Czym zajmuje się
Czym zajmuje się
ekonomia?
ekonomia?
Podstawowe
Podstawowe
problemy
problemy
ekonomiczne
ekonomiczne
Anna Zachorowska-
Anna Zachorowska-
Mazurkiewicz
Mazurkiewicz
Czym zajmuje się
Czym zajmuje się
ekonomia?
ekonomia?
Podstawowe
Podstawowe
problemy
problemy
ekonomiczne
ekonomiczne
Anna Zachorowska-
Anna Zachorowska-
Mazurkiewicz
Mazurkiewicz
Rzadkość (ograniczoność)
Rzadkość (ograniczoność)
zasobów
zasobów
odnosi się do luki miedzy ogólną sumą dóbr
odnosi się do luki miedzy ogólną sumą dóbr
i usług, których ludzie potrzebują, aby
i usług, których ludzie potrzebują, aby
zaspokoić swoje różnorodne potrzeby, a
zaspokoić swoje różnorodne potrzeby, a
możliwościami ich wytwarzania.
możliwościami ich wytwarzania.
Istnieją trzy implikacje rzadkości:
Istnieją trzy implikacje rzadkości:
-
Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób
Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób
wykorzystania zasobu
wykorzystania zasobu
-
Musimy wybierać spośród alternatywnych
Musimy wybierać spośród alternatywnych
sposobów wykorzystania zasobów
sposobów wykorzystania zasobów
-
Z każdym wyborem wiąże się koszt.
Z każdym wyborem wiąże się koszt.
Potrzeba
Potrzeba
jest to subiektywne uczucie braku czegoś, połączone z
jest to subiektywne uczucie braku czegoś, połączone z
dążeniem do eliminacji tego stanu.
dążeniem do eliminacji tego stanu.
Satysfakcja estetyczna
Satysfakcja estetyczna
wiedza
wiedza
potrzeba samorealizacji
potrzeba samorealizacji
potrzeby społeczna
potrzeby społeczna
potrzeby bezpieczeństwa
potrzeby bezpieczeństwa
potrzeby fizjologiczne
potrzeby fizjologiczne
Dobra
Dobra
Dzielimy na:
Dzielimy na:
Produkty
Produkty
są to dobra materialne, które
są to dobra materialne, które
stają się w pełni własnością osoby je
stają się w pełni własnością osoby je
wykorzystującej,
wykorzystującej,
Usługi
Usługi
to wszelkie czynności związane
to wszelkie czynności związane
bezpośrednio lub pośrednio z
bezpośrednio lub pośrednio z
zaspakajaniem potrzeb człowieka (np.
zaspakajaniem potrzeb człowieka (np.
usługi lekarskie, adwokackie,
usługi lekarskie, adwokackie,
nauczycielskie, kulturalne itp.); z usług
nauczycielskie, kulturalne itp.); z usług
ludzie korzystają jedynie czasowo.
ludzie korzystają jedynie czasowo.
Dobra gospodarcze (ekonomiczne)
Dobra gospodarcze (ekonomiczne)
to dobra
to dobra
będące efektem pracy człowieka. Ich ilość jest
będące efektem pracy człowieka. Ich ilość jest
ograniczona w stosunku do naszych potrzeb.
ograniczona w stosunku do naszych potrzeb.
Dobra wolne
Dobra wolne
to dobra nie będące efektem
to dobra nie będące efektem
pracy człowieka, ich ilość jest nieograniczona w
pracy człowieka, ich ilość jest nieograniczona w
stosunku do potrzeb ludzkich (np. powietrze,
stosunku do potrzeb ludzkich (np. powietrze,
światło słoneczne itp.).
światło słoneczne itp.).
Dobro konsumpcyjne
Dobro konsumpcyjne
to wszelkie dobro
to wszelkie dobro
wytworzone po to, by z niego korzystać i cieszyć
wytworzone po to, by z niego korzystać i cieszyć
się nim bardziej lub mniej po nabyciu go przez
się nim bardziej lub mniej po nabyciu go przez
kupującego.
kupującego.
Dobra inwestycyjne czyli kapitałowe
Dobra inwestycyjne czyli kapitałowe
to
to
wszelki wynik procesu produkcyjnego
wszelki wynik procesu produkcyjnego
przeznaczony do wykorzystania w innych
przeznaczony do wykorzystania w innych
procesach produkcyjnych – np. zakłady i ich
procesach produkcyjnych – np. zakłady i ich
wyposażenie produkcyjne. Dobro inwestycyjne
wyposażenie produkcyjne. Dobro inwestycyjne
to wytworzone środki produkcji.
to wytworzone środki produkcji.
Dobra prywatne
Dobra prywatne
to dobra, które są własnością
to dobra, które są własnością
prywatną; jest konsumowane (używane) przez dany
prywatną; jest konsumowane (używane) przez dany
podmiot rynkowy, z równoczesnym wykluczeniem
podmiot rynkowy, z równoczesnym wykluczeniem
innych potencjalnych jego użytkowników.
innych potencjalnych jego użytkowników.
Dobra publiczne
Dobra publiczne
to dobro, z uzyskania którego nie
to dobro, z uzyskania którego nie
można nikogo wyłączyć; użytkowane może być
można nikogo wyłączyć; użytkowane może być
przez wielu konsumentów, powiększanie się liczby
przez wielu konsumentów, powiększanie się liczby
jego użytkowników nie eliminuje, ani nie
jego użytkowników nie eliminuje, ani nie
pomniejsza możliwości korzystania z niego przez
pomniejsza możliwości korzystania z niego przez
dotychczasowych konsumentów.
dotychczasowych konsumentów.
Komplementarność
Komplementarność
to uzupełnianie się czynników
to uzupełnianie się czynników
wytwórczych w procesie produkcji lub dóbr i usług
wytwórczych w procesie produkcji lub dóbr i usług
konsumpcyjnych w procesie konsumpcji konieczne
konsumpcyjnych w procesie konsumpcji konieczne
dla osiągnięcia pożądanego efektu.
dla osiągnięcia pożądanego efektu.
Substytucyjność
Substytucyjność
to możliwość zastępowania
to możliwość zastępowania
jednego środka produkcji przez inny (np. pracy
jednego środka produkcji przez inny (np. pracy
ludzkiej przez maszynę) w procesie produkcji lub
ludzkiej przez maszynę) w procesie produkcji lub
wymienność dóbr i usług w procesie konsumpcji.
wymienność dóbr i usług w procesie konsumpcji.
Czynniki produkcji
Czynniki produkcji
(czynniki wytwórcze, środki
(czynniki wytwórcze, środki
produkcji, zasoby)
produkcji, zasoby)
Praca
Praca
(niekiedy określana mianem siły roboczej)
(niekiedy określana mianem siły roboczej)
obejmuje każdy sposób, w jaki ludzka energia,
obejmuje każdy sposób, w jaki ludzka energia,
fizyczna lub umysłowa, może być wydatkowana.
fizyczna lub umysłowa, może być wydatkowana.
Ziemia
Ziemia
obejmuje obszar powierzchni ziemi i
obejmuje obszar powierzchni ziemi i
wszystko to, co w naturze jest użyteczne w
wszystko to, co w naturze jest użyteczne w
procesie produkcji. – minerały, chemikalia, rośliny
procesie produkcji. – minerały, chemikalia, rośliny
itd.
itd.
Kapitał
Kapitał
(dobra inwestycyjne) obejmuje wszelki
(dobra inwestycyjne) obejmuje wszelki
wynik procesu produkcyjnego, który przeznaczony
wynik procesu produkcyjnego, który przeznaczony
jest do późniejszego wykorzystania w procesie
jest do późniejszego wykorzystania w procesie
produkcyjnym
produkcyjnym
Dynamiczna teoria
Dynamiczna teoria
zasobów
zasobów
polega na samoistnym radzeniu sobie
polega na samoistnym radzeniu sobie
z ograniczonością zasobów, tzn. w
z ograniczonością zasobów, tzn. w
momencie gdy określone zasoby się
momencie gdy określone zasoby się
kończą, następne już są
kończą, następne już są
poszukiwane.
poszukiwane.
Alokacja
Alokacja
to ich rozmieszczenie między różne
to ich rozmieszczenie między różne
zastosowania w społecznym procesie
zastosowania w społecznym procesie
gospodarowania
gospodarowania
Koszt alternatywny
Koszt alternatywny
to wartość najbardziej cennej
to wartość najbardziej cennej
niewykorzystanej alternatywy.
niewykorzystanej alternatywy.
Krzywa możliwości
Krzywa możliwości
produkcyjnych
produkcyjnych
(niekiedy określana mianem
(niekiedy określana mianem
granicy
granicy
możliwości produkcyjnych
możliwości produkcyjnych
lub też
lub też
krzywą
krzywą
transformacji produktu
transformacji produktu
) jest graficznym
) jest graficznym
przedstawieniem różnych kombinacji dóbr,
przedstawieniem różnych kombinacji dóbr,
które mogą być wytwarzane gdy wszystkie
które mogą być wytwarzane gdy wszystkie
zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.
zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.
Pokazuje ona wszystkie możliwe kombinacje
Pokazuje ona wszystkie możliwe kombinacje
produkcyjne, gdy wszystkie dostępne zasoby
produkcyjne, gdy wszystkie dostępne zasoby
są wykorzystane w maksymalnie
są wykorzystane w maksymalnie
produktywny sposób, przy zastosowaniu
produktywny sposób, przy zastosowaniu
najlepszej znanej technologii.
najlepszej znanej technologii.
Racjonalność
Racjonalność
postępowania
postępowania
polega na tym, że podmiot gospodarczy zbiera i
polega na tym, że podmiot gospodarczy zbiera i
analizuje (przetwarza) przy pomocy rozumu
analizuje (przetwarza) przy pomocy rozumu
wszystkie informacje niezbędne do podjęcia
wszystkie informacje niezbędne do podjęcia
decyzji.
decyzji.
Ogólnych wskazówek do dokonywania wyboru
Ogólnych wskazówek do dokonywania wyboru
najbardziej korzystnych (optymalnych)
najbardziej korzystnych (optymalnych)
rozwiązań w procesie gospodarowania
rozwiązań w procesie gospodarowania
dostarcza tzw.
dostarcza tzw.
zasada racjonalnego
zasada racjonalnego
gospodarowania
gospodarowania
, zwana też zasadą
, zwana też zasadą
gospodarności. Zasada ta może być ujmowana
gospodarności. Zasada ta może być ujmowana
dwojako:
dwojako:
jako zasada największego efektu przy danym
jako zasada największego efektu przy danym
nakładzie środków, lub
nakładzie środków, lub
jako zasada najmniejszego nakładu środków do
jako zasada najmniejszego nakładu środków do
osiągnięcia danego efektu.
osiągnięcia danego efektu.
Rachunek ekonomiczny
Rachunek ekonomiczny
Porównywanie uzyskiwanych z danej
Porównywanie uzyskiwanych z danej
działalności gospodarczej efektów (np.
działalności gospodarczej efektów (np.
dochodów) z ponoszonymi w związku z tą
dochodów) z ponoszonymi w związku z tą
działalnością nakładami (np. wydatkami)
działalnością nakładami (np. wydatkami)
w celu wybrania możliwie najlepszych,
w celu wybrania możliwie najlepszych,
czyli najbardziej efektywnych
czyli najbardziej efektywnych
ekonomicznie, wariantów decyzji
ekonomicznie, wariantów decyzji
nazywamy
nazywamy
rachunkiem ekonomicznym
rachunkiem ekonomicznym
.
.
Cechy rachunku
Cechy rachunku
ekonomicznego
ekonomicznego
Kompletność
Kompletność
– aby rachunek był przydatny
– aby rachunek był przydatny
musi ujmować wszystkie elementy po stronie
musi ujmować wszystkie elementy po stronie
nakładów i wszystkie efekty osiągnięte dzięki
nakładów i wszystkie efekty osiągnięte dzięki
tej działalności.
tej działalności.
Wariantowość
Wariantowość
– rachunek ten składa się z
– rachunek ten składa się z
kilku wariantów, spośród których trzeba wybrać
kilku wariantów, spośród których trzeba wybrać
najbardziej optymalny, możliwy do
najbardziej optymalny, możliwy do
zrealizowania.
zrealizowania.
Dualność
Dualność
– jest to możliwość budowania
– jest to możliwość budowania
rachunku wyników w oparciu o jedną z dwóch
rachunku wyników w oparciu o jedną z dwóch
zasad racjonalnego gospodarowania.
zasad racjonalnego gospodarowania.
Względność
Względność
– rachunek ekonomiczny nie jest
– rachunek ekonomiczny nie jest
uniwersalny, sporządzany jest dla konkretnego
uniwersalny, sporządzany jest dla konkretnego
celu gospodarczego.
celu gospodarczego.