Dieta w ciąży i przed poczęciem

Dieta w ciąży i przed
poczęciem

Magdalena Malczyk

Agnieszka Kot

Dieta w ciąży

W określeniu prawidłowe żywienie kobiet
ciężarnych można wyróżnić następujące
podstawowe problemy:

zapotrzebowanie energetyczne w
poszczególnych okresach ciąży i połogu

struktura spożycia w aspekcie proporcji
podstawowych składników odżywczych

- prawidłowe żywienie kobiet przed

poczęciem

Dieta w ciąży

Nieprawidłowe żywienie w czasie
ciąży może źle wpływać na jej
przebieg i być przyczyną takich
powikłań jak:

poronienie

poród przedwczesny

- zaśniad groniasty

Dieta w ciąży

Istnieją nawet dowody na związek
niedoboru specyficznych
składników pokarmowych z
określonymi wadami rozwojowymi i
chorobami np.niedobór kwasu
foliowego powoduje niedokrwistość
megaloblastyczną lub wady
pierwotnej cewy nerwowej.

Dieta w ciąży

Ponadto istnieją dobrze
udokumentowane prace wskazujące
że np. suplementacja kwasem
foliowym w okresie przed poczęciem
i w ciąży kilkakrotnie zmniejsza
ryzyko wystąpienia wady cewy
nerwowej, a suplementacja jodem –
ryzyko wola tarczycy i kretynizmu.

Ryzyko urodzenia noworodka z małą masą

urodzeniową mają te kobiety, które miały

małą masę ciała w okresie przed

poczęciem, oraz te, u których przyrost

masy ciała w ciąży był niewielki.
Światowa organizacja zdrowia przyjęłą, że

dodatkowy wydatek energii w ciąży

wynosi 300 kcal na dobę. Jeżeli kobieta

nie miała niedowagi w okresie przed

poczęciem, prawdopodobnie nie jest

konieczne zwiększenie spożycia energii w

I trymestrze ciąży. Natomiast w związku ze

zwiększonym wydatkiem energetycznym

w II i III trymestrze ciąży zaleca się

zwiększenie spożycia o 300 kcal na dobę.

Dieta w ciąży

Zgodnie z danymi
międzynarodowymi jeśli kobieta
ma masę ciała 60 kg i wzrost 165
cm, jej zapotrzebowanie
kaloryczne przy lekkiej pracy
zawodowej wynosi od 4 miesiąca
ciąży 2300-2500 kcal na dzień.

Tłuszcze

Stanowią 30% zapotrzebowania

energetycznego w tym:

10% to kwasy tłuszczowe nasycone

4,5% to kwasy tłuszczowe nienasycone

wpływające na rozwój mózgowia i

siatkówki płodu

Ikosanoidy wpływają na procesy

krzepnięcia oraz na mięśnie gładkie

(macica, jelito grube).

Białka

0,9 kg przyrostu masy ciała w ciąży

stanowi białko, w tym ok. 50%

przypada na płód.Ponieważ wzrost

płodu jest najszybszy w ostatnich 10

tyg. ciąży, gromadzenie się białka

płodowego jest największe właśnie w

tym okresie. Zwiększone

zapotrzebowanie na azot występuje w

drugiej połowie ciąży i wynosi ok. 0,9 g

na dobę.

Białka

Preteoliza mięśni matczynych jest
zahamowana u matek głodujących
pomimo zwiększonego poziomu
katecholamin i kortyzolu. Jako środek
energii są preferowane kwasy
tłuszczowe podczas poszczenia
przez 84-90 h (przypadki aborcji
terapeutycznych).

Stężenie glukozy i insuliny w surowicy
zmalały znacznie szybciej w grupie
ciężarnych niż w grupie kontrolnej nie
ciężarnych kobiet. Poziom ciał
ketonowych w osoczu wzrastał szybciej
u kobiet ciężarnych. Tak duże stężenie
ciał ketonowych w osoczu
poszczególnych kobiet ciężarnych może
hamować uwolnianie alaniny z mięśni
szkieletowych i w ten sposób spowolnić
glukoneogenezę. Duże wartości glukozy
i insuliny w czasie ciąży także mogą
hamować preteolizę mięśniową.

Węglowodany

Stanowią 50-60% zapotrzebowania
energetycznego, powinny być
złożone. Istotne z punktu widzenia
profilaktyki zaparć w czasie ciąży jest
spożywanie odpowiedniej ilości
błonnika (20-40 g/24h). Produkty
zbożowe są źródłem tiaminy, niacyny,
pirydoksyny, żelaza, błonnika.

Witaminy

Witamina A (750 g)

Jej niedobór powoduje zaburzenia

wzrostu płodu oraz ciężkie wady
wrodzone tj.:wrodzona
kseroftalmia, defekty cewy
nerwowej, wcześniactwo,
wewnątrzmaciczne zahamowanie
wzrostu płodu.

Witaminy

U dzieci kobiet które zażywały izoretinoidy

w czasie ciąży z powodu trądziku

zaobserwowano wady trzewiotrzaszki,

OUN i serca.
Witamina D (10 g)

Niedobory tej witaminy występują u

kobiet, które rodziły dzieci w krótkich

odstępach czasu. Stosowanie leków w

czasie ciąży tj. heparynę czy fenytoinę

hamuje 1-hydroksylazę wit. D w nerkach.

Witamina E (12 mg)

Niedobór

witaminy E powoduje niedokrwistość

hemolityczną, obrzęki, dystrofię mięśniową.
Witamina K

Ze względu na małe stężenie wit. K u

noworodków w pierwszych dniach po

urodzeniu, zaleca się podawanie matkom

przed porodem oraz noworodkom po

porodzie 1 mg tej wit. dziennie co zapobiega

krwawieniom doczaszkowym.U chorych

leczonych na padaczkę obserwuje się

zwiększoną degradację wit. K w wątrobie

oraz zmniejszenia transportu łożyskowego.

Witaminy

Kwas foliowy
jego zapotrzebowanie
wzrasta w czasie ciąży z powodu:

nasilenia erytropoezy

wzmożonej syntezy hemoglobiny

wzmożonej syntezy kwasów
nukleinowych

Witaminy

Powikłanie niedoboru kwasu
foliowego to:

niedokrwistość megaloblastyczna

pancytopenia

wady rozwojowe cewy nerwowej
(bezmózgowie, rozszczep
kręgosłupa, przepuklina oponowo-
mózgowa).

Działanie teratogenne mają
antagoniści kwasu foliowego tj.
aminopteryna i metotreksat,
blokując przejście kw. foliowego w
kw. tetrahydrofoliowy. Leki
przeciwdrgawkowe tj, fenytoina i
fenobarbital indukują niedobór kw.
foliowego przez uszkodzenie
wchłaniania z przewodu
pokarmowego lub zwiększenie
metabolizmu wątrobowego.

Sole mineralne

Wapń (1200 mg )

Niedostateczna podaż Ca w ciąży może

powodować wystąpienie nadciśnienia

indukowanego ciążą. Wchłanianie wapnia

przez organizm matki ulega podwyższeniu

w 20 tyg. ciąży i pozostaje na wysokim

poziomie do porodu. Mineralizacja kości

płodu ulega redukcji. Podczas ciąży

zwiększone wydzielanie kalcytoniny u

matki przeciwdziała w organizmie matki

resorpcji układu kostnego.

Sole mineralne

Fosfor (1200 mg)
      Zapotrzebowanie jest największe w
4 ostatnich tyg. kiedy płód zużywa
połowę zapotrzebowania. Należy wtedy
spożywać 2 g fosforu na dobę.
Żelazo (900 mg)
       Pojawiająca się niedokrwistość jest
wynikiem zwiększonej objętości krwi
matki potrzeb płodu i łożyska.

Sole mineralne

Fityniany, otręby,fosforan wapnia,
leki neutrlizujące kwas solny
zmniejszają wchłanianie żelaza.
Jod ( 200 g)

W dawce 200 g nie

wywołuje efektu Wolfa-Chaikoffa
(przemijająca niedoczynność
tarczycy).

Sole mineralne

Cynk (15 mg)

Niedobór może być przyczyna

zaburzeń rozwojowych płodu, a

niedobór podczas organogenezy

powoduje wady wrodzone. Stężenie Zn

w płynie owodniowym koreluje z

aktywnością antybakteryjną. Sugeruje

to, że odgrywa on istotną rolę w

zapobieganiu zakażeniu

wewnątrzmacicznemu.

Wskazania do

suplementacji witamin

Znamienne odchylenie od należnej

masy ciała w czasie ciąży
Nieadekwatny lub nadmierny przyrost

ciała podczas ciąży
Wiek poniżej 15 lat lub powyżej 35 lat
Społeczne, ekonomiczne,

psychologiczne oraz inne czynniki

ograniczające odpowiednie żywienie

Wskazania do

suplementacji witamin

Hipotrofia płodu w przeszłości lub

obecnie
Przewlekłe choroby jak np..cukrzyca
Ciąża wielopłodowa
Nieprawidłowa wartość badań

laboratoryjnych,jak niski poziom

hemoglobiny, glikozuria, albuminuria
Choroby przewodu pokarmowego

Document Outline