background image

Czynniki szkodliwe i 

niebezpieczne

background image

Definicje

• Czynnik niebezpieczny – czynnik 

występujący w procesie pracy, którego 
oddziaływanie prowadzi lub może 
prowadzić do URAZU.
 
Czynnik szkodliwy - czynnik występujący 
w procesie pracy, którego oddziaływanie 
prowadzi lub może prowadzić do 
SCHORZENIA.

background image

PODZIAŁ CZYNNIKÓW

• -        Fizyczne,
• -        Chemiczne,
• -        Biologiczne,
• -        Psychofizyczne.

background image

Fizyczne niebezpieczne i szkodliwe 

czynniki występujące w procesie pracy:

1. Materialne środowisko pracy:

-         oświetlenie

-         mikroklimat

-         hałas

-         wibracje

-         pył przemysłowy

-         promieniowanie.

 

2. Elektryczność:

-         elektryczność statyczna

-         napięcie w obwodzie elektrycznym

.

background image

Fizyczne niebezpieczne i szkodliwe 

czynniki występujące w procesie pracy:

• 3. Czynniki urazowe:
• -         poruszające się maszyny i mechanizmy
• -         ruchome elementy urządzeń technicznych
• -         przemieszczające się wyroby i materiały
• -         naruszenie konstrukcji
• -         obrywanie się mas, brył, tąpnięcia
• -         powierzchnie, na których możliwy jest upadek
• -         ostrza, ostre krawędzie
• -         temperatura powierzchni wyposażenia 

technicznego i materiałów

• -         położenie stanowiska pracy w stosunku do 

powierzchni ziemi lub podłogi.

background image

Czynniki chemiczne

Chemiczne

Chemiczne

w zależności od możliwych skutków i 

w zależności od możliwych skutków i 

rodzaju ich 

rodzaju ich 

działania:

działania:

– toksyczne

– drażniące

– uczulające

– rakotwórcze

– mutagenne

– upośledzające funkcje rozrodcze

background image

układ 

oddechowy  

(inhalacyjna) 

skóra 
(dermalna)

układ 
pokarmowy

DROGI WCHŁANIANIA

background image

ZATRUCIA OSTRE

Jest to proces chorobowy 

wywołany 

przez substancję toksyczną 
wchłoniętą do organizmu w 

dawce jednorazowej, 

charakteryzujący się na ogół 

dużą dynamiką objawów 

klinicznych.

ZATRUCIA PRZEWLEKŁE

Jest to proces chorobowy powstający 

w warunkach przewlekłego narażenia 

na substancję toksyczną. 

ZATRUCIA PODOSTRE

Są to szkodliwe zmiany 

w organizmie 

występujące 

w sposób mniej 

gwałtowny 

po podaniu 

jednorazowej 

lub kilkakrotnej dawki.

ZATRUCIE

następuje wtedy, gdy narażenie na substancje chemiczne  jest 

powyżej określonych granic wydolności organizmu ludzkiego, 

który nie potrafi usunąć substancji (poprzez strawienie, bądź 

wydalenie lub wchłonięcie)

background image

SPOSOBY DZIAŁANIA SZKODLIWYCH SUBSTANCJI 

CHEMICZNYCH

MIEJSCOWE

działanie drażniące

skóra

oczy 

układ 
oddechowy
 

UKŁADOWE

Zmiany w ośrodkowym i 

obwodowym układzie 

nerwowym, wątrobie, 

nerkach,

układzie sercowo - 

naczyniowym

UCZULAJĄCE

skóra

układ 
oddechowy

background image

ODLEGŁE NASTĘPSTWA EKSPOZYCJI

Działanie genotoksyczne (zmiany w 

materiale genetycznym)

Działanie embriotoksyczne (zmiany 

patologiczne 

u potomstwa)

Działanie teratogenne (zmiany patologiczne 

w zarodkach lub płodach)

background image

arsen, azbest, chrom, nikiel 

chlorek winylu

nowotwory płuc

  

    - 

nowotwory wątroby

 

chrom, nikiel, oleje izopropylowe, 
pył drewna twardego i pył z wyprawionych skór
 - 

nowotwory 

jamy nosowej i zatok nosowych 

benzydyna, 2-naftyloamina, pył z wyprawionych skór - 

nowotwory pęcherza moczowego

  

arsen, smoła węglowa, produkty ropopochodne - 

nowotwory skóry 

DZIAŁANIE RAKOTWÓRCZE

background image

SCHEMAT ORGANIZACYJNY SYSTEMU 

USTALANIA 

WARTOŚCI NDS I NDN W POLSCE

Eksperci

Komisja

Ministrowi

e

background image

DEFINICJE  NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH 

STĘŻEŃ

 

NDS - Najwyższe Dopuszczalne Stężenie 

Wartość średnia ważona stężenia, którego 
oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego 
dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu 
pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego 
aktywności zawodowej nie powinno spowodować 
ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie 
zdrowia jego przyszłych pokoleń

NDS

background image

DEFINICJE NAJWYŻSZYCH 

DOPUSZCZALNYCH 

STĘŻEŃ

 

 

 

 

wartość średnia stężenia, które nie 
powinno spowodować ujemnych 
zmian w stanie zdrowia pracownika 
oraz w stanie zdrowia jego 
przyszłych pokoleń, 

jeżeli 

występuje w środowisku pracy nie 
dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 
2 razy w czasie zmiany roboczej, w 
odstępie czasu nie krótszym niż 1 
godzina

 

NDSC
h

NDSCh - Najwyższe Dopuszczalne 
Stężenie Chwilowe

background image

DEFINICJE NAJWYŻSZYCH 

DOPUSZCZALNYCH 

STĘŻEŃ

NDSP

NDSP

 

 

Nigdy!

NDSP - Najwyższe Dopuszczalne Stężenie 
Pułapowe 

Wartość stężenia, które ze względu na 
zagrożenie zdrowia lub życia pracownika 
nie może być w środowisku pracy 
przekroczone w żadnym momencie

background image

CZYNNIKI SZKODLIWE W ŚRODOWISKU 

PRACY- WARTOŚCI DOPUSZCZALNE

Substancje  o  działaniu

  żrącym 

(C), 

drażniącym (I)

uczulającym 

(A)

Substancje o działaniu 

rakotwórczym dla ludzi (Rc) 

prawdopodobnie 

rakotwórczym dla ludzi (Rp)

Substancje o działaniu 
toksycznym na płód (Ft)

Substancje wchłaniające się 
przez skórę (Sk)

Substancja 
żrąca

Substancja 
drażniąca

Substancja 
uczulająca

background image

KARTY CHARAKTERYSTYK 

NIEBEZPIECZNYCH

SUBSTANCJI I PREPARATÓW

background image

Rozporządzenie MZ z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i 

sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (DzU nr 171, 
poz. 1666); rozporządzenie MZ z dnia 2 września 2003 r. w sprawie 
oznakowania opakowań substancji i preparatów niebezpiecznych (DzU 
nr 173, poz. 1679)

Jako

 niebezpieczne

 klasyfikuje się substancje i preparaty:

• o właściwościach wybuchowych,

• o właściwościach utleniających,

• skrajnie łatwopalne,

• wysoce łatwopalne,

• łatwopalne,

• bardzo toksyczne,

• toksyczne,

• szkodliwe,

• żrące,

• drażniące,

• uczulające,

• rakotwórcze,

• mutagenne,

• działające na rozrodczość,

• niebezpieczne dla środowiska.

KLASYFIKACJA SUBSTANCJI  I 

PREPARATÓW NIEBEZPIECZNYCH

background image

WZÓR KARTY CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ 

SUBSTANCJI I NIEBEZPIECZNEGO PREPARATU 

CHEMICZNEGO

1. Identyfikacja substancji/preparatu 

2. Skład i informacja o składnikach 

3. Identyfikacja zagrożeń 

4. Pierwsza pomoc 

5. Postępowanie w przypadku pożaru 

6. Postępowanie w przypadku 

niezamierzonego uwolnienia do 

środowiska 

7. Postępowanie z substancją/preparatem 

i ich magazynowanie 

8. Kontrola narażenia i środki ochrony 

indywidualnej 

9. Właściwości fizykochemiczne 

10. Stabilność i reaktywność 

11. Informacje toksykologiczne 

12. Informacje ekologiczne 

13. Postępowanie z odpadami 

14. Informacje o transporcie 

15. Informacje dotyczące uregulowań 

prawnych 

16. Inne informacje 

background image

OCENA NARAŻENIA 

ZAWODOWEGO NA SUBSTANCJE 

CHEMICZNE

background image

Kryteria oceny

NDS

NDSCh

NDSP

 1

MONITORING 

ŚRODOWISKA PRACY

background image

MONITOROWANIE  ZANIECZYSZCZEŃ   POWIETRZA   

NA  STANOWISKACH   PRACY

 

IDENTYFIKACJA

 POBIERANIE PRÓBEK POWIETRZA

 ILOŚCIOWE OZNACZANIE BADANYCH SUBSTANCJI

 INTERPRETACJA WYNIKÓW (porównanie z wartościami NDS, 

NDSCh i NDSP)

background image

Ocena  zgodności  warunków  z  NDSCh

Warunki  pracy  są  bezpieczne,  jeżeli  wskaźnik  narażenia 
(stężenie  substancji  w  żadnej  próbce  o  czasie  pobierania  15 
min)  nie  przekracza  wartości  NDSCh.  Warunki  pracy  należy 
uznać za szkodliwe, jeżeli:

• stężenie  w  jakiejkolwiek  15-min  próbce  jest  wyższe  od 

NDSCh

• stężenie równe NDSCh utrzymuje się w środowisku pracy 

dłużej niż 15 min lub występuje częściej niż dwukrotnie

• odstęp  między  dwoma  15  min  okresami,  w  którym 

stężenie jest równe NDSCh jest mniejszy niż 1 godzina

Ocena  zgodności  warunków  pracy  z  NDSP

Warunki  pracy  są  bezpieczne,  jeżeli  wskaźnik  ekspozycji 
(stężenie substancjiw próbce o najkrótszym czasie pobierania) 
nie przekracza wartości NDSP

INTERPRETACJA WYNIKÓW

background image

Procedura oceny ryzyka – 

substancje chemiczne

NDS

Wyniki pomiarów

?

background image

D

ryzyko duże

C

w

 

>

 1

  

NDS, NDSCh, 

NDSP

 

NDS

  

C

w

r

  

NDS

Ś

 ryzyko 

średnie

0,5  

C

w

 

 1

  NDS, NDSCh, 

NDSP

C

<

 

0,5 

NDS, NDSCh, 

NDSP

 

M

 ryzyko małe

C

wr

 - Wskaźnik narażenia dla związków 

rakotwórczych

C

w

 - Wskaźnik narażenia dla pozostałych 

substancji

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

background image

  

usunięcie substancji toksycznej lub zastąpienie 

jej mniej
 niebezpieczną

  zaprzestanie wykonywania procesu 

powodującego nieekorzystne warunki pracy

  hermetyzacja procesów technologicznych

  automatyzacja i robotyzacja procesów 

technologicznych

  izolacja stanowisk pracy związanych z 

wydzielaniem szkodliwych substancji

  prawidłowe magazynowanie substancji 

chemicznych.

METODY  ELIMINACJI  ŹRÓDEŁ  

ZAGROŻEŃ CHEMICZNYCH

background image

  WENTYLACJA  

OGÓLNA 

 Wentylacja  nawiewna 
 Wentylacja wywiewna 
 Wentylacja nawiewno-
wywiewna

 

WENTYLACJA  MIEJSCOWA

 

 Nawiewy miejscowe 

 Odciągi miejscowe 

ODCIĄGI  MIEJSCOWE

 

• Obudowy całkowite 

(hermetyzacje) 

 Obudowy częściowe 

 Ssawki

 Okapy

RODZAJE WENTYLACJI 

MECHANICZNEJ

background image

Czynniki biologiczne

• Czynniki zagrożeń biologicznych w 

środowisku pracy, określane także jako 
zagrożenia biologiczne w środowisku pracy 
lub biologiczne szkodliwości zawodowe są to 
wszelkie żywe organizmy działające niekorzystnie 
na człowieka w procesie pracy. Według pełnej 
definicji, są to takie mikro- i makroorganizmy 
oraz takie struktury i substancje wytwarzane 
przez te organizmy, które występując w 
środowisku pracy wywierają szkodliwy wpływ 
na organizm ludzki i mogą być przyczyną 
chorób pochodzenia zawodowego
 

background image

Czynniki biologiczne - podział

   

   

mikroorganizmy

mikroorganizmy

– bakterie

– wirusy

– grzyby

– pierwotniaki

substancje wytwarzane 

substancje wytwarzane 

przez mikroorganizmy

przez mikroorganizmy

– toksyny

– alergeny

makroorganizmy

makroorganizmy

– rośliny

– zwierzęta  

background image

Czynniki psychofizyczne

Psychofizyczne

Psychofizyczne

obci

obci

ąż

ąż

enie fizyczne (statyczne 

enie fizyczne (statyczne 

i dynamiczne)

i dynamiczne)

obci

obci

ąż

ąż

enie nerwowo-psych

enie nerwowo-psych

i

i

czne

czne

:

:

– obciążenie umysłu

– obciążenie lub niedociążenie percepcyjne

– obciążenie emocjonalne


Document Outline