Metamorfizm - definicja i 

granice metamorfizmu, 
czynniki metamorfizmu, 
facje metamorfizmu.

 

 

Metamorfizm - jest to zespół procesów 
prowadzących do zmiany budowy wewnętrznej, 
składu chemicznego i mineralnego pod wpływem 
wysokiej temperatury, ciśnienia i czynników 
chemicznych.

  

 

 

 

 

CZYNNIKI METAMORFIZMU

 

• temperatura,

• ciśnienie kierunkowe (stress),

• ciśnienie statyczne,

• rozpuszczalniki,

• wędrówka substancji.

 

 

 

Temperatura – najważniejszy czynnik 
metamorfizmu; jej podwyższenie związane jest z 
pogrążaniem skał w głąb skorupy ziemskiej albo z 
oddziaływaniem intruzji magmowych.

 

 

• Temperatura – 

najważniejszy czynnik 
metamorfizmu

Geotermy skorupy 
kontynentalnej i 
oceanicznej

. After 

Sclater et al. 
(1980), Earth. Rev. 
Geophys. Space 
Sci., 18, 269-311. 

 

 

 

 

• Model termiczny strefy subdukcji

• Izotermy będą miały wyżśżę wartośći – system jest 

cieplejszy, jeżeli

a) 

Konwergencja jest wolniejsza

b) Płyta subdukowana jest młodsza, bliżęj strefy akrecji
c) Łuk wyspowy jest młody (<50-100 Ma , Peacock, 1991)

 

.

 Cross section of a 

subduction zone 
showing isotherms (red-
after Furukawa, 1993, J. 
Geophys. Res., 98, 8309-
8319) and mantle flow 
lines (yellow- after 
Tatsumi and Eggins, 
1995, Subduction Zone 
Magmatism. Blackwell. 
Oxford). 

 

 

Efekty działania wysokiej 

temperatury:

 

• rekrystalizacja * przekrystalizowanie *  
dehydratyzacja * dehydroksylacja * 

• generalnie -> temperatura przyśpiesza reakcje  
chemiczne 

 

 

Ciśnienie kierunkowe – efekt ruchów 
tektonicznych i ciśnienia skał nadkładu w płytszych 
częściach skorupy ziemskiej.

 

 

 

 

Efekty działania ciśnienia 

kierunkowego:

 
* kruszenie i mielenie skał * struktury kierunkowe * 
minerały stressowe 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ciśnienie statyczne – efekt pogrążania skał w 

głębokich strefach skorupy ziemskiej

 

 

Efekty oddziaływania ciśnienia 

statycznego:

 

•zmniejszenie objętości minerałów i skał * 
minerały o zwartej sieci przestrzennej *

•deformacje kryształów : kataklastyczne, 
plastyczne, blastyczne*

 

 

 

Rozpuszczalniki – roztwór zjonizowany ( aniony 

OH, CO

2 

, SO

 4, 

Cl oraz wiele różnych kationów).

 

 

Efekty działania rozpuszczalników:

 
 

•rozpuszczanie minerałów * dyfuzja jonów * 
krystalizacja *

 

 

 

Wędrówka substancji  - substancje chemiczne 

( np. K, Na, Cl, CO

2

, OH, H

2

O) wędrujące przez 

formacje skalne i wchodzące w reakcje z ich 
składnikami.

 

 

Efekty działania wędrówki 

substancji:

 
 

•powstawanie nowych minerałów *

 

 

RODZAJE  METAMORFIZMU

 

 
Kryterium: kierunek zmian
 

• Metamorfizm progresywny

• Metamorfizm regresywny
 

 

 

 

Kryterium: dominujący czynnik 

metamorfozy

•Metamorfizm termiczny ( kontaktowy)

•Metamorfizm dyslokacyjny ( dynamiczny)

•Metamorfizm metasomatyczny

•Metamorfizm regionalny 

•Metamorfizm zderzeniowy

 

 

 

 

 

 

 

 

Metamorfizm termiczny – produkty

 

hornfelsy * skarny * marmury kontaktowe*

Metamorfizm dyslokacyjny – 

produkty

 kakiryty * kataklazyty * mylonity *
 

Metamorfizm regionalny

 Strefy : -epi , -mezo, -kata,
 Produkty : fyllity, łupki krystaliczne, zieleńce,
                    Kwarcyty, marmury, gnejsy,
                     Amfibolity, granulity, eklogity

 

 

 

 

 

 

 

FACJE  METAMORFICZNE

 
 

Facja metamorficzna oznacza pewien zakres 
ciśnienia i temperatury, w których trwałe są 
określone zespoły mineralne.
 
Facja zeolitowa  - najniższy zakres P i T,
Facja zieleńcowa – niski zakres P i T,
Facja łupków glaukofanowych (blueschists) – 
wysokie  P, niskie T,
Facja amfibolitowa – średni zakres P i T,
Facja granulitowa – najwyższe T i wysokie P,
Facja eklogitowa – najwyższe P i wysokie T.

 

 

 

 

MMETAMORFIZM  

ALLOCHEMICZNY

 
 

   Dyferencjacja metamorficzna
 

•pprzez konkrecyjne skupianie się składników,

•pprzez sekrecję minerałów,

•pprzez reakcje wymienne.

 

 

Metasomatoza ( metamorfizm metasomatyczny) 
– proces przeobrażania skał pod wpływem gazów i 
cieczy doprowadzonych z zewnątrz.
 

•  metamorfizm imbibicyjny,

•  metasomatoza pneumatolityczna,

•  metasomatoza hydrotermalna.

 

 

 

 

Mmetasomatyczne przemiany 
mineralne:
 

•Aalbityzacja, 

•fmeldspatyzacja,

•bbiotytyzacja,

•sserpentynizacja,

•sserycytyzacja.

 

 

UULTRAMETAMORFIZM

 

• stadium reomorficzne,

• stadium anateksis,

• palingeneza.

 

 

Mmigmatyzacja to proces powstawania skał 
petrograficznie i genetycznie mieszanych.
 

•  migmatyty iniekcyjne,

•  migmatyty anatektyczne.