Osobowość – wróg czy

przyjaciel?

Definicja osobowości

Osobowość to z jednej strony nadrzędny
system regulacji, odpowiadający za
spójność i koordynację poszczególnych
procesów psychicznych, a z drugiej strony –
zespół cech indywidualnych,
wyróżniających człowieka spośród innych
ludzi.

Definicja osobowości dzieli się na trzy

obszary wzajemnie powiązane, według

których osobowość to:

1)

zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla

danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają

jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych;

2) zespół warunków wewnętrznych wpływających na

sposób, w jaki człowiek przystosowuje się do

otoczenia;

3) zespół psychologicznych mechanizmów: np.

tożsamość, mentalność, potrzeby, postawy,

inteligencja, uznawane wartości, które powodują, że

człowiek jest zdolny do kierowania własnym życiem,

a jego zachowania są zorganizowane i względnie

stałe.

Z

a

burzenie to efekt

niedopasowania potrzeb,
sposobu ich zaspokajania i
sposobu realizacji zadań
jednostki na danym etapie
życia do wymogów
społecznych.

Zaburzenie osobowości jest stanem

psychicznym, w którym następuje częściowa

dezintegracja psychiki, rozchwianie

emocjonalne, szybkie gwałtowne zmiany

osobowości.

Osobowość może ulec dezintegracji gdy

dochodzi do traumatycznych przeżyć

osobistych, uzależnień lub może być jednym z

objawów niektórych chorób psychicznych.

Zaburzenia osobowości nie są typowymi

zespołami klinicznymi, to raczej stany

behawioralne i psychospołeczne.

Czym charakteryzuje się

osobowość zaburzona?

Charakteryzuje go przeważnie niski
stopień dojrzałości struktur
poznawczych, czego efektem są
różnego rodzaju nieprawidłowości
funkcjonowania. Ponieważ zaś
zarówno struktura jak i funkcje
systemu ściśle się ze sobą łączą,
dlatego też zaburzenia osobowości
dotyczą obu tych elementów

Hasłem wywoławczym

zaburzeń osobowości

jest stałość i sztywność

.



w zaburzeniach osobowości istnieje niejednokrotnie

brak subiektywnego dyskomfortu (tzw. ego-

syntoniczność). Typowe zaś jest to, iż świadomość

problemu ma obserwujące człowieka otoczenie.



W zaburzeniach osobowości człowiek może być bardzo

spokojny, a nawet nadmiernie opanowany.



Człowiek z zaburzeniami osobowości, to równie dobrze

człowiek sukcesu.



zaburzenia osobowości dostrzegamy w bliższej i

dłuższej relacji.

Zaburzenia te są na ogół trudne do
terapii z powodu tego, że pacjenci
mają bardzo silne mechanizmy
obronne, są często dobrze
skompensowani.

Do kategorii swoistych zaburzeń

osobowości w ICD-10 zalicza się nast.

objawy w zespołach klinicznych:



wyraźnie zaburzone postawy i zachowania, mające

wyraz w wielu sferach psychicznych i interakcjach

z innymi ludźmi;



długi czas trwania nieprawidłowych zachowań;



wzorzec zaburzonego zachowania jest całościowy i

niedostosowany do sytuacji indywidualnych jak i

społecznych;



trudności te mają początek w okresie dzieciństwa

lub młodzieńczym i trwają nadal w wieku

dojrzałym;



zaburzenia prowadzą do poczucia dyskomfortu i

cierpienia;



zaburzenia mogą współwystępować z wyraźnymi

trudnościami w sferze zawodowej i społecznej.

Osobowość paranoiczna -

charakteryzująca się:



nadmierną wrażliwością na niepowodzenia i brak

akceptacji;



tendencją do długotrwałego przeżywania przykrości;



podejrzliwością i skłonnością do postrzegania

rzeczywistości poprzez błędną interpretację obojętnych

działań otoczenia, jako wrogich;



niewspółmiernym do potrzeb, natarczywym i sztywnym

poczuciem własnych praw;



nawracającymi podejrzeniami dotyczącymi wierności

seksualnej współmałżonka, lub partnera;



nadmiernym poczuciem własnej wartości i postawą

ksobną;



pochłonięciem nie potwierdzonymi "spiskowymi"

wyjaśnieniami wydarzeń, dotyczącymi zarówno własnej

osoby, jak i całego świata;

Osobowość schizoidalna –

charakteryzuje się



unikaniem bliższych kontaktów emocjonalnych

i społecznych, połączonym z wyraźną

tendencją do stronienia od ludzi;



brakiem empatii;



ograniczoną zdolnością do wyrażania uczuć

i odczuwania przyjemności;



rezerwą i dystansem w stosunku do

otoczenia, oraz małą wrażliwością na

obowiązujące normy i konwencje społeczne;



skłonnością do fantazjowania, introspekcji i

ucieczki w świat własnych przeżyć

wewnętrznych;



lękowym reagowaniem w relacjach z innymi

ludźmi

;

Osobowość dyssocjalna -

charakteryzująca się:



bezwzględnym nieliczeniem się z uczuciami innych ludzi;



brakiem odpowiedzialności i lekceważeniem norm, reguł

i zobowiązań społecznych;



brakiem umiejętności utrzymywania trwałych związków

w innymi, przy jednoczesnym braku trudności w ich

nawiązywaniu;



bardzo niską tolerancją na frustracje i niskim progiem

wyzwalania agresji i zachowań gwałtownych;



niezdolnością przeżywania poczucia winy i wyciągania

doświadczeń z poniesionych porażek i kar;



skłonnością do obwiniania innych i racjonalizacji

zachowań, będących źródłem konfliktów z otoczeniem

;

Osobowość chwiejna

emocjonalnie - z podziałem na

typy



impulsywny - charakteryzujący się:



niestabilnością emocjonalną;



nadmierną drażliwością;



skłonnością do wybuchów złości lub
rozpaczy;



zachowaniami gwałtownymi, przy braku
przewidywania ich konsekwencji;

Osobowość chwiejna

emocjonalnie - z podziałem na

typy



borderline (z pogranicza) - charakteryzujący się:



niezdolnością do kontrolowania zachowań

emocjonalnych;



skłonnością do działań gwałtownych;



niezrównoważeniem emocjonalnym;



wchodzeniem w intensywne, ale nietrwałe

związki z ludźmi;



zachowaniami autodestrukcyjnymi -

impulsywnymi;



stałym poczuciem pustki wewnętrznej;



zaburzeniem obrazu własnego "ja" i

poczucia tożsamości;



pozornie dobrym przystosowaniem

społecznym

Osobowość histrioniczna -

charakteryzująca się:



przesadnym wyrazem emocjonalnym i

teatralnością zachowań;



łatwością ulegania wpływowi innych

osób;



płytką i chwiejną uczuciowością;



stałym poszukiwaniem uznania,

podziwu, koncentracji uwagi na sobie;



niestosowną postawą uwodzicielską;



nadmierną koncentracją na

atrakcyjności fizycznej;

Osobowość anankastyczna

- charakteryzująca się



nadmiarem wątpliwości i ostrożnością;



pochłonięciem przez szczegóły, regulaminy, normy
postępowania;



perfekcjonizmem utrudniającym realizację zadań;



nadmierną sumiennością i zaniedbaniem związków
międzyludzkich;



pedanterią i uległością wobec konwencji
społecznych;



sztywnością i uporem;



pojawianiem się natarczywych myśli lub impulsów;

Osobowość lękliwa (unikająca)

- charakteryzująca się:



wszechogarniającym uczuciem napięcia i

niepokoju;



poczuciem niepewności, nieśmiałości,

nieprzystosowania i małej wartości;



nadmierną koncentracją na byciu

krytykowanym w sytuacjach społecznych;



niechęcią do wchodzenia w bliższe związki

z ludźmi;



ograniczony styl życia z powodu potrzeby

zapewnienia sobie poczucia

bezpieczeństwa;



unikanie kontaktów społecznych i

zawodowych z powodu obawy przed

krytyką;

Osobowość zależna -

charakteryzująca się



zachęcaniem innych na przejęcie

odpowiedzialności za własne decyzje;



podporządkowaniem swoich potrzeb

potrzebom innych;



niechęć do stawiania wymagań osobom, od

których jest się zależnym;



poczucie niewygody i bezradności w sytuacji

osamotnienia;



obawa przed osamotnieniem;



ograniczona zdolność do podejmowania

decyzji samodzielnie.

Organiczne zaburzenia

osobowości



trwale zmniejszona wytrwałość w

zakresie działań celowych, z odroczoną

w czasie gratyfikacją;



chwiejność emocjonalna;

nieumotywowane wybuchy silnych

emocji;



ujawnianie potrzeb i popędów bez

zważania na następstwa i społeczne

zasady;



podejrzliwość, nastawienia paranoidalne;



znaczne zmiany tempa i zborności

wypowiedzi słownych;



zmienione zachowania seksualne