Fizykoterapia

Fizykoterapia

Reakcja na bodziec fizykalny

Reakcja na bodziec fizykalny

Dr n. med. Renata Gałuszka

Dr n. med. Renata Gałuszka

specjalista fizjoterapii

specjalista fizjoterapii

specjalista zdrowia publicznego

specjalista zdrowia publicznego

Każdy rodzaj energii działający na

Każdy rodzaj energii działający na

organizm wpływa na zmianę stałości

organizm wpływa na zmianę stałości

środowiska wewnętrznego, czyli

środowiska wewnętrznego, czyli

homeostazę. Każdy rodzaj energii

homeostazę. Każdy rodzaj energii

jest nośnikiem jakiegoś czynnika

jest nośnikiem jakiegoś czynnika

fizykalnego. Każdy czynnik fizykalny

fizykalnego. Każdy czynnik fizykalny

jest bodźcem wyzwalającym w

jest bodźcem wyzwalającym w

ustroju odpowiedź tkankową zwaną

ustroju odpowiedź tkankową zwaną

odczynem.

odczynem.

Czynniki fizykalne:

Czynniki fizykalne:

Naturalne (czynniki biosfery:

Naturalne (czynniki biosfery:

termiczne, promieniowanie

termiczne, promieniowanie

słoneczne, elektryczność, pole

słoneczne, elektryczność, pole

magnetyczne, ciśnienie

magnetyczne, ciśnienie

atmosferyczne, ruchy i wilgotność

atmosferyczne, ruchy i wilgotność

powietrza),

powietrza),

Sztuczne.

Sztuczne.

Podział czynników fizykalnych z

Podział czynników fizykalnych z

zależności od ich właściwości:

zależności od ich właściwości:

Czynniki termiczne,

Czynniki termiczne,

Czynnik fotochemiczny,

Czynnik fotochemiczny,

Czynnik elektrokinetyczny,

Czynnik elektrokinetyczny,

Czynnik elektrochemiczny,

Czynnik elektrochemiczny,

Czynniki mechaniczne.

Czynniki mechaniczne.

Odczyn –

Odczyn –

odpowiedź tkankowa na

odpowiedź tkankowa na

działający bodziec. Zależy od:

działający bodziec. Zależy od:

Ilości energii,

Ilości energii,

Czasu działania energii,

Czasu działania energii,

Właściwości tkanki.

Właściwości tkanki.

Podstawę działania leczniczego zabiegów

Podstawę działania leczniczego zabiegów

fizykalnych stanowi reaktywność

fizykalnych stanowi reaktywność

organizmu na bodźce.

organizmu na bodźce.

Bodziec jest to każda zmiana w

Bodziec jest to każda zmiana w

środowisku zewnętrznym lub

środowisku zewnętrznym lub

wewnętrznym.

wewnętrznym.

Podział bodźców:

Podział bodźców:

Działające na receptory

Działające na receptory

Działające na protoplazmę żywej komórki

Działające na protoplazmę żywej komórki

Reakcja na bodziec polega na powstaniu

Reakcja na bodziec polega na powstaniu

zmiany w sposobie zachowania

zmiany w sposobie zachowania

organizmu lub wystąpieniu odruchów o

organizmu lub wystąpieniu odruchów o

charakterze ruchowym, jak i

charakterze ruchowym, jak i

wydzielniczym. Zależy od:

wydzielniczym. Zależy od:

Rodzaju bodźca

Rodzaju bodźca

Sposobu działania

Sposobu działania

Natężenia bodźca

Natężenia bodźca

Czasu działania

Czasu działania

Okolicy ciała

Okolicy ciała

Powierzchni działania

Powierzchni działania

Zdolność reagowania ustroju na bodźce

Zdolność reagowania ustroju na bodźce

zależy od:

zależy od:

Właściwości osobniczych

Właściwości osobniczych

Wieku

Wieku

Płci

Płci

Stanu wyjściowego układu

Stanu wyjściowego układu

autonomicznego

autonomicznego

Danej czynności

Danej czynności

Rytmów biologicznych

Rytmów biologicznych

Reakcje na bodźce mogą być:

Reakcje na bodźce mogą być:

Szybkie lub wolne

Szybkie lub wolne

Silne lub słabe

Silne lub słabe

Jednoczesne z bodźcem lub po nim

Jednoczesne z bodźcem lub po nim

W miejscu działania bodźca lub w

W miejscu działania bodźca lub w

innych obszarach ciała lub narządach

innych obszarach ciała lub narządach

Reakcje na bodziec:

Reakcje na bodziec:

miejscowe

miejscowe

ogólne

ogólne

konsensualne

konsensualne

kontralateralna

kontralateralna

Reguła Schultz- Arndta

Reguła Schultz- Arndta

:

:

Słabe bodźce pobudzają czynności

Słabe bodźce pobudzają czynności

życiowe, średnie wyzwalają procesy

życiowe, średnie wyzwalają procesy

adaptacyjne, natomiast silne niszczą.

adaptacyjne, natomiast silne niszczą.

W kontekście wielkości dawki

W kontekście wielkości dawki

odczyny dzieli się na:

odczyny dzieli się na:

odwracalne (korzystne)

odwracalne (korzystne)

nieodwracalne (szkodliwe).

nieodwracalne (szkodliwe).

W odniesieniu do reaktywności

W odniesieniu do reaktywności

tkanek odczyny dzielą się na:

tkanek odczyny dzielą się na:

normalne

normalne

paradoksalne

paradoksalne

Znajomość odczynów i prawidłowe

Znajomość odczynów i prawidłowe

ich wykorzystanie warunkuje

ich wykorzystanie warunkuje

skuteczność leczenia fizykalnego.

skuteczność leczenia fizykalnego.

Może występować nadwrażliwość na

Może występować nadwrażliwość na

pewne postacie energii (samoistna

pewne postacie energii (samoistna

lub spowodowana stanami

lub spowodowana stanami

chorobowymi lub przyjmowanymi

chorobowymi lub przyjmowanymi

lekami).

lekami).

Efekty działania bodźca:

Efekty działania bodźca:

Usprawnienie czynności narządów,

Usprawnienie czynności narządów,

powodujące korzystne zmiany ich

powodujące korzystne zmiany ich

struktury

struktury

Zwiększenie wydolności ogólnej

Zwiększenie wydolności ogólnej

ustroju

ustroju

Przestrojenie czynności

Przestrojenie czynności

autonomicznego układu nerwowego.

autonomicznego układu nerwowego.

Działanie bodźca:

Działanie bodźca:

Miejscowe: zwiększenie ukrwienia

Miejscowe: zwiększenie ukrwienia

tkanek, działanie przeciwbólowe,

tkanek, działanie przeciwbólowe,

Ogólne: reakcja ze strony

Ogólne: reakcja ze strony

mechanizmów fizjologicznych w celu

mechanizmów fizjologicznych w celu

przeciwdziałania zakłóceniom

przeciwdziałania zakłóceniom

homeostazy.

homeostazy.

Ważną rolę w mechanizmie oddziaływania

Ważną rolę w mechanizmie oddziaływania

na ustrój czynników fizykalnych pełni

na ustrój czynników fizykalnych pełni

skóra, stanowiąca

skóra, stanowiąca

antenę

antenę

ośrodkowego

ośrodkowego

układu nerwowego.

układu nerwowego.

Bodziec działający na skórę wywołuje:

Bodziec działający na skórę wywołuje:

miejscowe zmiany o typie pobudzenia w

miejscowe zmiany o typie pobudzenia w

błonie komórkowej → równocześnie

błonie komórkowej → równocześnie

występuje uwalnianie hormonów

występuje uwalnianie hormonów

tkankowych droga humoralną lub

tkankowych droga humoralną lub

nerwową, co może wywoływać działania

nerwową, co może wywoływać działania

ogólne.

ogólne.

Prawo Dastre- Morata:

Prawo Dastre- Morata:

antagonizm

antagonizm

między ukrwieniem skóry i narządów

między ukrwieniem skóry i narządów

wewnętrznych. Naczynia krwionośne

wewnętrznych. Naczynia krwionośne

nerek zachowują się jak naczynia skóry.

nerek zachowują się jak naczynia skóry.

Miejscowa reakcja skóry i tkanek

Miejscowa reakcja skóry i tkanek

podskórnych na bodziec polega na

podskórnych na bodziec polega na

zmianie barwy skóry, zmiany napięcia,

zmianie barwy skóry, zmiany napięcia,

wydzielanie potu i łoju, zmiana składu

wydzielanie potu i łoju, zmiana składu

chemicznego i Ph.

chemicznego i Ph.

Miejscowa reakcja mięśni

Miejscowa reakcja mięśni

szkieletowych (bodziec elektryczny)

szkieletowych (bodziec elektryczny)

polega na wywołaniu przekrwienia,

polega na wywołaniu przekrwienia,

zmiana przemiany materii, napięcia,

zmiana przemiany materii, napięcia,

motoryki i trofiki mięśnia, powięzi,

motoryki i trofiki mięśnia, powięzi,

ścięgien, okostnej.

ścięgien, okostnej.

Zwiększenie siły bodźca lub

Zwiększenie siły bodźca lub

powierzchni działania powoduje, że

powierzchni działania powoduje, że

pobudzenie dociera do rdzenia

pobudzenie dociera do rdzenia

przedłużonego, śródmózgowia,

przedłużonego, śródmózgowia,

międzymózgowia, inicjując

międzymózgowia, inicjując

autonomiczne reakcje autonomiczne (r.

autonomiczne reakcje autonomiczne (r.

naczynioruchową, termoregulacji,

naczynioruchową, termoregulacji,

przemiany materii, łaknienia,

przemiany materii, łaknienia,

pragnienia, zmiany postawy ciała i

pragnienia, zmiany postawy ciała i

ruchu).

ruchu).

Ogólna reakcja na bodźce

Ogólna reakcja na bodźce

zachodzi na 3 poziomach układu

zachodzi na 3 poziomach układu

nerwowego:

nerwowego:

Rdzeniowym

Rdzeniowym

Podkorowym

Podkorowym

Korowym

Korowym

Połączenia pomiędzy elementami

Połączenia pomiędzy elementami

somatycznymi i autonomicznego

somatycznymi i autonomicznego

układu nerwowego na poziomie

układu nerwowego na poziomie

rdzenia kręgowego stanowią

rdzenia kręgowego stanowią

podstawę odruchów:

podstawę odruchów:

Trzewno – trzewnych

Trzewno – trzewnych

Trzewno – skórnych

Trzewno – skórnych

Trzewno – ruchowych

Trzewno – ruchowych

Skórno – trzewnych

Skórno – trzewnych

Bodźce działające na skórę

Bodźce działające na skórę

wywołują:

wywołują:

Reakcje odruchowe

Reakcje odruchowe

Odległe działanie na czynności

Odległe działanie na czynności

wyższych pięter OUN

wyższych pięter OUN

Bodziec fizykalny (stresor)

Bodziec fizykalny (stresor)

wielokrotnie powtarzany

wielokrotnie powtarzany

wywołuje reakcję adaptacyjną.

wywołuje reakcję adaptacyjną.

Adaptacja

Adaptacja

:

:

modyfikacje reagowania

modyfikacje reagowania

na bodźce, mające charakter regulacji

na bodźce, mające charakter regulacji

wyższego rzędu. Procesy

wyższego rzędu. Procesy

adaptacyjne: przyzwyczajenie,

adaptacyjne: przyzwyczajenie,

habituacja, zahartowanie,

habituacja, zahartowanie,

aklimatyzacja, odporność.

aklimatyzacja, odporność.

Wśród procesów adaptacyjnych wyróżnia się:

Wśród procesów adaptacyjnych wyróżnia się:

Adaptację miejscową, tkankową – wzrost

Adaptację miejscową, tkankową – wzrost

tolerancji tkanek na bodźce

tolerancji tkanek na bodźce

Hamowanie nerwowe

Hamowanie nerwowe

Habituację – tłumienie tworu siatkowatego

Habituację – tłumienie tworu siatkowatego

Adaptację czynnościową

Adaptację czynnościową

Ekonomizację lub normalizację funkcji

Ekonomizację lub normalizację funkcji

Adaptacje troficzną – zwiększenie rezerw

Adaptacje troficzną – zwiększenie rezerw

energetycznych, przerost mięśni,

energetycznych, przerost mięśni,

waskularyzacja

waskularyzacja

Adaptację plastyczną – rozwój tkanki ochronnej

Adaptację plastyczną – rozwój tkanki ochronnej

(brązowa tkanka tłuszczowa)

(brązowa tkanka tłuszczowa)

Autonomiczna adaptacja korowa – tworzenie

Autonomiczna adaptacja korowa – tworzenie

odruchów warunkowych, uczenie się.

odruchów warunkowych, uczenie się.

Organizm ludzki jest układem

Organizm ludzki jest układem

samoregulującym cechującym się

samoregulującym cechującym się

jednością procesów psychicznych i

jednością procesów psychicznych i

somatycznych powiązanych

somatycznych powiązanych

sprzężeniem zwrotnym ze środowiskiem

sprzężeniem zwrotnym ze środowiskiem

zewnętrznym. Zakłócenie w środowisku

zewnętrznym. Zakłócenie w środowisku

zewnętrznym, jeżeli jego siła przekracza

zewnętrznym, jeżeli jego siła przekracza

możliwości wyrównawcze homeostazy,

możliwości wyrównawcze homeostazy,

powoduje zakłócenie w środowisku

powoduje zakłócenie w środowisku

wewnętrznym, czyli chorobę.

wewnętrznym, czyli chorobę.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę