PRZEKŁADNIE CIERNE

      W przekładniach ciernych przenoszenie napędu odbywa się dzięki sile tarcia 

pow-

      stającej miedzy dociskanymi do siebie kołami ciernymi. Pomiędzy 

powierzchniami

      roboczymi kół może występować element pośredniczący.
      Rozróżnia się :
                    – przekładnie o przełożeniu stałym,
                    – przekładnie o przełożeniu zmiennym (tzw. Wariatory).
      Siła docisku kół skupiona jest na małej powierzchni styku kół (znaczne 

zużycie).

      Przekładnie mogą pracować :
                    – na sucho – znaczne zużycie,
                    – w oleju – spadek     i większe wymiary przekładni.
      Uzyskiwane parametry przekładni ciernych :
                                                 – prędkość obwodowa kół ciernych,
                                                 – przełożenie, 
                                                 –  sprawność.
                                          
     



%

96

10

/

25









i

s

m

v

    
ZALETY
         – prosta konstrukcja (proste kształty elementów 

ciernych)

         – cichobieżność 
         – brak obciążeń dynamicznych
         – możliwość ciągłej regulacji obrotów
         – możliwość uzyskania dużej rozpiętości przełożeń

WADY
         – duże obciążenie wałów i łożysk
         – konieczność stosowania urządzeń dociskowych
         – brak stałości przełożenia z powodu występowania 

poślizgów

         – stosunkowo mała sprawność
         – mała możliwość łagodzenia nierównomierności 

obciążenia

              (w porównaniu z pasowymi)

Rodzaje przekładni ciernych

Materiały używane do wykonania przekładni 

ciernych

     Należy się kierować następującymi wymaganiami :
          – tarcie toczne – możliwie małe a więc małe odkształcenia 

sprężyste,

          – tarcie poślizgu – możliwie duże (duże     ),
          – wysoka granica zmęczenia stykowego,
          – duża odporność na zużycie.
     Najczęściej stosuje się:
          1) Stal hartowana – stal hartowana (HRC    60)
                                              na sucho
                                               w oleju
                                              (stale łożyskowe ŁH15, ŁH15SG)
                                              (stale stopowe 18HGT, 15HGM, 18HGM)
           2) Żeliwo – stal lub żeliwo – żeliwo 
           3) Tworzywo – stal lub tworzywo – żeliwo
                                      (fibra lub tekstolit)
                                      większe      (mniejsze siły docisku)
                                      większa cichobieżność
            4) Guma – stal lub guma – żeliwo (guma o twardości 80     90 Sh   









8

,

0





Przekładnia równoległa 

(koła gładkie)

1

2

2

1

2

2

1

1

1

2

2

1

2

1

2

2

2

d

a

d

a

d

d

d

n

d

n

d

d

n

n

i

























Przełożenie

Odległość osi

Zwykle znamy n

1

 oraz i , wiemy orientacyjnie jaką przekładnię chcemy 

zaprojektować.

2

1

1

2

2

1

2

1

1

2

2

2

2

1

1

2

2

2

n

n

n

a

d

n

n

n

a

d

d

n

a

n

d

n

d

n















stąd

lub

    Podobnie jak przy kołach zębatych mamy do czynienia z 

naciskaniem na siebie 

    2 – ch walców (zagadnienie Hertza).





b

F

E

p

n

śr







2

2

1

32 



  E – zastępczy moduł sprężystości

















2

1

1

1

2

1

1

E

E

E



 – zastępczy promień krzywizny





2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

2

1

1

1

d

d

d

d

r

r

r

r























czyli

















b

F

d

d

d

d

E

p

b

F

d

d

d

d

E

p

b

F

E

p

n

śr

n

śr

n

śr

2

1

2

1

2

2

2

1

2

1

2

2

2

2

1

16

2

1

32

1

1

32







































2

mm

N

p

obl

q

b

F

d

d

d

d

p

n

obl







2

1

2

1

2

1

2

1

d

d

d

d

p

q

b

F

q

pbl

dop

n









obciążenie 
ciągłe

Zależy od rodzaju 
współpracujących materiałów (z 
tablicy)

Porządek obliczeń

Moc

 

 











s

m

v

N

F

kW

v

F

P

T

T

1000

Moc obliczeniowa

3

,

1

1

,

1

0







K

zwykle

P

K

P













3

2

1

2

1

1

1

2

1

3

1

1

1

1

2

1

1

1

1

1

2

1

1

1

2

1

1

1

2

2

1

1

2

1

1

1

2

1

2

1

2

1

2

1

1

1

0

1

2

1

1

1

1

267

19100

1000

19100

1000

1

19100

1000

1000

obl

d

o

obl

d

d

obl

o

d

d

obl

pbl

n

obl

dop

n

n

T

p

n

n

n

P

d

n

n

p

n

d

n

d

d

n

n

n

d

p

P

d

b

gdzie

d

n

n

n

d

p

b

n

n

n

d

p

F

d

n

d

n

n

n

n

d

d

d

d

d

zapisa

ć

możoż

b

d

d

d

d

p

b

q

F

ale

n

d

F

v

F

P

czyli



























































Przekładnie równoległe rowkowe 

Ze względu na występowanie ślizgania przyjmuje się niezbyt duże  

16

min

d

t 

punkt C dzieli t

 

w stosunku  1:4

0

0

2

1

22

15

2

,

0

2

8

,

0

2

2

1















t

d

d

t

d

d

stąt

z

z

Liczba rowków  z<6   (mogą być składane z 
tarcz)



sin

2

'

n

n

F

F 

Bazując na naciskach liczonych według Hertza wprowadza się zastępcze średnice walców 
zastępczych









sin

sin

2

1

2

1

d

d

oraz

d

d





Siła tarcia przypadająca na 1 rowek   (2 
powierzchnie)















sin

1

5

,

0

sin

sin

2

2

2

2

1

2

1

'

'

d

d

d

d

p

q

q

F

F

F

F

F

obl

dop

n

n

n

n

T















Po przekształceniach tak jak dla przekładni walcowych 
otrzymamy





3

2

1

2

1

1

sin

212









d

obl

p

n

n

n

P

d





Oznaczamy przez b – łączną szerokość rowków

              
                   

dalej postępujemy jak w przypadku kół 
gładkich. 

8

,

0

6

,

0

2

2

1

1

1























d

b

y

przyjmujem

i

b

z

b

z

b

d



Przekładnie 
kątowe

;

cos

;

cos

.

2

1

2

1

2

1

2

1

1

1

1

2













m

m

m

m

d

d

d

d

zast

średnice

n

n

d

d

i











1

2

cos

cos

2

1

2

1

2

1

2

1













m

m

m

m

obl

obl

n

d

d

d

d

p

q

d

d

d

d

p

b

F

q











1

1

cos

1

7

,

0

sin

1

1

2

1

1

2

1

2

1

2

1

1





























m

obl

obl

obl

obl

m

d

w

n

T

d

p

d

p

q

d

d

d

p

d

d

d

d

p

q

d

koło

dużu

gdyby

d

b

podobnie

F

F

F

tarcia

siłi

m

























Przekładnie o zmiennym 
przełożeniu

P = const;   n

1

 = const;    M

1

 = const; 

max

min

2

2

2

2

2

2

1

1

1

2

2

2

2

d

d

d

d

F

d

F

M

const

d

F

d

F

M

n

T

n

T



















2

1

1

2

2

2

1

1

2

2

d

d

d

d













2

1

1

2

d

d

n

n 

czyli