ASPEKTY HUMANITARNE WSPÓŁCZESNYCH KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

ASPEKTY HUMANITARNE

WSPÓŁCZESNYCH

KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

Anita Siółko

Aleksander Bylica

Marta Bubeła

Karolina Stanibuła

Piotr Żukowski

"Mi

ędzynarodowe prawo humanitarne

konfliktów zbrojnych"

– użycie terminu, definicja

►

-zespó

ł norm mających na celu ochronę osób i dóbr

przed skutkami konfliktów

►

-zespó

ł norm odnoszących się do zachowania i

odpowiedzialności państw oraz ich funkcjonariuszy i

obywateli w czasie konfliktu zbrojnego.

►

-zbiór przepisów zaakceptowanych przez

spo

łeczność międzynarodową dotyczących

sposobów prowadzenia konfliktów

zbrojnych,ochrony ich ofiar oraz uczestników

Definicja międzynarodowego prawa

humanitarnego na podstawie Konwencji

Genewskich (1949)

Termin

„

ędzynarodowe prawo humanitarne

konfliktów zbrojnych” oznacza normy

międzynarodowe ustanowione przez umowy

międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy,

których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie

problemów humanitarnych wynikających

bezpośrednio z międzynarodowych lub

niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i które z

przyczyn humanitarnych ograniczają prawo stron

konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru metod i

środków prowadzenia działań zbrojnych lub chronią

osoby i dobra, które są lub mogą być dotknięte

skutkami konfliktu zbrojnego.

Normy prawa humanitarnego określają:

►

sposób wszczynania i ko

ńczenia konfliktów

zbrojnych;

►

wymogi stawiane cz

łonkom sił zbrojnych i ich

sytuację prawną;

►

kwestie zwi

ązane z okupacją nieprzyjacielskiego

terytorium;

►

ochron

ę osób cywilnych w tym ludnośći

nieprzyjacielskiego państwa

►

formy ochrony chorych i rannych;

►

środki i metody prowadzenia walki;

►

prawne nast

ępstwa stanu wojny w sferze stosunków

międzynarodowych

Główne zasady prawa humanitarnego:

►

Ograniczenie prawa w doborze i stosowaniu metod oraz

środków walki zbrojnej przez strony w konflikcie i członków sił

zbrojnych.

►

Obowiązek odróżniania uczestników walki zbrojnej od ludności

cywilnej przez strony konfliktu.

►

Zakaz zabijania lub ranienia przeciwnika poddającego się lub

wyłączonego z walki.

Prawo do poszanowania niezależności fizycznej i moralnej

osób wyłączonych z walki.

►

Prawo do poszanowania życia, godności, praw osobistych i

przekonań uczestników walki zbrojnej i osób cywilnych, które

znalazły się pod władzą strony przeciwnej.

►

Obowiązek zabierania z pola walki i leczenia rannych oraz

chorych.

►

Przysługiwanie każdej osobie podstawowych gwarancji

procesowych. Do odpowiedzialności za czyn nie zabroniony

nikt nie może być pociągnięty. Tortury fizyczne lub

psychiczne, kary cielesne oraz traktowanie w sposób okrutny

lub poniżający są niedozwolone.

Konwencje haskie z 29 sierpnia 1899 roku

Konferencja zwo

łana z inicjatywy Rosji, przyjęto na

niej 3 konwencje:

►

I konwencja haska

okojowe rozstrzyganie

ędzynarodowych sporów, jak najdalej od ludności

cywilnej

►

II konwencja haska

– zastosowanie konwencji

genewskiej z 1864 roku do wojny na morzu,

ochrona okr

ętów handlowych; zasada neutralizmu

w czasie wojny – kraje zneutralizowane są w

konflikcie, ale na ich terytorium nie może być armii

►

III

onwencja haska

- normowa

ła zwyczaje i

prawa podczas wojny.

►

III konwencja haska

- k

onwencja dotycz

ąca

rozpoczęcia kroków nieprzyjacielskich

zawierała

zasady rozpoczynania konfliktu, wcześniejsze

zawiadamianie o zamiarze zaatakowania, które ma

mieć formę umotywowanego wypowidzenia wojny lub

ultimatum. A także zasady zachowania się wobec

państw neutralnych czyli niezwłoczne poinformowanie

ich o stanie wojny.

►

IV kowencja haska

- k

onwencja dotycz

ąca praw

i zwyczajów wojny lądowej

rewizja praw i

zwyczajów wojennych,

ściślejsze ich określenie.

Zawiera ona regulamin w którym znalaz

ły się

regulacje dotyczące 3 rzeczy: wojujących, o krokach

nieprzyjaciela i o władzy wojennej na terytorium

państwa nieprzyjacielskiego.

IV kowencja haska, której regulamin

zawiera regulacje:

►

o wojuj

ących

o je

ńcach wojennych

o chorych i rannych

►

o krokach nieprzyjaciela

- o

sposob

ach

szkodzenia nieprzyjacielowi, obl

ężenia

i bombardowaniach

o szpiegach

o parlamentarzach

o kapitulacjach

o zawieszeniu broni

o w

ładzy wojennej na terytorium państwa

nieprzyjacielskiego

Konwencje Genewskie

Konwencje dotyczące międzynarodowego prawa

humanitarnego konfliktów zbrojnych, zwane

czterema konwencjami genewskimi - dokumenty

prawa międzynarodowego bardziej powszechnie

obowiązujące niż Karta Narodów Zjednoczonych;

stronami konwencji są aż 193 państwa.

Cztery konwencje zawierają w sumie 429 artykułów.

Jest do dorobek intelektualny kilku pokoleń

prawników i wojskowych dotyczący postępowania w

czasie wojny wobec konkretnych kategorii

osób: rannych, chorych, rozbitków,

personelu medycznego i duchownego,

jeńców oraz ludności cywilnej.

I Konwencj

Genewsk

Liczy

ła zaledwie 10 artykułów.

Umowa przede wszystkim wprowadza

ła zasady ze:

- ca

ły personel medyczny i związana z nim

infrastruktura (ambulanse, szpitale) są z

militarnego punktu widzenia neutralne.

- Stwierdza

ła też, że żołnierzom wrogiego państwa

należy zapewnić taką samą opiekę medyczną, jak

własnym.

- Cywile, którzy pomagaj

ą rannym i chorym

żołnierzom powinni być szanowani, nie można ich

atakować.

II Konwencja Genewska

Postanowienia I Konwencji Genewskiej zosta

ły w

czerwcu 1906 rozszerzone na marynarzy, dodatkowo:

- zwi

ększała zakres ochrony rannych i chorych żołnierzy

- wprowadza

ła zasady ewidencji osób poszkodowanych

w konfliktach

ustala

ła system wymiany informacji na temat osób

poszkodowanych w konfliktach

W roku 1929 konwencja zosta

ła uzupełniona

porozumieniem w sprawie traktowania jeńców

wojennych.

III Konwencja Genewska

►

ńcy znajdują się we władzy obcego państwa, nie zaś

jednostki lub oddziału biorącego ich do niewoli

►

ńcy pozostają pod ochroną prawa międzynarodowego od

chwili pojmania do chwili ich uwolnieniu

►

ńcy podlegają prawu, regulaminom i zasadom

obowiązującym w państwie zatrzymującym i muszą tych norm

przestrzegać

►

humanitarne traktowanie je

ńców

►

internowanie je

ńców w obozach oddalonych od terenu działań

wojennych i obiektów militarnych

►

zapewnienie je

ńcom jak najszybszego powrotu do kraju po

zakończeniu działań wojennych

►

zapewnienie je

ńcom żywności, pomieszczeń i ubrań

►

ńcy wojenni mogą zostać zatrudnieni jako robotnicy

►

oficerowie mog

ą być zatrudnieni tylko, jeśli sami zgłoszą się z

prośbą o pracę

►

nie zakazuje si

ę ucieczki jeńca wojennego, który nie może być

za nią karany (jedynie dyscyplinarnie), a państwo

zatrzymujące może użyć broni wobec uciekającego jeńca

jedynie w ostateczności.

IV Konwencja Genewska

Zabrania:

►

zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby

wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika,

►

przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów

okupowanych,

►

deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na

terytorium okupowane,

►

rabunku i brania zakładników.

Zobowiązuje do:

►

zapewnienia ludności cywilnej podstawowego minimum

warunków egzystencji (bytowania i wyżywienia),

►

traktowania jej w sposób humanitarny,

►

do otoczenia troską osób potrzebujących pomocy,

►

do poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych dla przetrwania

ludności cywilnej,

►

do poszanowania godności, honoru, praw rodziny, przekonań,

praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów ludności cywilnej.

Konwencja z 1972r

o zakazie doskonalenia, produkowania i

przechowywania broni bakteriologicznych (biologicznych) i

toksycznych oraz o ich zniszczeniu.

Konwencja z 1980r

o zakazie lub ograniczeniu u

żywania pewnych

broni k

onwencjonalnych, które mog

ą być uważane za powodujące

nadmierne cierpienia lub za posiadające niekontrolowane skutki i

obejmuje ona trzy protokoły. Pierwszy z nich mówi o

niewykrywalnych odłamkach, a drugi o zakazie lub ograniczeniu

min pułapek i innych tego typu urządzeń. Trzeci protokół traktuje

natomiast o zakazie lub ograniczeniu używania broni zapalających.

Konwencja z 1993r

o zakazie doskonalenia, produkowania,

przechowywania i u

żywania broni chemicznych oraz ich

zniszczeniu.

*Protokó

ł z 1995r dotyczący oślepiających broni laserowych.

*W 1996 r nast

ąpiło wprowadzenie zmian do protokołu o zakazie

lub ograniczeniu używania min, min-pułapek i innych podobnych

urządzeń

Konwencja z 1997r

o zakazie u

żywania, przechowywania,

produkowania i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz ich

zniszczeniu.

Protokoły dodatkowe I z 1977 r. do Konwencji

Genewskich z 12 sierpnia 1949

Protokó

ł Dodatkowy I:

abrania si

ę:

►

atakowania ludno

ści cywilnej

►

atakowania szpitali i innych urz

ądzeń służących

opiece nad rannymi i chorymi

►

atakowania obiektów bez ich rozró

żnienia oraz

niszczenia dóbr niezbędnych do przetrwania ludności

►

stosowania w walce metod i

środków powodujących

zbędne cierpienia oraz długotrwałe i poważne szkody

w środowisku naturalnym

►

stanowi podstaw

ę prawną do powołania i działania

organizacji i instytucji obrony cywilnej

Protokół dodatkowy III z 2005 r. do Konwencji

Genewskich z 12 sierpnia 1949

►

Dokument nakazuje personelowi sanitarnemu, który nie

żywa znaków czerwonego krzyża lub czerwonego

półksiężyca używanie symbolu "czerwonego kryształu".

►

Konwencje obowi

ązują, gdy toczą się działania wojenne,

niezależnie czy wojnę wypowiedziano, czy nie. Dotyczą też

okupacji. Obecnie większość z artykułów Konwencji ze

względu na swoją rangę ma status zwyczajowego prawa

międzynarodowego i obowiązuje wszystkie Państwa

niezależnie od tego czy są stroną Konwencji.

Konwencje Genewskie wraz z Konwencjami Haskimi (1899,

1907, 1954) stworzyły podstawę międzynarodowego

prawa dotyczącego sposobu prowadzenia wojen.

Deklaracja paryska z 15 kwietnia 1856

►

„

Kaperstwo/korsarstwo jest i pozostanie zakazane

►

Przewo

żenie towarów należących do nieprzyjaciela

pod neutralną banderą jest dozwolone, za wyjątkiem

kontrabandy wojennej

►

Towary nale

żące do państw neutralnych, za

wyjątkiem kontrabandy wojennej, nie mogą być

rekwirowane, nawet jeśli są przewożone pod

nieprzyjacielską banderą

►

Blokada, gdy zostanie za

łożona, musi być skuteczna,

co oznacza wykonywana siłami wystarczającymi do

odcięcia dostępu do nieprzyjacielskiego wybrzeża.

Deklaracja Petersburska z 1868 roku

akazuj

e stosowania broni powodującej niepotrzebne

cierpienie żołnierzy przeciwnika i praktyk odmawiania

zakwaterowania pokonanym żołnierzom. Podpisana w

Sankt Petersburgu 11 grudnia 1868 roku.

Jej pełna nazwa brzmi:

"Deklaracja w sprawie pocisków wybuchających małego

kalibru".

Została podpisana przez 19 państw.

Protokół londyński 1936

"W akcji swojej względem statków handlowych, łodzie

podwodne winny stosować się do przepisów prawa

międzynarodowego, którym podlegają nawodne okręty

wojenne.

"W szczególności - z wyjątkiem przypadku uporczywej

odmowy zatrzymania statku, po skierowaniu do niego

przepisowego żądania, lub przypadku czynnego oporu przy

rewizji – okręt wojenny nawodny lub też podwodny, nie może

zatopić statku handlowego, względnie uczynić go niezdolnym

do dalszej żeglugi, nie umieściwszy uprzednio pasażerów,

załogi i dokumentów okrętowych w bezpiecznym miejscu. W

tym celu łodzie okrętowe nie mogą być uważane za miejsca

bezpieczne, chyba że uwzględniając stan morza i warunków

atmosferycznych, bezpieczeństwo pasażerów i załogi zostanie

zapewnione przez bliskość lądu lub obecność innego statku,

który byłby w możności zabrać ich na pokład".

Zasady Norymberskie

1. Każdy, kto dopuszcza się zbrodni międzynarodowej,

ponosi za to odpowiedzialność i karę.

2. Jeżeli prawo krajowe nie przewiduje kary za

popełnienie zbrodni międzynarodowych, to ta

okoliczność nie zwalnia od poniesienia

odpowiedzialności osoby, która takiej zbrodni się

dopuściła.

3. Jeżeli zbrodnię międzynarodową popełniła osoba

działająca jako głowa państwa lub funkcjonariuszy

publiczny, to ta okoliczność nie zwalnia jej od

odpowiedzialności międzynarodowej i nie zmniejsza

wymiaru kary.

4. Działanie na rozkaz rządu lub przełożonego nie

zwalnia od odpowiedzialności w płaszczyźnie prawa

międzynarodowego, lecz ta okoliczność może wpłynąć

na złagodzenie kary, jeżeli wymaga tego dobro

wymiaru sprawiedliwości.

5. Oskarżony, który popełnił zbrodnię międzynarodową,

ma prawo do bezstronnego i rzetelnego procesu.

6. Zbrodniami międzynarodowymi są: zbrodnie

przeciwko pokojowi, zbrodnie przeciwko ludzkości i

brodnie wojenne, zdefiniowane w Karcie Trybunału

Norymberskiego.

7. Zbrodnię międzynarodową stanowi uczestnictwo w

dokonaniu każdej z wymienionych w punkcie 6 zbrodni.

Zasady norymberskie rozwijane były w

wielostronnych umowach międzynarodowych,

wśród których wymienia się:

- Konwencj

ę w sprawie zapobiegania i karania zbrodni

ludobójstwa z 1948 roku.

- Cztery konwencje genewskie o ochronie ofiar wojny z 1949

roku.

- Konwencj

ę o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni

wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości z 1968 roku.

- Konwencj

ę o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu z

1973 roku.

- Protokó

ł dodatkowy I z 1977 roku do konwencji genewskich

z 1949 roku dotyczący ochrony ofiar

ędzynarodowych konfliktów zbrojnych.

- Protokó

ł dodatkowy II z 1977 roku do konwencji

genewskich z 1949 roku dotyczący ochrony ofiar

niemi

ędzynarodowych konfliktów zbrojnych.

Międzynarodowe organizacje i trybunały

stojace na straży prawa humanitarnego

►

Komitet Praw Człowieka w Genewie

►

Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu.

W ramach ONZ:

►

Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii

►

Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy

Pozarządowe:

►

Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża

►

Czerwonego Półksiężyca

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

powstał w Genewie w 1863 roku

►

rolę neutralnego pośrednika w międzynarodowych i

wewnętrznych konfliktach zbrojnych

►

prowadzi akcje humanitarne niosąc pomoc ofiarom tych

konfliktów.

►

delegaci MKCK odwiedzają jeńców wojennych i więźniów

politycznych, sprawdzają warunki przetrzymywania osób

internowanych.

►

pomagają w łączeniu rozdzielonych przez wojnę rodzin i

pośredniczą w wymianie wiadomości rodzinnych.

►

organizują konwoje z pomocą humanitarną i przywracają

zaopatrzenie ludności w wodę.

►

prowadzą szpitale i wytwórnie protez.

Stowarzyszenia Krajowe Czerwonego Krzyża i

Czerwonego Półksiężyca

►

ajmuj

ą się promowaniem zdrowia i oświaty

sanitarnej, niosą pomoc ludziom chorym, starym i

niepełnosprawnym łagodząc ich cierpienia

►

prowadzą biura poszukiwań, organizują honorowe

krwiodawstwo, zajmują się działalnością wśród

młodzieży, upowszechniają ideały Ruchu

czerwonokrzyskiego, znajomość jego podstawowych

zasad i prawa humanitarnego

►

wspierają się wzajemnie, zwłaszcza podczas

konfliktów zbrojnych i w wypadku klęsk

żywiołowych

Ruch

Ruch Czerwonego

Krzy

ża opiera się na 7

zasadach:

►

humanitaryzmu

►

bezstronno

ści

neutralno

ści

►

niezale

żności

►

dobrowolno

ści

►

Jedno

ści

►

powszechno

ści

Polski Czerwony Krzyż

- dzia

łalność opiekuńcza i pomoc potrzebującym

- pomoc ofiarom kl

ęsk i katastrof

- propagowanie honorowego krwiodawstwa

- szkolenie ludno

ści w zakresie udzielania pierwszej pomocy

- organizowanie dzia

łalności wśród dzieci, młodzieży szkolnej i

akademickiej

- prowadzenie Biura Informacji i Poszukiwa

ń, które ewidencjonuje

straty wojenne w ludziach i zajmuje się poszukiwaniem

zaginionych

- upowszechnianie idea

łów Czerwonego Krzyża i

międzynarodowego prawa humanitarnego

- wspó

łpraca zagraniczna i udział w międzynarodowych akcjach

pomocy humanitarnej

Organizacja Narodów Zjednoczonych

►

Organizacja Narodów Zjednoczonych jest największą

organizacją międzynarodową na świecie, która

obejmuje swym zasięgiem największy rejon świata

►

Członkowie zobowiązują się do pomocy humanitarnej

potrzebującym, wyrzekają się używania siły

sprzecznie z zasadami ONZ oraz przede wszystkim do

wypełniania obowiązków płynących z postanowień

Karty Narodów Zjednoczonych

►

W struktury ONZ może wejść każde państwo, które

przyjmie zobowiązania wynikające z Karty Narodów

Zjednoczonych

Document Outline