1

Traumatologia narządów ruchu

2

Traumatologia narządów ruchu - uraz

Uraz (trauma) – jest to działanie czynnika zewnętrznego

wywołujące zmiany anatomiczne, czynnościowe,
miejscowe i ogólne. Uraz zaliczamy do chorób
ogólnoustrojowych, gdzie niepożądanym efektem może
być bezczynność ruchowa, która pogłębia patologię
urazową.

Najbardziej niekorzystnym elementem w leczeniu chorych

urazowych jest unieruchomienie. 100% chorych
urazowych wymaga rehabilitacji, niekoniecznie
związanej z chorym narządem.

Podstawowy cel rehabilitacji to usunięcie skutków

unieruchomienia związanego z:

1. Leżeniem;
2. Unieruchomieniem zewnętrznym;
3. Unieruchomieniem wewnętrznym.

3

Traumatologia narządów ruchu - uraz

Unieruchomienie zewnętrzne to:

• opatrunek gipsowy, szyny, tutory;

• opatrunki watowe – opaskowe, aparaty ortopedyczne.
Unieruchomienie wewnętrzne to – materiały

zespalające kości np. druty, blachy, śruby.

Podział urazów.
1. Mechaniczne

• bezpośrednie – do uszkodzenia tkanek dochodzi w

miejscu zadziałania urazu spowodowanego przez
wypadki komunikacyjne, przemysłowe, postrzały,
złamania samoistne (uderzenie, stłuczenie lub
zmiażdżenie);

• pośrednie – uszkodzenie powstaje z dala od miejsca

urazu wskutek przemieszczenia sił (skręcenie,
nadwichnięcie, zwichnięcie, złamanie skośne lub
spiralne);

2. Termiczne – oparzenia, odmrożenia.

4

Traumatologia narządów ruchu - uraz

Do najczęściej występujących uszkodzeń urazowych należą:

 stłuczenie tkanek – dochodzi do wylewów krwawych w
tkankach, zasinienia, obrzęków skóry a zmianom tym
towarzyszy ból o różnym natężeniu.

 skręcenie – naderwanie więzadeł, torebki stawowej, błony
maziowej, w wyniku czego dochodzi do wysięku
śródstawowego, krwiaka, bólu i obrzęku.

 zwichnięcie – przemieszczenie względem siebie
powierzchni stawowych. Często towarzyszy wylew krwi do
stawu, uszkodzenie więzadeł, torebki stawowej a czasem
ścięgien, nerwów i chrząstek stawowych.

 złamanie – przerwanie ciągłości kości na skutek urazu
bezpośredniego lub pośredniego.

5

Traumatologia narządów ruchu - uraz

Na skutek silnego urazu może dojść do wstrząsu.

Wstrząs – jest to niewydolność krążenia na poziomie
komórkowym (załamanie krążenia w ustroju).

Objawy kliniczne:

• chory jest blady;

• zaburzenie świadomości;

• pokryty potem, pobudzony ruchowo;

• przyspieszone, niemiarowe tętno;

• obniżone ciśnienie, zapadnięte żyły;

• oddech płytki, przyspieszony;

• stan chorego ciężki.

6

Złamania kości

Złamanie – jest wynikiem nagle działającej dużej siły.
Energia kinetyczna przenosi się na kość, niszczy mięśnie i
otaczające tkanki miękkie. Każdemu złamaniu towarzyszy
krwiak pourazowy, martwica tkanek miękkich i miejscowy
obrzęk.

Złamania dzielimy na:

• otwarte – przerwanie ciągłości kości z uszkodzeniem
powłok (skóra, powięź, mięśnie);

• zamknięte – przerwanie ciągłości kości bez uszkodzenia
powłok:

- stabilne – nastawiamy;

- niestabilne – operujemy.

7

Złamania kości

Złamanie wywołuje:

• przerwanie naczyń okostnej;

• przerwanie naczyń śródkostnej;

• przerwanie naczyń jamy szpikowej;

• przerwanie naczyń przylegających mięśni.

Gojenie złamań:
1. Etap krwiaka – dochodzi do krzepnięcia w ciągu 6-8

godzin;

2. Etap rozrastania się tkanki łącznej;
3. Etap rozwoju młodej kostniny – rozwój trwa ok. 2-3

tygodnie;

4. Etap przekształcania kostniny łącznotkankowej w kość

włóknistą – powstaje tzw. zrost kliniczny w ciągu ok. 2
miesięcy;

5. Etap stopniowej mineralizacji (zrostu włóknistego);
6. Etap przebudowy na dojrzałą tkankę kostną.
Zrost tkanki kostnej w dobrych warunkach trwa ok. 6

tygodni (kość ramienna, piszczelowa), natomiast zrost
kości dużych (np. udowa) trwa ok. 8-10 tygodni.

8

Złamania kości

Charakter złamań dorosłych i dzieci.

Charakter

złamań

Dzieci

Dorośli

kość

elastyczna

twarda

okostna

gruba

cienka

rozkawałkowanie

rzadko

często

zrost

gwałtowny

wolny

brak zrostu

rzadko

często

rozmodelowanie

znaczne

niewielkie

U osób starszych kości są osteoporotyczne i kruche –
pękają na kawałki – złamania typu „tłukącego się szkła”.
U dzieci kości są elastyczne, nie dochodzi do przerwania
okostnej – złamania typu „zielonej gałązki”.

9

Złamania kości – postępowanie

rehabilitacyjne

Podstawowe zasady leczenia złamań.

1. Natychmiastowa anatomiczna rekonstrukcja,

nastawienie odłamów kostnych.

2. Dokładne i nieprzerwane unieruchomienie złamania aż

do uzyskania zrostu kostnego.

3. Jak najszybsze rozpoczęcie czynności przez narząd ruchu

(włącznie z uszkodzonym odcinkiem).

Postępowanie lecznicze w okresie
unieruchomienia.

1. Nauczenie chorego sposobów odciążania okolic ciała

narażonych na ucisk, powstanie odleżyn itp..

2. Zapobieganie powstawaniu zakrzepów i powikłań

ogólnoustrojowych przez prowadzenie ćwiczeń
oddechowych, ogólnousprawniających i napięć
izometrycznych mięśni.

10

Złamania kości – postępowanie

rehabilitacyjne

3. Zapobieganie zanikom mięśniowym i utrzymanie pełnej

ruchomości stawów nie objętych unieruchomieniem
przez stosowanie ćwiczeń czynnych wolnych i czynnych
z oporem.

4. Zapobieganie zanikom mięśni i zrostom tkanek miękkich

okołostawowych w unieruchomieniu poprzez stosowanie
napięć izometrycznych mięśni, ćwiczeń
kontralateralnych i ipsilateralnych.

5. Kontrola ukrwienia, czucia powierzchownego i ruchów

palców.

6. Przygotowanie chorego do chodzenia o kulach w

przypadku uszkodzeń kończyn dolnych przez
wzmocnienie mięśni tułowia, kończyn górnych, obręczy
kończyny górnej i stopniową pionizację.

7. Nauka czynności związanych z samoobsługą w celu

uniezależnienia chorego od otoczenia.

11

Złamania kości – postępowanie

rehabilitacyjne

Postępowanie po zdjęciu unieruchomienia.

1. Usprawnianie chorej kończyny rozpoczynamy od ćwiczeń

czynno-biernych w celu zmniejszeni odruchowego
napięcia mięśni.

2. Przy słabym wzroście złamania w celu zwiększenia

zakresu ruchów czynnych stosujemy ćwiczenia czynne w
odciążeniu.

3. W celu zmniejszenia lub usunięcia bolesności stawu

kinezyterapię uzupełnia się leczeniem fizykalnym.

4. W przypadku przykurczów w miarę możliwości stosuje się

ćwiczenia metodą poizometrycznej relaksacji mięśni lub
ćwiczenia redresyjne poprzedzone rozgrzewającymi
zabiegami fizykalnymi.

12

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy

w złamaniach

Rozpoznanie złamania:

• ból i obrzęk w okolicy urazu;

• nieprawidłowe ustawienie kości (np. nienaturalne
ustawienie stopy w przypadku złamania podudzia);

• nieprawidłowa ruchomość w miejscu złamania, której
może towarzyszyć tarcie o siebie odłamów kostnych;

• krwawienie lub zasinienie w okolicy urazu;

• obecność fragmentów kostnych lub końców złamanej
kości w ranie;

13

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy

w złamaniach

Zalecenia ogólne:

• poszkodowanego należy jak najmniej poruszać, gdyż
grozi to dodatkowym uszkodzeniem okolicznych tkanej
oraz samej kości;

• ranę w miejscu urazu należy nakryć jałowym
opatrunkiem i w marę potrzeby opanować krwawienie
(opatrunek uciskowy);

• złamań i zwichnięć nie należy nastawiać, a jedynie je
unieruchamiać (w przypadku złamań unieruchamiamy dwa
sąsiednie stawy);

• kończyny górne unieruchamia się do tułowia a dolne
jedną do drugiej;

• należy walczyć z rozwijającym się wstrząsem, układając
poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, uważając
przy tym, aby nie poruszać uszkodzoną kością;

• nie należy podawać poszkodowanemu płynów i jedzenia;

• w każdym przypadku złamania należy wezwać
pogotowie.

14

Najczęstsze złamania kości kończyny górnej

Złamania kości ramiennej.

 złamania szyjki kości ramiennej – są to złamania typu
przywiedzeniowego lub odwiedzeniowego (częściej u
kobiet).
Leczenie – korekcja i unieruchomienie w opatrunku typu
Dessaulta na okres ok. 4 tygodni.

 złamania trzonu kości ramiennej – często złamania
spiralne z przemieszczeniem odłamów. Złamania są trudne
do nastawienia i nierzadko powikłane zrostem opóźnionym.
W 10% przypadków dochodzi do uszkodzenia nerwu
promieniowego.
Objawy uszkodzenia:

 ręka opadająca;

 brak czynnego zgięcia grzbietowego nadgarstka,
wyprostu palców i kciuka;

 ograniczenie ruchów nawracania przedramienia;

 zaburzenie czucia na grzbietowej powierzchni
przedramienia i ręki.

15

Najczęstsze złamania kości kończyny górnej

Złamanie kości ramiennej
z przemieszczeniem

16

Najczęstsze złamania kości kończyny górnej

Leczenie – zachowawcze, operacyjne tylko w powikłaniach.
Należy rozpoznać typ uszkodzenia nerwu.

 złamania dolnej nasady kości ramiennej – są to złamania
typu wyprostnego, zgięciowego oraz pośrednie
(najczęściej wieloodłamowe). W przypadku złamań z
rozkawałkowaniem kości mamy do czynienia ze
zwichnięciem stawu łokciowego.
Powikłania:

 uszkodzenie nerwu łokciowego i promieniowego;

 uszkodzenie tętnicy ramiennej i promieniowej;

 przykurcz Volkmanna.

Leczenie – zachowawcze, operacyjne w powikłaniach.

17

Najczęstsze złamania kości kończyny górnej

Złamania dalszej nasady kości promieniowej.

 złamanie wyprostne typu Collesa – powstaje przy upadku
lub urazie działającym na dłoń. Kość promieniowa łamie się
powyżej stawu nadgarstkowego (częściej u kobiet).

 złamanie zgięciowe typu Smitha – powstaje przy upadku
na grzbiet ręki.
Unieruchomienie w w/w wypadkach obejmuje obie kości
przedramienia i rękę do głów kości śródręcza – od 4 do 6
tygodni.
Leczenie – zachowawcze.
Częste występowanie zespołu Sudecka.

18

Najczęstsze złamania kości kończyny górnej

Ogólne zasady usprawniania po złamaniu kończyny
górnej:

• ćwiczenia oddechowe;

• ćwiczenia czynne odcinków nie objętych gipsem;

• ćwiczenia izometryczne odcinków objętych gipsem (10
serii po 10 napięć);

• ćwiczenia ułożeniowe (unoszenie i opuszczanie kończyny
objętej gipsem);
Po stwierdzeniu zrostu kostnego i zdjęciu unieruchomienia:

• ćwiczenia czynne w odciążeniu w systemie ciężarkwo-
bloczkowym w leżeniu na plecach;

• ćwiczenia czynno-bierne lub samowspomagane w siadzie;

• ćwiczenia czynne pod kontrolą;

• ćwiczenia ogólnousprawniające;
Fizykoterapia: krioterapia, jontoforeza (ksylokaina,
profenid), laser, hydroterapia.
Farmakoterapia.

19

Uszkodzenia miednicy

Przyczyny uszkodzeń miednicy:

 gwałtowny skurcz mięśni;

 uraz bezpośredni – zgniecenie, przejechanie;

 uraz pośredni – przeniesienie siły urazu działającego na
kończyny np. skok z wysokości, uraz komunikacyjny typu
„deski rozdzielczej”.
Rodzaje złamań:

 złamania izolowane – dotyczą najczęściej jednej kości.
Złamania kości łonowej, kości kulszowej lub talerza kości
biodrowej bez przemieszczenia odłamów – wymagają leżenia
w łóżku ok. 6 tygodni.

 złamania wielomiejscowe – większość złamań kości
łonowych i kości kulszowych mogą się łączyć z uszkodzeniem
stawów krzyżowo-biodrowych lub złamaniami kości biodrowej
z jej przemieszczeniem.

 złamania złożone – połączone z nadwichnięciem i
zwichnięciem odłamów – uszkodzenie pierścienia miednicy.

20

Uszkodzenia miednicy

Objawy złamania miednicy:

• ból samoistny w okolicy uszkodzenia, nasilający się w
czasie próby ruchu;

• bolesność w czasie próby rozchylania lub ściskania
talerzy biodrowych;

• skrócenie kończyny dolnej (złamanie z przemieszczeniem
odłamów) po stronie przemieszczenia;

• zniekształcenie obrysów miednicy;

• zatrzymanie moczu – w przypadku uszkodzenia cewki
moczowej.

Powikłania:

• wstrząs – przy poważniejszych uszkodzeniach miednicy;

• uszkodzenie pęcherza moczowego i cewki moczowej;

21

Uszkodzenia miednicy

Leczenie:

• Zachowawcze – w przypadku złamań miednicy
prostych, bez powikłań. Złamania połączone z
przemieszczeniem odłamów wymagają nastawiania
wyciągiem lub ręcznego nastawiania i unieruchomienia.

• Zespołowe leczenia operacyjne (ortopeda, chirurg
ogólny, urolog) – w złamaniach powikłanych
uszkodzeniami narządów jamy brzusznej lub miednicy.

22

Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy

w złamaniach

23

Najczęstsze złamania kończyny dolnej

Złamania szyjki kości udowej.
Stanowią one uszkodzenia typowe dla wieku starczego w
związku z rzeszotnieniem kości, osłabieniem mięśni i
zmniejszeniem sprawności. Najczęściej dochodzi do
złamań z przemieszczeniem odłamów.
Podział złamań:

• złamanie podgłowowe – rokujące najgorzej;

• złamanie przezszyjkowe;

• złamanie przykrętarzowe – rokujące najlepiej.

Złamanie szyjki zaklinowane (bez przemieszczenia) - może
powodować nieduże bóle w czasie chodzenia, z tego
powodu może być początkowo przeoczone, a rozpoznane
dopiero po rozklinowaniu odłamów.

24

Najczęstsze złamania kończyny dolnej

Leczenie:
Kończyna zostaje bez opatrunku gipsowego, zabezpiecza
się ją przed rotacją zewnętrzną szyną lub łuską gipsową.

W pierwszych dniach po złamaniu zaleca się:

• ćwiczenia czynne stopy;

• ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego;

• ćwiczenia kontralateralne;

• ćwiczenia zginania i prostowania w stawie biodrowym i
kolanowym;

Po 2-3 tygodniach – ruchy przywodzenia i

odwodzenia (ruchy rotacyjne pod koniec usprawniania).

Po 4 tygodniach – nauka chodzenia z odciążeniem

kończyny (chód dwutaktowy z naprzemienną symetryczną
pracą mięśni kończyn górnych).

25

Najczęstsze złamania kończyny dolnej

Złamanie szyjki z przemieszczeniem:

• bolesność przy próbach ruchu w stawie biodrowym;

• ustawienie kończyny w rotacji zewnętrznej i
przywiedzeniu;

• skrócenie kończyny – przy dużym przemieszczeniu
odłamów.

Leczenie:
1. Zachowawcze (wyjątkowo);
Opatrunek gipsowy obejmuje miednicę i sięga do kostek.

Dobór ćwiczeń w początkowym okresie:

- ćwiczenia czynne stopy;

- ćwiczenia izometryczne mięśni objętych gipsem;

- ćwiczenia kontralateralne;

- ćwiczenia oddechowe;

- ćwiczenia ogólnousprawniające.

26

Najczęstsze złamania kończyny dolnej

Dobór ćwiczeń po zdjęciu gipsu:

• ćwiczenia bierne;

• ćwiczenia czynno-bierne;

• ćwiczenia wspomagane;

• ćwiczenia w odciążeniu, w odciążeniu z oporem;

• ćwiczenia z oporem;

• nauka chodu.

2. Operacyjne zespolenie odłamów – endoproteza.
Zasadą postępowania ortopedycznego jest jak najszybsze
uruchomienie, spionizowanie i umożliwienie pacjentowi
chodzenia.

w płaszczyźnie strzałkowej

27

Najczęstsze złamania kończyny dolnej

Złamanie kości goleni.

Podział złamań:

• Złamanie górnej przynasady kości piszczelowej –
mechanizm bezpośredni (złamanie otwarte) lub
mechanizm pośredni (złamanie zamknięte).
Najniebezpieczniejsze są złamania otwarte i uszkodzenia
skóry (grozi infekcją).

• Złamania trzonu kości piszczelowej – rozróżniamy
złamanie poprzeczne (mechanizm zgięcia), skośne
(mechanizm odwiedzenia lub przywiedzenia) oraz spiralne
(mechanizm skręcenia).
Złamania nastawia się doraźnie zachowawczo.
Leczenie operacyjne – jeżeli złamania trudno nastawić lub
nastawienie utrzymać (złamania skośne lub spiralne).

• Złamania dolnej przynasady i złamania kostek.

28

Najczęstsze złamania kończyny dolnej

Ogólne wskazówki do usprawniania.

Okres początkowy:

• ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego,
trójgłowego i pośladkowych;

• ćwiczenia ułożeniowe – kończynę z gipsem unosi się do
góry (poprawa krążenia);

• ćwiczenia ogólnousprawniające.

Usprawnianie po zdjęciu gipsu:

• ćwiczenia w stawie kolanowym

- ćwiczenia czynno-bierne, wspomagane i
samowspomagane;
- ćwiczenia w odciążeniu, odciążeniu z oporem.

29

Powikłania złamań

Powikłania:
1. Zrost opóźniony;
2. Zrost w wadliwym ustawieniu;
3. Staw rzekomy;
4. Martwica kości;
5. Przykurcz ischemiczny Volkmanna;
6. Zespół Sudecka;
7. Przykurcze i zesztywnienia;
8. Skostnienia pozaszkieletowe;
9. Zaniki mięśni;
10.Odleżyny – na krętarzu kości krzyzowej, kłykciach

kości udowej, kości piszczelowej i pięty.

30

Powikłania złamań – stawy rzekome

Staw rzekomy jest to:

• utrwalony brak zrostu między dwoma odłamami;

• końcowe zejście wygasłych procesów naprawczych w
szczelinie złamań;

• jedno z najpoważniejszych niepowodzeń w leczeniu
złamań, często po wielu miesiącach bezskutecznego
przedłużenia unieruchomienia.

Objawy:

• ból;

• obrzęk;

• uczucie osłabienia mięśniowego;

• sprężynowanie przy próbie posługiwania się kończyną;

• objawy te mają mniejsze nasilenie niż w przypadku
opóźnionych zrostów.

31

Powikłania złamań – stawy rzekome

Przyczyny:
1. Nadmierna ruchomość odłamów.

• Nieodpowiednie unieruchomienie;

2. Słaby kontakt między odłamami.

• Interpozycja tkanek miękkich;

• Nadmierny wyciąg;

• Przemieszczenie odłamów;

3. Upośledzenie unaczynienia.

• Uszkodzenie naczyń, okostnej mięśni;

• Złamanie wieloodłamowe;

4. Infekcje.

• Martwiaki, osteoliza;

• Obluzowanie materiału zespalającego;

5. Schorzenia ogólne (predysponujące).

• Wiek, odżywianie, steroidy, oparzenia, promieniowanie

jonizujące.

32

Powikłania złamań – skostnienia

pozaszkieletowe

Skostnienia pozaszkieletowe – tworzenie się tkanki

kostnej poza układem szkieletowym.

Występuje w trzech postaciach:
1. Następstwa ciężkich zmian neurologicznych (paraplegie

po urazach rdzenia, hemiplegie).

2. Po bezpośrednich urazach mięśni.
3. Choroba Münchmayera.

33

Powikłania złamań – skostnienia

pozaszkieletowe po bezpośrednich urazach

mięśni

Rozwijają się po urazach narządu ruchu lub po zabiegach
operacyjnych, najczęściej stawu biodrowego.
Kostnienie najczęściej pojawia się w:

• mięśniach uda, ramienia;

• po zerwaniu mięśni;

• zwichnięciach stawu biodrowego lub łokciowego.
Podłożem do powstania kostnień pozaszkieletowych jest
krwiak towarzyszący złamaniom.
Kostnienia po zabiegach endoprotezoplastyki stawu
biodrowego dotyczą ok. 3-30% operowanych, u 2-3%
występuje ograniczenie ruchu (częściej u mężczyzn).
Etiologia nie jest do końca poznana – krwawienie
śródtkankowe, martwica mięśni, urazy tkanek miękkich.

34

Powikłania złamań – skostnienia

pozaszkieletowe po bezpośrednich urazach

mięśni

Czynniki usposabiające do powstania zmian:

• krwiaki pooperacyjne;

• przedłużający się drenaż rany;

• zakażenia;

• usuwanie wyrośli kostnych;

• osteotomia krętarza większego;

• brak zrostu.
Klasyfikacja według Brooka:
1. Wysepki kostne w sąsiedztwie stawu.
2. Wypustki kostne wychodzące z miednicy i okolicy

krętarza większego, pomiędzy nimi pas wolny od
skostnień.

3. J/w ale pas bez skostnień, <1cm.
4. Pomost kostny między miednicą a bliższą nasadą kości

udowej.

35

Powikłania złamań – skostnienia

pozaszkieletowe po bezpośrednich urazach

mięśni

Leczenie.

• profilaktyka urazów;

• wyłączenie bodźców bólowych;

• unieruchomienie na 3 tygodnie po repozycji zwichnięcia;

• ćwiczenia redresyjne i poprawiające zakres ruchów;

• naświetlanie promieniami RTG;

• indometacyna;

• leczenie operacyjne.

36

Powikłania złamań – zespół Sudecka

Zespołem Sudecka nazywamy bolesne obrzmienie

tkanek przystawowych ograniczające ruchy w stawie z
pojawieniem się zmian dystroficznych w obrębie tkanek
miękkich i tkanki kostnej (przystawowo-plamisty zanik
struktury kostnej).

Zespół Sudecka dotyczy osób dorosłych.
Przyczyny:

• złamania kości;

• urazy stawów i tkanej miękkich;

• odmrożenia i oparzenia;

• procesy zapalne;

• uszkodzenia nerwów.
W przebiegu zespołu Sudecka wyróżnia się trzy okresy:
1. Okres ostry.
2. Okres dystrofii.
3. Okres zaniku – zmiany nieodwracalne (możliwa

częściowa poprawa funkcji stawu.

zmiany odwracalne

37

Powikłania złamań – zespół Sudecka

Okres ostry (kilka tygodni do kilku miesięcy).
Objawy:

• silne bóle;

• wzmożony przepływ krwi przez naczynia;

• przekrwienie, obrzęk;

• wzmożone ucieplenie;

• zanik mięśni;

• ograniczenie ruchomości w stawach;

• obraz RTG: plamkowate odwapnienia.

38

Powikłania złamań – zespół Sudecka

Okres dystrofii (6 tygodni do 4 miesięcy).
Objawy:

• skurcz naczyń;

• skóra cienka, wilgotna, chłodna;

• wstrzymanie wzrostu owłosienia;

• kruche i łamliwe paznokcie

• postępujący zanik mięśni;

• pogłębienie przykurczów w stawach;

• dalsze odwapnienia kości.
Okres zaniku (6 – 12 miesięcy).
Objawy:

• skóra cienka, błyszcząca, chłodna (przypomina przykurcz
Volkmanna);

• dalszy zanik mięśni;

• zesztywnienie stawów;

• zgąbczenie kości.

39

Powikłania złamań – zespół Sudecka

W zespole Sudecka rokowanie uzależnione jest od:

-Ciężkości choroby – nieznacznie nasilony proces
chorobowy oraz właściwe leczenie – dobre rokowanie
(cofnięcie objawów).

- Umiejscowienie procesu – w obrębie stopy – pomyślne
rokowanie, w obrębie barku, nadgarstka i palców – gorsze
rokowanie.

- Rozpoczęcia leczenia – późne rozpoznanie, niewłaściwe
leczenie powodują ograniczenia ruchowe w stawach,
zesztywnienia stawów, zaniki mięśniowe.

40

Powikłania złamań – zespół Sudecka

Leczenie.
Profilaktyka

• właściwe unieruchomienie;

• poprawna repozycja złamań;

• osteosynteza stabilna (leczenie operacyjne za pomocą
płytek metalowych oraz śrub) – pozwala na wczesne
usprawnianie;

• poprawa ukrwienia – przeciwobrzękowe ułożenie
kończyny.
Okres ostry
W okresie tym (ból, obrzęk) nie należy wykonywać
zabiegów fizykoterapeutycznych oraz ćwiczeń biernych.
Stosuje się:

• unieruchomienie chorego odcinka kończyny na okres
około 10 dni (działanie przeciwbólowe);

• zmienne ułożenie kończyny (wysokie, poziome, niskie); w
wysokim ułożeniu kończyny – ćwiczenia czynne palców
stóp (zapobieganie zastojowi żylnemu).

41

Powikłania złamań – zespół Sudecka

• ćwiczenia czynne wolne i czynne z dawkowanym oporem
poza chorym odcinkiem (bez wywoływania bólu);

• krioterapia;

• delikatne masaże po ustąpieniu objawów bólowych;
Okres dystrofii.
W okresie tym nadal utrzymuje się bolesność stawów,
ograniczenie ruchomości, zaniki mięśniowe oraz
postępujące odwapnienie kości.
Stosuje się;

• ćwiczenia czynne i czynne w odciążeniu
chorego odcinka;

• ćwiczenia czynne z oporem,

• ćwiczenia kontralateralne i ipsilateralne;

• ćwiczenia bierne (bardzo delikatnie);

• ćwiczenia ogólnousprawniające – utrzymanie
sprawności;

w celu
zwiększenia
zakresu ruchu

42

Powikłania złamań – zespół Sudecka

• fizykoterapię (skierowaną objawowo na ból)

- jonoforeza (np. nowokainowa)
- masaż wirowy, klasyczny – usprawnienie trofiki i

funkcji

skóry, powięzi i ścięgien;

- blokady nowokainowe, środki

naczyniorozszerzające;

- ciepło stosowane miejscowo, prądy DD, itp.

Okres zaniku.
Dochodzi do utrwalenia przykurczów, zaników
mięśniowych i odwapnień.
Stosuje się:

• ćwiczenia czynne i bierne chorego odcinka;

• obciążanie kończyny (wzmocnienie mięśni);

• ultradźwięki;

• jonoforezę;

• masaże wirowe, klasyczne;

• ciepło miejscowe.

43

Choroba Blounta – szpotawość

goleni