1
OCHRONA POŻAROWA
Bezpieczeństwo pożarowe należy rozumieć
jako stan eliminujący zagrożenie dla życia
lub
zdrowia
ludzi,
uzyskiwany
przez
funkcjonowanie systemu technicznych
środków
zabezpieczenia
przeciwpożarowego
oraz
prowadzonych
działań zapobiegawczych przed pożarem.
2
AKTY PRAWNE
Podstawowym
aktem
prawnym,
normującym
zagadnienia ochrony przeciwpożarowej jest ustawa
z dnia 24 sierpnia 1991 r. (Dz. U. Z 2009 r. nr 178
poz. 1380) o ochronie przeciwpożarowej.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji
z dnia 7 czerwca 2010 r. Dz. U. nr 109, poz. 719 W
sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków,
innych obiektów budowlanych i terenów
3
AKTY PRAWNE
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych I Administracji z
dnia 7 czerwca 2010 r. Dz. U. nr 109, poz. 719 W sprawie ochrony
przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i
terenów, jeśli jest mowa o:
9) urządzeniach przeciwpożarowych - należy przez to rozumieć
urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie lub samoczynnie)
służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru
lub ograniczania jego skutków, a w szczególności: stałe i półstałe
urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia inertyzujące,
urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu
ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia
sygnalizacyjno-alarmowe, urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych
i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, instalacje
oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty wewnętrzne i zawory
hydrantowe, hydranty zewnętrzne, pompy w pompowniach
przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia
oddymiające, urządzenia zabezpieczające przed powstaniem
wybuchu i ograniczające jego skutki, kurtyny dymowe oraz drzwi,
bramy przeciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, jeżeli
są wyposażone w systemy sterowania, przeciwpożarowe wyłączniki
prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych;
4
Czynności zabronione i obowiązki w zakresie
ochrony przeciwpożarowej
2) użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych
technicznie
7) użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych
bezpośrednio na podłożu palnym,
8) przechowywanie materiałów palnych oraz stosowanie elementów
wystroju i wyposażenia wnętrz z materiałów palnych w odległości
mniejszej niż 0,5 m od:
a) urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą
nagrzewać się do temperatury przekraczającej 373,15 K (100 °C),
b) linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, przewodów uziemiających
oraz przewodów odprowadzających instalacji piorunochronnej oraz
czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego, przewodów elektrycznych
siłowych i gniazd wtykowych siłowych o napięciu powyżej 400 V;
5
Czynności zabronione i obowiązki w
zakresie ochrony przeciwpożarowej
6
obowiązki
W świetle ustawy o ochronie przeciwpożarowej, właściciel, zarządca
lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu obowiązany jest do:
1. przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych,
instalacyjnych i technologicznych;
2. wyposażenia budynku, obiektu lub terenu w sprzęt pożarniczy i
ratowniczy oraz środki gaśnicze
3. zapewnienia osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na
terenie, bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji;
4. przygotowania budynku, obiektu lub terenu do prowadzenia
akcji ratowniczej;
7
cd
5. ustalenia sposobów postępowania na wypadek powstania
pożaru, klęski
żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia;
6. założenie urządzeń sygnalizacyjno-alarmowych i połączenia
tych urządzeń z najbliższą komendą lub jednostką ratowniczo-
gaśniczą Państwowej Straży Pożarnej, ????
7. przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu (budynków, obiektów,
terenów), uwzględnić wymagania ochrony przeciwpożarowej
oraz zaznajomić pracowników z przepisami
przeciwpożarowymi.
8
Zadania i obowiązki pracowników
Pracownik, który pierwszy zauważył pożar jest
obowiązany
do
zaalarmowania
wszelkimi
środkami
osób
zagrożonych,
następnie
przełożonych i straż pożarną i niezwłocznie
powinien przystąpić do akcji ratowniczej.
Najbardziej opanowana osoba powinna objąć
kierownictwo
a
pozostali
mają
obowiązek
podporządkowania się poleceniom.
Należy wyznaczyć przewodnika dla straży pożarnej,
który przyprowadzi do miejsca pożaru i wskaże
hydranty.
9
Zagrożenia i przyczyny pożarów
Przepływ prądu oraz pole elektromagnetyczne to czynniki
sprzyjające powstawaniu pożarów, zwłaszcza w urządzeniach
niesprawnych, uszkodzonych lub eksploatowanych w niewłaściwy
sposób i w niewłaściwych warunkach, pożary w urządzeniach
elektrycznych może powodować:
•- przepływ prądów roboczych i zwarciowych - nagrzewanie
przewodów i uzwojeń
•- łuk elektryczny - palenie izolacji i topienie metalu
•- zwiększona rezystancja (oporność) styków i łączników
(nagrzewanie);
•- przepięcia i iskrzenia przy wyłączaniu i włączaniu prądu
•- przebicia izolacji, zwarcia w instalacjach
•- energia pola elektrycznego (osłabienie wytrzymałości izolacji);
•- prądy wirowe i histereza (nagrzewanie się metalowych
rdzeni);
•- niedostatecznie intensywne odprowadzanie ciepła.
10
Organizacja ochrony przeciwpożarowej
Organizacja ochrony przeciwpożarowej
W miejscach zainstalowania sprzętu przeciwpożarowego
powinny być umieszczone widoczne dla wszystkich, czytelne i
napisane przystępnym językiem instrukcje obsługi zawierające
aktualne dane.
11
Podręczny sprzęt gaśniczy
Podręczny sprzęt gaśniczy, ze względu na niewielkie rozmiary,
może skutecznie zadziałać w zasadzie tylko w pierwszej fazie
rozwoju pożaru.
Może być wykorzystany przez osobę, która zauważy pożar i od
razu przystąpi do czynności gaśniczych.
Dlatego
też
rozwiązania
konstrukcyjne
tych
urządzeń
gaśniczych i sposób ich obsługi muszą umożliwiać posłużenie się
nimi
osobom
dorosłym,
nie
mającym
przeszkolenia
specjalistycznego.
Sprzętem podręcznym powinni umieć posłużyć się wszyscy
obywatele.
12
Podręczny sprzęt gaśniczy
Umieszczanie sprzętu podręcznego w ochranianych
obiektach odbywa się zgodnie z wymaganymi
normami.
Jedna jednostka sprzętu (np. gaśnica), w
zależności
od
warunków,
przypada
na
powierzchnię od 100 do 300 m2.
Powierzchnie chronione bywają także mniejsze,
szczególnie tam, gdzie występują małe, nie połączone
ze sobą pomieszczenia.
Gaśnice wymagane są także w samochodach
osobowych.
13
Wyposażenie w
gaśnice
§ 32. 1. Obiekty muszą być wyposażone w
gaśnice,
2. Rodzaj gaśnic powinien być
dostosowany do gaszenia tych grup
pożarów, które mogą wystąpić w
obiekcie:
1) A - materiałów stałych, zwykle
pochodzenia organicznego, których
normalne spalanie zachodzi z tworzeniem
żarzących się węgli;
2) B - cieczy i materiałów stałych
topiących się;
3) C - gazów;
4) D - metali;
5) F - tłuszczów i olejów w
urządzeniach kuchennych.
14
Wyposażenie w
gaśnice
3. Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3)
zawartego w gaśnicach przypada, z wyjątkiem przypadków
określonych w przepisach szczególnych:
1) na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w
budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:
a) zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II,
ZL III lub ZL V,
b) produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia
ogniowego ponad 500 MJ/m2,
c) zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem;
2) na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej
niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do
kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.
15
Rozmieszczenie
§ 33. 1. Gaśnice w obiektach muszą być rozmieszczone:
1) w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w
szczególności:
a) przy wejściach do budynków,
b) na klatkach schodowych,
c) na korytarzach,
d) przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz;
2) w miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne
oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki);
3) w obiektach wielokondygnacyjnych - w tych samych
miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli pozwalają na to
istniejące warunki.
16
Podręczny sprzęt gaśniczy
2. Przy rozmieszczaniu gaśnic muszą być spełnione następujące
warunki:
1) odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może
przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być
większa niż 30 m;
2) do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co
najmniej 1 m.
17
Podręczny sprzęt gaśniczy
§ 209
18
Środki gaśnicze: woda
WODA:
Najpowszechniej stosowany środek gaśniczy.
Podstawowe działanie gaśnicze to wysoka zdolność odbierania
ciepła, woda potrzebuje dużej ilości ciepła do przejścia ze
stanu ciekłego w lotny. Z jednego litra wody powstaje 1700
litrów pary wodnej, która rozrzedza powietrze i wypiera tlen.
Niestety woda jako środek gaśniczy posiada też wady, jak
przewodzenie prądu, czy reakcje z niektórymi materiałami.
Dlatego wodą nie wolno gasić:
- ciał wchodzących w reakcje z wodą w wyniku których
wytwarzają się palne, wybuchowe gazy (np. karbidu),
- cieczy łatwopalnych lżejszych od wody, np. nafty,
-
urządzeń i instalacji elektrycznych pod napięciem
elektrycznym
,
- ciał stałych rozgrzanych do bardzo wysokich temperatur,
niektórych metali , gdyż w takich warunkach może nastąpić
rozkład wody na tlen i wodór.
19
piana gaśnicza
PIANA GAŚNICZA:
Piana gaśnicza powstaje z wody z domieszką środków
pianotwórczych.
Pianę cechują lepsze właściwości gaśnicze niż wodę, gdyż
posiada dużą zdolność izolacji dopływu powietrza, a zarazem
działa chłodząco, choć słabiej niż sama woda.
Stosunek ilości piany do ilości wodnego roztworu środka
pianotwórczego, z którego ona powstała nazywa się liczbą
spienienia.
Z uwagi na liczbę spienienia pianę gaśniczą dzieli się na i
wytwarza przy użyciu:
- ciężką (liczba spienienia do 20) - prądownice pianowe,
- średnia (21 do 200) - wytwornice pianowe,
- lekka (powyżej 201 do ok. 1000) - agregaty piany lekkiej.
20
Proszek gaśniczy
PROSZKI GAŚNICZE:
Proszek gaśniczy ma postać drobno zmielonego ciała
stałego na bazie węglowodanów lub fosforanów.
Działanie gaśnicze proszku polega głównie na
działaniu inhibicyjnym - chemicznym i izolacyjnym.
Pierwsze powoduje przerwanie łańcuchowej reakcji
palenia się, chemicznie oddziaływując
antykatalitycznie na środowisko procesu spalania.
Proszki mogą mieć różny skład chemiczny.
Nadają się do gaszenia wszystkich grup
pożarów (A, B, C, D łącznie z urządzeniami
pod napięciem).
21
halony
HALONY:
Jest to środek gaśniczy coraz rzadziej stosowany ze
względu na niszczące właściwości względem warstw
ozonu.
Jest jednym z najskuteczniejszych środków
gaśniczych o dość wszechstronnym zastosowaniu np.
w stałych urządzeniach gaśniczych silników
samolotów, czy czołgów.
Działanie gaśnicze halonu podobne jest do działania
gaśniczego proszku, różnica polega jedynie na składzie
chemicznym,
Główne zastosowanie halonu jest dla pożarów
grup: B, C i urządzeń pod napięciem
elektrycznym
.
22
dwutlenek węgla
DWUTLENEK WĘGLA:
Jest gazem obojętnym chemicznie, cięższym od powietrza.
Stosowany jest w postaci sprężonej w tzw. gaśnicach
śniegowych.
Wydostający się z gaśnicy dwutlenek węgla ulega
gwałtownemu rozprężeniu obniża swoją temperaturę do ok -
78 C, wtedy tworzą się jego drobiny w stanie stałym, podobne
do śniegu.
Jego zaletą jest fakt, że po użyciu gaśnic
śniegowych nie występują zalania lub inne straty
związane z akcją gaszenia. Jest skutecznym
środkiem gaśniczym o zastosowaniu do urządzeń
elektrycznych i ciał, których nie należy gasić wodą.
23
Gaśnice
Są to urządzenia, których całkowita masa nie przekracza 20
kg, zdolne do samodzielnego wyrzucania środka gaśniczego na
skutek działania ciśnienia gazu, który spełnia rolę wyrzutnika.
Zadziałanie gaśnicy następuje po otwarciu zaworu.
Uruchomienie gaśnicy powinno odbywać
się w bezpośrednim sąsiedztwie źródła
ognia, gdyż niewielka zawartość środka
gaśniczego w butli ogranicza bardzo czas
działania
24
Zalecenia
Należy pamiętać o tym, żeby do gaszenia pożarów użyć
odpowiednich środków;
- do pożarów z grupy A używana jest woda, piana gaśnicza,
proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, -(materiały stałe, pochodzenia
organicznego, tworzące żarzące się węgle)
- do grupy B piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla,
halon, -(ciecze i materiały stałe topiące się),
- do grup C i E proszek gaśniczy, dwutlenek węgla oraz halon.
(gazy, metale, tłuszcze)
Podczas doboru środka gaśniczego należy również pamiętać o tym
aby straty wywołane naszą działalnością nie były większe niż straty
spowodowane samym pożarem.
25
cd
Należy również pamiętać o tym, że
przy użyciu gaśnic nie wolno gasić płonących
na ludziach ubrań
(należy to robić przy użyciu koca gaśniczego),
obowiązuje również całkowity zakaz gaszenia przy użyciu
wody lub gaśnic pianowych, urządzeń pod napięciem
(ponieważ grozi to porażeniem prądem,) metali oraz
karbidu.
Przy użyciu wody nie można gasić również tłuszczy, paliw oraz
olejów.
26
inne
1. Piasek - działanie polega na tłumieniu ognia i odcięciu
dopływu powietrza do źródła ognia,
do gaszenia kabli oraz
rozlanych cieczy palnych
2. Koce gaśnicze - wykonane są z włókna szklanego, są
całkowicie niepalne. Służą do tłumienia pożaru w zarodku przez
odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu,
dotyczy to szczególnie palących się ubrań, których na ludziach
nie wolno gasić gaśnicami.
3. Hydranty wewnętrzne - nie zalicza się ich do sprzętu
podręcznego, jednak są one stosowane do lokalizowania
pożarów w zarodku wszędzie tam, gdzie jako środek gaśniczy
stosuje się wodę.