Slajd 1

przysadka

Jest ona zlokalizowana wewnątrz

czaszki

w okolicy kostnego

zagłębienia nazywanego

siodłem tureckim

. Przysadka jest

ściśle funkcjonalnie związana z

częścią

mózgu

–

podwzgórzem

Przysadka dzieli się na trzy części:

przednią środkową i tylną. Część przednia

i środkowa powstały z nabłonka

wyścielającego podniebienie wtórne,

natomiast część tylna powstała z

podwzgórza i funkcjonalnie jest jego

częścią: nie wytwarza ona własnych

hormonów, a jedynie magazynuje i

wydziela

oksytocynę

wazopresynę

(hormon antydiuretyczny).

Część przednia (gruczołowa) wydziela:

hormon wzrostu

(GH) odpowiedzialny za rozrost

organizmu, transport aminokwasów i syntezę białek,

wzrost poziomu glukozy we krwi, rozkład tłuszczów

zapasowych oraz zatrzymanie jonów wapniowych i

fosforanowych potrzebnych do rozrostu kości;

prolaktynę

(PRL) – u kobiet zapoczątkowuje i

podtrzymuje wydzielanie mleka (laktacja), a u kobiet

karmiących hamuje wydzielanie estrogenu blokując

menstruację i owulację;

hormon adrenokortykotropowy

ACTH wzmaga

wydzielanie hormonów przez korę nadnerczy;

hormon tyreotropowy

TSH - pobudza tarczycę do

wydzielania trijodotyroniny i tyroksyny, czyli pobudza

metabolizm. Występuje między tymi gruczołami zasada

sprzężenia zwrotnego, tzn. zwiększenie stężenia TSH

powoduje zwiększenie stężenia T4 (tyroksyna) i T3

(trójjodotyronina), których zwiększenie stężenie we

krwi powoduje zmniejszenie wydzielania TSH.

hormon folikulotropowy

FSH – u kobiet pobudza wzrost i

dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego oraz wydzielanie

estrogenu, u mężczyzn pobudza spermatogenezę;

hormon luteinizujący

LH – u kobiet podtrzymuje

jajeczkowanie

i produkcję

progesteronu

, a u mężczyzn

pobudza produkcję

testosteronu

;

endorfiny

PEA.

Część środkowa wydziela:

hormon melanoforowy

MSH – pobudza komórki

barwnikowe skóry do syntezy

melaniny

Część tylna (nerwowa) magazynuje:

oksytocynę – wspomaga zapłodnienie oraz

powoduje skurcze mięśni macicy, co ma

znaczenie podczas akcji porodowej;

wazopresynę ADH (hormon antydiuretyczny).

Hormony części tylnej przysadki są

syntetyzowane w okolicy podwzgórzowej

przedniej.

Szyszynka

- jeden z

gruczołów wydzielania wewnętrznego

, leżący

pomiędzy wzgórkami górnymi

blaszki pokrywy

Gruczoł znajduje się w zagłębieniu, pod

blaszką czworaczą

, kontaktując się z

kresomózgowiem

szypułą szyszynki. Ma

stosunkowo niewielkie rozmiary - długość 5–

8 mm, a szerokość 3–5 mm.

Komórki szyszynki -

pinealocyty

- produkują tzw.

hormon snu

, czyli

melatoninę

. Melatonina i jej

pochodne metabolity są wydzielane do płynu

mózgowo - rdzeniowego i do krwi. Jego wydzielanie

jest ściśle związane z bodźcami świetlnymi - ich

obecność hamuje produkcję tego hormonu. U ssaków

wywiera także hamujący wpływ na wydzielanie

hormonów gonadotropowych, zapobiegając

przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu. Czynność

wydzielnicza szyszynki przebiega zgodnie z dobowym

rytmem zmian oświetlenia i zapewne wpływa na

rytmiczność różnych funkcji fizjologicznych

Tarczyca

jest umiejscowiona w przednio-dolnej

części

szyi

. Zbudowana jest z dwóch

płatów bocznych połączonych wąską

cieśnią (węziną). Czasami występuje

także trzeci płat – piramidowy.

Tarczyca

Miąższ gruczołu stanowią głównie pęcherzyki,

których wielkość waha się od 20 do 900 µ

. Są one

główną masą tego gruczołu. Ich ściana zbudowana

jest z jednowarstwowego

nabłonka

, najczęściej

sześciennego, choć może być on także płaski. Zależy

to od stanu czynnościowego gruczołu. Nabłonek

sześcienny jest z kolei formą aktywną – hormony są

syntetyzowane. Zmiana wielkości komórek wiąże się

z tym, że tarczyca jako jedyny gruczoł człowieka tak

obficie magazynuje produkowane przez siebie

hormony (T3-trójjodotyronina i T4-tyroksyna), zanim

zostaną one uwolnione do krwi.

Oprócz komórek nabłonkowych w

miąższu tarczycy znajdują się także

komórki C (przypęcherzykowe). Pochodzą

one z grzebienia nerwowego. Są to duże

komórki o owalnych jądrach, najczęściej

leżące na obwodzie pęcherzyków,

czasem także pomiędzy nimi. Produkują

one hormon – kalcytoninę oraz

somatostatynę

serotoninę

Przytarczyce

gruczoły przytarczyczne

– 1-8

małych

gruczołów

, z reguły 4 układające

się w dwie pary: dwa pod dolnymi i dwa

pod górnymi biegunami

gruczołu tarczowego

, osadzone na jej

tylnej powierzchni w masie otaczającej ją

tkanki łącznej

- rzadko zlokalizowane są

wewnątrz tarczycy, w

a nawet

Ich rozmiary są niewielkie, z reguły

ważą razem ok. 100 mg. Wydzielają

one

parathormon

odpowiedzialny za

regulację poziomu wapnia we krwi i

płynie tkankowym

. Jest on

odpowiedzialny za zwiększanie

poziomu

wapnia

krwi

przez

uwalnianie wapnia z kości i resorpcję

wapnia z

kanalików nerkowych

Nadnercze

parzysty, niewielki (waga około 10-18

gramów)

gruczoł

wydzielania wewnętrznego

położony zaotrzewnowo na górnym biegunie

nerki

Schemat nadnerczy, widok od tyłu

Nadnercza składają się z części

korowej

rdzeniowej

różnych pod względem budowy i

czynności. Kora stanowi główną masę gruczołu -

około 80-90% całego nadnercza. Składa się z

trzech warstw o różnej budowie histologicznej:

kłębkowatej , pasmowatej i siatkowatej

Kora wytwarza

hormony

glikokortykoidy (syntetyzowane w komórkach

warstwy siatkowatej i pasmowatej), z których

najważniejszy jest

kortyzol

mineralokortykoidy (w warstwie

kłębkowatej), z których najsilniejsze

działanie wykazuje

aldosteron

niewielkie ilości hormonów płciowych -

androgenów (w warstwach pasmowatej i

siatkowatej).

Rdzeń nadnerczy wytwarza katecholaminy. Stale

wydziela do krwi niewielkie ilości adrenaliny.

Natomiast wszelkie stany emocjonalne, takie jak

gniew czy strach, powodują nagłe wydzielanie do

krwi dużej jej ilości. W rdzeniu nadnerczy

produkowane są też niewielkie ilości

noradrenaliny.

Hormony wydzielane przez korę nadnerczy

utrzymują równowagę wodno-mineralną

organizmu (aldosteron), pomagają również w

sytuacji długotrwałego stresu, podnoszą stężenie

glukozy we krwi.

Document Outline