insurance), 
• rybołówstwa morskiego (fishery risks 

insurance), 

• morskiego przemysłu wydobywczego (off-

shore insurance) i innych podmiotów 
gospodarki morskiej.

Umowa ubezpieczenia 

morskiego

Ubezpieczenia morskie są dobrowolne i 

powstają na podstawie umowy, czyli mają 
dyspozycyjny charakter. Wyjątkami są:

•odpowiedzialność za zanieczyszczenie 

środowiska, 

•odpowiedzialność cywilna armatora wobec 

pasażera.

Na rynek ubezpieczeń morskich składają się 
nabywcy i sprzedawcy ochrony ubezpieczeniowej 
w zakresie różnorodnych niebezpieczeństw 
(ryzyk) związanych z żeglugą morską, jak i 
instytucje pomocnicze (maklerzy, brokerzy, 
eksperci) ułatwiające kontakty i pośredniczący 
między nabywcą (ubezpieczającym, 
ubezpieczonym) a sprzedawcą 
(ubezpieczycielem, asekuratorem) w załatwieniu 
wszystkich formalności, związanych z 
ubezpieczeniem ryzyka, likwidacją szkody i 
wypłatą odszkodowań.

Rynek ubezpieczeń 

morskich 

Przy ubezpieczeniu dużych wartości 
majątkowych zasoby finansowe jednego 
ubezpieczyciela mogą nie być 
wystarczające do pokrycia szkód z jednego 
wypadku i mogą być trudności w 
ulokowaniu takiego ubezpieczenia. Dlatego 
praktykuje się:
•  koasekurację (coinsurance), 
•  reasekurację (reinsurance),

Rynek ubezpieczeń 

morskich 

• Kluby armatorskie wzajemnych 

ubezpieczeń PandI  (Protection and 
Indemnity - ochrona i ubezpieczenie).

• Są to firmy z dużym doświadczeniem 

prawniczym w zakresie żeglugi morskiej, 
szczególnie w przepisach prawnych kraju 
ich siedziby. 

• Mają swoich przedstawicieli – 

korespondentów (correspondents) w 
większych portach świata.

Kluby P & I

• Zadaniem korespondentów jest udzielenie 

kapitanom pomocy prawnej we wszystkich 
poważnych przypadkach angażujących 
odpowiedzialność cywilną armatora, w tym 
powołanie ekspertów, ustalenie przyczyn 
szkody lub wypadku, przesłuchanie załogi i 
ocena stopnia odpowiedzialności 
armatora, pośredniczenie w kontaktach 
kapitana z przedstawicielami administracji 
morskiej, portu, odbiorców i 
ubezpieczycieli ładunku i innych.

Kluby P & I

• Korespondenci klubu pracują dla 

ubezpieczo-nego armatora, który pokrywa 
koszty ich usług, zwracane armatorowi, 
jeżeli roszczenie przekracza franszyzę.

Kluby P & I

Polisa

Ubezpieczyciel obowiązany jest na żądanie wydać 

osobie, z którą zawarł umowę ubezpieczenia 
polisę, stwierdzającą zawarcie umowy 
ubezpieczenia. Powinna ona zawierać :

•oznaczenie ubezpieczyciela,
•oznaczenie przedmiotu ubezpieczenia,
•oznaczenie niebezpieczeństw objętych umową 

ubezpieczenia,

•warunki standardowe ubezpieczenia,
•załączniki stanowiące dodatkowe warunki 

ubezpieczeniowe i ich zakres,

Polisa

• określenie czasu podróży, na który zawarto 

umowę ubezpieczenia,

• sumę ubezpieczenia,
• miejsce i datę wystawienia polisy,
• podpis ubezpieczyciela.

Polisa może być imienna, na zlecenie lub 

okaziciela.

• Niezwłocznie zgłosić ubezpieczycielowi 

każdą istotną zmianę niebezpieczeństwa, na 

jakie jest narażony przedmiot ubezpieczenia.

• Niezwłocznie zawiadomić ubezpieczyciela o 

każdym wypadku dotyczącym przedmiotu 

ubezpieczenia, jeżeli wypadek stanowić 

może podstawę do roszczenia 

odszkodowawczego z umowy ubezpieczenia. 

Obowiązki 

ubezpieczonego 

• W razie zajścia wypadku powodującego 

szkodę, ubezpieczający obowiązany jest 
zastosować wszelkie dostępne mu, rozsądne 
środki w celu ratowania przedmiotu 
ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie 
lub zmniejszenia jej rozmiarów a także 
zabezpieczyć roszczenia odszkodowawcze 
do osób odpowiedzialnych za szkodę. 

Obowiązki 

ubezpieczonego 

• Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w 

kodeksie, ubezpieczyciel odpowiada za szkody 
będące bezpośrednim następstwem 
niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczenia.

• Ubezpieczyciel  nie odpowiada za szkody 

powstałe z winy umyślnej lub rażącego 
niedbalstwa ubezpieczającego, jednak odpowiada 
za szkody spowodowane zaniedbaniem lub 
błędem nautycznym ubezpieczającego będącego 
kapitanem statku objętego ubezpieczeniem.

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

• Ubezpieczyciel odpowiada za szkody 

spowodowane z winy kapitana, innego 
członka załogi lub pilota.

• Przy ubezpieczeniu statku ubezpieczyciel nie 

odpowiada za szkody powstałe wskutek:

 - wyruszenia w podróż statku niezdatnego do 

żeglugi, nienależycie wyposażonego i 
zaopatrzonego, z niedostateczną załogą lub 
bez niezbędnych dokumentów,

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

- wieku lub zużycia statku,
-  załadowania na statek - za wiedzą 

ubezpieczającego a bez wiedzy 
ubezpieczyciela - materiałów wybuchowych, 
łatwo zapalnych lub innych ładunków 
niebezpiecznych, bez zachowania przepisów 
obowiązujących przy przewozie ładunków 
tego rodzaju.

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

• W razie zderzenia statków ubezpieczyciel 

odpowiada z tytułu ubezpieczenia statku 
zarówno za szkodę w przedmiocie 
ubezpieczenia jak również  za ciążące na 
ubezpieczającym zobowiązania do 
wyrównania szkody wyrządzonej wskutek 
zderzenia osobom trzecim.

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

• Ubezpieczyciel odpowiada za szkody wynikłe 

z każdego wypadku objętego 
ubezpieczeniem do sumy ubezpieczenia. W 
razie zderzenia statków ubezpieczyciel 
obowiązany jest zapłacić ubezpieczającemu 
odszkodowanie za straty lub uszkodzenia 
statku oraz  należne od ubezpieczającego  
odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności 
za zderzenie, choćby łączne odszkodowanie 
przekroczyło sumę ubezpieczenia.

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

• Ubezpieczyciel obowiązany jest zwrócić 

ubezpieczającemu wydatki poniesione na 
przywrócenie do stanu poprzedniego  lub 
naprawienie uszkodzonego przedmiotu 
ubezpieczenia, jak również należne od 
niego wynagrodzenie za ratownictwo oraz 
udział w stratach awarii wspólnej.

 

Odpowiedzialność 

ubezpieczyciela

• Ubezpieczyciel obowiązany jest zwrócić 

ubezpieczającemu wszelkie niezbędne i 
celowe wydatki poniesione w celu 
zachowania przedmiotu ubezpieczenia, 
zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej 
rozmiarów, ustalenia charakteru rozmiarów 
szkody, sporządzenia dyspaszy, sprzedaży 
przedmiotu ubezpieczenia oraz inne 
wydatki poniesione zgodnie ze 
wskazówkami zakładu ubezpieczeń.

Ubezpieczenia od ryzyk 

morskich

• Ubezpieczenie statków od ryzyk morskich 

jest skrótowo określone jako ubezpieczenie 
„casco” lub K+M. (Kadłub i Maszyna – hull 
and machinery) + W (Wydatki-
disbursements).

• Przedmiotem ubezpieczenia w ubezpieczeniu 

statków od ryzyk morskich jest jego kadłub i 
maszyny oraz przynależności ujęte w 
inwentarzu jak i rzeczy zużywalne w 
normalnej eksploatacji statku. 

Ubezpieczenia od ryzyk 

morskich

• Ubezpieczający ma do wyboru różny zakres 

ubezpieczenia, od którego będą zależały 
wysokość składki oraz pokrycie szkody 
przez ubezpieczyciela. 

• Statek może być ubezpieczony:
   - na rok,
   - na określony czas (time),
   -  albo na podróż (voyage). 

Ubezpieczenia od ryzyk 

morskich

• Ubezpieczenie może objąć wszystkie 

ryzyka (all risks) gwarantujące pokrycie:

   -  straty całkowitej, 
   - szkód częściowych, 
   - odpowiedzialności kolizyjnej, 
   - kosztów ratownictwa,
   - awarii wspólnej,
   -  wydatków ponoszonych dla ograniczenia 

   szkody i zabezpieczenia statku przed 
dalszymi stratami (sue and labour). 

Franszyza

• We wszystkich ubezpieczeniach morskich 

stosuje się franszyzę (deductible). 

• Jest to kwota, poniżej której ubezpieczyciel 

nie pokrywa roszczenia i jest ona zawsze 
potrącona z odszkodowania. 

• Przykładowo, jeżeli wszystkie koszty 

remontu statku wynoszą 10 tys. dolarów a 
franszyza została ustalona na 5 tys. 
dolarów, ubezpieczyciel pokrywa tylko 5 
tys. Dolarów.

Franszyza

• Franszyza jest uzgodniona przy zawarciu 

ubezpieczenia i ma na celu 
wyeliminowanie małych szkód z rozliczenia 
z ubezpieczycielem oraz obniżenie składki 
ubezpieczeniowej.

•  Z tych powodów niektórzy armatorzy 

decydują się na wysokie franszyzy w 
ubezpieczeniu statków od ryzyk morskich. 

Pokrywane niebezpieczeństwa

Pokryte są straty lub szkody spowodowane przez:
• niebezpieczeństwa morza, rzek, jezior oraz innych wód dostępnych 

dla nawigacji;

• ogień, eksplozję;
• kradzież przy użyciu przemocy przez osoby z poza statku;
• jettison – uszkodzenie statku przy wyrzuceniu ładunku za burtę;
• piractwo;

• Pokrywane niebezpieczeństwa

• kontakt z lądowym środkiem transportu, wyposażeniem doku lub 

portu;

• trzęsienie ziemi, wybuch wulkanów i uderzenie pioruna;
• wypadki przy załadunku, wyładunku lub przemieszczenia ładunku 

lub bunkru.

Pokrywane niebezpieczeństwa

Pokryte są również następujące straty i szkody pod 
warunkiem, że nie zostały spowodowane brakiem 
staranności ubezpieczającego, właściciela statku, 
zarządzających oraz inspektorów lub ich personelu 
lądowego: 
•wybuch kotłów, pęknięcie wałów lub ukryte wady 
urządzeń maszynowych lub kadłuba;
•zaniedbanie kapitana, oficerów, załogi lub pilotów;
•zaniedbanie osób dokonujących naprawy lub 
czarterującego pod warunkiem, że nie są objęci 
tym ubezpieczeniem; 

Pokrywane niebezpieczeństwa

• barateria kapitana, oficerów lub załogi;
• kontakt z samolotem, helikopterem lub 

podobnymi obiektami lub obiektami 
spadającymi z nich.

- barateria w prawie morskim: rozmyślne, 

bezprawne działanie kapitana lub członka 
załogi na szkodę statku lub ładunku.