Czym zajmuje się ekonomia?

Czym zajmuje się ekonomia?

Ekonomia

nauka

badająca

prawidłowości

rządzące

procesem

gospodarowania:

produkcji,

podziału,

wymiany i konsumpcji.

Ekonomia to nauka badająca
prawidłowości rządzące procesem
gospodarowania pod kątem określenia
metod racjonalnego spożytkowania
ograniczonych zasobów, mających
alternatywne zastosowania.

Makroeknomia

zajmuje się

adaniem zasad

racjonalnego gospodarowania ograniczonymi zasobami,

mającymi alternatywne zastosowania w skali

gospodarki, jako całości

Mikroekonomia – zajmuje się badaniem zasad racjonalnego

postępowania indywidualnych uczestników (producentów i

konsumentów) procesu gospodarowania.



Mikroekonomia - teoria cen.

Cena to podstawowy element rynku. Podstawą wyznaczania

poziomu ceny są koszty wytwarzania. Cena powinna

pokrywać (przy racjonalnym postępowaniu) koszty. Ceny nie

są wielkościami stałymi

Funkcje cen:

informacyjna – swoisty parametr- wyznacznik decyzji

producentów i konsumentów

agregacyjna – sprowadzenie różnorodnych towarów do

wspólnego mianownika, cena to miernik

redystrybucyjna – poprzez zmiany poziomu cen i relacji

między nimi możliwe jest przesuwania dochodów.
Wysoka cena na towary luksusowe i niska na towary
pierwszej potrzeby.

Dobra materialne

powstają w wyniku przetwarzania

bogactw naturalnych.



Usługi - przechowywanie, przetwarzanie konserwacja i
przenoszenie dóbr materialnych od wytwórcy do
konsumenta



Dobro wolne – jest to takie dobro, które występuje w
nadmiarze, w stosunku do potrzeb, a co za tym idzie jest
swobodnie dostępne.



Dobro ekonomiczne (dobro rzadkie) to takie, które
występuje w ilości mniejszej, niż ta, jaka pozwoliłaby
zaspokoić wszelkie użyteczne zastosowania.



Zasoby to dobra służące do wytwarzania innych dóbr.



Zasoby: ziemia, kapitał, praca.

Ceateris Paribus
Założenie to przyjmujemy wówczas, kiedy badamy

związek, jaki zachodzi między dwoma zjawiskami A i B w

izolacji od innych zjawisk, określając, że B zmienia się

pod wpływem A w określony sposób.

Zakładamy wówczas, że nie uległy zmianie inne wielkości

(np. C,D,E), o których wiemy, że ich zmiany również

wywierają wpływ na zjawisko A.

Racjonalne zachowanie /człowiek homoeconomicus/

Zasada maksymalizacji:



przy wyznaczonym celu, człowiek będzie zmierzał do

zużycia najmniejszej możliwej ilości nakładu, jak

wystarcza do osiągnięcia tego celu



przy danej ilości nakładu, człowiek będzie się starał

uzyskać z niego maksymalny efekt

Koszt – inne możliwości, które pozostały niewykorzystane w

efekcie dokonanego wyboru

Koszt alternatywny

– najcenniejsze dla nas spośród innych

dóbr, jakie pozostały niezrealizowane w wyniku dokonania

danego wyboru.

Cechy kosztu alternatywnego:



Jest określany dokładnie w momencie wyboru



Jest ponoszony wyłącznie przez tego, kto podejmuje decyzję



Ma charakter subiektywny



Jest pojęciem ex ante



Jest alternatywą niezrealizowaną

Wybrane różnice szkół ekonomii

Ekonomia
keynesowska
/zawodność rynku/

Ekonomia klasyczna/noeklasyczna
/zawodność rządu/

1. O rozmiarach produkcji
decyduje popyt globalny

1. Rosnąca podaż sama dla
siebie stwarza odpowiedni popyt

2. Niepełne
wykorzystanie
istniejących zdolności
produkcyjnych

2. Pełne wykorzystanie
zdolności produkcyjnych

3. Gospodarka funkcjonuje w
warunkach konkurencji
niedoskonałej /istnieją monopole
i zz/

3. Gospodarka funkcjonuje
przy założeniu konkurencji
doskonałej /brak monopoli i zz/

6. Dopuszczone działanie
gospodarki w warunkach
deficytu

6. Budżet państwa powinien być
zrównoważony

4.ceny i płace
nominalne są sztywne

4. Ceny i płace
nominalne są
elastyczne

5. Kluczowa rola banku
centralnego

5. Bank centralny ma wpływ
tylko na wielkości nominalne

7. Bezrobocie ma
charakter przymusowy

7. Bezrobocie ma charakter
dobrowolny i naturalny

Rynek

to całokształt transakcji kupna – sprzedaży,

dokonujących się w określonych warunkach wynikających z

relacji pomiędzy podażą a popytem. Transakcje te można

rozpatrywać z różnych punktów widzenia

1. Według przedmiotu obrotu wyróżniamy: rynek dóbr i

usług konsumpcyjnych, rynek dóbr i usług
inwestycyjnych, rynek pracy,

2. Z punktu widzenia rodzaju towarów będących

przedmiotem obrotu: np. rynek pszenicy, telewizorów,
ropy naftowej, usług telekomunikacyjnych,
ubezpieczeniowych

3. Z punktu widzenia zasięgu geograficznego: rynek

lokalny, krajowy, regionalny, światowy

4. Pod względem stopnia swobody zawiązywanych

transakcji: rynek wolny , rynek regulowany (limit
obrotów oraz max. lub min. cen)

odel

rynku

konkurencja doskonała

/to nie to samo co wolna konkurencja/



1. duża liczba producentów i duża liczba konsumentów



2. ceny kształtują się swobodnie na rynku w wyniku relacji

pomiędzy podażą i popytem, przy czym żaden pojedynczy

uczestnik rynku nie ma decydującego wpływu na relację, czyli

żaden z nich nie ma możliwości dyktowania wysokości cen,

zarówno producenci, jak i nabywcy są biorcami cen, a nie dawcami



3. produkt jednorodny (standardowy) bez nadawania

jakichkolwiek cech



4. brak konkurencji pozacenowej, bo produkty nie są

zróżnicowane, są jednorodne



5. pełna swoboda przenoszenia zasobów, gdyż koszty wejścia i

wycofania się z rynku są minimalne



6. pełny dostęp do informacji – rynek jest przejrzysty, zarówno

nabywcy jak i sprzedawcy są zorientowani w poziomie cen

konkurencja monopolistyczna



1. duża liczba producentów o różnym stopniu udziału w

całkowitej produkcji danej gałęzi i duża liczba konsumentów



2. produkty zróżnicowane, będące jednak względem siebie

substytutami, zróżnicowanie polega na nadawaniu towarowi

specyficznych cech związanych z opakowaniem, znakiem

fabrycznym itp.



3. Pewne zróżnicowanie wyrobów umożliwia producentom

stosowanie własnej ceny



4. Pojawia się konkurencja pozacenowa



5. swoboda przenoszenia zasobów nie jest pełna, gdyż wiążę

się z ponoszeniem (raczej niewielkich) kosztów związanych z

pozyskaniem nabywców w początkowej fazie obecności na rynku



6. dostęp do informacji

oligopol

– monopol wielu

(forma konkurencji

niedoskonałej)



1. niewielka liczba producentów danej branży, gdy przypadku

dwóch jest to duopol



2. poszczególne firmy mogą wytwarzać zarówno produkty

jednorodne, jak też bardzo zróżnicowane



3. niewielka liczba wytwórców sprawia, że każdy z nich ma ważący

udział w łącznej produkcji branży. W tej sytuacji jeden może mieć

wpływ na cenę drugiego producenta. Jeżeli jeden obniży cenę danego

produktu to może mieć wpływ na ograniczenie sprzedaży

pozostałych, by do tego nie dopuścić pozostali również mogą być

zmuszeni do obniżenia ceny. Decyzje cenowe oligopolistów są więc

wzajemnie od siebie uzależnione. Stąd też żaden z nich nie może

podnieść ceny, bowiem nabywcy zrezygnowaliby z jego towarów i

przenieśli by się na wyroby sprzedających taniej. Najczęściej więc

przedsiębiorstwa działające w warunkach oligopolu zawiązują umowy

co do przywódctwa cenowego.



4. Istnieją silne bariery wejścia nowych producentów na rynek

oligopolistyczny

Monopol pełny:



1. na rynku występuje jeden producent. Może to wynikać

z decyzji ustawowych (jeden producent –

przedsiębiorstwo państwowe) lub sytuacja monopolu

naturalnego np. prywatne przedsiębiorstwo

wodociągowe, energetyczne, gazowe,



2. towar wytwarzany na rynku nie ma swojego substytutu



3. bardzo wysokie bariery wejścia na rynek zabezpieczają

monopolistów przed konkurencją ze strony innych

producentów



4. dyktat ceny, podnoszenie ceny bez obawy przed utratą

klienta, oczywiście możliwości dyktowania ceny nie są

nieograniczone



nie występuje konkurencja pozacenowa

Popyt

– to taka ilość towaru, jaką nabywcy są skłonni kupić

przy różnych poziomach ceny (przy założeniu stałości innych

czynników) w określonym czasie.

Rozmiar popytu – konkretna ilość towaru nabywana przy

danym poziomie cen w określonym czasie.

Prawa popytu – istnieje odwrotna zależność między

poziomem ceny a rozmiarami popytu. Wzrost ceny

powoduje spadek rozmiarów popytu, zaś obniżenie ceny

wywołuje wzrost rozmiarów popytu. Jeżeli cena rośnie to

nabywca może w ramach swoich zasobów pieniężnych kupić

mniej towaru ceateris paribus. Odwrotnie jeśli cena spada

Od tej zasady istnieją jednak pewne wyjątki.



Paradoks Veblena



Paradoks Giffena



Okazjonalność



Moda

Inne

czynniki wpływające na popyt



1. dochody nabywców



2. liczba i struktura nabywców



3. ceny innych towarów (substytuty, dobra

komplementarne)



4. oczekiwania dotyczące przyszłych cen



5. oczekiwania dotyczące przyszłych dochodów



6. gusty i preferencje nabywców (czynnik

pozaekonomiczny to ekonomiczne przynosi

konsekwencje)

Cenowa elastyczność popytu:



Ep = ∆Q/Q : ∆C/C



Ep > 1



Ep = 1



Ep < 1

Podaż

to taki zbiór ilości towaru, jaką sprzedawcy są gotowi

zaoferować przy różnych możliwych poziomach ceny w

danym okresie czasu, przy założeniu stałości innych

czynników.

Natomiast konkretną ilość towaru przeznaczoną do

sprzedaży przy danym poziomie ceny nazywamy

rozmiarami podaży w danym okresie czasu.

Prawo podaży

– wzrost ceny powoduje wzrost rozmiarów

podaży, zaś obniżenie ceny wywołuje spadek rozmiarów
podaży.

Wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji spadają
jednostkowe koszty produkcji – tzw. korzyści skali. Rośnie
zysk nie tylko dlatego, że rośnie cena ale i dlatego że
spadają koszty jednostkowe.

Oprócz ceny

także

inne czynniki mają wpływ na podaż.

Zakładamy teraz że to cena będzie stała.

Niecenowe czynniki podaży

(należy pamiętać, że

rozpatrując jakiś czynnik trzeba założyć, że inne czynniki

się nie zmieniają):



- czynniki wpływające na wysokość
kosztów wytwarzania:



ceny czynników produkcji,



postęp techniczny,



wysokość podatków



- liczba producentów

Równowaga rynkowa

– sytuacja gdy

rozmiary podaży równają się rozmiarom

popytu.

Cenę w tym stanie nazywa się ceną

równowagi.

Inne sytuacje to stany nierównowagi

rynkowej. I mamy wtedy do

czynienia z

cenami nierównowagi.

Makroekonomia

– zajmuje się

badaniem zasad racjonalnego

gospodarowania rzadkimi zasobami

mającymi racjonalne zastosowanie, w

odniesieniu do gospodarki jako całości.

Jednak skala makro nie jest prostą

sumą prawidłowości występujących w

skali makro.



Dochód społeczny

jest sumą

wartości dóbr i usług wytwarzanych w
każdym społeczeństwie przy pomocy
zasobów.



Rachunek dochodu społecznego
dotyczy dokonujących się w
gospodarce danego kraju przepływów
pieniężnych.

Mierniki poziomu sprawności gospodarki



Produkt narodowy, produkt krajowy, oraz

dochód narodowy są najczęściej stosowaną

miarą sprawności gospodarki w skali makro.



Dwa pierwsze określają tę sprawność od strony

poziomu i tempa wzrostu produkcji, trzeci

odzwierciedla stopę życiową społeczeństwa.

Mierniki poziomu sprawności gospodarki



Produkt narodowy

jest pieniężnym

odpowiednikiem strumienia finalnych dóbr i usług
wytwarzanych w danym kraju w ciągu jednego
roku (w cenach rynkowych) – niezależnie czy
zostały w tym roku sprzedane.



Nie wlicza się do niego dokonywanych w tym czasie
transakcji towarami wytworzonymi w latach wcześniejszych.
Tak więc:



nie będzie tu uwzględniona wartość sprzedaży z drugiej ręki,



wyłącza się obrót papierami wartościowymi,



nie uwzględnia się dóbr pośrednich, tylko dobra finalne

Produkt narodowy

to również

suma

wartości dodanych

wytworzonych we

wszystkich przedsiębiorstwach.



Wartość dodana

stanowi przyrost wartości dóbr w

wyniku procesu produkcji. Od całkowitej wartości dóbr

wytworzonych w danym przedsiębiorstwie należy odjąć

koszty materialne poniesione przy produkcji tych dóbr.

Produkt narodowy

, będąc pieniężnym odpowiednikiem

strumienia finalnych dóbr i usług, składa się z

następujących elementów:



osobistych wydatków konsumpcyjnych C



krajowych inwestycji prywatnych I



rządowych zakupów dóbr i usług G



eksportu netto NE



dochodu netto z tytułu własności za granicą NI

Produkt narodowy (PN) =

C+I+G+NE+

Jeśli nie uwzględniamy dochodu netto z tytułu własności za

granicą to pozostałe elementy będą stanowić produkt

krajowy.

Rachunek dochodu narodowego - podsumowanie

PNB

w cenach

rynkowych

Dochód netto

z tytułu

własności

za granicą

PKB

w cenach

rynkowych

PNN

w cenach

rynkowych

Dochód

Narodowy

PNN

w cenach

czynników

produkcji

Wynagrodzenia

i płace

Dochód

z tytułu

czynszów

Zyski

Dochody z pracy

na własny

rachunek

Podatki pośrednie

Dochód netto

z tytułu

własności

za granicą

Amortyzacja

czas

Dochód
narodowy

Klasyczny cykl koniunkturalny

1. kryzys 2.depresja 3. ożywienie

4. rozkwit

Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego:



1. Kryzys gospodarczy :



- rozpoczyna się spadkiem popytu inwestycyjnego



- tworzą się nadmierne zapasy – ograniczenie produkcji



- spadają ceny



- spada stopień wykorzystania mocy wytwórczych



- spadają zyski



- pierwsze zwolnienia pracowników



- presja na obniżenie płac pozostałym pracującym



- co wywołuje spadek popytu konsumpcyjnego



- dalsze pogorszenie sytuacji przedsiębiorstw



- brak zainteresowania kredytem

2. Faza depresji:



- popyt i produkcja na niskim poziomie



- niski poziom cen akcji , rośnie kurs obligacji



- bardzo niski poziom inwestycji , praktycznie inwestycje
ograniczone są do inwestycji odtworzeniowych



- wskaźniki ekonomiczne kształtują się na niskim poziomie



- wciąż rośnie kurs obligacji



Pierwsze oznaki poprawy:



- pojawiają się symptomy wzrostu cen akcji



- inwestycje odtworzeniowe + zgromadzone oszczędności
pozwalają na powolne zwiększanie produkcji

3. Faza ożywienia:



- impuls od oszczędności + zwiększenie popytu na kredyty
bankowe



- przełamanie bariery psychologicznej



- przystąpienie do inwestowania



- nowe inwestycje powodują wzrost popytu na dobra
inwestycyjne



- zwiększenie produkcji



- tworzone są nowe miejsca pracy – rośnie zatrudnienie



- zwiększają się dochody



- rośnie popyt konsumpcyjny



- rosną zyski przedsiębiorstw

4. Faza rozkwitu:



- rosną zyski przedsiębiorstw



- wciąż rosną rozmiary produkcji



- wciąż rośnie popyt globalny , ale powoli zaczyna nie

nadążać za wzrostem produkcji



przy jednoczesny wzroście kosztów produkcji i w efekcie

wzroście zapasów staje się to wszystko zniechęcające do

dalszego inwestowania



pierwsze symptomy do ograniczenia produkcji



Przesłanki do kolejnego kryzysu gospodarczego



zaczyna wyhamowywać popyt



coraz większe zapasy



spadek zainteresowania kredytem



spadek inwestycji

INLACJA

∆

ICTK



RSI =
ICTK (rok bazowy)

RODZAJE INFLACJI



PEŁZAJĄCA



KROCZĄCA



GALOPUJĄCA



HIPERINFLACJA

PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA INFLACJI



TEORIA INFLACJI POPYTOWEJ



MONETARYSTYCZNA TEORIA INFLACJI



TEORIA INFLACJI KOSZTOWEJ

EKONOMICZNE SKUTKI INFLACJI



CENY PRZESTAJĄ SPEŁNIAĆ SWOICH

PODSTAWOWYCH FUNKCJI



SPADA SKŁONNOŚĆ DO OSZCZĘDZANIA



NIECHĘĆ DO INWESTYCJI



ODPŁYW KAPITAŁU

BEZROBOCIE



BEZROBOCIE – OZNACZA TAKĄ SYTUACJĘ

NA RYNKU PRACY, KIEDY TO NIE WSZYSCY

ZDOLNI DO PRACY A CHCĄCY PRACOWAĆ

ZNAJDUJĄ ZATRUDNIENIE.

RODZAJE BEZROBOCIA



KLASYCZNE



STRUKTURALNE



FRYKCYJNE



KONIUNKTURALNE

EKONOMICZNE SKUTKI BEZROBOCIA



ZEROWA PRODUKTYWNOŚĆ
BEZROBOTNEGO



NIEOBSADZONE STANOWISKA PRACY



OBNIŻENIE POPYTU
KONSUMPCYJNEGO



WYDATKI NA ZASIŁKI

Minimalna wielkość produkcji – analiza progu rentowności

produkcji



Jaka jest minimalna wielkość produkcji poniżej
której wytwarzanie danego wyrobu staje się
nieopłacalne?



Break Even Point



Ilościowy BEP = Ks/c-jkz



Wartościowy BEP = Ks/(1-jkz/c)

Document Outline