INSTYTUCJE
ZARZĄDZAJĄCE ŚRODKAMI
NA INWESTYCJE W
OCHRONIE ŚRODOWISKA
INSTYTUCJE
ZARZĄDZAJĄCE ŚRODKAMI
NA INWESTYCJE W
OCHRONIE ŚRODOWISKA
Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska
i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska
i Gospodarki Wodnej
•
27 kwietnia 1989 r.
– powołanie
Narodowego
Funduszu
Ochrony
Środowiska
i
Gospodarki
Wodnej
(NFOŚiGW) na podstawie nowelizacji
Ustawy o ochronie i kształtowaniu
środowiska z 1980 r.
•
15 lipca 1989 r.
– początek
działalności
NFOŚiGW
zgodnie
z
zarządzeniem
Ministra
Ochrony
Środowiska,
Zasobów
Naturalnych
i
Leśnictwa
Podstawy prawne działalności
Prawne i finansowe podstawy działalności
NFOŚiGW
wyznacza
ustawa
Prawo
ochrony środowiska
(Dz. U. z 2008 r., nr
21, poz. 110 z późn. zm.)
,
Ustawa o finansach publicznych
(Dz. U.
z 2001 r., nr 219, poz. 2101 z późn. zm.)
R
ozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie
szczegółowych
zasad
gospodarki
finansowej
Narodowego
Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
i
wojewódzkich
funduszy
ochrony
środowiska i gospodarki wodnej
(Dz. U. z
2002 r., nr 210, poz. 1911).
Struktura organizacyjna
• Na czele zarządu stoi Prezes wyłoniony w
drodze konkursu, powoływany i odwoływany
przez ministra właściwego do spraw środowiska
na wniosek Rady Nadzorczej Funduszu.
• Zastępcy prezesa są powoływani przez ministra
środowiska na wniosek Rady Nadzorczej
Funduszu.
Do podstawowych kompetencji Prezesa Narodowego
Funduszu należy reprezentowanie jego na zewnątrz, a
ponadto dokonywanie wszelkich czynności prawnych w
zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu.
Struktura organizacyjna
Zarząd
Narodowego
Funduszu
i
Funduszy
Wojewódzkich realizuje następujące zadania:
•
opracowuje projekty planów działalności funduszy łącznie z
planami finansowymi funduszy wojewódzkich,
• opracowuje projekty rocznych planów finansowych,
• decyduje o wyborze przedsięwzięć do finansowania ze środków
funduszy,
• gospodaruje środkami funduszy z zastrzeżeniem uprawnień
przewidzianych dla Rady Nadzorczej Narodowego Funduszu i rad
nadzorczych wojewódzkich funduszy,
• sprawuje kontrolę związaną z wykorzystaniem pożyczek i dotacji
przyznanych ze środków funduszy,
• sporządza analizy i oceny efektywności funkcjonowania funduszy,
• składa Radzie Nadzorczej Narodowego Funduszu i radom
nadzorczym wojewódzkich funduszy sprawozdania z działalności
funduszy.
Struktura organizacyjna
W świetle art. 414 ustawy – Prawo ochrony środowiska
zadania Rady Nadzorczej Narodowego funduszu i rad
nadzorczych wojewódzkich funduszy koncentrują się
wokół funduszy sprawozdania z działalności funduszy.
1
.
ustalania kryteriów wyboru przedsięwzięć finansowanych ze
środków obydwu funduszy,
2. uchwalania projektów rocznych planów finansowych,
3. ustalania zasad udzielania i umarzania pożyczek, udzielania
dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych
kredytów i pożyczek,
4. zatwierdzania wniosków zarządu w sprawach emisji
obligacji własnych oraz nabywania obligacji, akcji i
udziałów spółek, zaciągania kredytów o pożyczek,
wnoszenia udziałów do spółek,
Struktura organizacyjna
5. zatwierdzania rocznych sprawozdań zarządu z
działalności i rocznego sprawozdania finansowego
Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy,
6. ustalania zasad wynagradzania członków zarządu i
pracowników biura Narodowego Funduszu oraz członków
zarządów i pracowników biur wojewódzkich funduszy,
7. kontroli działalności Zarządu Narodowego Funduszu i
zarządów wojewódzkich funduszy,
8. składania w terminie do 30 kwietnia roku
kalendarzowego sprawozdań w przypadku Narodowego
Funduszu Ministrowi Środowiska, a w przypadku
wojewódzkich funduszy właściwemu zarządowi
województwa oraz wojewodzie,
9. zatwierdzania wyboru podmiotu właściwego do badania
sprawozdania finansowego.
Struktura wpływów
Narodowego Funduszu
Narodowy i wojewódzkie fundusze działają w
formule funduszy odnawialnych tzw.
rewolwingowych.
Podstawową
formą
dofinansowania
udzielanego
przez
te
fundusze
na
przedsięwzięcia służące ochronie środowiska
są pożyczki udzielane na preferencyjnych,
w stosunku do rynkowych, warunkach.
Pożyczki mogą być również częściowo
umarzane.
Struktura wpływów
Narodowego Funduszu
Wpływy
środków
pieniężnych
zasilających Narodowy Fundusz można
podzielić na dwie kategorie.
Dochody, czyli wpływy zwiększające
majątek Funduszu, do których należą: opłat,
także dochody z oprocentowania pożyczek,
dochody z operacji finansowych (głównie z
oprocentowania lokat przejściowo wolnych
środków) oraz dywidendy z posiadanych
akcji i udziałów w spółkach.
Wpływy
nie
zwiększające
majątku
Funduszu.
Struktura wpływów
Narodowego Funduszu
Wpływy własne Narodowego
Funduszu w latach 1989-2008
(mln zł )
Formy finansowania
Dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu może być
prze-
znaczone na cele i zadania określone w Prawie ochrony
środowiska. Narodowy Fundusz stosuje następujące formy
dofinansowania:
• udzielanie oprocentowanych pożyczek;
• udostępnianie środków finansowych bankom z
przeznaczeniem na udzielanie kredytów na wskazane
przez Narodowy Fundusz programy i przedsięwzięcia;
• przyznawanie dotacji;
• dokonywanie dopłat do oprocentowania
preferencyjnych kredytów bankowych i pożyczek;
• poręczanie spłaty kredytów oraz zwrotu środków
przyznanych przez rządy państw obcych i organizacje
międzynarodowe, przeznaczonych na realizację zadań
ochrony środowiska
i gospodarki wodnej;
• przekazywanie środków jednostkom budżetowym;
• nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i
gospodarki wodnej, niezwiązaną z wykonywaniem
obowiązków pracowników administracji rządowej i
samorządowej.
Narodowy Fundusz jako
akcjonariusz
Ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje
wspieranie projektów poprzez obejmowanie
przez Narodowy Fundusz
udziałów lub akcji
w spółkach prawa handlowego, zwłaszcza
jeżeli
statutowym
lub
ustawowym
przedmiotem ich działalności jest ochrona
środowiska i gospodarka wodna.
Narodowy Fundusz posiada
obecnie akcje lub udziały w 57
spółkach.
Akcje i udziały stały się własnością Narodowego Funduszu w drodze zmiany
wierzytelności powstałych z tytułu zadłużeń wobec Funduszu za uchylanie
się od wnoszenia opłat ekologicznych. Udział NFOŚiGW w kapitale tych spółek
nie przekracza kilku procent.
Wnioskodawcami ubiegającymi
się o środki z Narodowego
Funduszu mogą być:
1. jednostki samorządu
terytorialnego,
2. przedsiębiorstwa,
3. instytucje i urzędy,
4. szkoły wyższe i uczelnie,
5. organizacje pozarządowe w tym
fundacje i stowarzyszenia,
6. administracja państwowa,
7. osoby fizyczne.
„Lista
priorytetowych
programów
Narodowego
Funduszu
Ochrony
Środowiska
i
Gospodarki
Wodnej
planowanych
do
finansowania
w roku…”,
„Zasady udzielania dofinansowania ze
środków NFOŚiGW”
„Kryteriach
wyboru
przedsięwzięć
finansowanych ze środków NFOŚiGW”
Programy priorytetowe
Kryteria wyboru przedsięwzięć
Dwie podstawowe
procedury wyboru
przedsięwzięć do
dofinansowania:
nabór ciągły oraz
konkurs
Finansowanie ochrony środowiska
w latach 1989-2008 (mln zł )
Przez wszystkie lata działalności
dominującą formą finansowania ochrony
środowiska stosowaną w Narodowym
Funduszu było udzielanie pożyczek.
Drugą pod względem wielkości pozycją
wydatków są środki przeznaczone na
bezzwrotne finansowanie ochrony
środowiska, które jednakże ze względu
na swój wpływ na zmniejszanie majątku
funduszu i na utrzymanie rewolwingowego
charakteru Funduszu nie mają głównego
udziału w finansowaniu.
Finansowanie ochrony
środowiska wg dziedzin w
2008 r.
Finansowanie zadań
budżetowych
Od kilku lat Narodowy Fundusz
przejął obowiązki finansowania
przedsięwzięć, które wcześniej
dotowane były przez budżet
państwa.
Do wydatków odciążających
budżet państwa należą między
innymi:
• finansowanie budowy wielkich zbiorników
retencyjnych oraz przeciwpowodziowych,
stopni wodnych i innych budowli
hydrotechnicznych,
• finansowanie procesu likwidacji górnictwa
siarkowego,
• dofinansowanie państwowej służby
hydrometeorologicznej,
• rekultywacja terenów zdegradowanych
przez wojska Federacji Rosyjskiej,
• finansowanie inwestycji w parkach
narodowych.
Do wydatków ponoszonych przez
Narodowy Fundusz odciążających
budżet państwa doliczyć należy
także:
• utrzymanie systemu Państwowego Monitoringu
Środowiska,
• finansowanie inwestycji i działalności
nieinwestycyjnej w parkach narodowych,
• nakłady na edukację ekologiczną,
• dotacje z subfunduszu geologicznego i górniczego,
które są podstawowym źródłem środków dla
krajowej służby geologicznej oraz rekultywacji
terenów zdegradowanych w wyniku działalności
górnictwa,
• środki przeznaczane na przeciwdziałanie
nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska (obecnie:
zapobieganie klęskom żywiołowym i awariom oraz
usuwanie ich skutków).
EkoFundusz
Geneza EkoFunduszu sięga roku
1991
,
kiedy to Klub Paryski, zrzeszający
państwa będące wierzycielami Polski,
podjął decyzję o redukcji polskiego długu
o 50%
, pod warunkiem spłaty pozostałej
części do roku 2010. Rząd Polski
zaproponował, aby dalsze 10% długu
można było przeznaczyć na wsparcie
najpilniejszych przedsięwzięć w ochronie
środowiska.
Struktura organizacji
• Rada EkoFunduszu
Rada Fundacji określa kierunki działalności
Fundacji, zatwierdza
roczny plan finansowy
,
przyjmuje
roczne
sprawozdania
z
pracy
EkoFunduszu, oraz powołuje i odwołuje jego
Zarząd. Rada zatwierdza przyznanie pomocy
finansowej
dla
poszczególnych
projektów.
Rada Fundacji składa się z przedstawicieli Polski
oraz
reprezentantów
krajów-
donatorów.
Przewodniczącego
Rady
mianuje
Minister
Środowiska a pozostałych członków Rady
Minister Skarbu jako Fundator.
Struktura organizacji
• Zarząd EkoFunduszu reprezentuje
Fundację na zewnątrz.
Kieruje
działalnością Biura Fundacji podejmując
wszelkie decyzje związane z jego bieżącym
funkcjonowaniem. Jest on odpowiedzialny za
prawidłową
selekcję
wniosków
przedstawianych do zatwierdzenia Radzie
Fundacji oraz nadzorowanie projektów w ich
fazie
realizacyjnej.
Ponadto
Zarząd
podejmuje decyzje o przyznaniu pomocy
finansowej w ramach udzielonych przez
Radę Fundacji pełnomocnictw.
Struktura organizacji
• Biuro EkoFunduszu prowadzi obsługę merytoryczną
i finansową Fundacji. W strukturze Fundacji
funkcjonują trzy działy:
Dział Merytoryczny, który tworzą pracownicy
czterech sektorów:
• sektor ochrony powietrza
• sektor ochrony Morza Bałtyckiego
• sektor ochrony przyrody
• sektor gospodarki odpadami
Dział Finansowy, obejmujący księgowość oraz
zespół specjalistów do spraw analiz i rozliczeń
projektów
Dział Ogólny,
Ponadto z Fundacją stale współpracuje Radca Prawny.
PRIORYTETY EKOFUNDUSZU
W Statucie EkoFunduszu pięć sektorów uznanych
zostało za dziedziny priorytetowe. Są nimi:
• Ograniczenie
transgranicznego
transportu
dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja
niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza).
• Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku
oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód).
• Ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany
klimatu Ziemi (ochrona klimatu).
• Ochrona
różnorodności
biologicznej
(ochrona
przyrody).
• Racjonalizacja gospodarki odpadami i rekultywacja
gleb zanieczyszczonych.
Typy projektów, które mogą ubiegać się
o dofinansowanie EkoFunduszu
w poszczególnych sektorach
priorytetowych:
• Sektor I – Ochrona
powietrza
• likwidacja niskich źródeł emisji w miastach o
udokumentowanym ponadnormatywnym stężeniu
dwutlenku siarki;
• budowa kotłów z paleniskami fluidalnymi;
• budowa turbin gazowo-parowych (preferowane
będą układy wykorzystujące biogaz, gaz odpadowy
lub lokalne złoża gazu ziemnego);
• zmniejszenie emisji zanieczyszczeń atmosfery z
pojazdów samochodowych w miastach (jedynie
modernizacja taboru komunikacji miejskiej w
ramach systemu dopłat).
Typy projektów, które mogą ubiegać się
o dofinansowanie EkoFunduszu
w poszczególnych sektorach
priorytetowych:
• Sektor II - Ochrona wód
• budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci
kanalizacyjnej w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków
Komunalnych w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM)
15 - 100 tys., położonych bezpośrednio nad Bałtykiem lub w zlewniach:
Zalewu Wiślanego, Zalewu Szczecińskiego, rzek Przymorza, Wisły – poniżej
ujścia Brdy, Odry – poniżej ujścia Warty;
• budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci
kanalizacyjnych w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM mających wpływ na
jakość wody pitnej dla mieszkańców Warszawy i Krakowa;
• budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci
kanalizacyjnych niezbędnych dla zachowania czystości jezior o dużej
wartości przyrodniczej lub wód w obrębie parków narodowych i rezerwatów
przyrody;
• budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnych
na obszarach Głównych Zbiorników Wód Podziemnych – lista priorytetowa
EkoFunduszu;
• budowa instalacji do utylizacji osadów ściekowych w komunalnych
oczyszczalniach ścieków.
Typy projektów, które mogą ubiegać się
o dofinansowanie EkoFunduszu
w poszczególnych sektorach
priorytetowych:
• Sektor III - Ochrona klimatu
• oszczędność energii w miejskich systemach zaopatrzenia w
ciepło (jedynie w ramach konkursu na oszczędność energii w
systemach ogrzewczych);
• wykorzystanie biomasy do celów energetycznych w sektorze
komunalno-bytowym
i
w
zakładach
przemysłowych;
gospodarcze wykorzystanie biogazu z sektora rolniczego, z
wysypisk odpadów komunalnych i z oczyszczalni ścieków oraz
gazu odpadowego z procesów przemysłowych;
• wykorzystanie energii solarnej (panele fotowoltaiczne oraz
kolektory słoneczne w ramach systemu dopłat); wykorzystanie
płytkiej geotermii (pompy ciepła);
• promocja technologii ogniw paliwowych;
• wykorzystanie energii odpadowej z procesów przemysłowych i
z procesów spalania.
Typy projektów, które mogą ubiegać się
o dofinansowanie EkoFunduszu
w poszczególnych sektorach
priorytetowych:
• Sektor IV - Ochrona przyrody
• ochrona gatunków fauny i flory zagrożonych
wyginięciem;
• ochrona cennych przyrodniczo obszarów wodno-
błotnych; czynna ochrona przyrody w parkach
narodowych i krajobrazowych;
• ochrona obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000;
• budowa infrastruktury edukacji ekologicznej w
parkach narodowych;
• dostosowanie składu gatunkowego lasu do siedlisk
w parkach narodowych i w ich otulinach oraz w
rezerwatach przyrody.
Typy projektów, które mogą ubiegać się
o dofinansowanie EkoFunduszu
w poszczególnych sektorach
priorytetowych:
• Sektor V - Gospodarka
odpadami
• organizacja kompleksowych systemów zbiórki,
recyklingu i zagospodarowania odpadów komunalnych
obsługujących 50 - 250 tys. mieszkańców; technologie
• przerobu odpadów biodegradowalnych pochodzących
z gospodarki komunalnej;
• unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych;
• budowa instalacji do recyklingu odpadów
komunalnych i niebezpiecznych;
• modernizacja technologii przemysłowych prowadząca
do eliminacji powstawania odpadów niebezpiecznych
(tzw. „czyste technologie”).
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• Dofinansowanie
ze
środków
EkoFunduszu uzyskać mogą jedynie
projekty
dotyczące
inwestycji
bezpośrednio związanych z ochroną
środowiska, a w dziedzinie ochrony
przyrody
również
projekty
nieinwestycyjne.
• Środki EkoFunduszu mają charakter
bezzwrotnej pomocy zagranicznej i
stosują
się
do
nich
preferencje
wynikające
z
obowiązujących
przepisów.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• EkoFundusz
nie
dofinansowuje
projektów dotyczących prowadzenia
badań
naukowych,
akcji
monitoringowych,
konferencji
i
sympozjów
oraz
innych
form
działalności edukacyjnej.
• Wyjątkami od tej reguły są zadania
edukacyjne i szkoleniowe stanowiące
integralną
część
projektów
innowacyjnych oraz projektów w
dziedzinie ochrony przyrody.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• Wszystkie wnioski o dofinansowanie
oceniane są według obowiązujących
procedur EkoFunduszu na podstawie
kryterium
ekologicznego,
technologicznego,
ekonomicznego
i
organizacyjnego. Aby otrzymać dotację
wszystkie
te
oceny
muszą
być
pozytywne,
a
wnioskodawca
musi
wykazać się wiarygodnością finansową,
organizacyjną, a także zapewnieniem
pełnego finansowania projektu w części
nie objętej dotacją EkoFunduszu.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• EkoFundusz
może
wspierać
finansowo
zarówno
projekty
dopiero rozpoczynane, jak i będące
w fazie realizacji, jeżeli ich
zaawansowanie
finansowe
nie
przekracza 60% w dniu złożenia
wniosku
do
EkoFunduszu.
Odstępstwo od tej zasady jest
traktowane
jako
wyjątkowe
i
wymaga odrębnego uzasadnienia.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• Ze względu na ponoszone
koszty
administracyjne
dotacja EkoFunduszu dla
pojedynczego projektu
nie
może być niższa niż 50
tys. zł.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• Wszystkie
projekty
rozpatrywane
przez
EkoFundusz
można
podzielić
na
projekty
techniczne
oraz
przyrodnicze.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• Projekty techniczne
mogą
być typowe albo innowacyjne.
Przez projekty innowacyjne
Fundacja rozumie takie, które
prowadzą
do
pierwszego
zastosowania
nowej
technologii
w
Polsce
lub
stwarzają warunki dla jej
wprowadzenia na polski rynek.
WARUNKI FINANSOWANIA
PROJEKTÓW
• Projekty
przyrodnicze
dotyczą
aktywnej
ochrony bioróżnorodności
zgodnie z priorytetami
sektora IV.
Projekty innowacyjne
• Poprzez wspieranie (finansowanie) projektów
innowacyjnych
EkoFundusz
promuje
wykorzystanie najnowszych technologii w
obszarze ochrony środowiska. Warunki
dofinansowania projektów innowacyjnych
zgłaszanych
do
EkoFunduszu
są
korzystniejsze niż w projektach typowych.
Udział
dotacji
w
kosztach
projektu
przedstawiony
w
tabeli
1
zostaje
powiększony
o
10%.
Do
projektów
innowacyjnych nie stosuje się tzw. „szybka
ścieżka” przyznawania dotacji ani procedura
konkursowa.
Zasady udzielania dotacji dla
projektów przyrodniczych
• Projekty
przyrodnicze
obejmują
wszystkie przedsięwzięcia finansowane
przez EkoFundusz w sektorze IV (ochrona
różnorodności
biologicznej).
Projekty
takie
mogą
otrzymywać
dotację
EkoFunduszu
w
wysokości
nie
przekraczającej 80% akceptowanych
kosztów projektu. Projekty dotyczące
budowy infrastruktury edukacyjnej oraz
przebudowy
drzewostanów
mogą
otrzymać dotację nie przekraczającą
50% akceptowanych kosztów projektu.
