NOWOTWORY

NOWOTWORY

DEFINICJA

DEFINICJA

•

Jest to nieprawidłowa tkanka, która rozrasta się

Jest to nieprawidłowa tkanka, która rozrasta się

w nadmiarze i w sposób nieskoordynowany z

w nadmiarze i w sposób nieskoordynowany z

tkankami prawidłowymi, przy czym nadmierna

tkankami prawidłowymi, przy czym nadmierna

proliferacja utrzymuje się mimo wyeliminowania

proliferacja utrzymuje się mimo wyeliminowania

czynnika, który ja wywołał.

czynnika, który ja wywołał.

•

Nadmiernej proliferacji towarzyszą zaburzenia

Nadmiernej proliferacji towarzyszą zaburzenia

różnicowania się komórek, jest ona bezcelowa

różnicowania się komórek, jest ona bezcelowa

dla organizmu i dla niego szkodliwa.

dla organizmu i dla niego szkodliwa.

•

Nowotwór do pewnego stopnia rośnie

Nowotwór do pewnego stopnia rośnie

autonomicznie, chociaż jego wzrost jest

autonomicznie, chociaż jego wzrost jest

uzależniony od dopływu krwi od gospodarza i

uzależniony od dopływu krwi od gospodarza i

czasami od sytuacji hormonalnej.

czasami od sytuacji hormonalnej.

•

Nowotwór może powstać z każdej tkanki, której

Nowotwór może powstać z każdej tkanki, której

komórki zachowały zdolność do rozmnażania.

komórki zachowały zdolność do rozmnażania.

ONKOLOGIA

ONKOLOGIA

•

Onkos – guz

Onkos – guz

•

Onkologia to nauka zajmująca się

Onkologia to nauka zajmująca się

nowotworami

nowotworami

•

Guz jest pojęciem szerszym od

Guz jest pojęciem szerszym od

nowotworu. Guz może być

nowotworu. Guz może być

nowotworowy lub nienowotworowy

nowotworowy lub nienowotworowy

(zapalny, krwotoczny itd..)

(zapalny, krwotoczny itd..)

PODZIAŁ

PODZIAŁ

•

Nowotwory dzielimy na łagodne i złośliwe

Nowotwory dzielimy na łagodne i złośliwe

•

Utkanie nowotworowe może być w

Utkanie nowotworowe może być w

różnym stopniu zróżnicowane , czyli

różnym stopniu zróżnicowane , czyli

podobne do tkanki, z której nowotwór się

podobne do tkanki, z której nowotwór się

wywodzi. Im struktura nowotworu jest

wywodzi. Im struktura nowotworu jest

bardziej zbliżona do tkanki macierzystej

bardziej zbliżona do tkanki macierzystej

tym nowotwór jest mniej złośliwy

tym nowotwór jest mniej złośliwy

•

Każdy nowotwór składa się z dzielących

Każdy nowotwór składa się z dzielących

się komórek nowotworowych i

się komórek nowotworowych i

łącznotkankowego podścieliska z

łącznotkankowego podścieliska z

naczyniami.

naczyniami.

NAZEWNICTWO

NAZEWNICTWO

NOWOTWORY ŁAGODNE

NOWOTWORY ŁAGODNE

•

Nazwę tworzy się przez dodanie końcówki –oma

Nazwę tworzy się przez dodanie końcówki –oma

(Łac) –ak (pol) do nazwy komórki lub tkanki z

(Łac) –ak (pol) do nazwy komórki lub tkanki z

której nowotwór się wywodzi:

której nowotwór się wywodzi:

•

Nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego

Nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego

to : gruczolak, brodawczak, torbielakogruczolak,

to : gruczolak, brodawczak, torbielakogruczolak,

torbielak, torbielakogruczolak brodawkowaty

torbielak, torbielakogruczolak brodawkowaty

•

Nowotwory łagodne pochodzenia

Nowotwory łagodne pochodzenia

mezenchymalnego to : włókniak,tłuszczak,

mezenchymalnego to : włókniak,tłuszczak,

mięśniak, chrzęstniak, kostniak, naczyniak,

mięśniak, chrzęstniak, kostniak, naczyniak,

potworniak dojrzały itd..

potworniak dojrzały itd..

NAEWNICTWO

NAEWNICTWO

NOWOTWORY ZŁOSLIWE

NOWOTWORY ZŁOSLIWE

•

RAKI – nowotwory złośliwe z tkanki

RAKI – nowotwory złośliwe z tkanki

nabłonkowej: rak płaskonabłonkowy,

nabłonkowej: rak płaskonabłonkowy,

gruczolakorak, rak przejściowokomórkowy,

gruczolakorak, rak przejściowokomórkowy,

rak niezróżnicowany, rak zarodkowy itd..

rak niezróżnicowany, rak zarodkowy itd..

•

MIĘSAKI – nowotwory złośliwe z tanek

MIĘSAKI – nowotwory złośliwe z tanek

mezenchymalnych: tłuszczakomiesak,

mezenchymalnych: tłuszczakomiesak,

włókniakomięsak, chrzęstniakomięsak,

włókniakomięsak, chrzęstniakomięsak,

kostniakomięsak, mięsak naczyniowy,

kostniakomięsak, mięsak naczyniowy,

mięśniakomiesak itd..

mięśniakomiesak itd..

•

Nowotwory złośliwe z tkanki limfatycznej to

Nowotwory złośliwe z tkanki limfatycznej to

chłoniaki a z tkanki krwiotwórczej białaczki.

chłoniaki a z tkanki krwiotwórczej białaczki.

ZMIANA I STAN

ZMIANA I STAN

PRZEDNOWOTOWOROWY

PRZEDNOWOTOWOROWY

•

Zmiana przednowotworowa to : lokalna

Zmiana przednowotworowa to : lokalna

zmiana morfologiczna, która niesie za sobą

zmiana morfologiczna, która niesie za sobą

zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu

zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu

złośliwego np.. Gruczolak kosmkowy w jelicie

złośliwego np.. Gruczolak kosmkowy w jelicie

stanowi podstawę do rozwoju gruczolakoraka

stanowi podstawę do rozwoju gruczolakoraka

•

Stan przednowotworowy – to jednostka

Stan przednowotworowy – to jednostka

chorobowa, w której jest zwiększone ryzyko

chorobowa, w której jest zwiększone ryzyko

wystąpienia nowotworu np.. W marskosci

wystąpienia nowotworu np.. W marskosci

wątroby istnieje zwiększone ryzyko rozwoju

wątroby istnieje zwiększone ryzyko rozwoju

raka wątrobowokomórkowego

raka wątrobowokomórkowego

DYSPLAZJA

DYSPLAZJA

•

Dosłownie oznacza to zaburzenie rozrostu.

Dosłownie oznacza to zaburzenie rozrostu.

Występuje głównie w nabłonku

Występuje głównie w nabłonku

.

.

Dysplazja to

Dysplazja to

zaburzenia różnicowania komórek (atypia

zaburzenia różnicowania komórek (atypia

cytologiczna) i zaburzenia architektoniki tkanki

cytologiczna) i zaburzenia architektoniki tkanki

•

Atypia cytologiczna to zmiany typu: powiększenie i

Atypia cytologiczna to zmiany typu: powiększenie i

zmiana kształtu komórek, nadbarwliwość jądra i

zmiana kształtu komórek, nadbarwliwość jądra i

nieregularność jego kształtu, powiększenie jadra i

nieregularność jego kształtu, powiększenie jadra i

zwiększona ilość jąder w komórce oraz

zwiększona ilość jąder w komórce oraz

nieprawidłowe figury podziału

nieprawidłowe figury podziału

•

Zaburzenia architektoniki to nieprawidłowy układ

Zaburzenia architektoniki to nieprawidłowy układ

komórek naruszający charakterystyczną

komórek naruszający charakterystyczną

warstwowość

warstwowość

•

W zależności od nasilenia tych zmian wyróżniamy

W zależności od nasilenia tych zmian wyróżniamy

dysplazję małego, średniego i dużego stopnia (w

dysplazję małego, średniego i dużego stopnia (w

nabłonku wielowarstwowym płaskim).

nabłonku wielowarstwowym płaskim).

LOSY DYSPLAZJI

LOSY DYSPLAZJI

•

Zmiany dysplastyczne małego i

Zmiany dysplastyczne małego i

średniego stopnia mogą ulec regresji

średniego stopnia mogą ulec regresji

po usunięciu czynnika przyczynowego

po usunięciu czynnika przyczynowego

np.. Zapalenia

np.. Zapalenia

•

Zmiany dysplastyczne dużego stopnia

Zmiany dysplastyczne dużego stopnia

mają dużą szansę przejścia w raka

mają dużą szansę przejścia w raka

inwazyjnego chociaż nie można

inwazyjnego chociaż nie można

przewidzieć w jakim okresie czasu

przewidzieć w jakim okresie czasu

•

Tak więc zmiany dysplastyczne mogą ,

Tak więc zmiany dysplastyczne mogą ,

ale nie musza prowadzić do powstania

ale nie musza prowadzić do powstania

raka inwazyjnego.

raka inwazyjnego.

RAK PRZEDINWAZYJNY

RAK PRZEDINWAZYJNY

•

Jest to stan w którym architektonika nabłonka jest

Jest to stan w którym architektonika nabłonka jest

zniszczona na całej jego grubości przez dzielące

zniszczona na całej jego grubości przez dzielące

się niedojrzałe komórki z cechami atypii

się niedojrzałe komórki z cechami atypii

cytologicznej.

cytologicznej.

•

Komórki raka przedinwazyjnego zajmują tylko

Komórki raka przedinwazyjnego zajmują tylko

nabłonek i nie naciekają podścieliska oddzielone

nabłonek i nie naciekają podścieliska oddzielone

od niego błoną podstawną

od niego błoną podstawną

•

W nabłonku nie ma naczyń (są one w pościelisku,

W nabłonku nie ma naczyń (są one w pościelisku,

pod błoną podstawną)

pod błoną podstawną)

dlatego rak przedinwazyjny

dlatego rak przedinwazyjny

nie daje przerzutów!!!!!!

nie daje przerzutów!!!!!!

•

Z biegiem czasu może dojść do inwazji

Z biegiem czasu może dojść do inwazji

podścieliska i rak staje się inwazyjny

podścieliska i rak staje się inwazyjny

•

Usunięcie nowotworowo zmienionego nabłonka z

Usunięcie nowotworowo zmienionego nabłonka z

niewielkim marginesem tkanek zdrowych prowadzi

niewielkim marginesem tkanek zdrowych prowadzi

do całkowitego wyleczenia!!!

do całkowitego wyleczenia!!!

RAK Z MIKROINWAZJĄ

RAK Z MIKROINWAZJĄ

•

Jest to rak z bardzo niewielkim

Jest to rak z bardzo niewielkim

naciekaniem rzędu kilku mm

naciekaniem rzędu kilku mm

•

Rak ten ma dobre rokowanie (5-letnie

Rak ten ma dobre rokowanie (5-letnie

przeżycie to 98%)

przeżycie to 98%)

CECHY MAKROSKOPOWE

CECHY MAKROSKOPOWE

NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH

NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH

•

Najważniejszymi cechami nowotworu złośliwego jest

Najważniejszymi cechami nowotworu złośliwego jest

naciekanie

naciekanie

i

i

niszczenie okolicznych tkanek oraz zdolność do dawania

niszczenie okolicznych tkanek oraz zdolność do dawania

przerzutów

przerzutów

do

do

węzłów chłonnych lub odległych narządów, gdzie komórki nowotworowe

węzłów chłonnych lub odległych narządów, gdzie komórki nowotworowe

zagnieżdżają się i rozrastają i mogą dawać dalsze przerzuty.

zagnieżdżają się i rozrastają i mogą dawać dalsze przerzuty.

•

Destrukcyjny naciekający wzrost – komórki nowotworu wnikają głęboko w

Destrukcyjny naciekający wzrost – komórki nowotworu wnikają głęboko w

okoliczne tkanki

okoliczne tkanki

•

Brak torebki

Brak torebki

•

Guz jest nieregularnego kształtu o nieostrych granicach (stąd nazwa rak)

Guz jest nieregularnego kształtu o nieostrych granicach (stąd nazwa rak)

•

Czasem komórki naciekają pojedynczo nie dając obrazu guza tylko

Czasem komórki naciekają pojedynczo nie dając obrazu guza tylko

usztywniając ścianę narządu np.. Żołądka (gdzie komórki te pobudzają

usztywniając ścianę narządu np.. Żołądka (gdzie komórki te pobudzają

rozrost tkanki łącznej i ściana żołądka staje się pogrubiała twarda i

rozrost tkanki łącznej i ściana żołądka staje się pogrubiała twarda i

sztywna)

sztywna)

•

Gdy rak zawiera dużo tkanki łącznej jest twardy (np. w sutku naciek jest

Gdy rak zawiera dużo tkanki łącznej jest twardy (np. w sutku naciek jest

twardy wypustkami wchodzący w otaczające tkanki – podobny do raka,

twardy wypustkami wchodzący w otaczające tkanki – podobny do raka,

kraba) a gdy mało to miękki i kruchy

kraba) a gdy mało to miękki i kruchy

•

Mięsaki wyglądem przypominają mięso ryby

Mięsaki wyglądem przypominają mięso ryby

•

Nowotwory rosnące na powierzchni mogą być: egzofityczne (główna masa

Nowotwory rosnące na powierzchni mogą być: egzofityczne (główna masa

nowotworu wystaje ponad powierzchnię, nacieka płytko), mezofitycznie

nowotworu wystaje ponad powierzchnię, nacieka płytko), mezofitycznie

(naciek podłoża i wystawanie ponad powierzchnie są sobie równe, część

(naciek podłoża i wystawanie ponad powierzchnie są sobie równe, część

środkowa wrzodzieje a na odwodzie nowotwór tworzy wał), endofitycznie

środkowa wrzodzieje a na odwodzie nowotwór tworzy wał), endofitycznie

( nowotwór nacieka w głąb jest często owrzodziały)

( nowotwór nacieka w głąb jest często owrzodziały)

•

Na przekroju często widać martwicę (kruche, żółtawe masy) i wylewy

Na przekroju często widać martwicę (kruche, żółtawe masy) i wylewy

krwawe

krwawe

DROGI SZERZENIA SIĘ

DROGI SZERZENIA SIĘ

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

•

Naciekanie okolicznych tkanek

Naciekanie okolicznych tkanek

•

Przerzuty ( komórki nowotworowe naciekają ściany

Przerzuty ( komórki nowotworowe naciekają ściany

naczyń a gdy dostaną się do światła to płyną z prądem

naczyń a gdy dostaną się do światła to płyną z prądem

krwi lub chłonki i rozsiewają się po całym organizmie.

krwi lub chłonki i rozsiewają się po całym organizmie.

Zagnieżdżają się w odległych narządach tworząc nowe

Zagnieżdżają się w odległych narządach tworząc nowe

guzy zwane przerzutami. Raki dają przerzuty najpierw

guzy zwane przerzutami. Raki dają przerzuty najpierw

drogą chłonną do węzłów chłonnych a dopiero potem

drogą chłonną do węzłów chłonnych a dopiero potem

drogą krwi. Mięsaki dają przerzuty głównie drogą krwi

drogą krwi. Mięsaki dają przerzuty głównie drogą krwi

(wątroba, płuca) a tylko niektóre droga chłonną

(wątroba, płuca) a tylko niektóre droga chłonną

•

Szerzenie się drogą płynu mózgowo-rdzeniowego

Szerzenie się drogą płynu mózgowo-rdzeniowego

•

Wszczepianie się do jam surowiczych np.. Raki jajnika

Wszczepianie się do jam surowiczych np.. Raki jajnika

•

Naciekanie wzdłuż włókien nerwowych

Naciekanie wzdłuż włókien nerwowych

•

Rozsiewanie się przez naturalne przewody np, oskrzela

Rozsiewanie się przez naturalne przewody np, oskrzela

SZYBKOŚĆ WZROSTU

SZYBKOŚĆ WZROSTU

NOWOTOWRÓW ZŁOSLIWYCH

NOWOTOWRÓW ZŁOSLIWYCH

•

Rosną szybko tym szybciej im niżej

Rosną szybko tym szybciej im niżej

są zróżnicowanie

są zróżnicowanie

•

Szybkość wzrostu zależy też od

Szybkość wzrostu zależy też od

unaczynienia nowotworu i wpływów

unaczynienia nowotworu i wpływów

hormonalnych

hormonalnych

CECHY MIKROSKOPOWE

CECHY MIKROSKOPOWE

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

•

STOPIEŃ ZRÓŻNICOWANIA- jest to podobieństwo do

STOPIEŃ ZRÓŻNICOWANIA- jest to podobieństwo do

tkanki macierzystej

tkanki macierzystej

•

Gdy komórki przypominają tę tkankę, nazywamy go

Gdy komórki przypominają tę tkankę, nazywamy go

wysokodojrzałym (dobrze zróżnicowanym)

wysokodojrzałym (dobrze zróżnicowanym)

•

Gdy zbudowany jest z komórek prymitywnych

Gdy zbudowany jest z komórek prymitywnych

nazywamy go niskodojrzałym (niskozróżnicowanym) a

nazywamy go niskodojrzałym (niskozróżnicowanym) a

nawet niezróżnicowanym (anaplastycznym)

nawet niezróżnicowanym (anaplastycznym)

•

Anaplazja to brak zróżnicowania

Anaplazja to brak zróżnicowania

•

Nowotwory niskozróżnicowane maja gorsze rokowanie

Nowotwory niskozróżnicowane maja gorsze rokowanie

•

STOPIEŃ ZŁOSLIWOSCI HISTOLOGICZNEJ

STOPIEŃ ZŁOSLIWOSCI HISTOLOGICZNEJ

NOWOTWORU – jest skala, która określa stopień

NOWOTWORU – jest skala, która określa stopień

dojrzałości nowotworu i jest wskazówką co do

dojrzałości nowotworu i jest wskazówką co do

rokowania i leczenia ( G1 najmniej złośliwy, G3

rokowania i leczenia ( G1 najmniej złośliwy, G3

najbardziej złośliwy)

najbardziej złośliwy)

•

BAŁAGAN ARCHITEKTONICZNY

BAŁAGAN ARCHITEKTONICZNY

•

NACIEKANIE

NACIEKANIE

CECHY MIKROSKOPOWE

CECHY MIKROSKOPOWE

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

•

CYTOLOGICZNE CECHY ZŁOŚLIWOŚCI

CYTOLOGICZNE CECHY ZŁOŚLIWOŚCI

•

Wzrost objętości jądra względem cytoplazmy

Wzrost objętości jądra względem cytoplazmy

•

Różnorodność wielkości, kształtów i zabarwienia

Różnorodność wielkości, kształtów i zabarwienia

komórek i jąder

komórek i jąder

•

Nadmierna barwliwość jąder

Nadmierna barwliwość jąder

•

Nieregularny kształt, wielkość i rozmieszczenie grud

Nieregularny kształt, wielkość i rozmieszczenie grud

chromatyny w jądrze

chromatyny w jądrze

•

Nieregularny obrys jąder i nieregularnie pogrubiała

Nieregularny obrys jąder i nieregularnie pogrubiała

błona jądrowa

błona jądrowa

•

Duże jąderka o nieregularnym kształcie , czasem

Duże jąderka o nieregularnym kształcie , czasem

kilka jąderek

kilka jąderek

•

Patologiczne figury podziału

Patologiczne figury podziału

(w kształcie litery X,H,Y)

(w kształcie litery X,H,Y)

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH

NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH

•

Objawy miejscowe – owrzodzenia, krwotoki,

Objawy miejscowe – owrzodzenia, krwotoki,

wtórne zakażenia, wyczuwalny guz, niedrożność

wtórne zakażenia, wyczuwalny guz, niedrożność

naturalnych przewodów np.. Jelit prowadząca do

naturalnych przewodów np.. Jelit prowadząca do

perforacji i zakażenia otrzewnej

perforacji i zakażenia otrzewnej

•

Wyniszczenie nowotworowe – spadek wagi ciała,

Wyniszczenie nowotworowe – spadek wagi ciała,

brak łaknienia, ogólne osłabienie i niedokrwistość

brak łaknienia, ogólne osłabienie i niedokrwistość

(jest wynikiem nie tylko głodzeniem ale

(jest wynikiem nie tylko głodzeniem ale

cytokinami produkowanymi przez nowotwór i

cytokinami produkowanymi przez nowotwór i

organizm oraz nawracającymi zakażeniami)

organizm oraz nawracającymi zakażeniami)

•

Zespoły paranowotworowe – objawy nie związane

Zespoły paranowotworowe – objawy nie związane

ani z samym nowotworem ani z przerzutami ani z

ani z samym nowotworem ani z przerzutami ani z

wydzielaniem charakterystycznych dla danej

wydzielaniem charakterystycznych dla danej

tkanki hormonami np.. Zespół Cushinga w raku

tkanki hormonami np.. Zespół Cushinga w raku

drobnokomórkowym płuc czy wędrujące zapalenie

drobnokomórkowym płuc czy wędrujące zapalenie

żył w raku trzustki

żył w raku trzustki

STOPNIOWANIE KLINICZNE

STOPNIOWANIE KLINICZNE

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW

•

Jest to skala oceny stopnia

Jest to skala oceny stopnia

zaawansowania nowotworu :

zaawansowania nowotworu :

•

T- tumor –guz

T- tumor –guz

•

N – nodes – węzły chłonne

N – nodes – węzły chłonne

•

M – metastases - przerzuty

M – metastases - przerzuty

NOWOTWORY MIEJSCOWO

NOWOTWORY MIEJSCOWO

ZŁOSLIWE

ZŁOSLIWE

•

Nowotwory niszczące i naciekające

Nowotwory niszczące i naciekające

podścielisko ale nie dające przerzutów

podścielisko ale nie dające przerzutów

nowotworowych np.. Rak

nowotworowych np.. Rak

podstawnokomórkowy

podstawnokomórkowy

•

Nowotwory dające często wznowy

Nowotwory dające często wznowy

(mimo cech histologicznej łagodności)

(mimo cech histologicznej łagodności)

ze względu na istnienie licznych

ze względu na istnienie licznych

mikroskopowych cech wnikania w

mikroskopowych cech wnikania w

podścielisko np.. Guz mieszany ślinianek

podścielisko np.. Guz mieszany ślinianek

CECHY MAKROSKOPOWE

CECHY MAKROSKOPOWE

NOWOTWORÓW ŁAGODNYCH

NOWOTWORÓW ŁAGODNYCH

•

Mają torebkę lub są dobrze odgraniczone od

Mają torebkę lub są dobrze odgraniczone od

okolicznych tkanek

okolicznych tkanek

•

Rosną rozprężająco uciskając tkanki

Rosną rozprężająco uciskając tkanki

•

Nie mają martwicy i wylewów krwawych

Nie mają martwicy i wylewów krwawych

•

Mają zmiany włóknistoszkliste

Mają zmiany włóknistoszkliste

•

Mogą być torbielowate (torbielakogruczoalki

Mogą być torbielowate (torbielakogruczoalki

śluzowe lub surowicze) z rozrostami nabłonka

śluzowe lub surowicze) z rozrostami nabłonka

(torbielakogruczolak brodawkowaty)

(torbielakogruczolak brodawkowaty)

•

Na powierzchni skóry i błon śluzowych tworzą

Na powierzchni skóry i błon śluzowych tworzą

brodawkowate wyrośla (brodawczaki)

brodawkowate wyrośla (brodawczaki)

•

Nazwa polip określa kształt zmiany a nie jej

Nazwa polip określa kształt zmiany a nie jej

charakter (nowotworowy , zapalny itd.)

charakter (nowotworowy , zapalny itd.)

CECHY MIKROSKOPOWE

CECHY MIKROSKOPOWE

NOWOTWORÓW ŁAGODNYCH

NOWOTWORÓW ŁAGODNYCH

•

zbudowane z tkanki dojrzałej trudnej

zbudowane z tkanki dojrzałej trudnej

do odróżnienia od tkanki

do odróżnienia od tkanki

macierzystej

macierzystej

•

Rosną powoli, czasem z przerwami

Rosną powoli, czasem z przerwami

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE

ZWIAZANE Z NOWOTWOREM

ZWIAZANE Z NOWOTWOREM

ŁAGODNYM

ŁAGODNYM

•

Ucisk na okoliczne tkanki

Ucisk na okoliczne tkanki

•

Może zatykać przewody naturalne

Może zatykać przewody naturalne

•

Może wydzielać hormony

Może wydzielać hormony

•

Daje obraz guza

Daje obraz guza

•

Może czasem zezłosliwieć

Może czasem zezłosliwieć

PORÓWNANIE NOWOTWORÓW

PORÓWNANIE NOWOTWORÓW

ZŁOŚLIWYCH I ŁAGODNYCH

ZŁOŚLIWYCH I ŁAGODNYCH

Cecha

Nowotwory

łagodne

Nowotwory złośliwe

Naciekanie

podścieliska

przerzuty

naciekanie

naczyń

wzrost

otorebkowanie
wznowy

miejscowe

budowa

histologiczna

angiogeneza

Nie ma

Nie ma

Nie ma

Powolny

Zwykle jest

Nie ma

Dobrze

zróżnicowana

niewielka

Jest

Są

Jest

Szybki

Nie ma

Są

Gorzej zróżnicowana do cech

anaplazji

Bardzo dużą

ETIOPATOGENEZA

ETIOPATOGENEZA

NOWOTWRÓW

NOWOTWRÓW

•

Nowotwór powstaje w wyniku szeregu

Nowotwór powstaje w wyniku szeregu

nieśmiertelnych mutacji DNA komórki

nieśmiertelnych mutacji DNA komórki

somatycznej , które kumulując się

somatycznej , które kumulując się

powodują utratę kontroli wzrostu, dzielenia

powodują utratę kontroli wzrostu, dzielenia

się i różnicowania)

się i różnicowania)

•

Takie zaburzenia mogą być dziedziczone w

Takie zaburzenia mogą być dziedziczone w

komórkach płciowych (a więc obecne we

komórkach płciowych (a więc obecne we

wszystkich komórkach ciała ) lub

wszystkich komórkach ciała ) lub

wywołane przez czynniki rakotwórcze

wywołane przez czynniki rakotwórcze

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

•

Większość czynników rakotwórczych bezpośrednio lub

Większość czynników rakotwórczych bezpośrednio lub

pośrednio działa na poziomie genomu komórki.

pośrednio działa na poziomie genomu komórki.

Należy pamiętać jednak, że nowotworzeni jest

Należy pamiętać jednak, że nowotworzeni jest

procesem wieloczynnikowym i wielostopniowym, w

procesem wieloczynnikowym i wielostopniowym, w

którym zmiany narastają w wyniku współdziałania

którym zmiany narastają w wyniku współdziałania

kilku czynników.

kilku czynników.

•

Czynniki chemiczne (Chemiczne czynniki rakotwórcze

Czynniki chemiczne (Chemiczne czynniki rakotwórcze

są coraz bardziej rozpowszechnione w pożywieniu i

są coraz bardziej rozpowszechnione w pożywieniu i

otoczeniu człowieka. Z badań epidemiologicznych

otoczeniu człowieka. Z badań epidemiologicznych

wynika, że są one odpowiedzialne za powstawanie

wynika, że są one odpowiedzialne za powstawanie

większości nowotworów) : działające bezpośrednio

większości nowotworów) : działające bezpośrednio

(środki alkilujące) i prokarcynogeny ( środki które

(środki alkilujące) i prokarcynogeny ( środki które

dopiero po przemianach w organiźmie stają się

dopiero po przemianach w organiźmie stają się

czynnikami rakotwórczymi np.. Aflatoksyny)

czynnikami rakotwórczymi np.. Aflatoksyny)

•

Czynniki fizyczne: promieniowanie jonizujące

Czynniki fizyczne: promieniowanie jonizujące

(zwiększona zachorowalność na białaczki, chłoniaki,

(zwiększona zachorowalność na białaczki, chłoniaki,

raki skóry i tarczycy oraz kostniakomięsaki)

raki skóry i tarczycy oraz kostniakomięsaki)

promieniowanie ultrafioletowe (zwiększona

promieniowanie ultrafioletowe (zwiększona

zachorowalność na raki i czerniaki skóry)

zachorowalność na raki i czerniaki skóry)

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

•

Wirusy onkogenne: wbudowując swój materiał

Wirusy onkogenne: wbudowując swój materiał

genetyczny do naszego inicjują przemianę

genetyczny do naszego inicjują przemianę

nowotworową

nowotworową

•

Wirusy DNA : wirus HPV (rak szyjki macicy,

Wirusy DNA : wirus HPV (rak szyjki macicy,

jamy ustnej i krtani) wirus EBV (chłoniak

jamy ustnej i krtani) wirus EBV (chłoniak

Burkitta, rak nosogardzieli, chłoniak

Burkitta, rak nosogardzieli, chłoniak

Hodgkina), wirus HBV (rak

Hodgkina), wirus HBV (rak

wątrobowokomórkowy), wirus HHV 8 ( mięsak

wątrobowokomórkowy), wirus HHV 8 ( mięsak

Kaposiego) wątrobowokomórkowym)

Kaposiego) wątrobowokomórkowym)

•

Wirusy RNA : wirus HTLV 1 (chłoniak T w

Wirusy RNA : wirus HTLV 1 (chłoniak T w

Japonii)

Japonii)

PODSTAWY GENETYCZNE

PODSTAWY GENETYCZNE

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW

•

Przyjmuje się że nowotwór powstaje z

Przyjmuje się że nowotwór powstaje z

jednej zmutowanej komórki która dzieli się i

jednej zmutowanej komórki która dzieli się i

przekazuje swą mutacje komórkom

przekazuje swą mutacje komórkom

potomnym. Do powstania nowotworu

potomnym. Do powstania nowotworu

potrzeba co najmniej 3 mutacji

potrzeba co najmniej 3 mutacji

•

Mutacje te dotyczą 4 klas genów :

Mutacje te dotyczą 4 klas genów :

protoonkogenów (geny stymulujące wzrost),

protoonkogenów (geny stymulujące wzrost),

genów supresorowych (hamujących wzrost),

genów supresorowych (hamujących wzrost),

genów kontrolujących apoptozę, genów

genów kontrolujących apoptozę, genów

regulujących naprawę uszkodzonego DNA

regulujących naprawę uszkodzonego DNA

ETAPY ROZWOJU NOWOTWORU

ETAPY ROZWOJU NOWOTWORU

ZŁOŚLIWEGO

ZŁOŚLIWEGO

•

Inicjacja przemiany nowotworowej : pod wpływem

Inicjacja przemiany nowotworowej : pod wpływem

czynników rakotwórczych dochodzi do mutacji DNA.

czynników rakotwórczych dochodzi do mutacji DNA.

Mutacja ta zostanie utrwalona po podziale

Mutacja ta zostanie utrwalona po podziale

mitotycznym. Komórka ta staje się komórką

mitotycznym. Komórka ta staje się komórką

zainicjowaną

zainicjowaną

•

Promocja – pod wpływem czynników zwanych

Promocja – pod wpływem czynników zwanych

promotorami dochodzi do stabilizacji mutacji,

promotorami dochodzi do stabilizacji mutacji,

powstawania następnych mutacji, zmiany ekspresji

powstawania następnych mutacji, zmiany ekspresji

genów, pobudzenia proliferacji. Dochodzi do

genów, pobudzenia proliferacji. Dochodzi do

niestabilności genetycznej

niestabilności genetycznej

•

Progresja – rosnąca niestabilność genetyczna

Progresja – rosnąca niestabilność genetyczna

prowadzi do heterogenności ( nie ma 2 takich samych

prowadzi do heterogenności ( nie ma 2 takich samych

komórek nowotworowych!) oraz selekcji komórek

komórek nowotworowych!) oraz selekcji komórek

zdolnych do wzrostu, naciekania i przerzutowania

zdolnych do wzrostu, naciekania i przerzutowania

FAZY KLINICZNE

FAZY KLINICZNE

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW

•

Proces powstawania i wzrostu

Proces powstawania i wzrostu

nowotworów ma przebieg wieloletni, a

nowotworów ma przebieg wieloletni, a

jego ostatnim etapem jest stosunkowo

jego ostatnim etapem jest stosunkowo

krótka

krótka

faza kliniczna

faza kliniczna

. Nim nowotwór

. Nim nowotwór

osiągnie rozmiary pozwalające na jego

osiągnie rozmiary pozwalające na jego

wykrycie rozwija się długo w tzw.

wykrycie rozwija się długo w tzw.

fazie

fazie

utajenia

utajenia

. Czas utajenia może być

. Czas utajenia może być

różny od kilku do nawet 30 lat.

różny od kilku do nawet 30 lat.

CZYNNIKI PREDYSPONUJACE

CZYNNIKI PREDYSPONUJACE

DO ROZWOJU NOWOTWORÓW

DO ROZWOJU NOWOTWORÓW

•

Dziedziczne predyspozycje: (zespoły wynikające z

Dziedziczne predyspozycje: (zespoły wynikające z

dziedziczenia mutacji w genach supresorowych-

dziedziczenia mutacji w genach supresorowych-

siatkówczak, zespoły wynikające z dziedziczenia

siatkówczak, zespoły wynikające z dziedziczenia

mutacji genów kontrolujących naprawę uszkodzonego

mutacji genów kontrolujących naprawę uszkodzonego

DNA – dziedziczny rak jelita, predyspozycje związane

DNA – dziedziczny rak jelita, predyspozycje związane

ze zwiększona wrażliwością na karcinogeny,

ze zwiększona wrażliwością na karcinogeny,

predyspozycje związane z endogenną promocją

predyspozycje związane z endogenną promocją

nowotworów

nowotworów

•

Wiek – częstość wzrasta wraz z wiekiem

Wiek – częstość wzrasta wraz z wiekiem

( akumulowanie mutacji, postępująca niesprawność

( akumulowanie mutacji, postępująca niesprawność

układu immunologicznego, kumulowanie się działania

układu immunologicznego, kumulowanie się działania

czynników rakotwórczych, długi okres rozwoju

czynników rakotwórczych, długi okres rozwoju

nowotworów)

nowotworów)

•

Płeć (wpływy hormonalne lub styl życia)

Płeć (wpływy hormonalne lub styl życia)

•

Rasa (zwykle związane ze stylem życia, dietą)

Rasa (zwykle związane ze stylem życia, dietą)

•

Dieta (np.. Dieta wysokotłusczowa zwiększa ryzyko

Dieta (np.. Dieta wysokotłusczowa zwiększa ryzyko

wystąpienia raka jelita grubego)

wystąpienia raka jelita grubego)

MECHANIZMY OBRONY

MECHANIZMY OBRONY

PRZECIWNOWOTWOROWEJ

PRZECIWNOWOTWOROWEJ

•

Na powierzchni komórek nowotworowych są antygeny które

Na powierzchni komórek nowotworowych są antygeny które

mogą wywoływać reakcję układu immunologicznego

mogą wywoływać reakcję układu immunologicznego

•

Odpowiedź komórkowa (komórki NK, limfocyty cytotoksyczne T,

Odpowiedź komórkowa (komórki NK, limfocyty cytotoksyczne T,

zaaktywowane makrofagi) -

zaaktywowane makrofagi) -

Komórki NK

Komórki NK

mają zdolność do

mają zdolność do

spontanicznego zabijania komórek nowotworowych.

spontanicznego zabijania komórek nowotworowych.

Cytotoksyczne limfocyty T

Cytotoksyczne limfocyty T

zabijają przede wszystkim

zabijają przede wszystkim

komórki zakażone przez różne drobnoustroje głównie wirusy i a

komórki zakażone przez różne drobnoustroje głównie wirusy i a

także komórki nowotworu, w którego powstawaniu wirusy biorą

także komórki nowotworu, w którego powstawaniu wirusy biorą

udział.

udział.

Makrofagi

Makrofagi

zostają zaktywowane przez interferon γ

zostają zaktywowane przez interferon γ

(wydzielany przez komórki NK i limfocyty T). Zaktywowane

(wydzielany przez komórki NK i limfocyty T). Zaktywowane

makrofagi zabijają komórki nowotworowe.

makrofagi zabijają komórki nowotworowe.

•

Nadzór immunologiczny (teoria Burneta) - Według teorii

Nadzór immunologiczny (teoria Burneta) - Według teorii

nadzoru immunologicznego Burneta komórki nowotworowe

nadzoru immunologicznego Burneta komórki nowotworowe

występują częściej niż to by wynikało z liczby ujawnionych

występują częściej niż to by wynikało z liczby ujawnionych

klinicznie nowotworów. Znajdują się one pod stałą kontrolą

klinicznie nowotworów. Znajdują się one pod stałą kontrolą

mechanizmów immunologicznych, które prowadzą do

mechanizmów immunologicznych, które prowadzą do

szybkiego rozpoznania i zniszczenia ich. Uszkodzenie lub

szybkiego rozpoznania i zniszczenia ich. Uszkodzenie lub

niesprawność (nawet czasowa) tego systemu powoduje, że

niesprawność (nawet czasowa) tego systemu powoduje, że

powstałe komórki nowotworowe mnożą się i osiągają taką

powstałe komórki nowotworowe mnożą się i osiągają taką

liczbę, przy której nawet sprawny układ immunologiczny nie

liczbę, przy której nawet sprawny układ immunologiczny nie

jest już w stanie sobie z nimi poradzić.

jest już w stanie sobie z nimi poradzić.

DIAGNOSTYKA

DIAGNOSTYKA

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW

•

Diagnostyka nowotworów wymaga współdziałania lekarzy

Diagnostyka nowotworów wymaga współdziałania lekarzy

kilku specjalności i zastosowania szeregu metod

kilku specjalności i zastosowania szeregu metod

(biochemiczne, morfologiczne, obrazowe, cytogenetyczne i

(biochemiczne, morfologiczne, obrazowe, cytogenetyczne i

molekularne). Bardzo ważne miejsce w wykrywaniu

molekularne). Bardzo ważne miejsce w wykrywaniu

nowotworów zajmuje diagnostyka obrazowa tzn. klasyczne

nowotworów zajmuje diagnostyka obrazowa tzn. klasyczne

metody rentgenowskie, tomografia komputerowa,

metody rentgenowskie, tomografia komputerowa,

ultrasonografia, magnetyczny rezonans jądrowy. Jednak

ultrasonografia, magnetyczny rezonans jądrowy. Jednak

ostateczne rozpoznanie może nam dać tylko diagnostyka

ostateczne rozpoznanie może nam dać tylko diagnostyka

morfologiczna. Bez rozpoznania morfologicznego nie można

morfologiczna. Bez rozpoznania morfologicznego nie można

przystąpić do leczenia chorego z nowotworem. W

przystąpić do leczenia chorego z nowotworem. W

diagnostyce tej posługujemy się różnymi metodami:

diagnostyce tej posługujemy się różnymi metodami:

•

Badanie histopatologiczne

Badanie histopatologiczne

•

Badanie cytologiczne

Badanie cytologiczne

•

Immunohistochemia

Immunohistochemia

•

Cytofotometria przepływowa

Cytofotometria przepływowa

•

Metody cytogenetyczne i molekularne

Metody cytogenetyczne i molekularne

•

Biomarkery nowotworowe

Biomarkery nowotworowe

DIAGNOSTYKA

DIAGNOSTYKA

HISTOPATOLOGICZNA

HISTOPATOLOGICZNA

•

Podstawową metodą rozpoznania nowotworów jest badanie histopatologiczne

Podstawową metodą rozpoznania nowotworów jest badanie histopatologiczne

wycinka pobranego z guza.

wycinka pobranego z guza.

Badanie to pozwala nam

Badanie to pozwala nam

określić:

określić:

•

- czy badana zmiana jest nowotworem

- czy badana zmiana jest nowotworem

•

- czy jest to nowotwór złośliwy czy łagodny

- czy jest to nowotwór złośliwy czy łagodny

•

- czy jest to postać nie naciekająca czy naciekająca

- czy jest to postać nie naciekająca czy naciekająca

•

- czy jest to rak wczesny czy zaawansowany

- czy jest to rak wczesny czy zaawansowany

•

- jaki jest typ histologiczny nowotworu

- jaki jest typ histologiczny nowotworu

•

- jaki jest stopień histologicznej złośliwości nowotworu

- jaki jest stopień histologicznej złośliwości nowotworu

•

Los chorego zależy od prawidłowego rozpoznania morfologicznego gdyż ono

Los chorego zależy od prawidłowego rozpoznania morfologicznego gdyż ono

w dużym stopniu określa leczenie. Do lekarza leczącego należy natomiast

w dużym stopniu określa leczenie. Do lekarza leczącego należy natomiast

pobranie

pobranie

reprezentatywnego materiału do badania

reprezentatywnego materiału do badania

.

.

•

Badaniu podlegają (trwa ono kilka dni):

Badaniu podlegają (trwa ono kilka dni):

•

- wycięte w całości zmiany (guzy)

- wycięte w całości zmiany (guzy)

•

- większe wycinki

- większe wycinki

•

- oligopbiopsje czyli bardzo drobne wycinki (kilka mm) pobrane w czasie

- oligopbiopsje czyli bardzo drobne wycinki (kilka mm) pobrane w czasie

endoskopii czy biopsje gruboigłowe prostaty, sutka, wątroby czy nerki

endoskopii czy biopsje gruboigłowe prostaty, sutka, wątroby czy nerki

•

- wyskrobiny z macicy

- wyskrobiny z macicy

•

W trybie pilnym (do 30 min) wykonuje się tzw. badanie doraźne (introwe,

W trybie pilnym (do 30 min) wykonuje się tzw. badanie doraźne (introwe,

śródoperacyjne). Badania te wykonuje się w czasie zabiegu operacyjnego aby

śródoperacyjne). Badania te wykonuje się w czasie zabiegu operacyjnego aby

podjąć decyzję o szerokości zabiegu (wycięcie guza czy całego narządu),

podjąć decyzję o szerokości zabiegu (wycięcie guza czy całego narządu),

upewnienie się że granice cięcia chirurgicznego są wolne od nowotworu oraz

upewnienie się że granice cięcia chirurgicznego są wolne od nowotworu oraz

ustalenie zakresu przerzutów w węzłach chłonnych. Jest to badanie o

ustalenie zakresu przerzutów w węzłach chłonnych. Jest to badanie o

większym stopniu trudności niż rutynowe badanie histopatologiczne.

większym stopniu trudności niż rutynowe badanie histopatologiczne.

DIAGNOSTYKA

DIAGNOSTYKA

CYTOLOGICZNA

CYTOLOGICZNA

•

Badanie cytologiczne polega na rozpoznawaniu nowotworów na

Badanie cytologiczne polega na rozpoznawaniu nowotworów na

podstawie oceny pojedynczych komórek. Wyróżniamy

podstawie oceny pojedynczych komórek. Wyróżniamy

cytodiagnostykę złuszczeniową

cytodiagnostykę złuszczeniową

i

i

aspiracyjną;

aspiracyjną;

•

- cytodiagnostyka złuszczeniowa

- cytodiagnostyka złuszczeniowa

•

Badanie to polega na ocenie rozmazów wykonanych na

Badanie to polega na ocenie rozmazów wykonanych na

szkiełkach podstawowych z komórek, które złuszczyły się same

szkiełkach podstawowych z komórek, które złuszczyły się same

(np. w płynach z surowiczych jam ciała, moczu, plwocinie) lub

(np. w płynach z surowiczych jam ciała, moczu, plwocinie) lub

zostały złuszczone za pomocą odpowiednich szczoteczek z części

zostały złuszczone za pomocą odpowiednich szczoteczek z części

pochwowej szyjki macicy, w oskrzelu, żołądku czy jelicie grubym.

pochwowej szyjki macicy, w oskrzelu, żołądku czy jelicie grubym.

Cytodiagnostyka złuszczeniowa ma największe zastosowanie w

Cytodiagnostyka złuszczeniowa ma największe zastosowanie w

diagnostyce raka szyjki macicy, płuc, pęcherza moczowego i

diagnostyce raka szyjki macicy, płuc, pęcherza moczowego i

płynów z nowotworowo nacieczonych surowiczych jam ciała.

płynów z nowotworowo nacieczonych surowiczych jam ciała.

•

- cytodiagnostyka aspiracyjna

- cytodiagnostyka aspiracyjna

•

Cytodiagnostyka aspiracyjna polega na wykonaniu biopsji

Cytodiagnostyka aspiracyjna polega na wykonaniu biopsji

aspiracyjnej cienkoigłowej (igła 0.6-0,8 mm). Biopsja ta polega

aspiracyjnej cienkoigłowej (igła 0.6-0,8 mm). Biopsja ta polega

na nakłuciu guza igłą i pobraniu z niego materiału, który

na nakłuciu guza igłą i pobraniu z niego materiału, który

rozmazuje się na szkiełku podstawowym. Jeśli guz jest

rozmazuje się na szkiełku podstawowym. Jeśli guz jest

niewyczuwalny biopsje wykonujemy pod kontrolą USG, tomografii

niewyczuwalny biopsje wykonujemy pod kontrolą USG, tomografii

komputerowej lub kontrolą rentgenowską. Biopsja okazała się

komputerowej lub kontrolą rentgenowską. Biopsja okazała się

szczególnie przydatna w diagnozowaniu raka sutka, tarczycy,

szczególnie przydatna w diagnozowaniu raka sutka, tarczycy,

płuca, przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych i

płuca, przerzutów nowotworowych do węzłów chłonnych i

wątroby

wątroby

IMMUNOHISTOCHEMIA

IMMUNOHISTOCHEMIA

•

Metoda ta ma zastosowanie do materiału

Metoda ta ma zastosowanie do materiału

cytologicznego i histologicznego. Polega ona

cytologicznego i histologicznego. Polega ona

na wykrywaniu antygenów komórkowych.

na wykrywaniu antygenów komórkowych.

Pozwala to nam na:

Pozwala to nam na:

•

- oceny typu histologicznego

- oceny typu histologicznego

niskozróżnicowanych nowotworów

niskozróżnicowanych nowotworów

•

- ustalenia punktu wyjścia przerzutu

- ustalenia punktu wyjścia przerzutu

•

- ustalenie typu białaczki lub chłoniaka

- ustalenie typu białaczki lub chłoniaka

•

- ocena obecności antygenów o znaczeniu

- ocena obecności antygenów o znaczeniu

prognostycznym lub leczniczym (np.

prognostycznym lub leczniczym (np.

receptory dla estrogenów i progesteronu w

receptory dla estrogenów i progesteronu w

raku sutka)

raku sutka)

CYTOFOTOMETRIA

CYTOFOTOMETRIA

PRZEPŁYWOWA

PRZEPŁYWOWA

•

Metoda ta pozwala na :

Metoda ta pozwala na :

•

- ustalenie typu białaczki lub

- ustalenie typu białaczki lub

chłoniaka

chłoniaka

•

- ocena klonalności rozrostów

- ocena klonalności rozrostów

w węzłach chłonnych co ułatwia

w węzłach chłonnych co ułatwia

trudne czasami odróżnienie

trudne czasami odróżnienie

chłoniaka od rozrostu odczynowego

chłoniaka od rozrostu odczynowego

METODY CYTOGENETYCZNE I

METODY CYTOGENETYCZNE I

MOLEKULARNE

MOLEKULARNE

•

Badanie zmian w garniturze

Badanie zmian w garniturze

chromosomalnym człowieka odgrywa coraz

chromosomalnym człowieka odgrywa coraz

większą rolę w onkologii. Pozwala na :

większą rolę w onkologii. Pozwala na :

•

-wykrywanie dziedzicznych predyspozycji do

-wykrywanie dziedzicznych predyspozycji do

rozwoju nowotworów złośliwych

rozwoju nowotworów złośliwych

•

- wykrywanie nielicznych komórek

- wykrywanie nielicznych komórek

nowotworowych, które pozostały po leczeniu

nowotworowych, które pozostały po leczeniu

chorych z białaczką lub chłoniakiem

chorych z białaczką lub chłoniakiem

•

- ocena rokowania w niektórych chorobach

- ocena rokowania w niektórych chorobach

nowotworowych

nowotworowych

•

- diagnostyka chłoniaków i niektórych

- diagnostyka chłoniaków i niektórych

mięsaków

mięsaków

BIOMARKERY

BIOMARKERY

NOWOTWOROWE

NOWOTWOROWE

•

Szereg antygenów nowotworowych możemy wykryć

Szereg antygenów nowotworowych możemy wykryć

metodami biochemicznymi w surowicy krwi i innych

metodami biochemicznymi w surowicy krwi i innych

płynach ustrojowych. Są one wykorzystywane do:

płynach ustrojowych. Są one wykorzystywane do:

•

- wykrywania niektórych nowotworów w grupach

- wykrywania niektórych nowotworów w grupach

wysokiego ryzyka (np.PSA w raku prostaty)

wysokiego ryzyka (np.PSA w raku prostaty)

•

- monitorowania wyników leczenia operacyjnego

- monitorowania wyników leczenia operacyjnego

•

- monitorowaniu nawrotów (np. CEA w raku jelita

- monitorowaniu nawrotów (np. CEA w raku jelita

grubego)

grubego)

•

- monitorowaniu odpowiedzi na chemioterapię (np.

- monitorowaniu odpowiedzi na chemioterapię (np.

CA-125 w raku jajnika )

CA-125 w raku jajnika )

•

- w ocenie rokowania

- w ocenie rokowania

•

- w ocenie stopnia zaawansowania choroby

- w ocenie stopnia zaawansowania choroby

nowotworowej.

nowotworowej.

•

Za pozytywnym rozpoznaniem przemawia

Za pozytywnym rozpoznaniem przemawia

narastanie poziomu markera w czasie kilkakrotnego

narastanie poziomu markera w czasie kilkakrotnego

badania w pewnych odstępach czasu.

badania w pewnych odstępach czasu.