TERAPIA LOGOPEDYCZNA

Logopedia – jest nauka, która zajmuje się badaniem
wszelkich aspektów
mowy. Na pełny jej zakres składa się osiem działów, a
mianowicie:

Teoria mowy (stanowiąca część teorii informacji i

komunikacji)

Embriologia mowy, czyli proces kształtowania się mowy w

ontogenezie

Rozwój mowy u osobników z upośledzonym słuchem

Porozumiewanie się głuchociemnych

Percepcja wypowiedzi słownych (słuchowa i wzrokowa)

Fonetyka artykulacyjna i akustyczna

Patologia mowy

Ekspresja słowna (potoczna, publicystyczna i artystyczna)

NARZĄDY MOWY

Całość aparatu służącego do wytwarzania dźwięków mowy
składa się z trzech narządów: oddechowego, fonacyjnego i
artykulacyjnego. Jakość mowy zależy od sprawności każdego
z nich, a także od ich koordynacji.

Narząd oddechowy – czynność mówienia uzależniona jest
przede wszystkim od oddychania. Akt oddechu składa się z
dwóch faz: wdechu i wydechu. Istnieją dwa typy oddychania:
przeponowo-brzuszne (przeważa ruch przepony) i
przeponowo-piersiowa (ruch przepony mniej wyraźny,
przeważa rozszerzanie się i unoszenie klatki piersiowej).
Narząd fonacyjny - narządem, który służy do wytwarzania
głosu jest krtań.
Narząd artykulacyjny (nasada) – w skład jej wchodzą trzy
jamy: jama głosowa, ustna i nosowa.

NIEPRAWIDŁOWY ROZWÓJ MOWY I WADY WYMOWY

Istnieją trzy grupy dzieci z nieprawidłowym rozwojem mowy:

Mówienie z opóźnieniem, choć wymowa jest od razu

prawidłowa

Mowa we właściwym czasie ale nieprawidłowa

Mowa z opóźnieniem i długo nieprawidłowa

Wg H. Spionek opóźnienie mowy może przejawiać się w:

Późniejszym pojawieniu się gaworzenia

Późniejszym pojawieniu się pierwszych słów

Ubóstwie słownictwa

Późniejszym pojawieniu się zdań prostych i złożonych

Nieprawidłowej gramatyce

Przedłużającym się okresie wymowy dziecięcej,

charakterystycznej dla wcześniejszych okresów

ZABURZENIA WYMOWY. KLASYFIKACJA

Zaburzenia mowy można podzielić na:

Zewnątrzpochodne (egzogenne, środowiskowe)

II.

Wewnątrzpochodne (endogenne)

I. Przy zaburzenia mowy pochodzenia środowiskowego nie

stwierdza się defektów anatomicznych czy
psychoneurologicznych, które można by uznać za
przyczynę, nie są to więc typowa wady mowy lecz
zaburzenia

II. Główne rodzaje zaburzeń mowy wewnątrzpochodnych,

czyli wady mowy:

Dysglosja – zniekształcenie dźwięków mowy lub
niemożność ich wytwarzania na skutek nieprawidłowej
budowy narządów mowy lub obniżenia słyszalności

Dysartria (anartria) – zniekształcenie dźwięków mowy lub
niemożność ich wytwarzania na skutek uszkodzenia
ośrodków i dróg unerwiających narządy mowy
(artykulacyjne, fonacyjne, oddechowe)

Dyslalia (alalia) – opóźnienie w przyswajaniu sobie języka,
na skutek opóźnionego wykształcenia się funkcji pewnych
struktur mózgowych

Afazja – utrata częściowa lub całkowita znajomości języka
na skutek uszkodzenia pewnych struktur mózgowych

Jąkanie – zaburzenia płynności mowy (rytmu i tempa)

Nerwice mowy (logoneurozy) – mutyzm, afonia, jąkanie,
zaburzenie tempa mowy, modulacja siły i wysokości głosu
u osób cierpiących na nerwice

Oligofazja – niedokształcenie mowy spowodowane
upośledzeniem umysłowym

Schizofazja – mowa osób mających zaburzenia myślenia
spowodowane chorobami psychicznymi

Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem struktur

korowych:

Afazja – częściowa lub całkowita utrata umiejętności
posługiwania się językiem

Agnozje – powstają w wyniku uszkodzenia pól
gnostycznych i są zaburzeniem percepcji (powstawania
spostrzeżeń), czyli rozpoznawaniu odbieranych bodźców
na podstawie ich analizy i syntezy. Są to zaburzenia
wzroku, dotyku, czucia.

Apraksja – zaburzenie wykonywania ruchów na polecenie
słowne lub w formie naśladownictwa, mimo braku porażeń
czy zaburzeń czucia.

Alalia – dziecko nie mówi w ogóle, posługuje się gestami,
krzykami i onomatopejami. Jest dobra ruchomość
narządów mowy oraz prawidłowy słuch fizjologiczny.
Uszkodzenie struktur korowych następuje jeszcze przed
rozwojem mowy.

Dyslalia - zaburzenia mowy polegające na nieprawidłowej
realizacji fonemów (najmniejszych elementów składowych
wyrazów) wg zazwyczaj ustalonych norm społecznych
spowodowane wadami w ukształtowaniu lub uszkodzeniu
peryferyjnych organów artykulacyjnych (takich jak wargi,
zęby, język czy podniebienie) dotyczące tylko aspektu
artykulacyjnego języka.

Zaburzenia mowy spowodowane nieprawidłową budową

anatomiczną narządów mowy – dysglosja.

Nieprawidłowość zgryzu (tyłozgryz, przodozgryz, zgryz
głęboki, zgryz otwarty,)

Rozszczep podniebienia

Nosowanie

Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem narządu
słuchu:

Niedosłyszalność przewodzeniowa – uszkodzenie części

słuchu, która przewodzi dźwięk

Niedosłyszalność percepcyjna (odbiorcza)

ROTACYZM

Nieprawidłowa realizacja głoski r. głoska ta bywa
opuszczana, zastępowana przez inne głoski np.: j, l, lub
dwugłoskę rl np.:
R policzkowe (artykulacja polega na wibracji języczka przy
uniesionym podniebieniu miękkim, język pozostaje bierny)
R policzkowe czyli boczne (drga jeden policzek pod wpływem
strumienia powietrza skierowanego w bok)
R wargowe (drgają obie wargi lub warga górna)
R międzyzębowe (przy artykulacji czubek języka jest
wysunięty między zęby)
R podniebienne (następuje zbliżenie podniebienia miękkiego
do tylnej części języka)
R gardłowe (nasada języka zbliża się do tylniej ściany gardła)
R bywa także zastępowane przez zredukowany dźwięk
samogłoskowy, pośredni między y-e

METODYKA LOGOPEDYCZNA

Ćwiczenia logopedyczne prowadzone z ogółem dzieci dzielą
się na 4 rodzaje:

Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne (ma na celu

wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i
podniebienia miękkiego. Dziecko musi mieć wyczucie danego
ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy)

Ćwiczenia języka

Ćwiczenia warg

Ćwiczenia oddechowe (maja na celu pogłębienie oddechu,

rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej, a także
zapobieganie takim niepożądanym zjawiskom jak arytmia
oddechowa, mówienie na wdechu, kolizja między rytmem
oddychania a strukturą wypowiedzi)

Ćwiczenia rytmizujące (doskonalenie i korekcja mowy dla

dzieci, których rozwój psychoruchowy nie przebiega
prawidłowo)

Ćwiczenia słuchowe

PIĘĆ ZASAD ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

Zasada systematyczności

Zasada stopniowania trudności

Zasad utrwalania

Zasada indywidualizacji

Zasada aktywnego i świadomego udziału

METODY STOSOWANE W TERAPII LOGOPEDYCZNEJ

1. Logopedyczne:

- ćwiczenia logopedyczne: oddechowe, fonacyjne,

artykulacyjne, usprawniające motorykę i kinestezję narządów

mowy, słuchu fonematycznego, autokontroli słuchowej;

- pokaz i wyjaśnianie ułożenia narządów artykulacyjnych;

- uczulanie miejsc artykulacji;

- mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych za

pomocą sond, szpatułek;

- odczytywanie mowy z ruchów ust;

- wykorzystywanie pewnych nieartykułowanych dźwięków lub

czynności fizjologicznych organizmu do tworzenia nowych

głosek (np. wibracje warg, dmuchanie, chuchanie, itp.);

- kontrola wzrokowa;

- kontrola dotykowa i czucia skórnego dłoni;

- fonogesty;

- język migowy;

- metoda cienia;

- mówienie wydłużone (metoda sztucznego echa);

- metoda maskowania.

2. Lingwistyczne:

- metoda substytucyjna Seemana wraz z jej różnymi

modyfikacjami;

- metoda słów kluczowych i rozpoczynania od nich terapii;

- ćwiczenia dykcyjne.

3. Pedagogiczne:

- metoda dobrego startu;
- gesty umowne;
- ćwiczenia rytmizujące;
- mówienie rytmiczne;
- ćwiczenia słuchu muzycznego;
- metoda ośrodków pracy (zainteresowań).

4. Psychologiczne:

- techniki relaksacyjne;
- psychodrama;
- hipnoterapia;
- psychoterapia treningowa.

5. Medyczne:

- farmakoterapia;
- fizykoterapia;
- laseroterapia;
- akupunktura;
- akupresura;
- metoda wokalistyczna Mitrinowicz;
- różne zabiegi medyczne (chirurgiczne, ortodontyczne,
audiologiczne, foniatryczne).

Schemat utrwalania nowo wprawionej głoski

Document Outline