ISTOTA SCHORZEŃ CHIRURGICZNYCH PRZEWODU POKARMOWEGO

OBJAWY CHIRURGICZNYCH

SCHORZEŃ UKŁADU POKARMOWEGO

STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA W CHIRURGII

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

I. BÓL BRZUCHA – dominujący i najważniejszy objaw

chirurgicznych schorzeń układu pokarmowego.



dokładna analiza charakteru bólu i jego lokalizacji –

zasadnicza wskazówka dla chirurga.



BÓL – uczucie subiektywne odczuwane przez chorego o

którym chory nas powiadamia. Trudno ocenić jego

nasilenie i polegamy tu na określeniach chorego, które

odpowiednio interpretujemy.



BOLESNOŚĆ – jest reakcja na działania z zewnątrz, np.

na ucisk, wstrząsanie i lub pociąganie. Łatwiejsza ocena

bolesności, ponieważ chory reaguje odruchowo na

wywołaną bolesność skurczem mięśni mimicznych

twarzy, okrzykiem, napięcie mięśni powłok brzusznych

(obrona mięśniowa).

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO



CHARAKTER BÓLU:



BÓLE STAŁE (ciągłe)- w chorobach nowotworowych, w

zaawansowanym zapaleniu trzustki, drążącym do

trzustki wrzodzie żołądka i dwunastnicy, często

promieniują do kręgosłupa, ich nasilenie stopniowo

wzmaga się, wymagają stosowania narkotycznych

leków p/bólowych.



BÓLE OKRESOWE – charakterystyczne dla choroby

wrzodowej żołądka i dwunastnicy (okresowość dobowa

i sezonowa).



BÓLE NAPADOWE(KOLKOWE) – o charakterze tzw.

kolki, pojawiają się nagle, są bardzo silne i ustępują

zwykle po kilku godzinach; w kamicy żółciowej

nerkowej i trzustkowej.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

Promieniowanie bólu – odczuwanie

bólów trzewnych w innych okolicach ciała
w wyniku przeniesienia pobudzenia z
komórek czuciowych rdzenia , do których
dochodzą impulsy z trzew, na sąsiednie
komórki czuciowe otrzymujące wrażenia
dośrodkowe z innych, często odległych
części ciała; np. ból w okolicy prawej
łopatki przy napadzie kolki żółciowej.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

UMIEJSCOWIENIE BÓLU:

NADBRZUSZE- rozwór przełykowy; żołądek, dwunastnica; trzustka

PODŻEBRZE PRAWE- wątroba, drogi żółciowe; dwunastnica.

PODŻEBRZE LEWE - przepona; trzustka

SRÓDBRZUSZE- jelito cienkie; okrężnica

PODBRZUSZE- okrężnica; macica; pęcherz moczowy

OKOLICA BRZUCHA BOCZNA LEWA- nerka lewa; jelito

OKOLICA BOCZNA BRZUCHA PRAWA- pęcherzyk żółciowy; nerka
prawa; jelito

PRAWY DÓŁ BIODROWY- wyrostek robaczkowy; jajnik; jajowód

LEWY DÓŁ BIODROWY- okrężnica esowata; jajnik; jajowód

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

II. OBRONA MIĘŚNIOWA – jest to bardzo

szybkie i odruchowe, czyli niezależne

od chorego napinanie mięśni brzucha w

odpowiedzi na ucisk powłoki brzucha

przez badającego.



bardziej obiektywny wykładnik bolesności,

ma większe znaczenie niż słowa chorego,

który mówi, czy ucisk jest bolesny.



świadczy o ostrym procesie zapalnym w

otrzewnej

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

III. WYMIOTY – nagłe czynne zwracanie treści żołądkowej

wstecznie przez przełyk do jamy ustnej.

Nudności – subiektywne odczucie zbliżających się wymiotów,

zwykle je poprzedzające – ich objawy to: bladość, poty,

spadek ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna.

CHARAKTER WYMIOTÓW:



ze świeżą krwią- gdy źródło krwawienia jest wysoko

umiejscowione w przewodzie pokarmowym.



fusowate –przedostawanie się do żołądka i zalegnie krwi w

wyniku niewielkiego krwawienia i zamiana hemoglobiny na

czarną hematynę pod wpływem kwasu solnego.



wymioty kałowe –zielonkawe, często cuchnące,

przypominające płynny stolec, gdy przy niedrożności jelit

poziom bakterii i fermentacji kałowej przesuwa się ku górze.



z zawartością treści dwunastniczej – w chorobach dróg

żółciowych.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

IV. ZWRACANIE – bierne i raczej powolne spływanie do ust

treści żołądkowej lub przełykowej, nie bywa ono

poprzedzone nudnościami i nie jest połączone z

gwałtownym odruchem wymiotnym. Następuje, gdy

chory leży z głową nisko.



Zwracanie treści żołądkowej – gdy brak jest zamknięcia

wpustu żołądka, np. na skutek przepukliny rozworu

przełykowego, zabiegu operacyjnego, utraty unerwienia

wpustu, zaburzeń neurologicznych lub utraty przytomności.



Zwracanie zawartości przełyku – gdy z jakiegoś powodu

przełyk jest niedrożny i połknięta ślina lub pokarm

zatrzymuje się nad przeszkodą w przełyku, a po przybraniu

pozycji leżącej spływa do ust.

Zwracanie może być przyczyną:
-aspiracji treści żołądkowej do płuc i ciężkiego zachłystowego

zapalenia płuc, szczególnie u osób z upośledzoną

świadomością.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

V. DYSFAGIA – zaburzenia połykania (typowy objaw schorzeń

przełyku) – w początkowej fazie objawia się trudnościami w

połykaniu pokarmów stałych, potem papkowatych i

półpłynnych, a dalej także i płynów.

VI. WZDĘCIA BRZUCHA – powiększenie obwodu brzucha

spowodowane dużym guzem, otyłością, wodobrzuszem lub

wzdęciem jelit. Najistotniejsze jest tu wzdęcie jelit, czyli

wypełnienie ich gazami, w wyniku nadmiernego wytwarzania

gazów, upośledzenia ich wchłaniania i niemożnością ich

oddawania.



Wzdęcie brzucha powoduje objawy: uczucie ucisku,

pełności i rozpierania, bębenkowy odgłos opukowy, a niekiedy

zadyszkę i bicie serca.

VII. WODOBRZUSZE – obecność w jamie otrzewnowej wolnego

płynu przesiękowego lub wysiękowego jako odczynu na

czynny proces chorobowy toczący się w otrzewnej.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

VII. ZABURZENIA W ODDAWANIU STOLCA:

-DUŻE ILOŚCI WYPRÓŻNIEŃ + NIESTRAWIONE RESZTKI POKARMOWE – przewlekłe

zapalenie trzustki, niedobór enzymów trawiennych.

-OBFITE KRWISTE WYPRÓŻNIENIA+ ŚLUZ – efekt ostrego rzutu wrzodziejącego

zapalenia jelita grubego – niedokrwistość i szybkie wyczerpanie chorego.

-STOLCE SMOLISTE(CZARNE) -w przypadku części krwi, która nie została

zwymiotowana, przechodzi ona do dalszych odcinków przewodu

pokarmowego i jest przyczyna czarnych tzw. smolistych stolców.

-PARCIE NA STOLEC

-ZAPARCIA – spowodowane wolnym przesuwaniem się treści pokarmowej przez

przewód pokarmowy lub zaleganie stolca w okrężnicy i odbytnicy.

Powodują one – upośledzenie łaknienia, uczucie pełności w brzuchu, bóle

głowy i złe samopoczucie.

-BIEGUNKA – wynik przyspieszonej perystaltyki jelit – wydalanie stolca o

konsystencji płynnej lub papkowatej więcej niż 2 razy na dobę.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

IX. KRWAWIENIE Z ODBYTU- żylaki odbytu

X. GUZ W JAMIE BRZUSZNEJ.

XI. POWIĘKSZENIE ROZMIARÓW (OBWODU) BRZUCHA:

Wzdęcia

Masy kałowe

Otyłość

Wodobrzusze

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

WZDĘCIA BRZUCHA- przepełnienie jelit gazami, co może być skutkiem

nadmiernego wytwarzania gazów i upośledzenia ich wchłaniania.

Rzeczywiście ciężkie i groźne w skutkach jest tylko wzdęcie

spowodowane niemożnością oddawania gazów- przyczyną może

być:

Porażenie perystaltyki jelit przez proces zapalny (zapalenie otrzewnej)

Przeszkoda mechaniczna zamykająca jelito (rak jelita, bliznowate

zrosty jelitowe, uwięznięta przepuklina).

Mechaniczna i porażenna niedrożność przewodu pokarmowego ( jelito

cienkie i grube)

Wzdęcie brzucha powoduje objawy:



Uczucie ucisku



Uczucie pełności i rozpierania



Bębenkowy odgłos opukowy



Niekiedy zadyszka i bicie serca

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

WODOBRZUSZE- obecność w jamie otrzewnej wolnego płynu

przesiękowego (płyn o stężeniu do 2,5% białka) lub wysiękowego

(zawiera powyżej 2,5% białka), co jest odczynem na proces chorobowy

toczący się w otrzewnej.

Przyczyny wodobrzusza:

Nadciśnienie w układzie żyły wrotnej

Nowotworowe zapalenie otrzewnej

Zastoinowa niewydolność krążenia

Nerczyca itd.

Obecność znacznego wodobrzusza to p/wskazanie do leczenia

chirurgicznego choroby zasadniczej, z wyjątkiem szczególnych sytuacji.

W większości przypadków uzasadnione jest pobranie 50-100 ml płynu do

badania przez nakłucie diagnostyczne.

Może zostać wykonane nakłucie brzucha (paracenthesis) w celu

całkowitego opróżnienia jamy otrzewnowej z dużej ilości płynu, ale

istnieje duże ryzyko powikłan i jest to p/wskazane w warunkach

ambulatoryjnych.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

XII. OBJAWY OTRZEWNOWE:

Ból samoistny- początkowo jest on silny, ciągły, niekiedy promieniuje do

barków. Chory leży nieruchomo, gdyż każde poruszenie wzmaga ból. Ból

łagodzi podkurczenie kończyn dolnych, gdyż obniża napięcie mięsni

brzusznych.

Objaw kaszlowy- pojawienie się bólu w całej jamie brzusznej przy rozlanym

zapaleniu otrzewnej i w określonej okolicy brzucha przy ograniczonym

zapaleniu otrzewnej podczas wymuszonego kaszlu ( w związku ze

zwiększonym napięciem mięśni brzucha).

Bolesność uciskowa- odczuwanie przez chorego bólu podczas

powierzchownego badania palpacyjnego (grymas bólu na twarzy chorego).

Obrona mięśniowa- (najważniejszy objaw) polega on na odruchowym

pojawianiu się wzmożonego napięcia mięsni brzucha w czasie badania

palpacyjnego. „deskowate” napięcie powłok brzucha, gdy brzuch jest bardzo

twardy i napięty.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

Objaw Blumberga- obok obrony mięśniowej to najbardziej typowy objaw

zapalenia otrzewnej. Nagłe oderwanie ręki uciskającej bolesną okolicę brzucha

powoduje gwałtowne nasilenie się bólu, odruchowo sygnalizowane

zachowaniem się chorego.

Objaw Rovsinga- główne zastosowanie w rozpoznaniu ograniczonego

zapalenia otrzewnej na tle ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. Ucisk

obydwiema dłońmi na okolice okrężnicy esowata połączony z przesuwaniem

dłoni w kierunku zgięcia śledzionowego okrężnicy wyzwala ból w okolicy

wyrostka robaczkowego Podobny efekt wywołać można wstrząsając ręką lewą

stronę jamy brzusznej.

Brak szmerów perystaltycznych- osłuchiwaniem nie stwierdza się

perystaltycznych szmerów jelitowych w potocznym języku „cisza w brzuchu”, a

w daleko posuniętym zapaleniu otrzewnej słyszalne jest jedynie tętno aorty ,

przenoszone przez rozdęte pętle jelit- mówi się o „dzwonie śmierci” lub „biciu

zegara śmierci”.

Zatrzymanie gazów i stolca- w wyniku zaniku ruchów perystaltycznych i

rozwoju porażennej niedrożności jelit dochodzi do w rozlanym zapaleniu

otrzewnej do całkowitego zatrzymania gazów i stolca.

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

SCHORZENIA CHIRURGICZNE UKŁADU POKARMOWEGO:
2. PRZEŁYK:

Nowotwory przełyku (rak przełyku)

Kurcz wpustu

Przepuklina rozworu przełykowego

Żylaki przełyku

Oparzenia przełyku

Uchyłek przełyku

2. ŻOŁĄDEK I DWUNASTNICA:

Powikłania choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy

(przedziurawienie wrzodu trawiennego, krwawiący wrzód

żołądka, zrakowacenie wrzodu żołądka, zwężenie

odźwiernika, drążenie wrzodu do trzustki)

Rak żołądka

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU
POKARMOWEGO

3. WĄTROBA I DROGI ŻÓŁCIOWE:
Kamica żółciowa i jej powikłania (ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,

wodniak pęcherzyka żółciowego, ropniak pęcherzyka żółciowego,

kamica przewodowa, zapalenie dróg żółciowych)

4. TRZUSTKA (ostre zapalenie trzustki, przewlekłe zapalenie trzustki,

rak trzustki)

5. JELITO CIENKIE (Choroba Leśniewskiego-Crohna – powikłania, uchyłek

Meckela, niedrożność jelit (mechaniczna, porażenna), nowotwory jelit)

6. JELITO GRUBE (uchyłkowatość i zapalenie uchyłków okrężnicy,

wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie wyrostka

robaczkowego, nowotwory jelita grubego, wrodzone jelito olbrzymie,

Choroba Hirschprunga, polipy okrężnicy)

7. ODBYTNICA (żylaki odbytu, wypadanie odbytu, ropień odbytu,

szczelina odbytu, przetoka odbytu, nowotwory odbytu)- sztuczny

odbyt (stomia)

8. INNE (przepukliny brzuszne, zapalenie otrzewnej, masywne

krwawienie z przewodu pokarmowego, urazy brzucha, ciała obce w

przewodzie pokarmowym)

OBJAWY CHIRURGICZNYCH SCHORZEŃ UKŁADU

POKARMOWEGO

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

ŻYCZĘ MIŁEGO DNIA!

Document Outline