Aparat ruchu

Aparat ruchu

zasady funkcjonowania

zasady funkcjonowania

mgr Małgorzata Sochanek

Układ Ruchu człowieka stanowi:

aparat więzadłowo-stawowy,
kostny ( bierny ukł. ruchu ),
tkanka mięśniowa ( czynny aparat
ruchu ).

Ilość tkanki mięśniowej stanowi ponad 40% masy

ciała.

Czynność ruchu jest wypadkową

działania trzech układów:

 mięśniowy,
 nerwowy,
kostny (szkielet)

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

Ukł. stawowy jest to zespół tkanek

zapewniających połączenie stykających

się ze sobą kości i umożliwiających ich

wzajemny ruch.

Różny rodzaj połączeń stawowych ma

znaczenie w ruchomości poszczególnych

partii naszego ciała.

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

•połączenia płaskie:

np. staw krzyżowo- biodrowy

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

• połączenia zawiasowe:

np. staw łokciowy

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

• połączenie obrotowe:

np. staw promieniowo- łokciowy

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

• połączenia kuliste:

np. staw biodrowy, staw ramienny

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

• połączenia owalne

np. promieniowo- nadgarstkowy

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

• połączenia siodełkowe:

np. staw nadgarstkowo- śródręczny
kciuka

Aparat stawowo –

Aparat stawowo –

więzadłowy

więzadłowy

Wraz z ukł. kostnym stanowi podporę

całego ciała i osłania części miękkie

ciała.

Tkanka kostna tworzy rodzaj sztywnego i

wytrzymałego rusztowania do

przymocowania tkanek i narządów o

budowie wiotkiej.

Pewna część elementów kostnych

odgrywa rolę dźwigni ułatwiających

przemieszczanie się określonych części

ciała i wspomagających siłę skurczu

mięśni.

Aparat czynny ruchu

Aparat czynny ruchu

Czynny układ ruchu to zespół narządów

kurczliwych - mięśni - poruszających

ruchomo całym szkieletem człowieka.

Mamy trzy typy tkanki

mięśniowej:

• mięśnie poprzecznie prążkowane -
mięśnie te przyczepione są do kości
szkieletu - stąd noszą nazwę mięśni
szkieletowych.

• mięśnie gładkie - posiadają

zdolność kurczenia się, są
wytrzymałe, skurcz nie jest
gwałtowny, może się utrzymywać
przez dłuższy czas - mięśnie te są
bardzo wytrzymałe. Występują w
ścianach naczyń krwionośnych, jelita,
przewodu pokarmowego, oku

• mięsień swoisty serca - jak nazwa

wskazuje występuje w sercu, różni
się od mięśni poprzecznie
prążkowanych obecnością wstawek i
tworzeniem rozgałęzień łączących się
z włóknami przebiegającymi obok.

Mięśnie szkieletowe

Mięśnie szkieletowe

Zachowanie tych mięśni zależy od naszej

woli

(w przeciwieństwie do mięśni gładkich

trzewi).

Są zdolne do wyzwolenia siły oraz

wykonania pracy mechanicznej.

FENOMEN MIĘŚNI PRĄŻKOWANYCH

Mięsień poprzecznie prążkowany

charakteryzuje się trzema możliwościami:

kurczy się

jest elastyczny

jest pobudliwy

Mięśnie szkieletowe

Mięśnie szkieletowe

• schemat napięcia mięśnia skurczu

skurcz mięśnia

• Skurcz następuje dzięki występowaniu miofibryli, czyli

włókienek kurczliwych zbudowanych z łańcuchów
polipeptydowych.

• Włókienko jest zbudowane z szeregowo ułożonych

segmentów sarkomerów.

• Sarkomer składa się z miofilamentów cienkich – aktyny, i

dwukrotnie grubszych- miozyny.

Z

mechanicznego punktu widzenia skrucenie

się sarkomeru (i całego mięśnia) polega na

przesunięciu nitek miozyny względem aktyny

Mięśnie szkieletowe

Mięśnie szkieletowe

Te trzy potencjalne możliwości działają w

połączeniu z układem nerwowym.

Bowiem układ nerwowy i mięśniowy

współpracują ze sobą na zasadzie

sprzężenia zwrotnego. To znaczy, że jeden

zależy od drugiego. Mięsień reaguje na

sygnał płynący z układu nerwowego czyli

na hasło: kurczysz się - mięsień się kurczy

jednocześnie wysyła informację do układu

nerwowego, że polecenie zostało

wykonane. Układ nerwowy odbiera tą

informację i z udziałem struktur rdzenia

kręgowego i zaawansowanych pięter

nerwowych programuje kolejne czynności

ruchowe.

łuk odruchowy

Pobudzenie biegnie po łuku odruchowym,

który jest drogą jaką przebywa impuls

nerwowy

od receptora do efektora.

Składa się z :

 receptora- narządu ruchu

 aferentnego (dośrodkowego) włókna nerwowego

 ośrodka nerwowego

 eferentnego (odśrodkowego) włókna nerwowego

 efektora- narządu wykonawczego

Typy pracy mięśni

1. izometryczna- praca statyczna, gdy siła skurczu mięśni

zwiększa jedynie ich napięcie , lecz nie przybliża ich
przyczepów końcowych (brak zmiany dł. mm.)

• ten rodzaj skurczu powoduje zwiększenie masy

mięśniowej

• prowadzi do przeciążeń statycznych
2. izotoniczna- praca dynamiczna, prowadząca do wzrostu

napięcia mięśniowego oraz zbliżenia przyczepów
mięśniowych

• polega na wykorzystaniu naprzemiennej zdolności do

skurczu i rozkurczu

• ten rodzaj pracy dla poprawy funkcji aparatu ruchu
3. izokinetyczna- praca o charakterze mieszanym

Rodzaje pracy mięśni

1.

praca koncentryczna – dochodzi do

zbliżania się przyczepów, a tym samym
skracania mięśni.

• przykładem jest praca przeciwko sile grawitacji
2.praca ekscentryczna – przyczepy oddalają

się.

• przykładem jest praca polegająca na

powolnym opuszczaniu części ciała,
poruszających się zgodnie z kierunkiem siły
grawitacji

Mm. toniczne (posturalne):

 spełniają funkcję stabilizującą
 na przeciążenia reagują skróceniem
 histologicznie mają czerwona barwę
 ze względu na metabolizm nazywane ST ( wolno

kurczliwe), energię czerpią z procesów oksydacyjnych
trójglicerydów (cykl Krebsa)

 charakteryzuje je wysoki próg pobudliwości
 sa włóknami wolno kurczliwymi
 wolno ulegają zmęczeniu
 podstawową ich rolą jest długotrwałą praca stabilizacyjna

w związku z czym nazywane są mięśniami posturalnymi!

 na przeciążenia reagują skróceniem – przykurcze mm

Mm. fazowe (dynamiczne):

 odpowiedzialne za wykonywanie ruchów dynamicznych
 wykorzystywane do funkcji ruchowych
 posiadają większą ilość włókien szybko kurczliwych
 szybko ulegają zmęczeniu
 cechuje je niski próg pobudliwości
 ze względu na metabolizm wyróżnia się:
• włókna białe FTA(szybko kurczl. typu A), czerpiące energię z

glikolizy mleczanowej

• włókna różowe FTB (szybko kurczl. typu B), o metaboliźmie

mieszanym beztlenowo-oksydacyjnym

Cechą tych mięśni w warunkach obciążeń nieprawidłowych jest

tendencja do szybkiego obniżania tonusu spoczynkowego, ich
osłabienie i tzw. funkcjonalne niedowłady

Najważniejsze mm. toniczne:

1. mm. piersiowy większy,
2. mm. biodrowo-lędźwiowy
3. mm. prosty uda
4. mm. gruszkowaty
5. mm. przywodziciele
6. mm. długi szyi
7. mm. czworoboczny część zstępująca
8. mm. dźwigacz łopatki
9. mm. najszerszy grzbietu
10.mm. czworoboczny lędźwi
11.mm. dwugłowy uda
12.półbłoniasty, półścięgnisty
13.mm. trójgłowy łydki
14.mm.proste głowy
15.mm. skroniowy, żwacz, skrzydłowy boczny i przyśrodkowy
16.mm. prosty grzbietu w odc. C i L

Najważniejsze mm. fazowe:

1. mm. pośladkowy średni i mały
2. mm. prostownik grzbietu w odc. Th
3. mm. równoległoboczny
4. mm. prosty brzucha
5. mm. skośny brzucha
6. mm. obszerny boczny i przyśrodkowy
7. mm. czworoboczny część środ. i wstęp.
8. mm. piszczelowy przedni
9. mm. strzałkowy
10. mm. nad. i podgnykowe
11. mm. pochyłe (czasami przyjmuja charakter tonicznuch)
12. mm. poprzeczny brzucha

Mm. o typie mieszanym:

Mm. , których nie można jednoznacznie

sklasyfikować jako toniczne lub fazowe (sa ciągle
badane).Zaliczamy tu:

1. mm. naprężacz powięzi szerokiej
2. mm. dwugłowy ramienia
3. mm. trójgłowy ramienia
4. mm. mostkowo-obojczyk.-sutkowy

analiza stawu kolanowego

• kości
• więzadła
• torebka stawowa
• mięśnie

Bibliografia:

• 1. Błaszczyk J.W. Biomechanika kliniczna: podręcznik dla studentów

medycyny i fizjoterapii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
2004

• 2. Grottel K., Celichowski J. Organizacja mięśni i sterowanie

ruchem: część I i II, Wyd.2 Poznań 2002

• 3. Kinalski Kompendium rehabilitacji i fizjoterapii. Urban & Partner,

Wrocław 2002

• 4. Nowotny J., Saulicz E.: Niektóre zaburzenia statyki ciała i ich

korekcja, wyd. Akademii Wychowania Fizycznego „Remark”,
Katowice 1990

• 5. Nowotny J.: Edukacja i reedukacja ruchowa, Wyd. Kasper Kraków

2003

• 6. Nowotny J.: Podstawy fizjoterapii. Podstawy teoretyczne i

wybrane aspekty praktyczne, wyd. Kasper, Kraków 2004.

• 7. Talaga J.: Sprawność fizyczna ogólna. Testy. Wyd. Zysk i s-ka,

2004

• 8. Internet.